۸۷۵
ویرایش
بررسی نظریه قرائات سبعه در قرآن از منظر فریقین (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها
بررسی نظریه قرائات سبعه در قرآن از منظر فریقین (مقاله) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۵ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۳:۳۱
، ۲۵ دسامبر ۲۰۲۱بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۶۴: | خط ۴۶۴: | ||
مراد از نزول قران بر سبعه احرف این است که مجموعه قران را - بجهت توسعه و تسهیلی که درقرائت ان داده شده است- می توان بر وجوه هفتگانه از موارد اختلاف که ذکر شد قرائت نمود بنابر این مراد از سبعه احرف این نیست که هر کلمه قران را بتوان بر هفت وجه قرائت نمود . | مراد از نزول قران بر سبعه احرف این است که مجموعه قران را - بجهت توسعه و تسهیلی که درقرائت ان داده شده است- می توان بر وجوه هفتگانه از موارد اختلاف که ذکر شد قرائت نمود بنابر این مراد از سبعه احرف این نیست که هر کلمه قران را بتوان بر هفت وجه قرائت نمود . <ref>مناهل العرفان فی علوم القران ج 1ص108-109 ثم إن كلمة على في قوله أنزل القرآن على سبعة أحرف تشير إلى أن المسألة على هذا الشرط من التوسعة والتيسير أي أنزل القرآن موسعا فيه على القارىء أن يقرأه على سبعة أوجه يقرأ بأي حرف أراد منها على البدل من صاحبه كأنه قال أنزل على هذا الشرط وعلى هذه التوسعة وليس المراد أن كل كلمة من القرآن تقرأ على سبعة أوجه إذا لقال إن هذا القرآن أنزل سبعة أحرف بحذف لفظ على بل المراد ما علمت من أن هذا القرآن أنزل على هذا الشرط وهذه التوسعة بحيث لا تتجاوز وجوه الاختلاف سبعة أوجه مهما كثر ذلك التعدد والتنوع في أداء اللفظ الواحد ومهما تعددت القراءات وطرقها في الكلمة الواحدة</ref> | ||
ایشان حکمت نزول قران علی سبعه احرف را تسهیل قرائت بر امت اسلامی می داند بویژه اعراب عصر نزول قران که بدلیل تنوع و کثرت قبائل در بین انها ، اشکال قرائات و لهجات شان با یکدیگر متفاوت بود. <ref>مناهل العرفان فی علوم القران ج 1ص 139-145 ...أن الحكمة في نزول القرآن على الأحرف السبعة هي التيسير على الأمة الإسلامية كلها خصوصا الأمة العربية التي شوفهت بالقرآن فإنها كانت قبائل كثيرة وكان بينها اختلاف في اللهجات ونبرات الأصوات وطريقة الأداء وشهرة بعض الألفاظ في بعض المدلولات على رغم أنها كانت تجمعها العروبة ويوحد بينها اللسان العربي العام. فلو أخذت كلها بقراءة القرآن على حرف واحد لشق ذلك عليها كما يشق على القاهري منا أن يتكلم بلهجة الأسيوطي مثلا</ref> | |||
ایشان تنوع قرائات را قائم مقام تعدد در ایات دانسته و انرا بیانگر نوعی بلاغت و اعجاز در جامعیت و کمال قران می داند مضافا انکه به رغم این همه تنوع در قران هیچگونه تناقضی نمی توان دران یافت بلکه ایات الهی هر یک مصدق و مفسر دیگری می باشد. <ref>مناهل العرفان فی علوم القران ج 1ص 149 .....والخلاصة : أن تنوع القراءات يقوم مقام تعدد الآيات. وذلك ضرب من ضروب البلاغة يبتدئ من جمال هذا الإيجاز وينتهي إلى كمال الإعجاز. أضف إلى ذلك ما في تنوع القراءات من البراهين الساطعة والأدلة القاطعة على أن القرآن كلام الله وعلى صدق من جاء به وهو رسول الله صلى الله عليه وسلم فإن هذه الاختلافات في القراءة على كثرتها لا تؤدي إلى تناقض في المقروء وتضاد ولا إلى تهافت وتخاذل بل القرآن كله على تنوع قراءاته يصدق بعضه بعضا ويبين بعضه بعضا ويشهد بعضه لبعض على نمط واحد في علو الأسلوب والتعبير وهدف واحد من سمو الهداية والتعليم. وذلك من غير شك يفيد تعدد الإعجاز بتعدد القراءات والحروف </ref> | |||
