جنبش اسلامی افغانستان: تفاوت میان نسخه‌ها

جنبش اسلامی افغانستان (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۴ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۵:۱۷

۱۰ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۴ نوامبر ۲۰۲۲

جز

جایگزینی متن - 'اصلاح طلب' به 'اصلاح‌طلب'

Hadifazl

Writers، confirmed، مدیران

۸۷٬۸۱۵

ویرایش

@@ خط ۱۰۴: / خط ۱۰۴: @@
 قبل از کودتای کمونیستی در سال 1978، حرکت‌های اسلامی و مذهبی به خاطر نداشتن سازمان دهی قوی، تأثیری در حوادث و روی دادهای کشور نداشتند و یا فرصت اظهار وجود پیدا نکردند. برای نمونه؛ مخالفت با کشف حجاب در سال 1959 و نهضت «شهید بلخی» در سال 1329 و جنبش جوانان در سال 1975 به شدت توسط رژیم سلطنتی «ظاهرشاه» سرکوب شد. برخی بر این باورند که نبود یک تشکیلات متحد و یکپارچه قوی در آغاز نهضت اسلامی افغانستان نقش آنها را در جامعه کمرنگ جلوه داد؛ چنان که «ویلیام میلی» می‌نویسد: «از نظر تاریخی، نقش گروه‌های مذهبی سازمان یافته در سیاست افغانستان، به هیچ وجه نقشی مسلط نبوده است، اگرچه بی توجهی به منافع کلیدی نظام مذهبی می‌توانسته است برای حکام مسأله زا باشد.»
 <br>
-با وجود این کاستی‌ها که در نهضت افغانستان وجود داشت، دهه 1960، اوج خیزش‌های اسلامی، تجددگرایی و اصلاح طلبی به شمار می‌آید. بررسی دیدگاه‌ها و مواضع گروه‌های اسلامی که بعد از این تاریخ وارد عرصه سیاسی و اجتماعی افغانستان شدند، تحت دو عنوان امکان پذیر خواهد بود:
+با وجود این کاستی‌ها که در نهضت افغانستان وجود داشت، دهه 1960، اوج خیزش‌های اسلامی، تجددگرایی و اصلاح‌طلبی به شمار می‌آید. بررسی دیدگاه‌ها و مواضع گروه‌های اسلامی که بعد از این تاریخ وارد عرصه سیاسی و اجتماعی افغانستان شدند، تحت دو عنوان امکان پذیر خواهد بود:
 <br>
-. نهضت و گروه‌های اسلام‌گرایی اهل سنت: هسته اولیه گروه‌های سنی را «نهضت جوانان مسلمان» تشکیل می‌دهد که در سال 1348 در دانشگاه کابل پایه‌گذاری شد و هدف از آن انجام اصلاحات در جامعه افغانستان بود. این نهضت از همان ابتدا دارای دو گرایش سنتی و اصلاح طلبی بود. گروه‌های سنت گرا مثل؛ اتحاد سیاف، حزب اسلامی یونس خالصی، محاذ ملی و... بیشتر متأثر از جنبش‌های اسلامی شبه قاره هند (شاه ولی اللّه ) و جنبش وهابیت بودند. اما گروه‌های اصلاح طلب تحت تأثیر افکار تجددخواهی و اصلاح طلبی جهان عرب و به ویژه جنبش اخوان المسلمین مصر قرار داشتند. اصلاح طلبان که در ابتدا به عنوان «جنبش جوانان مسلمان» فعالیت می‌کردند، در سال 1354 بر سر روش برخورد با حکومت «داوود» دچار اختلاف شدند. «گلبدین حکمت یار» که خط مشی تندروانه داشت، حزب اسلامی را تشکیل داد. این حزب که در بین پشتوها نفوذ فراوان دارد، از همان ابتدا مورد استقبال گروه‌های مذهبی پاکستان واقع شد و جماعت اسلامی پاکستان به رهبری «ابوالاعلی مودودی» و جامعه روحانیت به رهبری «مولانا مفتی محمود»، از آن پشتیبانی کردند.
+. نهضت و گروه‌های اسلام‌گرایی اهل سنت: هسته اولیه گروه‌های سنی را «نهضت جوانان مسلمان» تشکیل می‌دهد که در سال 1348 در دانشگاه کابل پایه‌گذاری شد و هدف از آن انجام اصلاحات در جامعه افغانستان بود. این نهضت از همان ابتدا دارای دو گرایش سنتی و اصلاح‌طلبی بود. گروه‌های سنت گرا مثل؛ اتحاد سیاف، حزب اسلامی یونس خالصی، محاذ ملی و... بیشتر متأثر از جنبش‌های اسلامی شبه قاره هند (شاه ولی اللّه ) و جنبش وهابیت بودند. اما گروه‌های اصلاح‌طلب تحت تأثیر افکار تجددخواهی و اصلاح‌طلبی جهان عرب و به ویژه جنبش اخوان المسلمین مصر قرار داشتند. اصلاح‌طلبان که در ابتدا به عنوان «جنبش جوانان مسلمان» فعالیت می‌کردند، در سال 1354 بر سر روش برخورد با حکومت «داوود» دچار اختلاف شدند. «گلبدین حکمت یار» که خط مشی تندروانه داشت، حزب اسلامی را تشکیل داد. این حزب که در بین پشتوها نفوذ فراوان دارد، از همان ابتدا مورد استقبال گروه‌های مذهبی پاکستان واقع شد و جماعت اسلامی پاکستان به رهبری «ابوالاعلی مودودی» و جامعه روحانیت به رهبری «مولانا مفتی محمود»، از آن پشتیبانی کردند.
 <br>
 در زمان تجاوز شوروی به افغانستان نیز بیشترین کمک‌های خارجی را از پاکستان دریافت می‌کرد. اما شاخه دیگر جنبش جوانان که محافظه کار بودند، به رهبری «برهان الدین ربانی» جمعیت اسلامی را تشکیل دادند که طرفداران آن بیشتر تاجیک‌ها هستند. غیر از این دو حزب، گروه‌های دیگری نیز در جامعه اهل سنت ظهور کردند و تمام آنها بعد از تجاوز شوروی به افغانستان، به پاکستان پناه بردند. با وجودی که بسیاری از این احزاب از آغاز پیدایش، خواهان حکومت اسلامی بودند، ولی در عمل اختیاری از خود نداشتند و سیاست مداران پاکستانی بودند که به آنها خط می‌دادند.