confirmed، مدیران
۳۷٬۲۰۱
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'هی' به 'ه') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۶: | خط ۶: | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
'''[[قرآن کریم]] [[معجزه]]''' جاویدان [[پیامبر خاتم(ص)]] است و در برگیرنده معارف و مفاهیم عمیقی برای هدایت انسانها به سوی کمال است. اولین گام برای ورود به این دریای بیکران شناخت دقیق و فهم صحیح آن است که فهم صحیح آن نیاز به مقدماتی از [[علوم قرآنی]] دارد. یکی از این مقدمات اعجاز قرآن است که از گذشته تاکنون مفسران و قرآنپژوهان به اندیشه و تأمل پیرامون آن پرداختهاند. | '''[[قرآن کریم]] [[معجزه]]''' جاویدان [[پیامبر خاتم(ص)]] است و در برگیرنده معارف و مفاهیم عمیقی برای هدایت انسانها به سوی کمال است. اولین گام برای ورود به این دریای بیکران شناخت دقیق و فهم صحیح آن است که فهم صحیح آن نیاز به مقدماتی از [[علوم قرآنی]] دارد. یکی از این مقدمات اعجاز قرآن است که از گذشته تاکنون مفسران و قرآنپژوهان به اندیشه و تأمل پیرامون آن پرداختهاند. | ||
=معنای لغوی و اصطلاحی معجزه= | ==معنای لغوی و اصطلاحی معجزه== | ||
معجزه از ریشه «عجز» بوده و «عجز» به معانیای همچون بن و پایان یک شی یا به معنای ضعف به كار رفته است<ref>احمد بن فارس، معجم مقاییس اللغه، ج 4، ص232.</ref>؛ چنانكه [[خلیل بن احمد]] مینویسد: | معجزه از ریشه «عجز» بوده و «عجز» به معانیای همچون بن و پایان یک شی یا به معنای ضعف به كار رفته است<ref>احمد بن فارس، معجم مقاییس اللغه، ج 4، ص232.</ref>؛ چنانكه [[خلیل بن احمد]] مینویسد: | ||
خط ۳۰: | خط ۲۸: | ||
ج) شیخ [[ابوالفتح رازی]]، مولا [[محسن فیض کاشانی]]، سید [[محمد جواد بلاغی]] این چنین تعریف کردهاند: «معجزه کاری است خارقالعاده و فوق طاقت بشری که با تعلیم و تعلّم بدست نمیآید و مدّعی [[نبوت]] به عنایت مخصوص خدا، آن را ابراز میدارد تا شاهد صدق نبوّت و ادّعایش باشد<ref>مترجم، حسینی، سیدحسین، هفده گفتار در علوم قرآنی از سه مفسّر گرانمایه، ص59.</ref>». | ج) شیخ [[ابوالفتح رازی]]، مولا [[محسن فیض کاشانی]]، سید [[محمد جواد بلاغی]] این چنین تعریف کردهاند: «معجزه کاری است خارقالعاده و فوق طاقت بشری که با تعلیم و تعلّم بدست نمیآید و مدّعی [[نبوت]] به عنایت مخصوص خدا، آن را ابراز میدارد تا شاهد صدق نبوّت و ادّعایش باشد<ref>مترجم، حسینی، سیدحسین، هفده گفتار در علوم قرآنی از سه مفسّر گرانمایه، ص59.</ref>». | ||
= | ==تفاوتهای معجزه همراه با خوارق عادت دیگر== | ||
[[معجزه]] یک امر خارقالعادهای است که علتی برتر از علل طبیعی دارد. از این رو میتوان گفت: | [[معجزه]] یک امر خارقالعادهای است که علتی برتر از علل طبیعی دارد. از این رو میتوان گفت: | ||
خط ۴۰: | خط ۳۷: | ||
# ثالثا هدف معجزه اثبات [[نبوت]] شخص مدعی نبوت است، در حالیكه هدف در امور خارق عادت غیر از این است<ref>در اين باره ر.ك. شيخ مفيد، النكت الإعتقادية، صلیاللهعلیهوآلهوسلم 36 و 37، ، ابوالصلاح حلبی، تقریب المعارف،ص154 و 155، شیخ طوسی، الاقتصاد، ص155، محقق حلی، المسلک فی اصول الدین، ص161، ابن میثم بحرانی، قواعد المرام فی علم الکلام، ص127، سديدالدين حمصی رازی، المنقذ من التقلید، ج1، ص384، محمدرضا مظفر، عقايد الامامية،ص52، مرتضي مطهوي، وحي و نبوت، ص12، محمدتقي مصباح یزدی،آموزش عقاید، ج2، ص99-103 و راه شناسی، ص123 – 133، جعفر سبحاني، محاضرات في الالهيات، ص258 و رضایی، محمدعلی، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، ص63.