confirmed
۵٬۹۱۷
ویرایش
برغوثیه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه‌ای تازه حاوی «برغوثيه از فرق «نجّاريّه» و پيرو محمد بن عيسى ملقب به برغوث مى باشند. ==تار...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
==تاریخچه== | ==تاریخچه== | ||
در برخی از منابع آمده است که پیروان این فرقه بیشتر در منطقة ری و اطراف آن می‌زیستند. <ref>دانشنامه | در برخی از منابع آمده است که پیروان این فرقه بیشتر در منطقة ری و اطراف آن می‌زیستند. <ref>ر. ک. دانشنامه بزرگ اسلامی </ref> اما درباره زندگی و کوشش‌های علمی محمد بن عیسی و سبب نامیده شدن او به برغوث، اطلاع چندانی در دست نیست، جز آن که وی معاصر [[ابوالهذیل علاف]] متکلم مشهور معتزلی بوده و برخوردی نامتعارف و غیردوستانه میان ایشان گزارش شده است. | ||
<ref>قاضی عبدالجبار، فرق و طبقات المعتزله، به کوشش علی سامی نشار و عصام الدین محمد علی، قاهره، سال 1972 میلادی، ج1، ص57</ref> | <ref>قاضی عبدالجبار، فرق و طبقات المعتزله، به کوشش علی سامی نشار و عصام الدین محمد علی، قاهره، سال 1972 میلادی، ج1، ص57</ref> | ||
<ref>احمد ابن مرتضی، المنیه و الامل، ج1، ص45</ref> | <ref>احمد ابن مرتضی، المنیه و الامل، ج1، ص45</ref> | ||
==عقاید== | ==عقاید== | ||
موسس این فرق در بيشتر عقايدش پیرو كيش نجّار | موسس این فرق در بيشتر عقايدش پیرو كيش [[حسین بن محمد نجّار]] بود، ولی در نظریه کسب این که چه کسی فاعل است و نیز درباره افعال متولده که افعال ثانویه نامیده می شوند با نجار مخالف بوده آن را فعل خدا می دانست با این توضیح که اگر کسی سنگی پرتاب کرد، عمل نخستین که (پرتاب سنگ است، (کسب) یا (اکتساب) نامیده می شود، اما حرکاتِ بعدیِ سنگ در هوا که حرکات (تولیدی) خوانده می‌شود، نتیجه عمل انسان یا خود عمل انسان نیست، بلکه فعل خداوند است. زیرا خداوند طبیعت سنگ را چنان آفریده است که اگر پرتاب شود، به طور طبیعی در هوا حرکت کرده و در مکانی سقوط خواهد کرد. نتیجه عملی این بحث آن است که اگر سنگِ پرتاب شده به کسی بخورد، این حرکت و تصادم آخری سنگ از خدا است. و یا حیوان را به گونه ای آفریده که اگر او را بزنند، درد را احساس می کند و نسبت به آن واکنش نشان می دهد. <ref>مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 خورشیدی، چاپ اول، ص 100 با ویرایش و اصلاح گسترده عبارات.</ref> | ||
و یا حیوان را به گونه ای آفریده که اگر او را بزنند، درد را احساس می کند و نسبت به آن واکنش نشان می دهد. <ref>مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 خورشیدی، چاپ اول، ص 100 با ویرایش و اصلاح گسترده عبارات.</ref> | |||
==اعتقادات== | ==اعتقادات== | ||
برغوث معتقد بود که خداوند عضو حیوان و انسان را چنان آفریده است که اگر ضربه‌ای بر آن وارد شود موجب درد می شود، پس (درد) فعلی تولیدی یا فعل خداست با ایجاب طبیعت. | برغوث معتقد بود که خداوند عضو حیوان و انسان را چنان آفریده است که اگر ضربه‌ای بر آن وارد شود موجب درد می شود، پس (درد) فعلی تولیدی یا فعل خداست با ایجاب طبیعت. اما نجّار و [[اشاعره]] به ایجاب طبیعت معتقد نبودند و درد حاصل را نیز فعل خدا می‌دانستند. | ||
