پرش به محتوا

سوره آل عمران: تفاوت میان نسخه‌ها

۹٬۲۶۴ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۸ اکتبر ۲۰۲۳
جز
جایگزینی متن - '[[محمد بن عبد‌الله (خاتم الأنبیاء)' به '[[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)'
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - '[[محمد بن عبد‌الله (خاتم الأنبیاء)' به '[[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)')
(۴۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
<div class="references" style="margin: 0px 0px 10px 0px; max-height: 300px; overflow: auto; padding: 3px; font-size:95%; background: #FFA500; line-height:1.4em; padding-bottom: 7px;"><noinclude>
<div class="wikiInfo">[[پرونده:سوره آل عمران.jpg |جایگزین=سوره آل عمران]]</div>
[[پرونده:Ambox clock.svg|60px|بندانگشتی|راست]]
'''سوره آل عمران''' که ۲۰۰ آیه دارد و در سال سوم [[هجرت]] در [[مدینه]] نازل شده است از [[توحید]] و مقاومت در برابر دشمنان و مردم‌شناسی و در رابطه با [[جنگ بدر]] و [[احد]] و زندگی [[مسلمین]] در آن فراز و نشیب‌ها، سخن می‌‏گوید. در بخشی هم ولادت [[حضرت مریم]] و [[حضرت عیسی|حضرت عیسی]] و [[نصاری|نصاری]] و مجادله با [[اهل کتاب]] مطرح است و از شیوه‏‌های عمل مخالفان و مخالفت‏‌های [[یهودیان]] هم سخن به میان آمده است و در کل بشارتی برای [[اصحاب]] [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر]] است.  
<br>
'''''نویسنده این صفحه در حال ویرایش عمیق است. '''''<br>


'''یکی از نویسندگان مداخل ویکی وحدت مشغول ویرایش در این صفحه می باشد. این علامت در اینجا درج گردیده تا نمایانگر لزوم باقی گذاشتن صفحه در حال خود است. لطفا تا زمانی که این علامت را نویسنده کنونی بر نداشته است، از ویرایش این صفحه خودداری نمائید. '''
== مفهوم کلی سوره ==
<br>
* سیری در زندگی [[مریم]] و [[حضرت عیسی|عیسی]]؛
''آخرین مرتبه این صفحه در
* مبارزه‌ای منطقی با [[یهود]] و [[مسیحیت]]؛
</div>
* حقایقی در مورد جهان و عوامل انحراف از حق؛
<div class="wikiInfo">[[پرونده:سوره آل عمران.jpg |جایگزین=سوره آل عمران]]
* عبرت آموزی از شکست‌ها و پیروزی‌ها<ref>تفسیر قرآن مهر، ج 3، ص 21.</ref>.
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
!نام
!سوره آل عمران
|-
|شماره سوره
|-
|جزء
و ۴
|-
|ترتیب نزول
|۸۹
|-
|مکی/مدنی
|مدنی
|-
|تعداد آیات
|۲۰۰
|-
|تعداد کلمات
|۳۵۰۸
|-
|تعداد حروف
|۱۴۹۸۴
|-
|}
</div>


[[سوره آل عمران]] که ۲۰۰ آیه دارد و در سال سوم [[هجرت]] در [[مدینه]] نازل شده است از [[توحید]] و مقاومت در برابر دشمنان و مردم شناسى و در رابطه با [[جنگ بدر]] و [[احد]] و زندگى [[مسلمین]] در آن فراز و نشیب ها، سخن می ‏گوید. در بخشى هم ولادت [[حضرت مریم]] و [[حضرت عیسى]] و [[نصارى]] و مجادله با [[اهل کتاب]] مطرح است و از شیوه‏ هاى عمل مخالفان و مخالفت‏ هاى [[یهودیان]] هم سخن به میان آمده است و در کل، بشارتى براى [[اصحاب]] [[پیامبر]] است.  
== اسامی دیگر سوره ==
# آل عمران،
# زهراء،
# طیبة،
# کنز،
# امان،
# مجادله،
# استغفار،
# معینه<ref>البحر المحیط فی التفسیر، ج3، ص9.</ref>.


