خرّمیه: تفاوت میان نسخه‌ها

ابو الفرج بن الجوزى در كتاب «تلبيس ابليس» می گويد: خرميان منسوب به خرّم اند كه به معنى چيزهاى خوب و شايسته است و ايشان در دنبال لذّات و شهوات بودند و اين لقبى بود براى مزدكيان. سعد بن عبد اللّه ابى خلف اشعرى، در كتاب «مقالات و الفرق»، خرم‏دينان و مزدكيه را يكى شمرده و ايشان را از غلاة شيعه شمرده است.سعيد نفيسى در كتاب «بابك خرم دين» مى ‏نويسد: شايد خرم‏دينان همان مزدكيان پيشين باشند كه اصلاحاتى در دين مزدك كرده و روش تازه‏اى برگزيده و نام اين آيين تازه را خرم دينى گذاشته باشد و چنان مى‏نمايد كه تركيب كلمه (خرم دين) تقليدى از تركيب (به دين) بوده باشد كه آن را مترادف دين زرتشتى به كار مى ‏بردند. مورّخان درباره وجه تسميه اين طايفه به خرميه، توجيهات مختلفى كرده اند. سمعانى در «كتاب الانساب» آن نام را مشتق از كلمه «خرّم» فارسى به معنى خوب و پسنديده دانسته است، يعنى دين ايشان آن چيز خوب و نيكو را آرزو كرده و اين لقب را به آنان داده‏اند كه محرمات را از خمر و لذّات ديگر مباح دانسته‏ اند.ابى خلف اشعرى و ابن الجوزى اين وجه تسميه را تائيد كرده‏ اند.  خواجه نظام الملك می گويد: چون زن مزدك، خرميه (خرمك)- دخت فاده (پاتك)- نام داشت پس از كشته شدن شوهرش از مداين بگريخت و به رى رفت و دين شوهرش را تبليغ مى‏كرد، از اين جهت پيروان او را «خرم دين» لقب دادند يعنى: كسانى كه دين خرمه زن مزدك را دارند. مقدسى در كتاب «البدء و التاريخ»، آنان را به كوهى به نام خرميه نسبت مى ‏دهد.ابن بلخى مى‏ نويسد كه: مسلميه را خرم دينيه نيز مى گويند و در بلخ قريه ‏اى به نام «خرم‏آباد» است كه ايشان منسوب به آنند. بعضى ايشان را به «قلعه خرم» در اردبيل نسبت داده ‏اند. ظاهرا همان حدس سعید نفيسى كه كلمه مركب خرم دين را تقليدى از تركيب (به دين) دانسته به واقع نزديك تر  است.