پرش به محتوا

تطوان: تفاوت میان نسخه‌ها

۸۸ بایت حذف‌شده ،  ‏۲۱ ژوئن ۲۰۲۱
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'سبته' به 'سبته')
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
'''تِطْوان'''، نام شهری کهن در شمال [[آفریقا]]، و اکنون نام شهر و استانی در شمال کشور مراکش. آشنایی با تاریخچه این شهر از این جهت حائز اهمیت است که این شهر به عنوان مرکز فرهنگی و آموزشی اسلامی در مراکش شناخته شده و بالطبع در زمینه [[وحدت مذاهب اسلامی]] می‌تواند منشأ اثر باشد.
'''تِطْوان'''، نام شهری کهن در شمال [[آفریقا]] و اکنون نام شهر و استانی در شمال کشور مراکش. آشنایی با تاریخچه این شهر از این جهت حائز اهمیت است که این شهر به عنوان مرکز فرهنگی و آموزشی اسلامی در مراکش شناخته شده و بالطبع در زمینه [[وحدت مذاهب اسلامی]] می‌تواند منشأ اثر باشد.


==ریشه کلمه==
==ریشه کلمه==
خط ۵: خط ۵:


==موقعیت جغرافیایی==
==موقعیت جغرافیایی==
شهر تطوان بر فلات صخره‌ای دامنۀ جنوبی کوه درسه، در شمال غربی [[مراکش]] در فاصلۀ حدود 10 کیلومتری از دریای مدیترانه در °35 و ´34 عرض شمالی و °5 و ´23 طول غربی، در 40 کیلومتری جنوب شهر سبته و 60 کیلومتری جنوب شرقی شهر [[طنجه]] قرار دارد. محل شهرک کهن رومی تامودا بلافاصله در شمال تطوان قرار داشته است. شهر تطوان که [[ادریسی]] از دژ آن به فاصلۀ یک روز راه تا سبته، و 5 میل تا دریای شام یاد کرده، و [[ابوعبید بکری]] محل آن را نزدیک شهر معروف [[ملیله]] دانسته <ref>2/784</ref>، مرکز استان تطوان است. استان شاون در جنوب شرق، استان قنیطره در غرب، و استان طنجه در شمال غرب تطوان واقع‌اند<ref>نیز نک‌ : ابن عبدالمنعم، 145؛ لئون افریقی، 1/323؛ زیاده، 117؛ مونس،2(3</ref>/98؛ بریتانیکا، XI/658-659؛«اطلس...1»، فهرست، 174).
شهر تطوان بر فلات صخره‌ای دامنۀ جنوبی کوه درسه، در شمال غربی [[مراکش]] در فاصلۀ حدود 10 کیلومتری از دریای مدیترانه در °35 و ´34 عرض شمالی و °5 و ´23 طول غربی، در 40 کیلومتری جنوب شهر سبته و 60 کیلومتری جنوب شرقی شهر طنجه قرار دارد. محل شهرک کهن رومی تامودا بلافاصله در شمال تطوان قرار داشته است. شهر تطوان که ادریسی از دژ آن به فاصلۀ یک روز راه تا سبته، و 5 میل تا دریای شام یاد کرده و ابوعبید بکری محل آن را نزدیک شهر معروف ملیله دانسته <ref>2/784</ref>، مرکز استان تطوان است. استان شاون در جنوب شرق، استان قنیطره در غرب، و استان طنجه در شمال غرب تطوان واقع‌اند<ref>نیز نک‌ : ابن عبدالمنعم، 145؛ لئون افریقی، 1/323؛ زیاده، 117؛ مونس،2(3</ref>/98؛ بریتانیکا، XI/658-659؛«اطلس...1»، فهرست، 174).