=مفهوم کلی سوره=
== علت نام‌گذاری ==
*[[سوره آل عمران]]؛ منظور از [[عمران]] در این سوره پدر [[حضرت مریم|حضرت مریم(سلام الله علیه)]] می‌باشد زیرا که در این سوره از آیه سی و پنج تا پنجاه‌ و پنج در مورد قصه حضرت مریم(سلام الله علیه) و حضرت عیسی (علیه‌السلام) صحبت شده است و اسمی از [[حضرت موسی|حضرت موسی(علیه‌السلام)]] نیامده است<ref>الموسوعة القرآنیة، خصائص‌السور، ج 2، ص 4.</ref>.
*«سوره زهراء»؛ سوره آل عمران به همراه [[سوره بقره]] زهراوین نام‌گذاری شده‌اند<ref>الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور، ج1، ص 18.</ref> یعنی دو سوره نورانی<ref>بصائر ذوی التمیز فی لطائف کتاب العزیز، ج1، ص 134.</ref>.
*«سوره طیبه»؛ [[سعید بن منصور]] در سنن خود از [[ابوعطاف]] نقل کرده است که اسم این سوره طیبه است<ref>سنن سعید بن منصور، جلد 3، ص 1138 (تفسیر سوره آل عمران).</ref>. تفسیر القاسمی علت این نام‌گذاری را به خاطر اینکه برخی اوصاف افراد پاکیزه را در آیه‌ای آورده است عنوان کرده است<ref>تفسیر القاسمی المسمی حقائق التاویل، ج 2، ص 253.</ref>. {{متن قرآن |الصَّابِرینَ وَ الصَّادِقینَ وَ الْقانِتینَ وَ الْمُنْفِقینَ وَ الْمُسْتَغْفِرینَ بِالْأَسْحارِ |سوره = آل عمران |آیه = 117 }}.
*«سوره کنز»؛ به خاطر حدیثی از [[عبدالله بن مسعود|ابن‌مسعود]] که سوره آل عمران را گنج نامیده است. «نعم کنز الصعلوک سورة آل عمران یقوم بها فی آخر اللیل<ref>الجامع لأحکام القرآن، ج 4، ص 2</ref>». یا به خاطر دربرداشتن اسرار عیسویه<ref>تفسیر القاسمی المسمی حقائق التاویل، ج 2، ص 253.</ref>.
*«سوره امان»؛ به خاطر اینکه هر کسی به آنچه که در سوره آل عمران است تمسک بجوید از اشتباه در موردش ایمن می‌ماند<ref>همان</ref>.
*«سوره مجادله»؛ به خاطر نزول بیش از هشتاد آیه از سوره آل عمران در مورد مجادله پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) با نصارای نجران<ref>همان</ref>.
*«سوره استغفار»؛ به خاطر آیۀ هفده سوره آل عمران که می‌فرماید: وَ الْمُسْتَغْفِرِینَ بِالْأَسْحار<ref>همان</ref>.
*«سوره معینه»؛ این اسم را [[ابو‌حیان]] در تفسیرش آورده است اما علت خاصی برایش ذکر نشده است<ref>البحر المحیط فی التفسیر، ج3، ص 9</ref>.


سيرى در زندگى [[مريم]] و [[عيسى]] عليهماالسلام؛ مبارزه اى منطقى با [[يهود]] و [[مسيحيت]]؛ حقايقى در مورد جهان و عوامل انحراف از حق؛ عبرت آموزى از شكست ها و پيروزى ها<ref>تفسير قرآن مهر، ج 3، ص 21.</ref>.
== اهداف و آموزه‌ها ==
مهمترین اهداف سوره آل عمران عبارتند از:


=اسامی دیگر سوره=
* بیان حقیقت دربارۀ جهان بزرگ؛
* بیان عوامل انحراف مردم از معرفت حق و عمل به آن؛
* بیان گویایی از زندگی مریم و تولد عیسی(علیه‌السلام) و برخی پیامبران دیگر؛
* مبارزۀ منطقی با [[یهودیان]]، [[مسیحیان]] و [[مشركان|مشرکان]]؛
* بیان آموزه‌های تربیتی پیروزی و شکست در [[غزوه بدر|جنگ بدر]] و [[غزوه احد|جنگ احد]]<ref>تفسیر قرآن مهر، ج3، ص 24.</ref>.


