|
|
خط ۱۸۵: |
خط ۱۸۵: |
| | | |
|
| |
|
| خداوند ميفرمايد: قُلْ إِن كَانَ آبَاؤُكُمْ وَأَبْنَآؤُكُمْ وَإِخْوَانُكُمْ وَأَزْوَاجُكُمْ وَعَشِيرَتُكُمْ وَأَمْوَالٌ اقْتَرَفْتُمُوهَا وَتِجَارَةٌ تَخْشَوْنَ كَسَادَهَا وَمَسَاكِنُ تَرْضَوْنَهَا أَحَبَّ إِلَيْكُم مِّنَ اللّهِ وَرَسُولِهِ وَجِهَادٍ فِي سَبِيلِهِ فَتَرَبَّصُواْ حَتَّى يَأْتِيَ اللّهُ بِأَمْرِهِ.سورهٔ توبه آيهٔ 24 در اين آيه، پدر، مادر، فرزندان، خواهرها، برادرها، خويشان، کاخها، تجارتخانهها و مالالتجارهها در يک کفه است، و خداوند و جهاد در کفه ديگر. خداوند ميفرمايد کدام يک را دوستتر داريد؟ بسياري از ما ميگوييم خدا را بيشتر دوست داريم، اما هنگامي که انسان سر دو راهي قرار بگيرد، معلوم ميشود که کدام را بيشتر دوست ميدارد. اکنون که جنگ و جبههاي در کار نيست، همه ما ميتوانيم ادعا کنيم که البته ما خدا و جهاد را از همه چيز دوستتر ميداريم، اما در شرايط جنگ است که صدق اين گفته آشکار ميشود. اگر به جهاد رفتم معلوم ميشود خدا را بيشتر دوست دارم، اما اگر عذر آوردم معلوم ميشود که چيزهاي ديگر را بيشتر دوست دارم. | | خداوند ميفرمايد: قُلْ إِن كَانَ آبَاؤُكُمْ وَأَبْنَآؤُكُمْ وَإِخْوَانُكُمْ وَأَزْوَاجُكُمْ وَعَشِيرَتُكُمْ وَأَمْوَالٌ اقْتَرَفْتُمُوهَا وَتِجَارَةٌ تَخْشَوْنَ كَسَادَهَا وَمَسَاكِنُ تَرْضَوْنَهَا أَحَبَّ إِلَيْكُم مِّنَ اللّهِ وَرَسُولِهِ وَجِهَادٍ فِي سَبِيلِهِ فَتَرَبَّصُواْ حَتَّى يَأْتِيَ اللّهُ بِأَمْرِهِ.سورهٔ توبه آيهٔ 24 در اين آيه، پدر، مادر، فرزندان، خواهرها، برادرها، خويشان، کاخها، تجارتخانهها و مالالتجارهها در يک کفه است، و خداوند و جهاد در کفه ديگر. خداوند ميفرمايد: کدام يک را دوستتر داريد؟ بسياري از ما ميگوييم خدا را بيشتر دوست داريم، اما هنگامي که انسان سر دو راهي قرار بگيرد، معلوم ميشود که کدام را بيشتر دوست ميدارد. اکنون که جنگ و جبههاي در کار نيست، همه ما ميتوانيم ادعا کنيم که البته ما خدا و جهاد را از همه چيز بيشتر دوست داريم، اما در شرايط جنگ است که صدق اين گفته آشکار ميشود. اگر به جهاد رفتم معلوم ميشود خدا را بيشتر دوست دارم، اما اگر عذر آوردم معلوم ميشود که چيزهاي ديگر را بيشتر دوست دارم. |
| | |
| بنابراين يکي از نشانههاي شدت دوستي اين است که براي آن مايه بگذاريم همانگونه که در زيارتنامهها ميخوانيم: بابي انتم وامي ونفسي واهلي ومالي وولدي، ميگوييم همه چيزمان فداي شما، اما چقدر باورمان است و حاضريم که در عمل نشان دهيم خدا و اولياي او را از مال و جانمان بيشتر دوست داريم؟! | | بنابراين يکي از نشانههاي شدت دوستي اين است که براي آن مايه بگذاريم همانگونه که در زيارتنامهها ميخوانيم: بابي انتم وامي ونفسي واهلي ومالي وولدي، ميگوييم همه چيزمان فداي شما، اما چقدر باورمان است و حاضريم که در عمل نشان دهيم خدا و اولياي او را از مال و جانمان بيشتر دوست داريم؟! |
|
| |
|
| | | == رابطهٔ ياد خدا با «محبت» او == |
