۸۷٬۷۸۰
ویرایش
محمد بن عبدالکریم شهرستانی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'آیت الله' به 'آیت‌الله'
جز (جایگزینی متن - 'دیدگاهها' به 'دیدگاهها') |
جز (جایگزینی متن - 'آیت الله' به 'آیت‌الله') |
||
| خط ۵۳: | خط ۵۳: | ||
او چند صباحى را در [[نظامیه بغداد]]<ref> درباره مدارس نظامیّه عباسیان که به تبع دارالعلم فاطمیان ساخته شده بنگرید: نورالله کسائى، مدارس نظامیه. این مدارس براى ترویج فقه شافعى و کلام اشعرى در مقابل ترویج مذاهب دیگر ساخته شد. تعداد آنها را حدود ده عدد ذکر کرده اند</ref> به تدریس پرداخت و سپس به تِرمِذ بازگشت و در نزد ابوالقاسم موسوى نقیب [[شیعیان]] ترمذ مشغول به کار شد. در نزد وى [[کتاب ملل و نحل]] خود را در سال 521 هـ نوشت. گویا در این زمان با یکى از باطنیان که خود را معرفى نکرده، برخورد کرده و از وى [[علوم باطنى]] را دریافت کرد. او در این زمینه مى نویسد: (کسى که در وادى أمن در مکانى مبارک از شجره طیبه ایستاده بود، مرا ندا داد که: «یا ایها الذین امنوا اتقوا الله و کونوا مع الصادقین»، <ref>سوره توبه، آیه 119</ref> در این هنگام بنده اى از بندگان صالح [[خدا]] را یافتم و از وى مناهج خلق و امر و مدارج تضاد و ترتب و دو حکم مفروغ و مستأنف را آموختم و او را دریایى یافتم که عجایبش تمام نمى شود و غرایبش ته نشین نمى گردد. متحیر ماندم که شنا کنم... یا کشتى اى بخواهم که غاصبى آن را غصب یا عالمى آن را سوراخ کرده است. او به من اشاره کرد... که به تلاقى دو دریا روم... من او را انسانى بزرگ یافتم. پیروى اش کردم، رشد یافتم و آتشى جُستم که در آن هدایت بود.» <ref>شهرستانى، مفاتیح الاسرار، ج 1، ص 107 - 106. کتاب مفاتیح الاسرار حدود هشتصد صفحه است که تاکنون فقط چهل و پنج صفحه آن در یک جلد توسط محمدعلى آذرشب تصحیح و چاپ شده است. نگارنده در مقاله «شهرستانى شیعى باطنى» به دیدگاه‌هاى شیعى، اسماعیلى و سنى شهرستانى در کتاب مفاتیح الاسرار پرداخته و آنها را به صورت مختصر تبیین کرده است. امیدواریم جناب آقاى آذرشب هفتصد و پنجاه صفحه باقیمانده را نیز تصحیح و به بازار عرضه نمایند.</ref> | او چند صباحى را در [[نظامیه بغداد]]<ref> درباره مدارس نظامیّه عباسیان که به تبع دارالعلم فاطمیان ساخته شده بنگرید: نورالله کسائى، مدارس نظامیه. این مدارس براى ترویج فقه شافعى و کلام اشعرى در مقابل ترویج مذاهب دیگر ساخته شد. تعداد آنها را حدود ده عدد ذکر کرده اند</ref> به تدریس پرداخت و سپس به تِرمِذ بازگشت و در نزد ابوالقاسم موسوى نقیب [[شیعیان]] ترمذ مشغول به کار شد. در نزد وى [[کتاب ملل و نحل]] خود را در سال 521 هـ نوشت. گویا در این زمان با یکى از باطنیان که خود را معرفى نکرده، برخورد کرده و از وى [[علوم باطنى]] را دریافت کرد. او در این زمینه مى نویسد: (کسى که در وادى أمن در مکانى مبارک از شجره طیبه ایستاده بود، مرا ندا داد که: «یا ایها الذین امنوا اتقوا الله و کونوا مع الصادقین»، <ref>سوره توبه، آیه 119</ref> در این هنگام بنده اى از بندگان صالح [[خدا]] را یافتم و از وى مناهج خلق و امر و مدارج تضاد و ترتب و دو حکم مفروغ و مستأنف را آموختم و او را دریایى یافتم