مفاد دیدگاههای مطرح شده – از زرکشی و زرقانی - ان است که مراد از سبعه احرف در روایات مذکور سبعه قرائات و سبعه لهجات می باشد . | مفاد دیدگاههای مطرح شده – از زرکشی و زرقانی - ان است که مراد از سبعه احرف در روایات مذکور سبعه قرائات و سبعه لهجات می باشد . | ||
| خط ۴۷۷: | خط ۴۸۲: | ||
ایشان در نقد کسانی که سبعه احرف را بمعنای سبعه قرائات تفسیر کرده اند می نویسد : | ایشان در نقد کسانی که سبعه احرف را بمعنای سبعه قرائات تفسیر کرده اند می نویسد : | ||
کسانی که سبعه احرف در روایات را به سبعه قرائات حمل کرده اند قطع نظر از تکلفی که در تعیین این قرائات مرتکب شده اند دیدگاهشان با روایات دیگر که نزول قران را به حرف واحد دانسته و منشا اختلاف قرائات را اختلاف روات می داند منافات دارد. | کسانی که سبعه احرف در روایات را به سبعه قرائات حمل کرده اند قطع نظر از تکلفی که در تعیین این قرائات مرتکب شده اند دیدگاهشان با روایات دیگر که نزول قران را به حرف واحد دانسته و منشا اختلاف قرائات را اختلاف روات می داند منافات دارد. <ref>التفسیر الصافی ج 1ص59 والتوفيق بين الروايات كلها أن يقال : إن للقرآن سبعة أقسام من الآيات وسبعة بطون لكل آية ونزل على سبع لغات . واما حمل الحديث على سبعة أوجه من القراءات ثم التكلف في تقسيم وجوه القراءات على هذا العدد كما نقله في مجمع البيان عن بعضهم فلا وجه له مع أنه يكذبه ما رواه في الكافي باسناده عن زرارة عن أبي جعفر ( عليه السلام ) قال : إن القرآن واحد نزل من عند واحد ولكن الاختلاف يجيئ من قبل الرواة . وبإسناده عن الفضيل بن يسار قال : قلت لأبي عبد الله ( عليه السلام ) إن الناس يقولون إن القرآن نزل على سبعة أحرف . فقال : كذبوا أعداء الله ولكنه نزل على حرف واحد من عند الواحد ، ومعنى هذا الحديث معنى سابقه والمقصود منهما واحد وهو أن القراءة الصحيحة واحدة الا أنه ( عليه السلام ) لما علم أنهم فهموا من الحديث الذي رووه صحة القراءات جميعا مع اختلافها كذبهم . وعلى هذا فلا تنافي بين هذين الحديثين وشئ من أحاديث الأحرف أيضا</ref> | ||
دیدگاه علامه طباطبائی | دیدگاه علامه طباطبائی | ||
ایشان با اشاره به استفاضه و اشتراک مفهومی روایات نزول قران علی سبعه احرف بین الفریقین می نویسد : در معنای سبعه احرف بین عالمان فریقین اختلاف بحدی است که به 40 قول می رسد . | ایشان با اشاره به استفاضه و اشتراک مفهومی روایات نزول قران علی سبعه احرف بین الفریقین می نویسد : در معنای سبعه احرف بین عالمان فریقین اختلاف بحدی است که به 40 قول می رسد . | ||
ایشان حل اختلافات مذکور در روایات را با توجه با قرائنی که در متن انها وجود دارد بدینگونه مطرح می کند : | ایشان حل اختلافات مذکور در روایات را با توجه با قرائنی که در متن انها وجود دارد بدینگونه مطرح می کند : | ||
| خط ۴۸۶: | خط ۴۹۲: | ||