| | |
| رابطه ياد خدا با محبت او
| |
| | |
| گفتيم بايد توجه را منعطف به محبوب کرد تا اين حالت به صورت يک محبت ثابت درآيد. وگرنه لذت زودگذري است که پس از مدتي به فراموشي سپرده ميشود. محبت ثابت بدون فراموشي بسته به مقدار توجه انسان به محبوب است و توجه و ياد بيشتر موجب محبت بيشتر ميشود. رابطه بين ياد و محبت نيز رابطهاي زيگزاگي است. ابتدا محبت باعث ياد ميشود، اگر انسان اختيارا ياد را ادامه داد، محبت بيشتر ميشود و محبت بيشتر موجب ياد بيشتر ميشود، همانطور که ممکن است انسان خودش را از ياد محبوب منصرف کند و کمکم از فروغ محبت بکاهد. از همين جا دليل تأکيد قرآن و روايات بر ياد خدا روشن ميشود؛ وَاذْكُرُواْ اللّهَ كَثِيرًا لَّعَلَّكُمْ تُفْلَحُونَ3. اين تأکيدها بيجهت نيست. هر گفتني، تأثيري روي قلب ميگذارد و توجه را بيشتر به خداوند معطوف ميکند. هر بار تکرار ـ قوي يا ضعيف ـ توجه ديگري به دنبال دارد، و اگر انسان موفق شود که هميشه ياد ثابتي نسبت به خداي متعال داشته باشد، محبتش دوام بيشتري پيدا ميکند.
| |
| | |
|
| |
| | |
| کمال بيشتر؛ مقتضي محبتبيشتر
| |
| | |
| اين مکانيسم پيدايش و رشد محبت و يا برعکس ضعيف شدن و بياثر شدن محبت است. خوب است مقداري در خودمان کاوش کنيم ببينيم چقدر خدا را دوست ميداريم و چه نوع محبتي به او داريم؟ آیا خدا را دوستتر داريم يا ديگري را؟ آيا دوستتر داشتن چیزهای دیگر ملاک صحيحي دارد يا از ناداني ماست؟ اندیشیدن درباره این مسایل به ما کمک ميکند تا بتوانيم محبتمان به خدا را اندازهگیری کنیم. حقيقت اين است که ما در انتخاب محبوبهايمان خيلي اشتباه ميکنيم. اگر درست فکر کنيم و راه صحيحي را بپيماييم، بايد خدا را بیشتر از همه دوست بداريم.
| |
|
| |
|
| | | گفتيم بايد توجه را منعطف به محبوب کرد تا اين حالت به صورت يک محبت ثابت درآيد. وگرنه لذت زودگذري است که پس از مدتي به فراموشي سپرده ميشود. محبت ثابت بدون فراموشي بسته به مقدار توجه انسان به محبوب است و توجه و ياد بيشتر موجب محبت بيشتر ميشود. ابتدا محبت باعث ياد ميشود، اگر انسان با اختيار ياد را ادامه داد، محبت بيشتر ميشود و محبت بيشتر موجب ياد بيشتر ميشود، همانطور که ممکن است انسان خودش را از ياد محبوب منصرف کند و کمکم از فروغ محبت بکاهد. از همين جا دليل تأکيد قرآن و روايات بر ياد خدا روشن ميشود؛ وَاذْكُرُواْ اللّهَ كَثِيرًا لَّعَلَّكُمْ تُفْلَحُونَ. اين تأکيدها بيجهت نيست. هر گفتني، تأثيري روي قلب ميگذارد و توجه را بيشتر به خداوند معطوف ميکند. هر بار تکرار ـ قوي يا ضعيف ـ توجه ديگري به دنبال دارد، و اگر انسان موفق شود که هميشه ياد ثابتي نسبت به خداي متعال داشته باشد، محبتش دوام بيشتري پيدا ميکند. |
|
| |
|