==کاربری==
==کاربری==
خط ۳۶: خط ۳۶:
در زمان تحت‌الحمایگی شمال مراکش،یک دانشکدۀ مطالعات عربی ـ اسپانیایی در تطوان ایجاد شد و پس از آزادی شمال و وحدتِ آن با جنوب مراکش، دانشکده‌های اصول دین و علوم و ادبیات نیز در این شهر تأسیس گردید. تطوان شاید مهم‌ترین شهر مراکش باشد که آثار مهاجرت مسلمانان اسپانیا در آن به روشنی به چشم می‌خورد. در حقیقت پس از مهاجرت مسلمانان اسپانیا به تطوان، این شهر مرکز فرهنگ و آموزش اسلامی شد و امروزه نیز به همین‌عنوان شهرت دارد<ref>ابوعبید، 2/784-785؛ ابن ابی‌زرع، 51؛ حجی، 1/246؛ بریتانیکا، XI/658</ref>.
در زمان تحت‌الحمایگی شمال مراکش،یک دانشکدۀ مطالعات عربی ـ اسپانیایی در تطوان ایجاد شد و پس از آزادی شمال و وحدتِ آن با جنوب مراکش، دانشکده‌های اصول دین و علوم و ادبیات نیز در این شهر تأسیس گردید. تطوان شاید مهم‌ترین شهر مراکش باشد که آثار مهاجرت مسلمانان اسپانیا در آن به روشنی به چشم می‌خورد. در حقیقت پس از مهاجرت مسلمانان اسپانیا به تطوان، این شهر مرکز فرهنگ و آموزش اسلامی شد و امروزه نیز به همین‌عنوان شهرت دارد<ref>ابوعبید، 2/784-785؛ ابن ابی‌زرع، 51؛ حجی، 1/246؛ بریتانیکا، XI/658</ref>.


در آن دوران دانشمندان بسیاری از این شهر برخاستند یا بدان منسوب شدند، از جمله می‌توان به [[محمد بن عبدالرحمان کراسی اندلسی]]، نویسندۀ الارجوزة التاریخیة (تألیف: 964ق/ 1557م)، [[ابوالقاسم بن سلطان قسنطینی]]، نویسندۀ فی الرد علی الطائفة الاندلسیة الضّالة (تألیف: پس از 999ق/1591م) و [[ابوالمحاسن فاسی]] که [[زاویه]] فاسیه را در تطوان ساخت و خود و پسرش محمد عربی فاسی (د 1052ق/1642م) در آن تدریس کردند، اشاره کرد <ref>حجی، 1/133، 246</ref>. از دانشمندان دورۀ حکومت شریفان، باید به [[علی سجلماسی]]، [[محمد مخشان شفشاونی]] و [[عبدالعزیز زیاتی]] که به تطوان منسوب‌اند، و نیز به دو دانشمند بزرگ یعنی [[عبدالوهاب فاسی]] و [[محمد بن یحیى معروف به مذبوحی]] ــ که به اواخر عصر شریفان سعدیه متعلق‌اند ــ اشاره کرد <ref>نک‌ : حجی، 1/318-319</ref>. بعضی شریف ادریسی را هم به تطوان منسوب کرده‌اند <ref>نک‌ : سوسه، 2/275</ref>.
در آن دوران دانشمندان بسیاری از این شهر برخاستند یا بدان منسوب شدند، از جمله می‌توان به محمد بن عبدالرحمان کراسی اندلسی، نویسندۀ الارجوزة التاریخیة (تألیف: 964ق/ 1557م)، ابوالقاسم بن سلطان قسنطینی، نویسندۀ فی الرد علی الطائفة الاندلسیة الضّالة (تألیف: پس از 999ق/1591م) و [[ابوالمحاسن فاسی]] که [[زاویه]] فاسیه را در تطوان ساخت و خود و پسرش محمد عربی فاسی (د 1052ق/1642م) در آن تدریس کردند، اشاره کرد <ref>حجی، 1/133، 246</ref>. از دانشمندان دورۀ حکومت شریفان، باید به [[علی سجلماسی]]، [[محمد مخشان شفشاونی]] و [[عبدالعزیز زیاتی]] که به تطوان منسوب‌اند، و نیز به دو دانشمند بزرگ یعنی [[عبدالوهاب فاسی]] و [[محمد بن یحیى معروف به مذبوحی]] ــ که به اواخر عصر شریفان سعدیه متعلق‌اند ــ اشاره کرد <ref>نک‌ : حجی، 1/318-319</ref>. بعضی شریف ادریسی را هم به تطوان منسوب کرده‌اند <ref>نک‌ : سوسه، 2/275</ref>.