</ref>. | # ثالثا هدف معجزه اثبات [[نبوت]] شخص مدعی نبوت است، در حالیكه هدف در امور خارق عادت غیر از این است<ref>در اين باره ر.ك. شيخ مفيد، النكت الإعتقادية، صلیاللهعلیهوآلهوسلم 36 و 37، ، ابوالصلاح حلبی، تقریب المعارف،ص154 و 155، شیخ طوسی، الاقتصاد، ص155، محقق حلی، المسلک فی اصول الدین، ص161، ابن میثم بحرانی، قواعد المرام فی علم الکلام، ص127، سديدالدين حمصی رازی، المنقذ من التقلید، ج1، ص384، محمدرضا مظفر، عقايد الامامية،ص52، مرتضي مطهوي، وحي و نبوت، ص12، محمدتقي مصباح یزدی،آموزش عقاید، ج2، ص99-103 و راه شناسی، ص123 – 133، جعفر سبحاني، محاضرات في الالهيات، ص258 و رضایی، محمدعلی، پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، ص63.</ref>. | ||
=ضرورت ارائه [[معجزه]] از سوی [[پیامبران]]= | ==ضرورت ارائه [[معجزه]] از سوی [[پیامبران]]== | ||
ارائه معجزه از سوی [[پیامبران]] دلیلی برای اثبات حقانیت آنها و صدق گفتارشان است. در این میان مردم دو دسته هستند. کسانی که با طهارت باطنی خود درستی گفتار پیامبران را قبول مینمایند. بدون اینکه معجزهای برای آنها آورده شود، ولی بعضی از انسانها تا زمانی که شواهد و قرائنی درباره ادعای پیامبری اشخاص نبینند به او [[ایمان]] نمیآورند، لذا طبیعی است که از مدعّی پیامبری درخواست معجزه نمایند تا یقین کنند او از سوی خداست. در این صورت آوردن معجزه از سوی پیامبر، امری ضروری است<ref>مؤدّب، سیدرضا، اعجاز قرآن، ص15.</ref>. علامه طباطبائی در این باره میفرماید: «اعجاز برای اثبات معارف الهی نیست، اعجاز برای اثبات رسالت و تصدیق پیامبری آنهاست»<ref>المیزان فی تفسیر القرآن، ج 1، ص82.</ref>. | ارائه معجزه از سوی [[پیامبران]] دلیلی برای اثبات حقانیت آنها و صدق گفتارشان است. در این میان مردم دو دسته هستند. کسانی که با طهارت باطنی خود درستی گفتار پیامبران را قبول مینمایند. بدون اینکه معجزهای برای آنها آورده شود، ولی بعضی از انسانها تا زمانی که شواهد و قرائنی درباره ادعای پیامبری اشخاص نبینند به او [[ایمان]] نمیآورند، لذا طبیعی است که از مدعّی پیامبری درخواست معجزه نمایند تا یقین کنند او از سوی خداست. در این صورت آوردن معجزه از سوی پیامبر، امری ضروری است<ref>مؤدّب، سیدرضا، اعجاز قرآن، ص15.</ref>. علامه طباطبائی در این باره میفرماید: «اعجاز برای اثبات معارف الهی نیست، اعجاز برای اثبات رسالت و تصدیق پیامبری آنهاست»<ref>المیزان فی تفسیر القرآن، ج 1، ص82.</ref>. | ||
از سویی دیگر میتوان گفت معجزه پیامبران راه را بر مدّعیان دروغین پیامبری میبندد؛ زیرا همینکه آنها ادعای پیامبری کنند، مردم از آنها معجزه | از سویی دیگر میتوان گفت معجزه پیامبران راه را بر مدّعیان دروغین پیامبری میبندد؛ زیرا همینکه آنها ادعای پیامبری کنند، مردم از آنها معجزه | ||
میخواهند و وقتی نتوانستند معجزهای ارائه دهند نادرستی ادعایشان ثابت میشود. | میخواهند و وقتی نتوانستند معجزهای ارائه دهند نادرستی ادعایشان ثابت میشود. | ||
=تحدی [[قرآن]]، دلیل اعجاز آن= | ==تحدی [[قرآن]]، دلیل اعجاز آن== | ||
تحدی یعنی مبارزهطلبی قرآن که دلیل اعجاز قرآن است؛ زیرا [[جن]] و [[انس]] را به آوردن همانند آن حتی به یک سخن مثل قرآن طلبیده است. در مورد آیات تحدی توجه به چند نکته حائز اهمیت است: | تحدی یعنی مبارزهطلبی قرآن که دلیل اعجاز قرآن است؛ زیرا [[جن]] و [[انس]] را به آوردن همانند آن حتی به یک سخن مثل قرآن طلبیده است. در مورد آیات تحدی توجه به چند نکته حائز اهمیت است: | ||
خط ۵۸: | خط ۵۳: | ||