| گفتيم يکي از چيزهايي که موجب زیاد شدن محبت میشود، توجه به بيشتر بودن کمال محبوب است. در عالم چه چيزي میتوانیم پيدا کنيم که کمالش بيش از خدا باشد؟! همه ميدانيم که آنچه در عالم وجود دارد با يک امر خدا بهوجود آمده است؛ إِنَّمَا قَوْلُنَا لِشَيْءٍ إِذَا أَرَدْنَاهُ أَن نَّقُولَ لَهُ كُن فَيَكُونُ.4 از آن منبع بينهايت پرتوي تابيده و همه اين عالم پيدا شده است؛ وَمَا أَمْرُنَا إِلَّا وَاحِدَةٌ كَلَمْحٍ بِالْبَصَرِ5. وگرنه همه زيباييهاي این عالم، با زيبايي خداوند متعال طرف نسبت نیست. | | گفتيم يکي از چيزهايي که موجب زیاد شدن «محبت» میشود، توجه به بيشتر بودن کمال محبوب است. در عالم چه چيزي میتوانیم پيدا کنيم که کمالش بيش از خدا باشد؟! همه ميدانيم که آنچه در عالم وجود دارد با يک امر خدا بهوجود آمده است؛ إِنَّمَا قَوْلُنَا لِشَيْءٍ إِذَا أَرَدْنَاهُ أَن نَّقُولَ لَهُ كُن فَيَكُونُ. از آن منبع بينهايت پرتوي تابيده و همهٔ اين عالم پيدا شده است؛ وَمَا أَمْرُنَا إِلَّا وَاحِدَةٌ كَلَمْحٍ بِالْبَصَرِ. وگرنه همه زيباييهاي این عالم، با زيبايي خداوند متعال طرف نسبت نیست. |
|
| |
|
|
| | == کسب «محبت» خدا == |
| راهي ساده براي کسب محبت خدا
| |
|
| |
|
| راه ساده تر کسب محبت خدا اين است که محبت با واسطه کسب کنيم و آن راهي است که در روايات بسياري ذکر شده است که همه به دو حديث قدسي منتهي ميشوند؛ أَوْحَى اللَّهُ تَعَالَى إِلَى مُوسَى عليهالسلام أَحْبِبْنِي وَ حَبِّبْنِي إِلَى خَلْقِي8 خداي متعال به حضرت موسي وحي کرد که يا موسى مرا دوست بدار و کاري کن که مردم نيز مرا دوست بدارند! حضرت موسي عرض کرد: خدايا تو ميداني که من هيچ کس را همانند تو دوست نميدارم. تو محبوبترين موجود نزد من هستي، اما دلهاي مردم که دست من نيست. چگونه آنها را محب تو قرار بدهم؟ فَأَوْحَى اللَّهُ إِلَيْهِ: فَذَكِّرْهُمْ نِعْمَتِي وَ آلَائِي؛ خداوند فرمود: نعمتهاي من را به يادشان بياور. آنها بهگونهاي خلق شدهاند که وقتي بدانند کسي به آنها محبت کرده، دوستش ميدارند. | | راه ساده تر کسب «محبت» خدا، اين است که محبت با واسطه کسب کنيم و آن راهي است که در روايات بسياري ذکر شده است که همه به دو [[حديث قدسي]] منتهي ميشوند؛ أَوْحَى اللَّهُ تَعَالَى إِلَى مُوسَى عليهالسلام أَحْبِبْنِي وَ حَبِّبْنِي إِلَى خَلْقِي خداي متعال به حضرت موسي وحي کرد که يا موسى مرا دوست بدار و کاري کن که مردم نيز مرا دوست بدارند! حضرت موسي عرض کرد: خدايا تو ميداني که من هيچ کس را همانند تو دوست نميدارم. تو محبوبترين موجود نزد من هستي، اما دلهاي مردم که دست من نيست. چگونه آنا را محب تو قرار بدهم؟ فَأَوْحَى اللَّهُ إِلَيْهِ: فَذَكِّرْهُمْ نِعْمَتِي وَ آلَائِي؛ خداوند فرمود: نعمتهاي من را به يادشان بياور. آنها بهگونهاي خلق شدهاند که وقتي بدانند کسي به آنها محبت کرده، دوستش ميدارند.<br> |
|
| |
|
|