[[آل عمران]]، زهراء، طيبة، کنز، امان، مجادله، استغفار، معينه<ref>البحر المحيط فی التفسير، ج3، ص9.</ref>.
== محتوا و موضوعات ==
محورهای اصلی بحث‌های سوره آل عمران، موارد زیر است:


=علت نام‌گذاری=
* بخش مهمی از آن از توحید و صفات [[خداوند]] و [[معاد]] و معارف اسلامی بحث می‌کند؛
* بخش دیگری پیرامون [[جهاد]] و دستورات مهم و ظریفی در این زمینه و هم‌چنین درس‌های عبرتی که در دو غزوه مهم اسلامی (بدر و احد) بود سخن می‌گوید، و هم‌چنین شرح امدادهای الهی نسبت به [[مؤمنان]] و حیات جاویدان شهیدان راه خدا؛
* در قسمتی از این سوره، به یک سلسله احکام اسلامی در زمینه لزوم [[وحدت]] صفوف [[مسلمین]] و [[کعبه|خانه کعبه]] و فریضه [[حج]] و [[امر به معروف و نهی از منکر|امر به معروف و نهی از منکر]] و [[تولی|تولی]] و [[تبرّی|تبری]] (دوستی با دوستان حق و دشمنی با دشمنان حق) و مساله امانت، و انفاق در راه خدا و ترک [[دروغ]] و مقاومت و پایمردی در مقابل دشمن و صبر و شکیبایی در مقابل مشکلات و آزمایشهای مختلف الهی و ذکر خداوند در هر حال، اشارات پر معنایی شده است؛
* برای تکمیل این بحث‌ها، بخشی از تاریخ انبیاء از جمله: [[آدم]] و [[نوح]] و [[ابراهیم]] و [[موسی|موسی]] و [[حضرت عیسی|عیسی]] و سایر انبیاء (علیهم‌السلام) و داستان مریم (علیهاالسلام) و مقامات این زن بزرگ و توطئه‌های پیروان متمرد حضرت موسی و عیسی (علیهماالسلام) در برابر [[اسلام]] نیز ذکر شده است.
* مطالب سوره آل عمران چنان به هم مربوط و هماهنگ است که گویی همۀ آنها یک جا نازل شده است<ref>تفسیر نمونه، ج2، ص 408</ref>.


* «سوره آل عمران»؛ منظور از [[عمران]] در اين سوره پدر [[حضرت مريم(ع)]] مي‌باشد زيرا که در اين سوره از آيه سي‌وپنج تا پنجاه‌وپنج در مورد قصه حضرت مريم(ع) و حضرت عيسی (ع) صحبت شده است و اسمی از [[حضرت موسی(ع)]] نيامده است<ref>الموسوعة القرآنية، خصائص‌السور،ج 2، ص 4.</ref>.
=فضائل، خواص و ثواب قرائت=
* «سوره زهراء»؛ سوره آل عمران به همراه [[سوره بقره]] زهراوين نام‌گذاری شده‌اند<ref>الدر المنثور فی التفسير بالمأثور، ج1، ص 18.</ref> يعنی دو سوره نوراني<ref>بصائر ذوی التميز فی لطائف کتاب العزيز، ج1، ص 134.</ref>.
* «سوره طيبه»؛ سعيد بن منصور در سنن خود از ابوعطاف نقل کرده است که اسم اين سوره طيبه است<ref>سنن سعيد بن منصور، جلد 3، ص 1138 (تفسير سوره آل عمران).</ref>. تفسير القاسمی علت اين نام‌گذاری را به خاطر اينکه برخی اوصاف افراد پاکيزه را در آيه‌ای آورده است عنوان کرده است<ref>تفسير القاسمی المسمی حقائق التاويل، ج 2، ص 253.</ref>. الصَّابِرينَ وَ الصَّادِقينَ وَ الْقانِتينَ وَ الْمُنْفِقينَ وَ الْمُسْتَغْفِرينَ بِالْأَسْحارِ<ref>آل عمران، آيه117</ref>.
* «سوره کنز»؛ به خاطر حديثی از [[ابن‌مسعود]] که سوره آل عمران را گنج ناميده است. «نعم كنز الصعلوك سورة آل عمران يقوم بها فی آخر الليل<ref>الجامع لأحکام القرآن، ج 4، ص 2</ref>» . يا به خاطر دربرداشتن اسرار عيسويه<ref>تفسير القاسمی المسمی حقائق التاويل، ج 2، ص 253.</ref>.
* «سوره امان»؛ به خاطر اينکه هر کسی به آنچه که در سوره آل عمران است تمسک بجويد از اشتباه در موردش ايمن مي‌ماند<ref>همان</ref>.
* «سوره مجادله»؛ به خاطر نزول بيش از هشتاد آيه از سوره آل عمران در مورد مجادله [[پيامبر(ص)]] با نصارای نجران<ref>همان</ref>.
* «سوره استغفار»؛ به خاطر آيۀ هفده سوره آل عمران که مي فرمايد: وَ الْمُسْتَغْفِرِينَ بِالْأَسْحار<ref>همان</ref>.
* «سوره معينه»؛ اين اسم را ابو حيان در تفسيرش آورده است اما علت خاصی برايش ذکر نشده است<ref>البحر المحيط فی التفسير، ج3، ص 9</ref>.


