۸۵٬۹۵۷
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'نشان دهنده' به 'نشاندهنده') |
جز (جایگزینی متن - 'شجره نامه' به 'شجرهنامه') |
||
خط ۹: | خط ۹: | ||
==دیوان نقابت و نقش شیعیان در پاسداری از نسل نبوی== | ==دیوان نقابت و نقش شیعیان در پاسداری از نسل نبوی== | ||
کلمه نقیب را علمای لغت به معنای کسی که به احوال خود، خویشان، وابستگان و اخبار روزگارش چه علنی و آشکارا و چه مخفی و پنهانی مطلع باشد ودر این راه بررسی و کنکاش نموده و دقیق و ریزبین باشد. - <ref>ابن فارس، ابوالحسین احمد بن فارس بن زکریا، معجم مقاییس اللغة،ج 5،ص266و265و فراهیدی ، خلیل بن احمد،العین،ج 5،ص180و179و فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، قاموس المحیط، ج3،ص106و ابن منظور، محمد بن مکرم،لسان العرب،ج1، صفحه770و765وج14ص252و زبیدی حسینی ،مرتضی محمد،تاج العروس، ج1، ص293و292</ref> همگی در معنای نقیب. معرفی نمودهاند. مفسرانی نیز از جمله زمخشری می گوید: نقیب کسی است که از احوال قومش آگاه است و در آن تفتیش میکند تا بیشتر بداند. <ref>زمخشری،محمود بن عمر،الکشّاف عن حقائق التنزیل،ج1،ص 65.</ref> | کلمه نقیب را علمای لغت به معنای کسی که به احوال خود، خویشان، وابستگان و اخبار روزگارش چه علنی و آشکارا و چه مخفی و پنهانی مطلع باشد ودر این راه بررسی و کنکاش نموده و دقیق و ریزبین باشد. - <ref>ابن فارس، ابوالحسین احمد بن فارس بن زکریا، معجم مقاییس اللغة،ج 5،ص266و265و فراهیدی ، خلیل بن احمد،العین،ج 5،ص180و179و فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، قاموس المحیط، ج3،ص106و ابن منظور، محمد بن مکرم،لسان العرب،ج1، صفحه770و765وج14ص252و زبیدی حسینی ،مرتضی محمد،تاج العروس، ج1، ص293و292</ref> همگی در معنای نقیب. معرفی نمودهاند. مفسرانی نیز از جمله زمخشری می گوید: نقیب کسی است که از احوال قومش آگاه است و در آن تفتیش میکند تا بیشتر بداند. <ref>زمخشری،محمود بن عمر،الکشّاف عن حقائق التنزیل،ج1،ص 65.</ref> | ||
اما پدیده دیوان نقابت، در اواسط قرن سوم هجری که با آغاز دوران غیبت صغری مصادف است ایجاد می شود و هدف عمده از تشکیل آن پیراستن و جلوگیری از هر گونه آلودگی، انحراف و مشکلی در خاندان رسالت(ص) به دلیل ضرورت حفظ عظمت و شان این دودمان مقدس بوده است. زیرا در اوایل خلافت بنیالعباس در اعقاب و بطون سلسله سادات کثرتی پدید آمد و خود بنی العباس هم که هاشمی نژاد بودند انگیزه مناسبی برای حفظ و حمایت انساب سادات داشتند. از اینجا ضرورت ایجاد دستگاه نقابت پیدا شد تا منسوبین به بنی هاشم همگی از روی | اما پدیده دیوان نقابت، در اواسط قرن سوم هجری که با آغاز دوران غیبت صغری مصادف است ایجاد می شود و هدف عمده از تشکیل آن پیراستن و جلوگیری از هر گونه آلودگی، انحراف و مشکلی در خاندان رسالت(ص) به دلیل ضرورت حفظ عظمت و شان این دودمان مقدس بوده است. زیرا در اوایل خلافت بنیالعباس در اعقاب و بطون سلسله سادات کثرتی پدید آمد و خود بنی العباس هم که هاشمی نژاد بودند انگیزه مناسبی برای حفظ و حمایت انساب سادات داشتند. از اینجا ضرورت ایجاد دستگاه نقابت پیدا شد تا منسوبین به بنی هاشم همگی از روی شجرهنامه ها شناسایی شوند و با مشخص شدن ذوی القربی، بتوانند به درستی به حقوق خود نائل آیند و اجر رسالت به ایشان عاید شود.و به سرعت تمامی نقاط جهان اسلام را در نوردید و خود عاملی در جهت تعمیق و گسترش علم انساب شد. | ||
