۲۱٬۸۸۹
ویرایش
(تغییر تصویر) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
|نام کامل | |نام کامل | ||
|ابومُستَهَل کُمَیْت بن زید اَسَدی | |ابومُستَهَل کُمَیْت بن زید اَسَدی | ||
|- | |- | ||
|دین و مذهب | |دین و مذهب | ||
خط ۴۵: | خط ۳۶: | ||
|- | |- | ||
|زاد روز | |زاد روز | ||
| | |۶۰ قمری | ||
|- | |- | ||
|درگذشت | |درگذشت | ||
| | |126 قمری | ||
|- | |- | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
کمیت بن زید اسدی از برجستهترین شاعران شیعه معاصر اهل بیت بود که مورد عنایت سه پیشوای شیعیان (سجاد، محمد باقر و جعفر صادق) قرار داشت. وی مرثیه معروفی پیرامون حسین بن علی سرودهاست. کمیت از شاعران زمان خود و از اصحاب خاص باقر است. به نقل از ابوالفرج اصفهانی، کمیت با اینکه شیعه خالصی بود، با یکی از خوارج به نام طرماح که شاعر بود، رابطه دوستانه ای داشت. به نقل از ابوالفرج، اشعار کمیت به «هاشمیات» معروف بود و در میان همه مردم مقبول افتاده بود. به نوشته ابوالفرج، کمیت امویان را نامشروع می دانسته و دلش با اهل بیت بوده است. اما گاهی از روی تقیه مدح بنی امیه را کرده است. از آثار کمیت به عنوان قدیمترین شواهد در دفاع از عقیده امامت یاد می کنند. | |||
وی که حافظ قرآن و فقیه نیز بود، به سخاوت و دلیری شهرت داشت. مجموعه سرودههای او در دوجلد، به نام «شعر الکمیت بن زید الاسدی» گردآوری و چاپ شدهاست. وی در نهایت در دوران امویان کشته شد. | |||
=زندگینامه= | |||
ابومُستَهَل کُمَیْت بن زید اَسَدی (۶۰-۱۲۶ق)، از شاعران عربزبان شیعه و از مدیحهسرایان اهل بیت(ع) است. لغتشناسی آشنا به تاریخ عرب و از سخنوران قبیله مُضَر بوده است. وی محضر امام سجاد(ع)، امام باقر(ع) و امام صادق(ع) را درک کرد. | ابومُستَهَل کُمَیْت بن زید اَسَدی (۶۰-۱۲۶ق)، از شاعران عربزبان شیعه و از مدیحهسرایان اهل بیت(ع) است. لغتشناسی آشنا به تاریخ عرب و از سخنوران قبیله مُضَر بوده است. وی محضر [[امام سجاد(ع)]]، [[امام باقر(ع)]] و [[امام صادق(ع)]] را درک کرد. | ||
کمیت در روزگار خلافت بنیامیه میزیست و از روی تقیه شعری نیز نزد هشام بن عبدالملک در مدح بنیامیه سرود. معروفترین اشعارش را قصاید هاشمیات دانستهاند. | کمیت در روزگار خلافت بنیامیه میزیست و از روی تقیه شعری نیز نزد هشام بن عبدالملک در مدح بنیامیه سرود. معروفترین اشعارش را قصاید هاشمیات دانستهاند. | ||
=ولادت و | =ولادت و وفات= | ||
کمیت بن زید بن خنیس بن مخالد اسدی در سال ۶۰ قمری به دنیا آمد. او در زمان خلافت مروان بن محمد، آخرین خلیفه اموی، در سال ۱۲۶ق و در کوفه درگذشت.[ | کمیت بن زید بن خنیس بن مخالد اسدی در سال ۶۰ قمری به دنیا آمد. او در زمان خلافت مروان بن محمد، آخرین خلیفه اموی، در سال ۱۲۶ق و در کوفه درگذشت<ref>ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ۱۹۹۴م، ج۱۷، ص۳۰.</ref>. [[امام سجاد(ع)]] در زمان زنده بودن کمیت، برای [[شهادت]] او دعا کرده بود<ref>امینی، الغدیر، ج۴، ص۵۰.</ref>.او نخستین کسی بود که در قبرستان بنیاسد، دفن شد<ref>ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ۱۹۹۴م، ج۱۷، ص۳۰.</ref>. | ||