که عجایبش تمام نمى شود و غرایبش ته نشین نمى گردد. متحیر ماندم که شنا کنم... یا کشتى اى بخواهم که غاصبى آن را غصب یا عالمى آن را سوراخ کرده است. او به من اشاره کرد... که به تلاقى دو دریا روم... من او را انسانى بزرگ یافتم. پیروى اش کردم، رشد یافتم و آتشى جُستم که در آن هدایت بود.» <ref>شهرستانى، مفاتیح الاسرار، ج 1، ص 107 - 106. کتاب مفاتیح الاسرار حدود هشتصد صفحه است که تاکنون فقط چهل و پنج صفحه آن در یک جلد توسط محمدعلى آذرشب تصحیح و چاپ شده است. نگارنده در مقاله «شهرستانى شیعى باطنى» به دیدگاه‌هاى شیعى، اسماعیلى و سنى شهرستانى در کتاب مفاتیح الاسرار پرداخته و آنها را به صورت مختصر تبیین کرده است. امیدواریم جناب آقاى آذرشب هفتصد و پنجاه صفحه باقیمانده را نیز تصحیح و به بازار عرضه نمایند.</ref> | ||
از او کتابى در کلام اشعرى موجود است که بسیارى را به اشتباه انداخته و شهرستانى را اشعرى مذهب معرفى کرده اند. این کتاب با نام نهایة الاقدام به چاپ رسیده است. کتاب دیگر وى که سراسر تفسیر باطنى است به نام مفاتیح الاسرار عده اى را به این تصور کشانده است که وى [[اسماعیلى]] است و در تقیّه به سر مى برده است. ولى مى توان گفت که شهرستانى هیچ گاه اسماعیلى مذهب نشد، اما از تفسیر باطنى آنها بسیار استفاده کرد و آن را پسندید. بنابراین باید پذیرفت که او علوم باطنى [[ائمه]] را از راه اسماعیلیه دریافت کرد، ولى هیچ گاه از تفکرات [[فقه شافعى]] و [[کلام اشعرى]] دست برنداشت. <ref>در این زمینه بنگرید: مقاله «شهرستانى شیعى باطنى یا سنى اشعرى»، نوشته مهدى فرمانیان، در کتاب اسماعیلیه، ص 503 - 449</ref> از کتب دیگر وى مى توان به مصارعة الفلاسفه - نقد فلسفه [[بوعلى سینا]] - و مجلس مکتوب در خلق و امر اشاره کرد. <ref>کتاب مصارعة الفلاسفه توسط انتشارات | از او کتابى در کلام اشعرى موجود است که بسیارى را به اشتباه انداخته و شهرستانى را اشعرى مذهب معرفى کرده اند. این کتاب با نام نهایة الاقدام به چاپ رسیده است. کتاب دیگر وى که سراسر تفسیر باطنى است به نام مفاتیح الاسرار عده اى را به این تصور کشانده است که وى [[اسماعیلى]] است و در تقیّه به سر مى برده است. ولى مى توان گفت که شهرستانى هیچ گاه اسماعیلى مذهب نشد، اما از تفسیر باطنى آنها بسیار استفاده کرد و آن را پسندید. بنابراین باید پذیرفت که او علوم باطنى [[ائمه]] را از راه اسماعیلیه دریافت کرد، ولى هیچ گاه از تفکرات [[فقه شافعى]] و [[کلام اشعرى]] دست برنداشت. <ref>در این زمینه بنگرید: مقاله «شهرستانى شیعى باطنى یا سنى اشعرى»، نوشته مهدى فرمانیان، در کتاب اسماعیلیه، ص 503 - 449</ref> از کتب دیگر وى مى توان به مصارعة الفلاسفه - نقد فلسفه [[بوعلى سینا]] - و مجلس مکتوب در خلق و امر اشاره کرد. <ref>کتاب مصارعة الفلاسفه توسط انتشارات آیت‌الله مرعشى و مجلس مکتوب در ابتداى ملل و نحل ترجمه افضل الدین ترکه به چاپ رسیده است.</ref> | ||
<ref>گرد آوری از کتاب: درسنامه تاریخ و عقائد اسماعیلیه، مهدی فرمانیان، ادیان، قم، 1386، ه.ش، ص 166</ref> | <ref>گرد آوری از کتاب: درسنامه تاریخ و عقائد اسماعیلیه، مهدی فرمانیان، ادیان، قم، 1386، ه.ش، ص 166</ref> | ||