قرآن و تمدن سازی نوین اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

قرآن و تمدن سازی نوین اسلامی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۷ اکتبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۱:۵۱

۵٬۵۵۲ بایت اضافه‌شده ، ‏۷ اکتبر ۲۰۲۰

بدون خلاصۀ ویرایش

Abolhoseini

۱۷۴

ویرایش

@@ خط ۶۶: / خط ۶۶: @@
 بدیهی است ظرفیت عظیمی که در آیات فوق پیرامون تعقل و به کارگیری آنها وجود دارد، چنان جامعه را به سوی اصلاح و تمدن پیش میبرد که گویی بهشت در روی زمین برپا شده است.
 در واقع آنچه قرآن در بحث عقلانیت، ما را به سوی آن فرا میخوانَد سه چیز است، زیرا به تعبیر امام خمینی(ره) انسان از سه لایه عقلی، قلبی و ظاهری برخوردار است که بُعد عقلی، نیازمند کمال؛ بُعد قلبی نیازمند تربیت؛ و بُعد ظاهری نیازمند عمل است. دستورات انبیا و اولیاء الهی برای عقل، کمال و برای قلب، تربیت و برای جوارح حسی، عمل است. <ref>(معینی‌پور و لک‌زایی، 1391ش، ص65)</ref> در جامعه متمدن اسلامی، لازم است همه‌ی این امور مورد توجه قرار گیرد و به آن عمل شود.
+===7. اقتصاد===
+هفتمین شاخصه تمدن نوین اسلامی «اقتصاد» است. بیشک یکی از ضروریات تحقق جامعه متمدن اسلامی، اقتصادِ مستقل و قوی است.
+قرآن کریم بر اساس همین مبنا، در چند جا به مباحث اقتصاد و تأمین نیازهای افراد جامعه اسلامی از دو زاویه پرداخته است. نخست سفارشاتی در باب معاملات کرده تا جامعه اسلامی از جانب اقتصاد متضرر نگردد، و سپس به جنبههای مادی انسان اشاره نموده تا فردی که در جامعه اسلامی حضور دارد با تأمین نیازهای مادیاش، با نشاط و عملکردی سازنده داشته باشد.
+از زاویه نخست در طولانیترین آیه قرآن، اولاً وام دادن به نیازمندان و تولیدکنندگانی که موجب رونق اقتصاد در جامعه میگردند را تأیید کرده، و ثانیاً سفارشاتی در باره پرداخت وام بیان میکند:
+«يا أيها الذين آمنوا إذا تداينتم بدين إلى أجل مسمى فاكتبوه وليكتب بينكم كاتب بالعدل ...».  <ref>(بقره(2): 282)</ref>
+در این آیه خداوند به ما میآموزد که تنظیم قراردادهای اقتصادی بر مبنای سفارشات یادشده در آیهی دِین، اختلافات را در جامعه کاهش داده، و به دنبال آن بخشی از مرافعات قضایی فروکش خواهد کرد.
+همچنین در باب معاملات و عقود اسلامی<ref>(مائده(5): 1)</ref>  نظیر: رهن<ref>(بقره(2): 283)</ref> ، بیع<ref>(بقره(2): 275 ؛ نساء(4): 29 ؛ جمعه(62): 9)</ref> ، ربا<ref>(بقره(2): 275)</ref> ، نکاح<ref>(نساء(4): 24)</ref>  و صلح<ref>(نساء(4): 128)</ref> ، که بیشترین کاربرد را در جامعه اسلامی دارند، احکام ویژهای جعل نموده است.
+اما از زاویه دوم از آنجا که انسان موجودی جسمانی است و طبعاً چنین موجودی نیازهای مادی دارد، رمز موفقیت جامعه اسلامی از نظر قرآن، آن است که راهکارش را نسبت به نیازهای مذکور، ارائه دهد. تغذیه سالم یکی از مهمترین نیازهای انسان است و جامعه اسلامی در تحقق عملی خود نیازمند افرادی است که از جسمی سالم برخوردار باشند. مصیبتهای ناشی از تهیدستی موجب ضعف جسمی و اختلال ذهنی میگردد و در حکومت اسلامی، چنین افرادی کارایی لازم را نداشته و تمدنساز نخواهند بود. از اینرو شعارهای جامعه اسلامی همواره «پیوند بین معاش و معاد» بوده <ref>(امین عاملی، 1403ق، ج4ص216)</ref>  و دنیا و آخرت در یک سیاق قرار داده شده است. <ref>(قصص(28): 77)</ref> ، چنانکه در تقسیم بین شب  و روز، شب را برای معاد <ref>(إسراء(17): 79)</ref> ، و روز را برای معاش آفریده است. <ref>(نبأ(78): 11)</ref>
+البته این پیوند همانند مقدمه و ذیالمقدمه است یعنی معاش مقدمه برای معاد است و هدف نیست، و این مقدمه میتواند از نوع تأمین حیات جسمی<ref>(کلینی، 1363ش، ج6ص286)</ref> ، یا از نوع تأمین حیات فکری<ref>(فیض الاسلام، حکمت 319ص1238)</ref> ، یا از نوع تأمین حیات اعتقادی<ref>(همان، حکمت319ص1238)</ref> ، و یا از نوع تأمین حیات دینی<ref>(کلینی، 1363ش، ج5ص73)</ref> ، باشد.
+بنابراین باید توجه داشت آنجا که قرآن میفرماید: «یا أیها الذین آمنوا کلوا من طیبات ما رزقناکم و اشکروا لله إن کنتم إیاه تعبدون»<ref>(بقره(2): 172)</ref> منظورش لذت بردن از خوردن طعام نیست، بلکه توانیابی و کوشش در عرصههای زندگی و تکلیف است.<ref>(طبرسی، 1415ق، ج7ص82؛ مجلسی، 1403ق، ج49ص99)</ref> یعنی نگاه قرآن به هدفِ زندگی است نه خود زندگی؛ از اینرو همه تعبیرات قرآن در باره موضوع مورد بحث، با همین رویکرد است:
+«وهو الذي سخر البحر لتأكلوا منه لحماً طرياً وتستخرجوا منه حليةً تلبسونها وترى الفلك مواخر فيه ولتبتغوا من فضله ولعلكم تشكرون» <ref>(نحل(16): 14)</ref>
+«و أمددناهم بفاکهة و لحم مما یشتهون» <ref>(طور(52): 22)</ref>
+«كلوا واشربوا من رزق الله ولا تعثوا في الارض مفسدين» <ref>(بقره(2): 60)</ref>
+از نگاه قرآن حتی پیامبران نیز وابسته به این نیاز مادی هستند، زیرا آنها از کالبدی که نیاز به غذا نداشته باشد، ساخته نشدهاند:
+«وما جعلناهم جسداً لا يأكلون الطعام وما كانوا خالدين»<ref>(انبیاء(21): 8)</ref>