ابوهریره: تفاوت میان نسخه‌ها

{{جعبه اطلاعات شخصیت

| عنوان = ابوهریره

| تصویر = ابوهریره.jpg

| نام = ابوهریره

| نام‌های دیگر = شیخ المضیره

| سال تولد =  

| تاریخ تولد =  

| محل تولد = [[مدینه]]

| سال درگذشت = ۵۹ ق

| تاریخ درگذشت =  

| محل درگذشت =  

| استادان = {{فهرست جعبه عمودی |فضل بن حسن طبرسی |صفی الدین مرتضی بن داعی رازید }}

| شاگردان =  

| دین = [[اسلام]]

| مذهب = [[اهل سنت و جماعت|اهل سنت]]

| آثار = {{فهرست جعبه افقی |الخرائج و الجرائح |تهافت الفلاسفه |جواهر الکلام فی شرح مقدمه الکلام }}

| فعالیت‌ها =  

| وبگاه =  

}}

'''ابوهریره''' در سن ۳۰ سالگی و در سال هفتم هجری با [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)]] [[بیعت]] کرد. او از [[اصحاب صفه]] بود. در تاریخ چیزی از داده شدن مأموریت، حضور در جنگ و همراهی پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) در مواقع خاص نقل نشده است. او مجموعا سه سال پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را درک کرد اما تعداد روایاتی که از ابوهریره در کتب [[اهل سنت|اهل‌سنت]] نقل شده است بسیار بیشتر از روایات [[اصحاب]] پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)، همچون [[علی بن ابی‌طالب|علی(علیه‌السلام)]]، [[ابوبکر بن ابی قحافه|ابوبکر]]، [[عمر بن خطاب|عمر]] و [[عایشه]] است.

کار جعل حدیث ابوهریره به جایی رسید که عمر در زمان خلافتش به او تازیانه زد و او را از نسبت دادن حدیث [[دروغ]] به پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) بر حذر داشت. بیشترین حدیث نقل شده از ابوهریره در زمان [[عثمان]] و [[معاویه]] بوده است.  

== معرفی ابوهریره ==

وی به کنیه [[ابوهریره]] شهرت داشت. بر پایه گزارش خودش، از آن‌جا که در جوانی گربه‌ای را نگاه می‌داشت<ref>الطبقات، ابن سعد، ج4، ص245؛ اسدالغابه، ج5، ص320</ref>، این کنیه را پدرش به او داد<ref>تاریخ دمشق، ج67، ص298؛ البدایة و النهایه، ج8، ص103</ref>. برخی بر آنند که [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|رسول خدا]] این کنیه را به او داده است<ref>الاستیعاب، ج4، ص1770؛ البدایة و النهایه، ج8، ص103</ref>. این سخن پذیرفتنی نیست؛ زیرا رسول خدا بر کسی لقب زشت نمی ‏نهاد، بلکه لقب‏‌ها و نام‌‏های ناروا را تغییر می‏‌داد. از او با لقب <big>شیخ المَضِیره</big> نیز یاد شده؛ زیرا بر سفره مضیره (غذای مخصوص و لذیذ معاویه) حضور می‌یافت<ref>ربیع الابرار، ج3، ص227؛ الکنی و الالقاب، ج1، ص181.</ref>. او را فردی شوخ طبع، گندم‌گون، چهارشانه، دارای موی بلند، گشاده دندان، با ریش بلند خضاب شده به رنگ زرد، و دارای سبیل تراشیده وصف کرده‌‏اند<ref>المعارف، ص278؛ سیر اعلام النبلاء، ج2، ص586.</ref>.