انچه که امر را در جمع فهم این روایات اسان می کند قرائنی است که در انها وجود دارد چون در برخی از انها امده است که مراد از هفت حرف عبارتست از: أمر وزجر وترغيب وترهيب وجدل وقصص ومثل و در بعض دیگر امده است مراد از سبعه احرف عبارتست از : زجر وأمر وحلال وحرام ومحكم متشابه | انچه که امر را در جمع فهم این روایات اسان می کند قرائنی است که در انها وجود دارد چون در برخی از انها امده است که مراد از هفت حرف عبارتست از: أمر وزجر وترغيب وترهيب وجدل وقصص ومثل و در بعض دیگر امده است مراد از سبعه احرف عبارتست از : زجر وأمر وحلال وحرام ومحكم متشابه | ||
و از امام علی ع نیز نقل شده است که مراد از هفت حرف عبارتست از : أمر وزجر وترغيب - وترهيب وجدل ومثل وقصص | و از امام علی ع نیز نقل شده است که مراد از هفت حرف عبارتست از : أمر وزجر وترغيب - وترهيب وجدل ومثل وقصص <ref>المیزان ج 3ص 74أقول والحديث -"انزل القرآن على سبعة أحرف"- وإن كان مرويا باختلاف ما في لفظه لكن معناها مروي مستفيضا والروايات متقاربة معنى روتها العامة والخاصة وقد اختلف في معنى الحديث اختلافا شديدا ربما انهي إلى أربعين قولا والذي يهون الخطب أن في نفس الاخبار تفسيرا لهذه السبعة الأحرف وعليه التعويل . ففي بعض الاخبار : نزل القرآن على سبعة أحرف - أمر وزجر وترغيب وترهيب وجدل وقصص ومثل وفي بعضها : زجر وأمر وحلال وحرام ومحكم متشابه وأمثال وعن علي عليه السلام : أن الله أنزل القرآن على سبعة أقسام - كل منها كاف شاف وهي أمر وزجر وترغيب - وترهيب وجدل ومثل وقصص </ref> | ||
دیدگاه نهائی ایشان در معنای روایات سبعه احرف این است که مراد از سبعه احرف ، اقسام هفتگانه خطاب و بیان درقران می باشد.<ref>المیزان ج 3ص74 فالمتعين حمل السبعة الأحرف على أقسام الخطاب وأنواع البيان وهي سبعة على وحدتها في الدعوة إلى الله وإلى صراطه المستقيم ويمكن ان يستفاد من هذه الرواية حصر أصول المعارف الإلهية في الأمثال فإن بقية السبعة لا تلائمها إلا بنوع من العناية على ما لا يخفى</ref> | |||
دیدگاه ایه الله خوئی <ref>از انجا که بررسی و تحلیل ایه الله خوئی در موضوع روایات سبعه احرف و اقوال مطرح شده در ان نسبت به دیدگاههای دیگر از جامعیت بیشتری برخوردارمی باشد بهمین جهت در این مرحله به تبیین تفصیلی دیدگاه ایشان می پردازیم</ref> | |||
دیدگاه ایه الله خوئی | |||
ایشان در کتاب ارزشمند " البیان فی تفسیر القران " با نگاه مقارن ، به بررسی عالمانه و جامع روایات مذکور پرداخته و دیدگاه قائلین به صحت این روایات را بصورت مبسوط مورد نقد قرار داده است .خلاصه نقدهای ایشان به روایات نزول قران علی سبعه احرف ونیز اقوال مطرح شده در ان بشرح ذیل می باشد : | ایشان در کتاب ارزشمند " البیان فی تفسیر القران " با نگاه مقارن ، به بررسی عالمانه و جامع روایات مذکور پرداخته و دیدگاه قائلین به صحت این روایات را بصورت مبسوط مورد نقد قرار داده است .خلاصه نقدهای ایشان به روایات نزول قران علی سبعه احرف ونیز اقوال مطرح شده در ان بشرح ذیل می باشد : | ||
1-مخالفت احادیث مذکور- نزول قران علی سبعه احرف- با روایات صحیحه ای که از ائمه معصومین علیهم السلام وارد شده است : | 1-مخالفت احادیث مذکور- نزول قران علی سبعه احرف- با روایات صحیحه ای که از ائمه معصومین علیهم السلام وارد شده است : | ||