# این دعوت و همانند سازی به چندین شیوه در قرآن آمده است؛ گاهی دعوت به آوردن کتابی مثل قرآن، گاهی آوردن ده سوره مانند قرآن، گاهی آوردن یک سوره و گاهی آوردن سخنی مانند قرآن خواسته شده است. | # این دعوت و همانند سازی به چندین شیوه در قرآن آمده است؛ گاهی دعوت به آوردن کتابی مثل قرآن، گاهی آوردن ده سوره مانند قرآن، گاهی آوردن یک سوره و گاهی آوردن سخنی مانند قرآن خواسته شده است. | ||
=معارضه کنندگان با تحدی قرآن در طول تاریخ= | ==معارضه کنندگان با تحدی قرآن در طول تاریخ== | ||
اینک به ذکر چند نفر از کسانی که به معارضه با قرآن برخاستهاند و تلاششان نافرجام بوده است میپردازیم: | اینک به ذکر چند نفر از کسانی که به معارضه با قرآن برخاستهاند و تلاششان نافرجام بوده است میپردازیم: | ||
خط ۷۰: | خط ۶۴: | ||
لازم به ذکر است که در سپتامبر 1997 شرکتی آمریکایی 4 سوره جعلی در اینترنت منتشر کرد به نامهای سورة التجسد، سورة الايمان، سورة الوصايا، سورة المسلمون که این سورهها بارها توسط فضلا نقد شده و بیپايگي آن اثبات شده است<ref> همان، ص77.</ref>. | لازم به ذکر است که در سپتامبر 1997 شرکتی آمریکایی 4 سوره جعلی در اینترنت منتشر کرد به نامهای سورة التجسد، سورة الايمان، سورة الوصايا، سورة المسلمون که این سورهها بارها توسط فضلا نقد شده و بیپايگي آن اثبات شده است<ref> همان، ص77.</ref>. | ||
=وجوه اعجاز قرآن= | ==وجوه اعجاز قرآن== | ||
اعجاز قرآن از جهات مختلفی میتواند باشد. برخی از این جهات را خود قرآن درباره آنها، تأکید دارد و تحدی کرده. نسبت به برخی دیگر در قرآن تحدی خاصّ وجود ندارد و نسبت به این موارد از وجوه اعجاز دیدگاههای مختلف وجود دارد. در ابتدا وجهی از اعجاز قرآن را که خود آیات قرآن، آنها را بیان کرده میپردازیم. | اعجاز قرآن از جهات مختلفی میتواند باشد. برخی از این جهات را خود قرآن درباره آنها، تأکید دارد و تحدی کرده. نسبت به برخی دیگر در قرآن تحدی خاصّ وجود ندارد و نسبت به این موارد از وجوه اعجاز دیدگاههای مختلف وجود دارد. در ابتدا وجهی از اعجاز قرآن را که خود آیات قرآن، آنها را بیان کرده میپردازیم. | ||
=هماهنگی و عدم اختلاف= | ==هماهنگی و عدم اختلاف== | ||
خداوند در قرآن به این وجه از اعجاز اشاره کرده و میفرماید: «أَفَلا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَ لَوْ كانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فيهِ اخْتِلافاً كَثيراً»<ref>سوره نساء، آیه 82.</ref>؛ آیا به تدبر در قرآن نمیاندیشند، اگر آن از سوی غیرخدا میبود ناهماهنگی بسیاری در آن یافتند. | خداوند در قرآن به این وجه از اعجاز اشاره کرده و میفرماید: «أَفَلا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَ لَوْ كانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فيهِ اخْتِلافاً كَثيراً»<ref>سوره نساء، آیه 82.</ref>؛ آیا به تدبر در قرآن نمیاندیشند، اگر آن از سوی غیرخدا میبود ناهماهنگی بسیاری در آن یافتند. | ||
خط ۸۸: | خط ۸۰: | ||