| | محبت بلاواسطه به خدا در همان حدي که براي مخلوق ممکن است، معرفت شهودي شخص پيامبر اکرم(ص) و ائمه معصومين به خداوند است. امکان اين معرفت را ميفهميم و ميدانيم بالاترين مرتبه معرفت را اينها داشتند. انتظار اينکه ما چنين محبتي پيدا کنيم، انتظار بهجايي نيست. اين خلعت بر اندام ما راست نميآيد و خيلي فاصله داريم، اما دستکم وجدان انسان بهگونهاي است که نسبت به کسي که به او خدمتي کرده، احساس محبت دارد. هرگاه او را ميبيند ميخواهد قدرداني کند. به خصوص اگر اين خدمت در هنگام گرفتاري باشد، تا انسان زنده است فراموشش نميکند. اين فطري انسان است و خداوند درونمايه آن را در همهٔ انسانها قرار داده است که اگر بدانند کسي صادقانه به آنها محبت ميکند و توقع عوضي از آنها ندارد، دوستش ميدارند. خدا به حضرت موسى ميفرمايد: نعمتهاي من را به ياد مردم بياور! علت اينکه مردم آن اندازهاي که ميدانند و ميتوانند مرا دوست نميدارند، اين است که به نعمتهاي من توجه ندارند. گفتيم شرط آخر پيدايش محبت اين است که توجه داشته باشيم. هر قدر در شناختن نعمتهاي خدا بيشتر بکوشيم، ارزش آنها را بهتر درک کنيم و بفهميم اين نعمتها را خدا مجاني از سر لطف، کرم و محبتش به ما داده، محبتمان نسبت به او بيشتر ميشود. |
|
| |
|
| محبت بلاواسطه به خدا در همان حدي که براي مخلوق ممکن است، معرفت شهودي شخص پيغمبر اکرم صلیاللهعليهوآله و ائمه معصومين به خداوند است. امکان اين معرفت را ميفهميم و ميدانيم بالاترين مرتبه معرفت 9 را اينها داشتند. انتظار اينکه ما چنين محبتي پيدا کنيم، انتظار بهجايي نيست. اين خلعت بر اندام ما راست نميآيد و خيلي فاصله داريم، اما دستکم وجدان انسان بهگونهاي است که نسبت به کسي که به او خدمتي کرده، احساس محبت دارد. هرگاه او را ميبيند ميخواهد قدرداني کند. به خصوص اگر اين خدمت در هنگام گرفتاري باشد، تا انسان زنده است فراموشش نميکند. اين فطري انسان است و خداوند درونمايه آن را در همه انسانها قرار داده است که اگر بدانند کسي صادقانه به آنها محبت ميکند و توقع عوضي از آنها ندارد، دوستش ميدارند. خدا به حضرت موسى ميفرمايد: نعمتهاي من را به ياد مردم بياور! علت اينکه مردم آن اندازهاي که ميدانند و ميتوانند مرا دوست نميدارند، اين است که به نعمتهاي من توجه ندارند. گفتيم شرط آخر پيدايش محبت اين است که توجه داشته باشيم. هر قدر در شناختن نعمتهاي خدا بيشتر بکوشيم، ارزش آنها را بهتر درک کنيم و بفهميم اين نعمتها را خدا مجاني از سر لطف، کرم و محبتش به ما داده، محبتمان نسبت به او بيشتر ميشود.
| |
|
| |
|
| ۱. ↑ بقره/سوره۲، آیه۱۶۵.
| |
| ۲. ↑ تفسیرنمونه، ج۱، ص۵۶۵.
| |
| ۳. ↑ مراحل اخلاق در قرآن، آیت الله جوادی آملی، ج۱۱، ص۳۲۵ و ۳۲۶.
| |
| ۴. ↑ مراحل اخلاق در قرآن، آیت الله جوادی آملی، ج۱۱، ص۳۲۵.
| |
| ۵. ↑ آل عمران/سوره۳، آیه۳۱.
| |
| ۶. ↑ تفسیر نمونه، ج۲، ص۵۱۳.
| |
| ۷. ↑ تفسیر نمونه، ج۱۵، ص۱۳۸.
| |
| ۸. ↑ سفینةالبحار، ج۱، ص۲۰۱.
| |
| ۹. ↑ ترجمه تفسیر المیزان، استاد عبدالکریم نیری بروجردی، ج۳، ص۲۸۹ - ۲۸۸.
| |
| ۱۰. ↑ مراحل اخلاق در قرآن، ج۱۱، ص ۳۲۵.
| |
| ۱۱. مراحل اخلاق در قرآن، ج۱۱، ص۳۲۶ - ۳۲۵.
| |
| ۱۲. ↑ مراحل اخلاق در قرآن، ج۱۱، ص۳۲۷.
| |
|
| |
|
| =منابع= | | =منابع= |
|
| |
|
| [[رده: واژههای قرآنی]] | | [[رده: واژههای قرآنی]] |