ایشان در این رابطه می نویسد : مفاد این احادیث با صحیحه زراره که نزول قران را بر حرف واحد دانسته و منشا اختلاف در قرائات را راویان می داند مخالف است . در روایتی دیگر امام صادق ع قول به نزول قران بر سبعه احرف را به دشمنان اسلام نسبت داده و انرا دروغ می داند و اظهار می فرماید : ...ولكنه – قران - نزل على حرف واحد من عند الواحد قران. | ایشان در این رابطه می نویسد : مفاد این احادیث با صحیحه زراره که نزول قران را بر حرف واحد دانسته و منشا اختلاف در قرائات را راویان می داند مخالف است . در روایتی دیگر امام صادق ع قول به نزول قران بر سبعه احرف را به دشمنان اسلام نسبت داده و انرا دروغ می داند و اظهار می فرماید : ...ولكنه – قران - نزل على حرف واحد من عند الواحد قران. <ref>البیان فی تفسیر القران ص177 وهي مخالفة لصحيحة زرارة عن أبي جعفر عليه السلام قال :" إن القرآن واحد نزل من عند واحد ، ولكن الاختلاف يجئ من قبل الرواة " وقد سأل الفضيل بن يسار أبا عبد الله عليه السلام فقال : إن الناس يقولون : إن القرآن نزل على سبعة أحرف . فقال أبو عبد الله عليه السلام : " كذبوا - أعداء الله - ولكنه نزل على حرف واحد من عند الواحد "</ref> | ||
ایشان بعد از ذکر حدیث مذکور می نویسد : | ایشان بعد از ذکر حدیث مذکور می نویسد : | ||
روایات سبعه احرف بدلیل مخالفت با قران و روایات صحیحه ای که از اهل بیت رسیده است فاقد حجیت بوده و ارزش بررسی سندی را ندارد. | |||
روایات سبعه احرف بدلیل مخالفت با قران و روایات صحیحه ای که از اهل بیت رسیده است فاقد حجیت بوده و ارزش بررسی سندی را ندارد. <ref>البیان فی تفسیر القران ص177....وقد تقدم إجمالا أن المراجع بعد النبي صلى الله عليه وآله وسلم في أمور الدين ، إنما هو كتاب الله وأهل البيت الذين أذهب الله عنهم الرجس وطهرهم تطهيرا " ... " ولا قيمة للروايات إذا كانت مخالفة لما يصح عنهم . ولذلك لا يهمنا أن نتكلم عن أسانيد هذه الروايات . وهذا أول شئ تسقط به الرواية عن الاعتبار الحجية</ref> | |||
| خط ۵۱۱: | خط ۵۱۸: | ||
ایشان درادامه نمونه های دیگری از تناقض را در روایات مذکور بیان می کند.. | ایشان درادامه نمونه های دیگری از تناقض را در روایات مذکور بیان می کند.<ref>البیان ص177 فمن التناقض أن بعض الروايات دل على أن جبرئيل أقرأ النبي صلى الله عليه وآله وسلم على حرف فاستزاده النبي صلى الله عليه وآله وسلم فزاده ، حتى انتهى إلى سبعة أحرف ، وهذا يدل على أن الزيادة كانت على التدريج ، وفي بعضها أن الزيادة كانت مرة واحدة في المرة الثالثة ، وفي بعضها أن الله أمره في المرة الثالثة أن يقرأ القرآن على ثلاثة أحرف ، وكان الامر بقراءة سبع في المرة الرابعة ومن التناقض أن بعض الروايات يدل على أن الزيادة كلها كانت في مجلس واحد ، وأن طلب النبي صلى الله عليه وآله وسلم الزيادة كان بإرشاد ميكائيل ، فزاده جبرئيل حتى بلغ سبعا ، وبعضها يدل على أن جبرئيل كان ينطلق ويعود مرة بعد مرة . ومن التناقض أن بعض الروايات يقول : إن أبي دخل المسجد ، فرأى رجلا يقرأ على خلاف قراءته . وفي بعضها أنه كان في المسجد ، فدخل رجلان وقرءا على خلاف قراءته . وقد وقع فيها الاختلاف أيضا فيما قاله النبي - صلى الله عليه وآله وسلم - لأبي . . إلى غير ذلك من الاختلاف</ref> | ||
3-عدم تناسب در سئوال و جواب برخی از روایات مذکور : | 3-عدم تناسب در سئوال و جواب برخی از روایات مذکور : | ||