=اهداف و آموزه‌ها=
=== امان برای گذشتن از پل دوزخ ===
[[ابی بن کعب|ابی بن‌کعب]] از رسول‌اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) نقل کرده است که فرمود: «هر کس سوره آل عمران را بخواند خداوند به هر آیه‌ای امانی برای گذشت از پل [[دوزخ]] به او عطا می‌کند».


مهمترين اهداف سوره آل عمران عبارتند از:
=== درود فرشتگان ===
[[ابن‌ عباس|ابن‌عباس]] می‌گوید: پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «هر که سوره آل عمران را در [[روز جمعه]] بخواند تا وقتی که خورشید غروب کند خدا و [[فرشتگان]] برای او درود می‌فرستند».


* بيان حقيقت دربارۀ جهان بزرگ؛
=== نور و سایه در قیامت ===
* بيان عوامل انحراف مردم از معرفت حق و عمل به آن؛
بریده می‌گوید: [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|نبی اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم)]] فرمود: «[[سوره بقره]] و سوره آل عمران را یاد بگیرید زیرا آنها دو نور هستند و در [[روز قیامت]] برای کسی که آنها را بداند مانند دو ابر یا دو پرده یا دو صف از پرندگان بر او سایه می‌اندازند<ref>ترجمه تفسیر مجمع‌البیان، ج3، ص 222</ref>».
* بيان گويايى از زندگى مريم و تولد عيسى(ع) و برخى پيامبران ديگر؛
* مبارزۀ منطقى با [[يهوديان]]، [[مسيحيان]] و [[مشركان]]؛
* بيان آموزه هاى تربيتى پيروزى و شكست در جنگ بدر و احد<ref>تفسير قرآن مهر، ج3، ص 24.</ref>.


=پانویس=
=== تاثیر در باروری ===
{{پانویس|2}}
در روایتی [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم)]] فرموده‌اند اگر سوره آل عمران به زعفران نوشته شود و زنی که حمل بر نمی‌دارد با خود همراه کند به اذن [[خدا|خداوند]] حامله گردد و اگر آنرا بر درخت یا نخلی ببندند میوه آن درخت بسیار شود و اگر شخصی که معیشت او به سختی می‌گذرد با زعفران بنویسد و همراه خود کند خداوند او را گشایشی دهد و روزی او را برساند<ref>تفسیر جامع، ج1، ص 406</ref>.


[[رده: قرآن شناسی]]
== محل و زمان نزول ==
[[رده:سوره های مکی]]
سوره آل عمران در [[مدینه]] بر پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) نازل شده است<ref>ترجمه تفسیر مجمع‌البیان، ج3، ص 222</ref>.
[[رده:سوره‌های طوال]]
از آن جا که سوره آل عمران بعد از [[سوره انفال]] و قضایای جنگ «بدر» و «احد» و «حمراءالاسد» و قبل از [[سوره احزاب]] (و [[جنگ احزاب]] که در سال پنجم اتفاق افتاد<ref>ر. ك مقاصد و اهداف قرآن، ص 57</ref>) فرود آمده، می‌توان گفت که این سوره حدود سال چهارم هجری نازل شده است<ref>تفسیر قرآن مهر، ج3، ص23</ref>.
[[رده:سوره‌های مدنی قرآن]]
 
== فضای نزول ==
نزول سوره آل‌عمران در سال چهارم هجری و پس از [[سوره انفال]] در هنگامی بود که پیش از آن حکومت پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) به خاطر تشریع قوانین و مقررات جامعه اسلامی و پیروزی در [[غزوه بدر|جنگ بدر]]، تا حدودی استقرار یافته و مسلمانان را در موقعیت ممتازی قرار داده بود. همین امر هشداری جدی برای دشمنان اسلام به حساب می‌آمد<ref>الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، ج 5، ص 9</ref>.
 