==آثار تاریخی بجا مانده==
==آثار تاریخی بجا مانده==
آثار تاریخی متعددی در تطوان وجود دارد؛ از جمله: 7دروازه، 36 [[مسجد]] و مکان مقدس، [[مسجد اعظم]]، کاخ قدیمی و جز آن. به جای مسجد اعظم قدیم که گنجایش نمازگزاران را نداشت، در 1223ق/1808م مسجد بزرگ‌تری ساخته شد. کاخ قدیمی سلطان در سدۀ 17م ساخته شده، و در 1948م نوسازی گردیده است. خزانۀ عامه (کتابخانۀ عمومی) تطوان با نسخه‌های خطی قدیمی که فهرست آنها را [[احمد مکناسی]] در 602 صفحه، در 1952م تنظیم کرده است، نیز از جمله آثار فرهنگی این شهر است <ref>نک‌ : حجی، 1/123-124، 247؛ زیاده، 117، 119؛ «تطوان»، npn.؛ بریتانیکا، همانجا</ref>.
آثار تاریخی متعددی در تطوان وجود دارد؛ از جمله: 7دروازه، 36 مسجد و مکان مقدس، مسجد اعظم، کاخ قدیمی و جز آن. به جای مسجد اعظم قدیم که گنجایش نمازگزاران را نداشت، در 1223ق/1808م مسجد بزرگ‌تری ساخته شد. کاخ قدیمی سلطان در سدۀ 17م ساخته شده، و در 1948م نوسازی گردیده است. خزانۀ عامه (کتابخانۀ عمومی) تطوان با نسخه‌های خطی قدیمی که فهرست آنها را احمد مکناسی در 602 صفحه، در 1952م تنظیم کرده است، نیز از جمله آثار فرهنگی این شهر است <ref>نک‌ : حجی، 1/123-124، 247؛ زیاده، 117، 119؛ «تطوان»، npn.؛ بریتانیکا، همانجا</ref>.


==پانویس==
==پانویس==
خط ۴۵: خط ۴۵:


==منابع==
==منابع==
# [[ابن ابی زرع]]، علی، انیس المطرب، [[رباط]]، 1972م
 
# [[ابن خلدون]]، العبر
#ابن ابی زرع، علی، انیس المطرب، [[رباط]]، 1972م
#ابن عبدالمنعم، [[حمیری]]، محمد، الروض المعطار، به کوشش احسان عباس، [[بیروت]]، 1975م
#[[ابن خلدون]]، العبر
# ابوعبید بکری، المسالک و الممالک، به کوشش وان لون و ا. فره، [[تونس]]، 1992م
#ابن عبدالمنعم، حمیری، محمد، الروض المعطار، به کوشش احسان عباس، [[بیروت]]، 1975م
# ادریس، ه‌ . ر.، الدولة الصنهاجیة، ترجمۀ حمادی ساحلی، بیروت، 1992م
#ابوعبید بکری، المسالک و الممالک، به کوشش وان لون و ا. فره، [[تونس]]، 1992م
# ادریسی، محمد، نزهة المشتاق، به کوشش فؤاد سزگین، [[فرانکفورت]]، 1412ق/ 1992م
#ادریس، ه‌ . ر.، الدولة الصنهاجیة، ترجمۀ حمادی ساحلی، بیروت، 1992م
# التر، سامح عزیز، الاتراک العثمانیون فی افریقیا الشمالیة، ترجمۀ محمودعلی عامر، بیروت، 1409ق/1989م
#ادریسی، محمد، نزهة المشتاق، به کوشش فؤاد سزگین، فرانکفورت، 1412ق/ 1992م
# اوزون چارشیلی، اسماعیل حقی، تاریخ عثمانی، ترجمۀ وهاب ولی، [[تهران]]، 1370ش
#التر، سامح عزیز، الاتراک العثمانیون فی افریقیا الشمالیة، ترجمۀ محمودعلی عامر، بیروت، 1409ق/1989م
# حجی، محمد، جولات تاریخیة، بیروت، 1995م
#اوزون چارشیلی، اسماعیل حقی، تاریخ عثمانی، ترجمۀ وهاب ولی، [[تهران]]، 1370ش
# خطاب، محمود شیت، قادة فتح المغرب العربی، بیروت، 1393ق/ 1973م
#حجی، محمد، جولات تاریخیة، بیروت، 1995م
# زیاده، نقولا، افریقیات، [[لندن]]، 1991م
#خطاب، محمود شیت، قادة فتح المغرب العربی، بیروت، 1393ق/ 1973م
# زبیب، نجیب، المغرب و الاندلس، بیروت، 1415ق/1995م
#زیاده، نقولا، افریقیات، لندن، 1991م
# [[سلاوی]]، احمد، الاستقصاء، به کوشش جعفر ناصری و محمد ناصری، [[دارالبیضاء]]، 1376ق/1956م
#زبیب، نجیب، المغرب و الاندلس، بیروت، 1415ق/1995م
# سوسه، احمد، الشریف الادریسی فی الجغرافیة العربیة، [[بغداد]]، 1974م
#سلاوی، احمد، الاستقصاء، به کوشش جعفر ناصری و محمد ناصری، دارالبیضاء، 1376ق/1956م
# لئون افریقی، وصف افریقیا، ترجمۀ محمد حجی و محمد اخضر، بیروت، 1983م
#سوسه، احمد، الشریف الادریسی فی الجغرافیة العربیة، بغداد، 1974م
# مونس، حسین، تاریخ المغرب و حضارته، بیروت، 1412ق/1992م
#لئون افریقی، وصف افریقیا، ترجمۀ محمد حجی و محمد اخضر، بیروت، 1983م
# Abun-nasr, J. M., A History of the Maghrib, Cambridge, 1971
#مونس، حسین، تاریخ المغرب و حضارته، بیروت، 1412ق/1992م
#Abun-nasr, J. M., A History of the Maghrib, Cambridge, 1971
#Africa, A Handbook, ed.C. Legum, London, 1965; Britannica, 1989
#Africa, A Handbook, ed.C. Legum, London, 1965; Britannica, 1989
# Britannica Atlas, London, 1992; Cornevin, R., Histoire de l’Afrique, Paris, 1976
#Britannica Atlas, London, 1992; Cornevin, R., Histoire de l’Afrique, Paris, 1976
# EI1; Encyclopaedia of the Orient, lexicorient.com/e.o/tetouan.htm
#EI1; Encyclopaedia of the Orient, lexicorient.com/e.o/tetouan.htm
# Julien, Ch. A., Histoire de l’Afrique du nord, Paris, 1964
#Julien, Ch. A., Histoire de l’Afrique du nord, Paris, 1964
# Latham, J. D., »The Reconstruction and Expansion of Tetuan«, Arabic and Islamic Studies in Honor of Hamilton A. R. Gibb, ed. G. Makdisi, Leiden, 1965
#Latham, J. D., »The Reconstruction and Expansion of Tetuan«, Arabic and Islamic Studies in Honor of Hamilton A. R. Gibb, ed. G. Makdisi, Leiden, 1965
# Reclus, E., Nouvelle géographie universelle, Paris, 1886
#Reclus, E., Nouvelle géographie universelle, Paris, 1886
   
   
[[رده : شهرهای مراکش]]
[[رده : شهرهای مراکش]]
[[رده: شهرهای اسلامی]]
[[رده: شهرهای اسلامی]]
Writers، confirmed، مدیران
۸۷٬۸۸۶

ویرایش