=تعداد اشعار= | =تعداد اشعار= | ||
گزارشهای مختلفی در مورد تعداد اشعار کمیت وجود دارد. ابوالفرج اصفهانی در کتاب الاغانی | گزارشهای مختلفی در مورد تعداد اشعار کمیت وجود دارد. ابوالفرج اصفهانی در کتاب الاغانی <ref>ابوالفرج اصفهانی، الاغانی، ۱۴۱۵ق، ج۱۷، ص۳۰.</ref>. و علامه امینی <ref>امینی، الغدیر، ۱۳۶۸ش، ج۴، ص۲۷.</ref>. به نقل از کتاب المعاهد، اشعار او را ۵۲۸۹ بیت ذکر کرده است. در کشف الظنون به نقل از کتاب عیون الاخبار ابن شاکر، تعداد اشعار او بیش از ۵۰۰۰ قصیده گزارش شده است <ref>حاجی خلیفه، کشف الظنون، بیروت، ج۱، ص ۸۰۸.</ref>. | ||
بر اساس آنچه علامه امینی گزارش کرده، فراهمآورنده شعر کمیت، اصمعی و آراینده و افزایندۀ آن ابن سکیت است. | بر اساس آنچه علامه امینی گزارش کرده، فراهمآورنده شعر کمیت، اصمعی و آراینده و افزایندۀ آن ابن سکیت است.ابن سکیت، راوی شعر کمیت از قول استادش نصران است. نصران گفته است که: من شعر کمیت را بر ابی حفص عمر بن ابیبکر خواندهام.<br> | ||
=هجویات و مناظرههای شاعر= | =هجویات و مناظرههای شاعر= | ||
کمیت نسبت به عدنانیه تعصب داشت و در تمام دوران زندگی اش با شاعران یمن هجوسرایی و پاسخگویی رواج داشت. دعبل بن علی خزاعی و ابن عیینه، قصیدۀ مذهّبۀ او را پس از مرگش پاسخ گفتند. البته ابوزلفاء بصری آزادشدۀ بنیهاشم نیز جواب آن دو را داده است. | کمیت نسبت به عدنانیه تعصب داشت و در تمام دوران زندگی اش با شاعران یمن هجوسرایی و پاسخگویی رواج داشت. دعبل بن علی خزاعی و ابن عیینه، قصیدۀ مذهّبۀ او را پس از مرگش پاسخ گفتند. البته ابوزلفاء بصری آزادشدۀ بنیهاشم نیز جواب آن دو را داده است. | ||
همچنین میان کمیت و حکیم اعور کلبی مفاخره و مناظرۀ فراوانی رخ داده است. | همچنین میان کمیت و حکیم اعور کلبی مفاخره و مناظرۀ فراوانی رخ داده است <ref>امینی، الغدیر، ج۴، ص۹ به نقل از «الموتلف و المختلف» صفحۀ۱۷. </ref> | ||
=شعر کمیت در بیان دیگران= | =شعر کمیت در بیان دیگران= | ||
خط ۹۲: | خط ۸۱: | ||
«محمّد بن کناسه» میگوید: وقتی شعر؛ | «محمّد بن کناسه» میگوید: وقتی شعر؛ | ||
به دوستی آنان (خاندان پیغمبر ع) با بیگانگان، خویشاوند و پسرعمو شدم و از نزدیکانی که هرچه بیشتر آنها را متهم میدانستم، دوری گزیدم | به دوستی آنان (خاندان پیغمبر ع) با بیگانگان، خویشاوند و پسرعمو شدم و از نزدیکانی که هرچه بیشتر آنها را متهم میدانستم، دوری گزیدم | ||
به جایگاه شناخته شدهای روی آوردهام که توان و تمسّکم به خداوند است. | به جایگاه شناخته شدهای روی آوردهام که توان و تمسّکم به خداوند است<ref>ابیات ۸۰ و ۸۵ قصیده میمیه هاشمیات</ref>. | ||
از کمیت را برای هشام خواندند، گفت: این ریاکار خود را به کشتن داد.[۱۹]<br> | از کمیت را برای هشام خواندند، گفت: این ریاکار خود را به کشتن داد.[۱۹]<br> | ||
خط ۱۱۴: | خط ۱۰۳: | ||