از سدهی چهارم به بعد که شیعه حیاتش را بدون حضور امام آغاز کرد، علیرغم اصرار قاطع بر اصل حق انحصاری و الهی حاکمیت معصوم از سوی خداوند و نامشروع شمردن حاکمیتهای غیر معصوم، علمای شیعه در ادامهی خط اعتدالی و مبارزات فرهنگی سیاسی دورهی حضور امام حرکت کردند. فقیهان این دوره حکومتهای این برهه ی تاریخی را نمونهی حکومت ظلم میدانستند و برای آنها هیچ گونه ولایت مشروعی قائل نبودند؛ لیکن از آنجا که دغدغه و هدف اصلی فقیهان در این دوره چگونگی نگهداری شیعه و پاسداری از مرزهای عقیدتی و فکری آنان بود، پرسشهایی را به میان آوردند و به تلاش برخاستند تا پاسخهای آنها را بهدرستی دریابند. پرسشهای مطرح از این قبیل بود: پذیرش ولایت حاکمان ظالم، داد و ستد با آنها، استفاده از داراییهایی که حاکمان در اختیار دارند و اینکه آیا میتوان با فرمانروای ظالم همکاری کرد؟ | از سدهی چهارم به بعد که شیعه حیاتش را بدون حضور امام آغاز کرد، علیرغم اصرار قاطع بر اصل حق انحصاری و الهی حاکمیت معصوم از سوی خداوند و نامشروع شمردن حاکمیتهای غیر معصوم، علمای شیعه در ادامهی خط اعتدالی و مبارزات فرهنگی سیاسی دورهی حضور امام حرکت کردند. فقیهان این دوره حکومتهای این برهه ی تاریخی را نمونهی حکومت ظلم میدانستند و برای آنها هیچ گونه ولایت مشروعی قائل نبودند؛ لیکن از آنجا که دغدغه و هدف اصلی فقیهان در این دوره چگونگی نگهداری شیعه و پاسداری از مرزهای عقیدتی و فکری آنان بود، پرسشهایی را به میان آوردند و به تلاش برخاستند تا پاسخهای آنها را بهدرستی دریابند. پرسشهای مطرح از این قبیل بود: پذیرش ولایت حاکمان ظالم، داد و ستد با آنها، استفاده از داراییهایی که حاکمان در اختیار دارند و اینکه آیا میتوان با فرمانروای ظالم همکاری کرد؟ | ||
شیخ مفید که از برجستهترین متکلمان و فقیهان شیعه میباشد، در شرایطی همراهی با حکومت ظالم را به شرط اجرای احکام خداوند که موجب اطاعت خداوند شود، جایز میشمارد. شاگرد او سید مرتضی همکاری با سلطان جائر را برای مصلحت و نفع مسلمانان جایز میشمارد و در رسالهی کوتاه و مهم با نام فیالعمل معالسلطان کارکردن برای سلطان ظالم را با شرایطی از جمله امر به معروف و نهی از منکر و اقامهی حق و دفع باطل، جایز و گاه واجب میشمارد. توجیه وی برای چنین کاری این است که در ظاهر این ولایت از جانب ظالم ولی در واقع و باطن از جانب امامان معصوم(ع) است. وی در درون حکومت عباسیان نقابت طلاب، امیری حجاج، و ولایت مظالم و... را میپذیرد و برادرش شریف رضی نیز همان مناصب را در دوران خلافت القادر بالله عهدهدار بود. | شیخ مفید که از برجستهترین متکلمان و فقیهان شیعه میباشد، در شرایطی همراهی با حکومت ظالم را به شرط اجرای احکام خداوند که موجب اطاعت خداوند شود، جایز میشمارد. شاگرد او سید مرتضی همکاری با سلطان جائر را برای مصلحت و نفع مسلمانان جایز میشمارد و در رسالهی کوتاه و مهم با نام فیالعمل معالسلطان کارکردن برای سلطان ظالم را با شرایطی از جمله امر به معروف و نهی از منکر و اقامهی حق و دفع باطل، جایز و گاه واجب میشمارد. توجیه وی برای چنین کاری این است که در ظاهر این ولایت از جانب ظالم ولی در واقع و باطن از جانب امامان معصوم(ع) است. وی در درون حکومت عباسیان نقابت طلاب، امیری حجاج، و ولایت مظالم و... را میپذیرد و برادرش شریف رضی نیز همان مناصب را در دوران خلافت القادر بالله عهدهدار بود. |