در توضیح بیشتر میتوان گفت: قرآن که در طول 23 سال تدریجاً در [[مکه]] و [[مدینه]] و در حالات مختلف مثلاً در جنگ و صلح و ..... بر پیامبر [[نازل]] شده است و از طرفی درباره همه امور از حِکَم و مواعظ گرفته تا مسائل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، اخلاقی، اعتقادی و هنری سخن گفته است، در عین حال یک یکنواختی و همسویی شگفتی در این کتاب آسمانی به چشم میخورد و هیچ اختلافی مشاهده نمیشود. ولی اگر این کتاب، توسط دست بشری ساخته شده بود در آن موارد متعددی از اختلاف و ناهماهنگی مشاهده میشد؛ زیرا انسان همواره از نقصی برخوردار است. | در توضیح بیشتر میتوان گفت: قرآن که در طول 23 سال تدریجاً در [[مکه]] و [[مدینه]] و در حالات مختلف مثلاً در جنگ و صلح و ..... بر پیامبر [[نازل]] شده است و از طرفی درباره همه امور از حِکَم و مواعظ گرفته تا مسائل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، اخلاقی، اعتقادی و هنری سخن گفته است، در عین حال یک یکنواختی و همسویی شگفتی در این کتاب آسمانی به چشم میخورد و هیچ اختلافی مشاهده نمیشود. ولی اگر این کتاب، توسط دست بشری ساخته شده بود در آن موارد متعددی از اختلاف و ناهماهنگی مشاهده میشد؛ زیرا انسان همواره از نقصی برخوردار است. | ||
=فصاحت و بلاغت(اعجاز بیانی)= | ==فصاحت و بلاغت(اعجاز بیانی)== | ||
در این باره نیز از سوی قرآن تحدی صورت گرفته، هر چند که در آیات تحدی، تعبیری که دال بر اعجاز قرآن در فصاحت و بلاغت باشد به روشنی دیده نمیشود، ولی آیات پنجگانه تحدی، ناظر بر این وجه از اعجاز میباشد؛ زیرا همانطور که میدانیم پیامبران معجزاتی هماهنگ و هم سنخ با آنچه که در زمان آنها مشهور بود، میآوردند تا اعجاز آن اثبات گردد. مثلاً در زمان [[حضرت موسی(ع)]] که [[سحر]] و جادوگری به اوج خود رسیده بود معجزه ایشان همسان با سحر یعنی تبدیل عصا به اژدها بود. بر این اساس آنچه هم که در زمان نزول قرآن در میان اعراب رواج داشت، برتری فصاحت و بلاغت آنها دست کم بر امتهای معاصر خود بود، لذا معجزه پیامبر هم باید دارای این وجه از وجوه اعجاز باشد و مخاطبان خود را از اين طریق به تحدی دعوت کند<ref>همان، ص165.</ref>. | در این باره نیز از سوی قرآن تحدی صورت گرفته، هر چند که در آیات تحدی، تعبیری که دال بر اعجاز قرآن در فصاحت و بلاغت باشد به روشنی دیده نمیشود، ولی آیات پنجگانه تحدی، ناظر بر این وجه از اعجاز میباشد؛ زیرا همانطور که میدانیم پیامبران معجزاتی هماهنگ و هم سنخ با آنچه که در زمان آنها مشهور بود، میآوردند تا اعجاز آن اثبات گردد. مثلاً در زمان [[حضرت موسی(ع)]] که [[سحر]] و جادوگری به اوج خود رسیده بود معجزه ایشان همسان با سحر یعنی تبدیل عصا به اژدها بود. بر این اساس آنچه هم که در زمان نزول قرآن در میان اعراب رواج داشت، برتری فصاحت و بلاغت آنها دست کم بر امتهای معاصر خود بود، لذا معجزه پیامبر هم باید دارای این وجه از وجوه اعجاز باشد و مخاطبان خود را از اين طریق به تحدی دعوت کند<ref>همان، ص165.</ref>. | ||
خط ۱۰۸: | خط ۹۹: | ||
# قدرت فکر و لطافت ذوق<ref>المیزان فی تفسیر القرآن، ج 1، ص71.</ref> | # قدرت فکر و لطافت ذوق<ref>المیزان فی تفسیر القرآن، ج 1، ص71.</ref> | ||
به طور خلاصه میتوان گفت: اعجاز بیانی قرآن در موارد زیر نهفته است: | |||
# گزینش | # گزینش واژهها؛ که ویژگی کلی واژههای قرآن را در استواری و درستی واژهها، آشنایی واژهها، خوشآهنگ بودن واژهها، ادب در گزینش واژهها، نکته رسانی در گزینش واژهها، هماهنگی آهنگ واژهها با معانی، عمیق بودن واژهها و ..... می توان دانست<ref> عرفان، حسن، اعجاز در قرآن کریم، ص46.</ref>. | ||
# برخورداری تعابیر قرآن (اعم از حروف و کلمات آن) از جایگاهی خاص و سنجیده | # برخورداری تعابیر قرآن (اعم از حروف و کلمات آن) از جایگاهی خاص و سنجیده | ||
# نفی مترادفات در قرآن؛ به این معنا که هر لفظی در قرآن به جای خود به کار رفته و قابل جایگزین شدن نمیباشد. | # نفی مترادفات در قرآن؛ به این معنا که هر لفظی در قرآن به جای خود به کار رفته و قابل جایگزین شدن نمیباشد. |