«ابی جعفر» دستها را به آسمان بلند کرد و گفت: خداوندا! کمیت را بیامرز!.[۲۱] | «ابی جعفر» دستها را به آسمان بلند کرد و گفت: خداوندا! کمیت را بیامرز!.[۲۱] | ||
ارتباط با اهل بیت | ارتباط با اهل بیت | ||
ابیاتی از قصائد کمیت درباره امام حسین (ع): | ابیاتی از قصائد کمیت درباره امام حسین (ع): | ||
خط ۱۴۳: | خط ۱۳۱: | ||
او در پاسخ به محبت عبد اللّه بن حسن بن علی (ع) میگوید: بخدا سوگند قصیدهای دربارۀ شما جز برای خدا نسرودهام و من در برابر آنچه برای خدا گفته ام، مزد و بهایی نمیگیرم. سخنش به عبداللّه از نوادگان جعفر این است؛ من از مدح شما، جز رضای خدا و رسولش ارادهای نداشتهام و پاداش دنیوی از شما نمیخواهم.[۲۵] | او در پاسخ به محبت عبد اللّه بن حسن بن علی (ع) میگوید: بخدا سوگند قصیدهای دربارۀ شما جز برای خدا نسرودهام و من در برابر آنچه برای خدا گفته ام، مزد و بهایی نمیگیرم. سخنش به عبداللّه از نوادگان جعفر این است؛ من از مدح شما، جز رضای خدا و رسولش ارادهای نداشتهام و پاداش دنیوی از شما نمیخواهم.[۲۵] | ||
=دعاهای اهل بیت درباره کمیت= | =دعاهای اهل بیت درباره کمیت= | ||
کمیت، به عنوان شاعری که در زمان بنی امیه به ستایش خاندان پیامبر میپرداخت، نزد امامانی که | کمیت، به عنوان شاعری که در زمان بنی امیه به ستایش خاندان پیامبر میپرداخت، نزد امامانی که آنها را درک کرد از جایگاه خاصی برخوردار بوده. زین العابدین (ع) بدین امر تصریح کرده: خداوندا! در روزگاری که دیگران خودداری میکردند، این کمیت بود که در راه خاندان پیغمبرت ازخودگذشتگی نشان داد و آنچه دیگران پنهان میداشتند آشکار کرد.[۲۶] | ||
در کتابهای شیعه و سنی خواب هایی به کمیت و دیگران (مثل خواب ابا ابراهیم سعد اسدی) نسبت داده شده که در آن پیامبر (ص) از کمیت ابراز رضایت کرده و حتی یک مرتبه دعبل را از معارضه با او بازداشته است. در این خواب ها، پیغمبر برای او درخواست رحمت کرده،[۲۷] پاداش خیر خواسته و ثنایش گفته[۲۸] و در حقش با الفاظ؛ «بورکت و بورک قومک» دعا کرده است.[۲۹] | در کتابهای شیعه و سنی خواب هایی به کمیت و دیگران (مثل خواب ابا ابراهیم سعد اسدی) نسبت داده شده که در آن پیامبر (ص) از کمیت ابراز رضایت کرده و حتی یک مرتبه دعبل را از معارضه با او بازداشته است. در این خواب ها، پیغمبر برای او درخواست رحمت کرده،[۲۷] پاداش خیر خواسته و ثنایش گفته[۲۸] و در حقش با الفاظ؛ «بورکت و بورک قومک» دعا کرده است.[۲۹] | ||
امام سجاد (ع) درباره کمیت این گونه دعا میکند؛ خداوندا! او را به خوشبختی زنده بدار و به شهادت بمیران و پاداش دنیوی او را به وی بنما و ثواب اخرویش را برایش ذخیره فرما![۳۰] امام باقر (ع) در موارد متعددی مانند ایام تشریق در منا، و غیر آن روی به کعبه آورده و دربارۀ او به درخواست رحمت و آمرزش، دعا کرده که «پیوسته به روح القدس مؤید باشی».[۳۱] | امام سجاد (ع) درباره کمیت این گونه دعا میکند؛ خداوندا! او را به خوشبختی زنده بدار و به شهادت بمیران و پاداش دنیوی او را به وی بنما و ثواب اخرویش را برایش ذخیره فرما![۳۰] امام باقر (ع) در موارد متعددی مانند ایام تشریق در منا، و غیر آن روی به کعبه آورده و دربارۀ او به درخواست رحمت و آمرزش، دعا کرده که «پیوسته به روح القدس مؤید باشی».[۳۱] | ||