در یکی از روایات تعدد قرائات به نقل از ابن مسعود امده است که اظهار داشت در تعداد ایات سوره ای از قران با جمعی اختلاف داشتیم ؛ بنزد رسول الله ص امده و به حضرتش عرضه داشتیم که در قرائت با یکدیگر اختلاف داریم. پیامبر ص برافروخته شده و از شدت ناراحتی فرمود :امتهای قبل ازشما بسبب همین اختلافات هلاک شدند انگاه امام علی ع از ناحیه پیامبر ص بما فرمود : قران را بهمان گونه که تعلیم داده شده اید قرائت کنید . | در یکی از روایات تعدد قرائات به نقل از ابن مسعود امده است که اظهار داشت در تعداد ایات سوره ای از قران با جمعی اختلاف داشتیم ؛ بنزد رسول الله ص امده و به حضرتش عرضه داشتیم که در قرائت با یکدیگر اختلاف داریم. پیامبر ص برافروخته شده و از شدت ناراحتی فرمود :امتهای قبل ازشما بسبب همین اختلافات هلاک شدند انگاه امام علی ع از ناحیه پیامبر ص بما فرمود : قران را بهمان گونه که تعلیم داده شده اید قرائت کنید . <ref>مسند احمد ج 1ص106 ؛کنزالعمال ج 2ص 339: عن عاصم عن زر عن عبد الله ابن مسعود قال : " تمارينا في سورة من القرآن ، فقلنا : خمس وثلاثون ، أو ست وثلاثون آية . قال : فانطلقنا إلى رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم فوجدنا عليا يناجيه . قال : فقلنا إنما اختلفنا في القراءة . قال : فاحمر وجه رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم وقال : إنما هلك من كان قبلكم باختلافهم بينهم . قال : ثم أسر إلى علي شيئا . فقال لنا علي : إن رسول الله يأمركم أن تقرأوا كما علمتم</ref> | ||
ایه الله خوئی ره در نقد روایت مذکور می نویسد : در سئوال و جوابی که در این روایت بیان گردیده است تناسبی وجود ندارد چون اختلاف اصلی بین ابن مسعود و دیگران در تعداد ایات یک سوره می باشد در حالی که سئوالشان از پیامبرص در زمینه اختلاف درقرائت و در پاسخ پیامبر ص نیز به مطلب دیگری پرداخته شده است . در نتیجه بین سئوال و جواب ارتباطی وجود ندارد.. | ایه الله خوئی ره در نقد روایت مذکور می نویسد : در سئوال و جوابی که در این روایت بیان گردیده است تناسبی وجود ندارد چون اختلاف اصلی بین ابن مسعود و دیگران در تعداد ایات یک سوره می باشد در حالی که سئوالشان از پیامبرص در زمینه اختلاف درقرائت و در پاسخ پیامبر ص نیز به مطلب دیگری پرداخته شده است . در نتیجه بین سئوال و جواب ارتباطی وجود ندارد.<ref>البیان فی تفسیر القران ص178 ومن عدم التناسب بين السؤال والجواب ، ما في رواية ابن مسعود من قول علي عليه السلام إن رسول الله - صلى الله عليه وآله وسلم - يأمركم أن تقرؤا كما علمتم . فإن هذا الجواب لا يرتبط بما وقع فيه النزاع من الاختلاف في عدد الآيات </ref> | ||
4- عدم معنای معقول برای روایات سبعه احرف : | 4- عدم معنای معقول برای روایات سبعه احرف : | ||
متن گفتار ایشان در این زمینه عبارتست از : أضف إلى جميع ذلك أنه لا يرجع نزول القرآن على سبعة أحرف إلى معنى معقول ، ولا يتحصل للناظر فيها معنى صحيح . | |||
متن گفتار ایشان در این زمینه عبارتست از : أضف إلى جميع ذلك أنه لا يرجع نزول القرآن على سبعة أحرف إلى معنى معقول ، ولا يتحصل للناظر فيها معنى صحيح . <ref>البیان فی تفسیر القران ص 178</ref> | |||
ایشان در ادامه وجوه مختلفی را در معنای روایات مذکور بیان نموده و همه انها را مورد نقد قرار می دهد . | ایشان در ادامه وجوه مختلفی را در معنای روایات مذکور بیان نموده و همه انها را مورد نقد قرار می دهد . | ||
| خط ۵۳۰: | خط ۵۴۰: | ||