== ابوهریره از اصحاب صفه ==

ابوهریره در روایتی درباره خود چنین می‌گوید: از اهل صفه بودم و [[روزه]] دار. شب که فرا رسید از درد شکم به قصد قضای حاجت بیرون رفتم و هنگامی که برگشتم غذا تمام شده بود. گفتم حال که غذا تمام شده پیش چه کسی بروم؟ کسی گفت: برو پیش [[عمربن خطاب|عمربن خطاب.]] وقتی پیش عمر رفتم که او تسبیح پس از [[نماز]] می‌گفت وقتی فارغ گشت به او گفتم برایم [[قرآن]] بخوان در حالیکه چیزی جز غذا نمی‌خواستم آنگاه چند آیه از [[سوره آل عمران]] را خواند وقتی به خانه رسید مرا کنار در رها کرد و خود به درون رفت ولی دیر کرد. با خود گفتم شاید لباسش را سبک می‌کند بعد فرمان می‌دهد که برایم غذا بیاورند ولی چیزی ندیدم بعد از معطلی زیاد برخاستم و راه افتادم و به [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)]] برخوردم با او به راه افتادم تا به خانه رسید کنیزکی سیاه را که داشت فرا خواند و فرمود: آن ظرف را بیاور، او نیز ظرفی را که اندک غذایی در آن بود آورد. گویا غذای جو بود که پس از خورده شدن اندکی در کناره‌های ظرف مانده بود آنقدر از آن خوردم که سیر شوم<ref>حلیه الاولیاء، ج۱، ص۳۷۸، ابونعیم اصفهانی، دارالکتب العلمیه بیروت، ط اول، ۱۴۰۹ هـ، متوفای ۴۳۰</ref>.

با وجود اینکه ابوهریره دلیل مصاحبت با پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را گرسنگی بیان کرده است<ref>حلیه الاولیاء، ج۱، ص۳۷۸، ابونعیم اصفهانی، دارالکتب العلمیه بیروت، ط اول، ۱۴۰۹ هـ، متوفای ۴۳۰</ref>، اما کثرت روایات او در سه سال از تمامی صحابه بیشتر است. چنان‌که خودش می‌گوید: «هیچ‌یک از [[صحابه|اصحاب]] پیامبر بیشتر از من نقل حدیث نکرده است مگر [[عبدالله بن عمرو بن العاص]] به دلیل این‌که او [[حدیث|احادیث]] را می‌نوشت ولی من نمی‌نوشتم<ref>اضواء علی السنه المحمدیه ص۲۰۱، محمود ابوریه، داراکتب اسلامی</ref>.» این در حالی است که تمامی احادیثی که از عبدالله بن عمرو نقل شده است، ۷۲۴ [[حدیث]] آن هم در باب [[دعا]] می‌باشد. [[محمد بن اسماعیل بخاری|بخاری]] هفت حدیث و [[مسلم]] ۲۱ حدیث از [[عبدالله بن عمرو]] نقل کرده است در حالی‌که روایات منقوله از ابوهریره در مسانید و [[صحاح سته|صحاح]] ۵۳۷۴ [[حدیث]] می‌باشد. در زیر به تعداد روایات نقل شده از برخی از [[صحابه]] بزرگ پیامبر اشاره می‌شود که با بررسی مشخص می‌شود، تعداد روایات ابوهریه از جمع روایات این اشخاص بیشتر است:

# [[عایشه]] و انس  بیش از ۲۳۰۰ حدیث<ref> نظره عابره الی صحاح السته، عبدالصمد شاکر.</ref>.

ابوهریره برای جمعی نقل کرده است که پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «افضل الصدقات …» همه از ابوهریره سؤال کردند این را از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) شنیدید؟ ابوهریره در جواب سائلین گفت: نه این از برکت کیسه ابوهریره است<ref>صحیح بخاری، ج۷، ص۱۲۰، رقم۲۶۹، دارالقلم بیروت، ط اول، ۱۴۰۷ق، بخاری</ref>. ابوهریره با صراحت در مقابل جمع اقرار به جعل حدیث می‌کند. با توجه به کثرت روایات و وضعیت اصحاب صفه به نظر می‌رسد تعداد احادیث جعلی ابوهریه و نسبت احادیث جعلی به ایشان دور از ذهن نیست.