امام صادق در مواقف شهود دستها را به دعا بلند کرد و گفت: خدایا! گناهان گذشته و آینده و پنهان و آشکار «کمیت» را بیامرز و آن قدر به وی عطا کن که راضی شود.[۳۲] | امام صادق در مواقف شهود دستها را به دعا بلند کرد و گفت: خدایا! گناهان گذشته و آینده و پنهان و آشکار «کمیت» را بیامرز و آن قدر به وی عطا کن که راضی شود.[۳۲] | ||
وی هنگامیکه در مدینه نزد محمد باقر رفت و قصیدهاش را برای او خواند، و محمد باقر او را مورد تفقد و دلجویی و محبت قرارداد و دعایش کرد. دعای محمد باقر این بود که: «تا وقتی که از اهل بیت و حق دفاع میکنی، روح القدس پشتیبان و تاییدکننده ات باد!» | |||
==قصیده راییه و مدح بنی امیه== | ==قصیده راییه و مدح بنی امیه== | ||
خالد بن عبد اللّه قسری با شنیدن قصیدۀ کمیت در هجو «یمن» با مطلع | خالد بن عبد اللّه قسری با شنیدن قصیدۀ کمیت در هجو «یمن» با مطلع | ||
خط ۱۶۰: | خط ۱۴۹: | ||
کمیت پیش از سرایش قصیده راییه، برادرش ورد بن زید را پیش امام باقر (ع) فرستاده بود تا در این باره اجازه بگیرد. امام (ع) نیز به او اجازه داده بود<ref>الغدیر، ج۴، ص۳۴، به نقل از اغانی، جلد۱۵، صفحۀ۱۲۶.</ref>. | کمیت پیش از سرایش قصیده راییه، برادرش ورد بن زید را پیش امام باقر (ع) فرستاده بود تا در این باره اجازه بگیرد. امام (ع) نیز به او اجازه داده بود<ref>الغدیر، ج۴، ص۳۴، به نقل از اغانی، جلد۱۵، صفحۀ۱۲۶.</ref>. | ||
10. پرش به بالا↑ | |||
10. پرش به بالا↑ | |||
11. پرش به بالا↑ امینی، الغدیر، ج۴، ص۹ به نقل از صفحۀ ۶۹ «خزانة الادب» | 11. پرش به بالا↑ امینی، الغدیر، ج۴، ص۹ به نقل از صفحۀ ۶۹ «خزانة الادب» | ||
12. پرش به بالا↑ در جلد ۱ صفحۀ ۵۴ تعلیقهاش بر «البیان و التبیین» جاحظ | 12. پرش به بالا↑ در جلد ۱ صفحۀ ۵۴ تعلیقهاش بر «البیان و التبیین» جاحظ | ||
خط ۱۷۷: | خط ۱۶۰: | ||
16. پرش به بالا↑ امینی، الغدیر، ج۴، ص۱۲-۱۳ به نقل از اغانی، جلد۱۵، ص ۱۲۳ | 16. پرش به بالا↑ امینی، الغدیر، ج۴، ص۱۲-۱۳ به نقل از اغانی، جلد۱۵، ص ۱۲۳ | ||
17. پرش به بالا↑ امینی، الغدیر، ج۴، ص۱۳-۱۵ | 17. پرش به بالا↑ امینی، الغدیر، ج۴، ص۱۳-۱۵ | ||
19. پرش به بالا↑ امینی، الغدیر، ج۴، ص۱۷ | 19. پرش به بالا↑ امینی، الغدیر، ج۴، ص۱۷ | ||
20. پرش به بالا↑ امینی، الغدیر، ج۴، ص۱۸ | 20. پرش به بالا↑ امینی، الغدیر، ج۴، ص۱۸ | ||
خط ۲۰۰: | خط ۱۸۳: | ||
منابع | =منابع= | ||
# ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، الاغانی، بیروت، دار احیاءالتراث العربی، چاپ اول، ۱۴۱۵ق-۱۹۹۴م. | |||
# امینی، عبد الحسین، الغدیر (ترجمه، ویرایش قدیم)، مترجم: محمد تقی واحدی، بنیاد بعثت، تهران، ۱۳۶۸. | |||
# شبر، جواد، أدب الطف، أو، شعراء الحسین علیهالسلام من القرن الأول الهجری حتی القرن الرابع عشر، دار المرتضی، بیروت. | |||
# | |||