ایه الله خوئی در این رابطه می فرماید در تفسیر سبعه احرف هفت معنا بیان شده است : | ایه الله خوئی در این رابطه می فرماید در تفسیر سبعه احرف هفت معنا بیان شده است : | ||
وجه اول : المعاني المتقاربة : | وجه اول : المعاني المتقاربة : | ||
ایشان در تبین معنای مذکور می نویسد : | ایشان در تبین معنای مذکور می نویسد : | ||
معنای نخستی که از الاحرف السبعه شده است متقارب بودن ان با کلماتی نظیر " عجل ، أسرع ، اسع " می باشد و این حروف هفتگانه تا عهد عثمان باقی بود اما ایشان ان قرائات را به حرف واحد محصور نمودو دستور به احراق سایر مصاحف که بر مبنای حروف ششگانه بودند داد. | معنای نخستی که از الاحرف السبعه شده است متقارب بودن ان با کلماتی نظیر " عجل ، أسرع ، اسع " می باشد و این حروف هفتگانه تا عهد عثمان باقی بود اما ایشان ان قرائات را به حرف واحد محصور نمودو دستور به احراق سایر مصاحف که بر مبنای حروف ششگانه بودند داد. | ||
ایشان موافقین دیدگاه مذکور را طبری ، قرطبی و بسیاری از اهل علم می داند. | |||
ایشان موافقین دیدگاه مذکور را طبری ، قرطبی و بسیاری از اهل علم می داند. <ref>إن المراد سبعة أوجه من المعاني المتقاربة بألفاظ مختلفة نحو " عجل ، وأسرع ، واسع " وكانت هذه الأحرف باقية إلى زمان عثمان فحصرها عثمان بحرف واحد ، وأمر بإحراق بقية المصاحف التي كانت على غيره من الحروف الستة . واختار هذا الوجه الطبري وجماعة وذكر القرطبي أنه مختار أكثر أهل العلم وكذلك قال أبو عمرو بن عبد البر.</ref> | |||
| خط ۵۳۹: | خط ۵۵۵: | ||
درزمینه جزئیات مطالب وحی شده می پرسید که ایا اخر ایات نازل شده ، عزيز حكيم است یا سميع عليم ،یا عزيز عليم " ؟ پیامبر ص فرمود هرکدام را که بنویسی کافی است . کاتب گفت پیامبرص کیفیت نوشتن اخر ایات را بمن واگذار کرده است پس من هر چه را که بخواهم بنویسم . | درزمینه جزئیات مطالب وحی شده می پرسید که ایا اخر ایات نازل شده ، عزيز حكيم است یا سميع عليم ،یا عزيز عليم " ؟ پیامبر ص فرمود هرکدام را که بنویسی کافی است . کاتب گفت پیامبرص کیفیت نوشتن اخر ایات را بمن واگذار کرده است پس من هر چه را که بخواهم بنویسم . <ref>البیان فی تفسیر القران ص 178-180 عن ابن شهاب . قال : " أخبرني سعيد بن المسيب أن الذي ذكر الله تعالى ذكره : " إنما يعلمه بشر 16 : 103 " إنما افتتن أنه كان يكتب الوحي ، فكان يملي عليه رسول الله - صلى الله عليه وآله وسلم - سميع عليم ، أو عزيز حكيم ، وغير ذلك من خواتم الآي ، ثم يشتغل عنه رسول الله - صلى الله عليه وآله وسلم - وهو على الوحي ، فيستفهم رسول الله - صلى الله عليه وآله وسلم - فيقول : " أعزيز حكيم ، أو سميع عليم ، أو عزيز عليم " ؟ فيقول له رسول الله - صلى الله عليه وآله وسلم - أي ذلك كتبت فهو كذلك ، ففتنه ذلك . فقال : إن محمدا أوكل ذلك إلي فاكتب ما شئت " . .</ref>. | ||
ایشان سپس به روایت دیگری که قائلین وجه نخست بدان استناد نموده اند اشاره نموده و می نویسد : واستدلوا أيضا على ذلك بما تقدم من الروايات الدالة على التوسعة : " ما لم تختم آية رحمة بعذاب ، أو آية عذاب برحمة " | |||
ایشان سپس به روایت دیگری که قائلین وجه نخست بدان استناد نموده اند اشاره نموده و می نویسد : واستدلوا أيضا على ذلك بما تقدم من الروايات الدالة على التوسعة : " ما لم تختم آية رحمة بعذاب ، أو آية عذاب برحمة " <ref>همان ص 180</ref> | |||
