بررسی ادله قائلین به عدم امکان تفسیر قرآن (مقاله): تفاوت میان نسخه‌ها

===دیدگاه مفسرین فریقین نسبت به اخبار نهی از تفسیر به رایبعد از بیان اجمالی  مفاد روایات ناهیه از تفسیر به رای ، اینک به بیان دیدگاه مفسرین فریقین در این زمینه می پردازیم :===

دیدگاه طبرسی در مجمع البیان در زمینه اخبار ناهیه از تفسیربه رای  

گفتار علامه در اثار زیانبار تفسیر به رای   

"سخن کوتاه اینکه تفسیر به رأى باعث مىشود ترتیب آیات خدا از بین رفته و در هم و بر هم شود و هر یک منظور و مقصود آن دیگرى را نفى کند ، و در نهایت مقصود هر دو از بین برود ، چون به حکم قرآن در او اختلافى نیست ، و اگر اختلافى در بین آیات پیدا شود تنها بجهت اختلال نظم آنها ، و در نتیجه اختلاف مقاصد آنها است و این همان است که در بعضى از روایات از آن به عبارت « ضرب بعض قرآن به بعض دیگر  تعبیر شده ، مانند روایتی که در تفسیر عیاشى از امام صادق از پدر بزرگوارش ( ع ) آمده که فرمود : هیچ کس بعضى از قرآن را به بعضى دیگرش نمىزند مگر آنکه کافر مىشود . – انتهی -   

میرزای قمی:  

                                                                                                                                              

ایشان در ادامه اظهار می دارند که بسیاری از روایات تفسیریه - وارد شده  از ناحیه ائمه ع-  نیز  بیانگر ان  است که به مخاطبین خویش شیوه صحیح استنباط و برداشت معارف  قرآنی را بیاموزند همانگونه که برخی روایات با صراحت کسانی را که معتقد به عدم  امکان بهره گیری عقل ازقرآن را می باشد در زمره  هلاک شوندگان می داند .  

بنظرمی رسد بهترین طریق جمع بین روایات مذکور بیان علامه طباطبائی است که ذکر گردید .  

دیدگاه علامه طباطبائی  در زمینه روایات "ضرب القرآن بعضه ببعض"  

دیدگاه ایشان در این مساله ضمن بررسی اثار زیانبار  تفسیر به رای اظهار بیان شده است  :

... "تفسیر به رأى باعث مىشود ترتیب آیات خدا از بین رفته و نظم انها بهم ریزد  و هر یک منظور و مقصود آن دیگرى را نفى کند ، و در نهایت مقصود هر دو از بین برود ، چون به حکم خود قرآن در قرآن هیچ اختلافى نیست ، و اگر اختلافى در بین آیات پیدا شود تنها و تنها بخاطر اختلال نظم آنها ، و در نتیجه اختلاف مقاصد آنها است .

ابن تیمیه   

    

ایشان قلمرو ناتوانی عقل در فهم معارف دینی را علاوه بر فروعات دینی ، نسبت به اصول اعتقادی نیز پذیرفته و معتقد است در فهم اصول دین نیز باید به کتاب و سنت رجوع کرد و تنها به دلائل عقلی که در قرآن -یا سنت- ذکر شده است می توان اعتماد نمود .  

از منظر ایشان عقل درفهم دین  به تنهائی قابل اعتماد نبوده و لازم است در این توع امور از قرآن و سنت نیز بهره گرفت .

    

ملا امین استرابادی   

تقریبا همان وضعى که در یونان باستان در قرن پنجم قبل از میلاد موجب شد که عده اى از دانشمندان آن سرزمین از علم به کلى سلب اعتماد کنند و راه سفسطه را پیش بگیرند در قرون جدیده در اروپا تجدید شد و چنان که میدانیم ایده آلیستهائى مانند برکلى و شوپنهاور در اروپا پیدا شدند که آراءشان نظیر آراء پروتاغوراس و گورگیاس  از سوفسطائیان یونان قدیم است و مسلکها و طریقه هائى در باب ارزش معلومات پدید آمد که نتیجه منتهى بمسلک شکاکان پیروهونى مىشود

پس از انقراض مکتب شکاکان که تا سه چهار قرن بعد از میلاد ادامه داشت تمام فلاسفه چه در اروپا و چه در میان مسلمین بر اساس مسلک جزم و یقین قضاوت مىکردند و هیچ کس در قدر و ارزش ادراکات تردید نمىکرد تا آنکه از قرن شانزدهم به بعد حوادثى در اروپا پدید آمد و تحولاتى در جهان دانش رخ داد که مسئله ارزش معلومات دوباره مورد توجه قرار گرفت .

در تحول جدید اروپا در فلکیات و قسمتهاى مختلف طبیعیات مطالبى که هزارها سال مورد قبول و تسلم قاطبه دانشمندان جهان بود و خلاف آنها در ذهن احدى خطور نمىکرد یکباره بطلانشان مسلم گشت و این امر سبب شد که علوم ارزش و اعتبار سابق خود را از دست دادند و گوشه اى از عجز بشر براى رسیدن به واقع آشکار شد .- انتهی -

ایشا ن در پاسخ  به چنین استدلالی می فرماید:

ادراکات ، خواص عمومى ماده و از آن جمله خاصیت تغییر را ندارند و با آنکه مغز با جمیع محتویات خود در طول عمر یکنفر چندین بار عوض مىشود ممکن است افکار شخص در تمام این مدت ثابت و پابرجا باقى بمانند و این خود دلیل است که افکار در ماده جایگزین نیستند .

در اینجا اضافه مىکنیم اگر فرضا افکار در ماده مغز جایگزین باشند و به همراه سایر اجزاء طبیعت سیر استکمالى داشته باشند این نوع از تکامل افکار را نمىتوان جزء قوانین مخصوص منطق و متود تفکر بشمار آورد زیرا بدیهى است این تغییر و تبدل قانون جبرى و ضرورى طبیعت است و اگر فکر از خواص مغز و جزء طبیعت باشد جبرا تغییر خواهد کرد و در این خاصیت افکار و ادراکات همه انسانها بلکه همه حیوانها مساوى خواهند بود و قهرا مفاهیم ذهنى همه انسانها خواه مادى باشند و خواه الهى داراى تغییر تکاملى خواهند بود.انتهی   

"...آنچه نسبی است علوم و ادراکات اعتباری و عملی است اما علوم وادراکات و اندیشه های نظری که فلسفه و علوم نظری انسان را می سازند، همچون اصول جهان بینی مذهب و اصول اولیه اخلاق اصولی ثابت و مطلق و غیر نسبی می‌باشند.