از سویی شکست مسلمانان در جنگ احد، دشمنان اسلام از [[آیین یهودیت|یهودیان]]، [[مسیحیت|مسیحیان]] و [[شرک|مشرکان]] را نسبت به مقابله با اسلام بی‌باک‌تر کرد و هر کدام به گونه‌ای در صدد خاموش کردن نور اسلام برآمدند. پس از این شکست عبرت‌آموز، [[قریش]] و دیگر احزاب مشرک عرب به یک صف درآمدند تا ضربه نهایی را (در [[خندق]]) فرود آورند. اهل کتاب، از یهودیان متن جزیره گرفته تا مسیحیان حاشیه آن، هماهنگ شدند تا با احتجاج‌ها و جدال‌ها و تشکیک‌ها، ضربه‌ای فکری و روحی به مسلمانان بزنند<ref>پرتوی از قرآن، ج 5، ص6</ref>، و از طرف دیگر دو امپراتوری بزرگِ آن زمان، یعنی [[ایران]] و [[روم]] نیز نسبت به حکومت نوپای اسلام حساس شده بودند<ref>المیزان فی تفسیر القرآن، ج 3، ص6</ref>.
 
این مطالب همگی بیانگر این معناست که این سوره در زمانی نازل شده است که مردم از یهودی و مسیحی و مشرک همه بر علیه اسلام قیام کرده بودند و مسلمانان به شدت در حال دفاع از حوزه دین بودند و لحظه‌ای امنیت نداشتند. از این رو باید همه توان خود را برای مقابله با آنان بسیج می‌کردند<ref>همان</ref>. در این هنگام سوره مبارکه آل‌عمران نازل شد و راه مقابله با دشمنان را به مؤمنان یادآور شد. با توجه به فضای نزول سوره آل‌عمران، می‌توان «بیان راهکارهای ایجاد و تقویت انسجام درونی جامعه دینی و کسب آمادگی لازم برای مقابله با دشمنان نظامی و فرهنگی» را مقصود و غرض اصلی سوره دانست. این مقصود را بسیاری از مفسران برگزیده‌اند و آن را با عبارت‌های مختلف بیان کرده‌اند<ref>الموسوعة القرآنیة، خصائص‌السور، ج 2، ص23؛ مواهب‌الرحمان فی تفسیر القرآن، ج 5، ص5؛ تفسیر أحسن‌الحدیث، ج 2، ص3.</ref>.
 
== ویژگی ==
سوره آل عمران با حروف مقطعه شروع شده است و یکی از هفت سوره طولانی قرآن (سبع طوال) می‌باشد. اقوال در سبع طوال هم مختلف است به گفته بعضی سوره‌های بقره، آل عمران، نساء، مائدة، انعام، اعراف و أنفال به همراه توبه را سبع طوال می‌گویند ولی برخی دیگر هفتمی را یونس می‌دانند و معتقدند که انفال و توبه جزو آنها نیست (این قول سعید بن جبیر می‌باشد)<ref>المحرر الوجیز فی تفسیر الكتاب العزیز، ج 3، ص 373، مفاتیح الأسرار و مصابیح الأبرار، ج 1، ص 30، جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج 1، ص 34.</ref>
 
روایت از رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای تورات و سوره‌های مئین را به جای انجیل و سوره‌های مثانی را به جای زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصّل فزونی بخشید<ref>جامع البیان فی تفسیر القرآن، ج 1، ص 34</ref>.
 
این احتمال خیلی به ذهن نزدیک می‌رسد که سوره آل عمران همه اش یکباره نازل شده باشد، برای اینکه آیاتش که دویست آیه است ظهوری روشن در بهم پیوستگی و انسجام دارد، و از اول تا به آخر متناسب با هم است، و پیداست که همه اغراض آنها بهم مربوط است<ref>ترجمه تفسیر المیزان، ج 3، ص: 4</ref>.
 
== پانویس ==
{{پانویس}}
 
[[رده:قرآن]]  
[[رده:سوره‌های قرآن]]
Writers، confirmed، مدیران
۸۷٬۵۶۷

ویرایش