مفاد روایت مذکورتوسعه مردم در امر قرائت قران است مادامی که رحمت را به عذاب و عذاب را به رحمت تغییر ندهند .<ref>جامع البیان عن تاویل القران ج 1ص 25 عن أبي هريرة أنه قال : " قال رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم : إن هذا القرآن انزل على سبعة أحرف ، فاقرأوا ولا حرج ، ولكن لا تختموا ذكر رحمة بعذاب ، ولا ذكر عذاب برحمة</ref> | |||
اشکال به وجه اول : | اشکال به وجه اول : | ||
| خط ۵۴۹: | خط ۵۶۸: | ||
1-نامعقول بودن معنای مذکور در بیشتر سور و ایات قران | 1-نامعقول بودن معنای مذکور در بیشتر سور و ایات قران | ||
ایه الله خوئی درتبیین اشکال مذکور می فرماید : | ایه الله خوئی درتبیین اشکال مذکور می فرماید : | ||
شاید بتوان معنای مذکور را در برخی از ایات قران تصور نمود اما در بیشتر ایات قران این معنا متصور نخواهد بود . | شاید بتوان معنای مذکور را در برخی از ایات قران تصور نمود اما در بیشتر ایات قران این معنا متصور نخواهد بود . <ref>البیان فی تفسیر القران ص 180أولا : ان هذا إنما يتم في بعض معاني القرآن ، التي يمكن أن يعبر عنها بألفاظ سبعة متقاربة ومن الضروري أن أكثر القرآن لا يتم فيه ذلك ، فكيف تتصور هذه الحروف السبعة التي نزل بها القرآن ؟ .</ref> | ||
2- وجه اول ، سبب نابودی اساس قران می گردد : | 2- وجه اول ، سبب نابودی اساس قران می گردد : | ||
ایشان در بیان ایراد مذکور می فرماید : | ایشان در بیان ایراد مذکور می فرماید : | ||
هر گاه براساس این روایات مردم را در قرائت قران مجاز بدانیم که الفاظ قران را به کلماتی مشابه ان تغییر دهند قطعا این امر بتدریج سبب هدم قران می گردد . بعنوان نمونه : ایا هیچ عاقلی خود را مجاز می داند سوره یس را بدینگونه قرائت کند : يس ، والذكر العظيم ، إنك لمن الأنبياء ، على طريق سوي ، إنزال الحميد الكريم ، لتخوف قوما ما خوف أسلافهم فهم ساهون " | هر گاه براساس این روایات مردم را در قرائت قران مجاز بدانیم که الفاظ قران را به کلماتی مشابه ان تغییر دهند قطعا این امر بتدریج سبب هدم قران می گردد . بعنوان نمونه : ایا هیچ عاقلی خود را مجاز می داند سوره یس را بدینگونه قرائت کند : يس ، والذكر العظيم ، إنك لمن الأنبياء ، على طريق سوي ، إنزال الحميد الكريم ، لتخوف قوما ما خوف أسلافهم فهم ساهون " | ||
| خط ۵۵۸: | خط ۵۸۰: | ||
از طرفی در برخی از روایات امده است که پیامبر ص حتی از تغییر در کلمات دعا به کلمات مشابه نهی می نمود پس چگونه تغییر و تبدیل کلمات قران را تجویز می کرد. | از طرفی در برخی از روایات امده است که پیامبر ص حتی از تغییر در کلمات دعا به کلمات مشابه نهی می نمود پس چگونه تغییر و تبدیل کلمات قران را تجویز می کرد. <ref>همان ص 180-181: ثانيا : إن كان المراد من هذا الوجه أن النبي - صلى الله عليه وآله وسلم - قد جوز تبديل كلمات القرآن الموجودة بكلمات أخرى تقاربها في المعنى - ويشهد لهذا بعض الروايات المتقدمة - فهذا الاحتمال يوجب هدم أساس القرآن ، المعجزة الأبدية ، والحجة على جميع البشر ، ولا يشك عاقل في أن ذلك يقتضي هجر القرآن المنزل ، وعدم الاعتناء بشأنه . وهل يتوهم عاقل ترخيص النبي - صلى الله عليه وآله وسلم - أن يقرأ القارئ " يس ، والذكر العظيم ، إنك لمن الأنبياء ، على طريق سوي ، إنزال الحميد الكريم ، لتخوف قوما ما خوف أسلافهم فهم ساهون " فلتقر عيون المجوزين لذلك . سبحانك اللهم إن هذا إلا بهتان عظيم . وقد قال الله تعالى : " قل ما يكون لي أن أبدله من تلقاء نفسي إن أتبع إلا ما يوحى إلي 10 : 15 " وإذا لم يكن للنبي أن يبدل القرآن من تلقاء نفسه ، فكيف يجوز ذلك لغيره ؟ وإن رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم - علم براء بن عازب دعاء كان فيه : " ونبيك الذي أرسلت " فقرأ براء " ورسولك الذي أرسلت " فأمره - صلى الله عليه وآله وسلم – أن لا يضع الرسول موضع النبي. فإذا كان هذا في الدعاء ، فماذا يكون الشأن في القرآن ؟ </ref> | ||
ایشان درادامه ایراد وجه نخست -معنای "نزول قران علی سبعه احرف "- می فرماید : | ایشان درادامه ایراد وجه نخست -معنای "نزول قران علی سبعه احرف "- می فرماید : | ||
هر گاه مراد از وجه نخست – المعانی المتقاربه – این است که پیامبر ص قران را به حروف هفتگانه قرائت می نمود در اینصورت بر گوینده این سخن لازم است بر اثبات گفتارش دلیل اورد بجهت انکه خداوند بر اساس ایه حفظ وعده به محافظت از قران را داده است . | |||
هر گاه مراد از وجه نخست – المعانی المتقاربه – این است که پیامبر ص قران را به حروف هفتگانه قرائت می نمود در اینصورت بر گوینده این سخن لازم است بر اثبات گفتارش دلیل اورد بجهت انکه خداوند بر اساس ایه حفظ وعده به محافظت از قران را داده است .<ref>همان ص 181 وإن كان المراد من الوجه المتقدم أن النبي - صلى الله عليه وآله وسلم - قرأ على الحروف السبعة - ويشهد لهذا كثير من الروايات المتقدمة - فلا بد للقائل بهذا أن يدل على هذه الحروف السبعة التي قرأ بها النبي - صلى الله عليه وآله وسلم - لان الله سبحانه قد وعد بحفظ ما أنزله : " إنا نحن نزلنا الذكر وإنا له لحافظون 9 : 15 " .</ref> | |||
3- توسعه قرائات بمعنای مذکور سبب بروز نقمت و منازعات بین مسلمین می گردد : | 3- توسعه قرائات بمعنای مذکور سبب بروز نقمت و منازعات بین مسلمین می گردد : | ||
| خط ۵۶۷: | خط ۵۹۲: | ||
ایشان در تبیین نقد سوم بر وجه نخست می نویسد : | ایشان در تبیین نقد سوم بر وجه نخست می نویسد : | ||
بر اساس روایات سبعه احرف حکمت نزول قران بر این اساس بجهت توسعه بر امت بوده است در حالی که اختلاف قرائات سبب منازعات گسترده در جوامع اسلامی گردید بگونه ای که برخی دیگران را تکفیر می کردند . شدت این اختلافات بگونه ای بود که در عهد عثمان مصاحف مختلف جمع اوری و همه انان بجز مصحف واحد – که مردم مامور به استفاده از ان گردیدند – سوزانده شدند . | بر اساس روایات سبعه احرف حکمت نزول قران بر این اساس بجهت توسعه بر امت بوده است در حالی که اختلاف قرائات سبب منازعات گسترده در جوامع اسلامی گردید بگونه ای که برخی دیگران را تکفیر می کردند . شدت این اختلافات بگونه ای بود که در عهد عثمان مصاحف مختلف جمع اوری و همه انان بجز مصحف واحد – که مردم مامور به استفاده از ان گردیدند – سوزانده شدند .<ref>البیان فی تفسیر القران ص 182-180 ثالثا : أنه صرحت الروايات المتقدمة بأن الحكمة في نزول القرآن على سبعة أحرف هي التوسعة على الأمة ، لأنهم لا يستطيعون القراءة على حرف واحد ، وأن هذا هو الذي دعا النبي الاستزادة إلى سبعة أحرف . وقد رأينا أن اختلاف القراءات أوجب أن يكفر بعض المسلمين بعضا . حتى حصر عثمان القراءة بحرف واحد ، وأمر بإحراق بقية المصاحف ...</ref> | ||