اخباریه: تفاوت میان نسخه‌ها

مؤسس این مذهب در میان شیعیان متأخر [[ملا محمّد امین بن محمد شریف استرآبادى|ملا محمّد امین بن محمد شریف استرآبادى]] (در گذشته در 1033 ه) بود مطابق با مندرجات «لؤلؤة البحرین» وی نخستین کسى بود که باب ملامت را بر روى مجتهدان شیعه گشود به نحوی که طایفه شیعه اثنى ‏عشریه به دو شعبه تقسیم شدند: اخباری ها و اصولی ها.

این گروه در تمسک به هر گونه خبر و [[حدیث]] مبالغه می کنند و مطلق اخبار و احادیث را حجت می دانند و چه بسا می گویند که اخبار کتب اربعه قطعی است. اخباری ها منکر اجتهاد و تقلید بوده [[علم اصول]] را از مخترعات [[اهل سنت]] می پندارند و در نتیجه اختلافاتی در مسائل فرعی با مجتهدین دارند.<ref>ر. ک، کاشف الغطاء جعفر، الحق المبین فی تصویب المجتهدین و تخطئة الاخباریین</ref> <ref>خوانساری محمد باقر،روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات، ج7، ص 121 </ref> <ref>استر آبادی محمد امین، الفوائد المدنیه </ref> ملا محمّد امین منکر «اجتهاد» بود و مى‏ گفت که اجتهاد علماى شیعه بر طریق قدماى آن قوم نیست. [[قرآن]] هم داراى «ناسخ و منسوخ» و «محکم و متشابه» است و استخراج احکام دین از آن دشوار مى ‏باشد پس باید به اخبار ائمه مراجعه کرد و «اجتهاد» را باطل دانست زیرا مجتهد باید به «ظن» خود عمل کند و «ظن» شبهه است و شبهه به این دلیل باطل است که شبیه به حق مى ‏باشد و عین آن نیست.

فرقه اخبارى ظواهر الفاظ قرآن را «حجت» نمى ‏دانند و می گویند چون قرآن داراى مطلقات و عموماتى است و بر بسیارى از آن ها «تخصیص» و تقیید عارض شده به گونه ای که موجب اجمال گردیده است، پس نمى ‏توان ظواهر آن را «حجت» دانست و بدان عمل کرد. همچنین مى ‏گویند چون قرآن مشتمل بر مطالب عالیه و مضامین شامخه است، پس هر کسی نمی تواند آن را بفهمد، بلکه منحصر به راسخان در علم و علماى [[تأویل|تأویل]] است و نمى‏ توان الفاظش را بر معنایى در ظاهر حمل نمود و آن را «حجت» دانست.

در برابر اخباری ها گروهى از فقهاى اسلام هستند که آنان را اصولى می گویند. آنان در استنباط احکام شرعیه فرعیه به استناد ادله تفصیلیه که «قرآن» و «سنت» و «اجماع» و «عقل» مى ‏باشد، از علم [[اصول فقه]] نیز استفاده مى‏ کنند و از قواعد آن که اصل «[[برائت]]» و «[[استصحاب]]» و عمل به ظن و تمیز بین اخبار است بهره مى ‏گیرند. اصولی ها مدارک احکام را «قرآن» و «[[سنت]]» و «[[اجماع]]» و «[[عقل]]» مى‏ دانند و اخباری ها فقط «کتاب» و «سنت» را مدرک احکام دانسته‏ اند و مدرکیت کتاب را نیز به ضمیمه سنت و با تفسیر وارد از [[ائمه]] مى‏ دانند و به اجماع و عقل اعتنایى ندارند. همچنین اجتهاد را «[[واجب کفائى]]» و در صورت منحصر بودن واجد صلاحیت «[[واجب عینى|واجب عینى]]» مى‏ دانند و اخباری ها اجتهاد را «حرام» مى ‏شمارند. اصولی ها مى‏ گویند: امورى که نصی بر حرمت آن نرسیده باشد مباح است. بر خلاف ایشان اخباری ها «احتیاط» بر این گونه موارد را واجب مى‏ دانند. اصولی ها اخبار را به «صحیح» و «ضعیف» و «حسن» و «موثق» تقسیم مى ‏کنند، امّا اخباری ها خبر را فقط منحصر به «صحیح» و «ضعیف» مى‏ دانند. نزدیک به دو قرن بین [[اخباری ها|اخباری ها]] و [[اصولی ها|اصولی‌ها]] اختلاف بود و اخباری ها بر اصولی ها غلبه داشتند تا این که آقا [[محمد باقر بهبهانی|محمدباقر بهبهانى]] (متولد بین سالهاى 1116 تا 1118 ه و در گذشته بین سال هاى 1205 تا 1208 ه) که او را آقاى مطلق و «مجدد» رأس مائه مى ‏خواندند بر مسند فقاهت نشست و بساط علماى اخبارى را برچید و از زمان او مجتهدان بر اخباری ها غلبه یافتند. یکى از شعرا درباره وى گفته است: و البهبهانى معلم البشر، مجدّد المذهب فى الثانى عشر  ازاح کل شبهة و ریب، فبان للمیلاد کنه الغیب‏. <ref> مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، انتشارات  آستان قدس رضوی،  سال 1372  شمسی، چاپ دوم، ص 40 همراه با ویرایش و اصلاح جملات </ref>

==پانویس==