نجّار و اشاعره معتقد بودند که حرکات سنگ از فعل خداست اما نتیجه کسبِ انسان (پرتاب کننده سنگ) است نه نتیجه طبیعت سنگ. | نجّار و اشاعره معتقد بودند که حرکات سنگ از فعل خداست اما نتیجه کسبِ انسان (پرتاب کننده سنگ) است نه نتیجه طبیعت سنگ. | ||
<ref>ابن حزم، الفصل فی الملل والاهوا والنِحَل، بیروت، سال نشر 1403 هجری قمری و 1983 میلادی، ج3، ص22</ref> | <ref>ابن حزم، الفصل فی الملل والاهوا والنِحَل، بیروت، سال نشر 1403 هجری قمری و 1983 میلادی، ج3، ص22</ref> | ||
<ref>خیاط عبدالرحیم بن محمد، کتاب الانتصار، بیروت، سال 1957 میلادی، ج1 ص98</ref> | <ref>خیاط عبدالرحیم بن محمد، کتاب الانتصار، بیروت، سال 1957 میلادی، ج1 ص98</ref> | ||
همچنین این فرقه در مواردی مثل مسأله صفات الهی و خلق قرآن و نفی رؤیت خداوند با معتزله هم داستان بودند، اما در مسأله خلق اعمال و استطاعت، از ایشان جدا شده و به جبرگرایان پیوسته بودند. <ref>بغدادی عبد القاهر، الفرق بین الفرق، به کوشش کوثری محمد زاهد،سال 1367 قمری و سال 1948 میلادی، قاهره، ج1, ص20</ref> | همچنین این فرقه در مواردی مثل مسأله [[صفات الهی]] و [[خلق قرآن]] و نفی رؤیت خداوند با [[معتزله]] هم داستان بودند، اما در مسأله [[خلق اعمال]] و استطاعت، از ایشان جدا شده و به جبرگرایان پیوسته بودند. <ref>بغدادی عبد القاهر، الفرق بین الفرق، به کوشش کوثری محمد زاهد،سال 1367 قمری و سال 1948 میلادی، قاهره، ج1, ص20</ref> | ||
<ref>بغدادی عبد القاهر، الفرق بین الفرق، ج1، ص197</ref> <ref>شهرستانی محمد، الملل و النحل، ج1, ص100.</ref> | <ref>بغدادی عبد القاهر، الفرق بین الفرق، ج1، ص197</ref> <ref>شهرستانی محمد، الملل و النحل، ج1, ص100.</ref> | ||
<ref>فخرالدین رازی، اعتقادات فرق المسلمین و المشرکین، ج1, ص68-69.</ref> | <ref>فخرالدین رازی، اعتقادات فرق المسلمین و المشرکین، ج1, ص68-69.</ref> | ||
==تفاوت برغوثیه با نجاریه== | ==تفاوت برغوثیه با نجاریه== | ||
اگر چه برغوثیّه بیش تر عقاید حسین بن محمّد نجّار را پذیرفته بودند، اما بر خلاف نجار (مکتسب) را فاعل نمی خواندند. | اگر چه برغوثیّه بیش تر عقاید حسین بن محمّد نجّار را پذیرفته بودند، اما بر خلاف نجار (مکتسب) را فاعل نمی خواندند.با این حساب معلوم می شود که نجاریه جبری مذهب بودند، ولی مانند اشاعره به (کسب) اعتقاد داشتند (برای آن که از لوازم و نتایج مذهب جبر فرار کنند، معتقد بودند که انسان اعمال خود را کسب می‌کند و پاداش و کیفر اعمال او به دلیل همین کسب است. | ||
اما برغوث از اطلاق لفظ (فاعل) بر (مکتسب) خودداری می‌کرد تا در برابر خداوند به فاعل مختار دیگری قائل نباشد. | اما برغوث از اطلاق لفظ (فاعل) بر (مکتسب) خودداری می‌کرد تا در برابر خداوند به فاعل مختار دیگری قائل نباشد. | ||
عقیده او درباره استطاعت به همراه فعل نیز همین امر را تأیید می‌کند. | عقیده او درباره استطاعت به همراه فعل نیز همین امر را تأیید می‌کند. <ref>ابن حزم، الفصل فی الملل والاهوا والنِحَل، بیروت، سال نشر، 1403 هجری قمری و 1983 میلادی، ج3، ص22</ref> <ref>دانشنامه بزرگ اسلامی - مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی | ||
</ref> | </ref> | ||