معمر بن عباد سلمی

ابوعمرو معمّر بن عباد سلمی از متکلمان شاخص معتزله و از غُلات مشهور قدریه بود که در قرن سوم هجری می‌زیست.

موسس فرقه معمریه

معمر بن عباد السلمی اهل بصره و از بزرگان معتزله بود که در بغداد سکونت داشت و فرقه معمریه (معتزله) را به راه انداخت.

تاریخچه

نام وی در کتاب «المنیه و الامل» معمر بن عباد سلمی ابو‌عمر (ابو معمر) و در طبقه ششم «معتزله» آمده است. ابن اثیر مَعَمَّریه را به فتح میم، فتح عین، فتح و تشدید میم دوم ضبط کرده است. وی در زمان هاررون‌الرشید می‌زیست و در سال 215 هجری قمری درگذشت.

معمر بن عباد از منظر نویسندگان

وی نزد نویسندگان به عنوان شخصیتی تند معرفی و از او به عنوان یکی از سران ضلالت و الحاد نام برده شده است. عبدالکریم شهرستانی وی را از بزرگان شاخص الحاد قدریه معرفی کرده و او را در عقاید کلامی، اهل غلو دانسته است.

اصول فکری و اعتقادی معمر بن عباد

محور اندیشه‌های منسوب که از معمّر روایت شده است، از این قرار است:

1.خداوند تنها اجسام را آفریده است و اعراض از اجسام پدید می‌آیند.

2. عرض‌ها در هر نوعی نامتناهی هستند.

3. اراده خداوند در مورد یک چیز غیر از خدا است.

4. قدیم بودن خداوند به معنای قدم زمانی نیست.

5. محال است که خداوند به خود عالِم باشد، زیرا در این صورت لازم می‌آید عالم و معلوم یک چیز باشد.

6. قرآن یک عرض است و از این رو فعل خداوند نیست، چرا که خداوند فاعل اعراض نیست. همچنین درباره اندیشه معمر بن عباد سُلمی در مورد معرفت نوشته‌اند: «وی بـه تکثیر اقسام معـرفت پرداخت و آن را بـه ده قسم، تقسیم کرد و از قسم مهم و جدیدی به نام معرفت ذات سخن گفت که مستقیماً بدون استعانت از عقل و حواس حاصل می‌شود. این قسم معرفت، بعداً مورد توجه ابن سینا قرار گرفت.