ابوهریره به مراتب بیشتر از همه صحابه احادیث نقل می‌کرد از همین جهت در همان زمان هم مشهور به جعل حدیث و نسبت دادن کذب به پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) بود. سعیدعقیری نقل می‌کند که ابوهریره مدام می‌گفت که مردم می‌گویند ابوهریره حدیث جعلی به پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نسبت می‌دهد و کثرت در حدیث می‌کند …<ref>اسدالغابه، ج۵، ص۳۲۰، ابن اثیر علی بن محمد جزری، دارالفکر بیروت، ط ۱۴۰۹ق</ref>.

کار کثرت و جعل حدیث توسط ابوهریره به جایی رسید که عمر به او تازیانه زد و گفت: ابوهریره کثرت در حدیث می‌کنی بترس از نسبت کذب به رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)<ref>سیر اعلام النبلاء، ج۴ ص۱۸۸، محمدبن احمد ذهبی، م ۷۴۸، دارالفکر بیروت، ط اول، ۱۴۱۷ق</ref>.

بیشترین حدیث او در زمان حکومت معاویه و عثمان به تشویق [[مروان بن محمد|مروان بن حکم]] و شخص معاویه صادر گردیده است. در روایتی ابوهریره از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل می‌کند که پیامبر فرمود: «خداوند سه کس را امین وحی خود قرار داده است: من و [[جبرئیل]] و معاویه را<ref> سیر اعلام النبلاء، ج۴، ص۲۱۰</ref>.»!

[[ذهبی|شمس‌الدین ذهبی]]، از بزرگ‌ترین عالمان رجالی [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] می‌نویسد: «[[سائب بن یزید]] از عمر شنید که به ابوهریره می‌گفت: یا نقل حدیث از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را ترک می‌کنی و یا تو را به سرزمین دوس (سرزمین مادری ابوهریره) [[تبعید]] می‌کنم<ref>«عن السّائب بن یزید: سمع عمر یقول لأبی هریرة: لتترکنّ الحدیث عن رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) أو لألحقنّک بأرض دوس.» تاریخ أبی رزعة الدمشقی، شیخ الشباب، دارالنشر، بیروت، ج 1، ص 73.</ref>.»

ابوهریره دروغ‌گوترین فرد نزد [[علی بن ابی‌طالب|امیرمؤمنان(علیه‌السلام)]]:

[[ابن ابی الحدید]] [[شافعیه|شافعی]] [[معتزله|معتزلی]] به نقل از استادش [[ابوجعفر اسکافی]] می‌نویسد: «از علی (علیه‌السلام) روایت شده که فرمود: آگاه باشید که دروغ‌گوترین مردم و یا دروغ‌گوترین فرد نزد رسول خدا ( صلی الله علیه و آله و سلم) ابوهریره دوسی است<ref>«و قد روی عن علیّ (علیه السّلام) أنّه قال: ألا إنّ إکذب النّاس، أو قال: أکذب الأحیاء، علی رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) أبوهریرة الدوسی.» شرح نهج‌البلاغة، إبن أبی الحدید، دار الکتب العلمیة، بیروت، ج 4، ص 40</ref>.»

تدلیس‌ها و نیرنگ‌های ابوهریره در نقل روایت:

تدلیس و نیرنگ‌های ابوهریره در نقل روایات از جمله مسائلی است که علمای رجالی [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]] بر آن اتفاق نظر دارند؛ چنان‌که [[ذهبی|شمس الدین ذهبی]] در شرح حال ابوهریره می‌نویسد: «یزید بن هارون گوید: از شعبه شنیدم که می‌گفت: ابوهریره در نقل روایات تدلیس می‌کرد<ref>«قال یزید بن هارون: سمعت شعبة یقول: کان أبوهریرة یدلّس.» سیر أعلام النبلاء، ذهبی، مؤسسة الرسالة، بیروت، ج 2، ص 608</ref>.»

دشمنی ابوهریره با [[خدا]] از دیدگاه [[عمر بن خطاب]]:

مورّخان نقل کرده‌اند که عمر بن خطّاب در سال 21 هجری ابوهریره را به عنوان فرمانروای [[بحرین]] نصب کرد. پس از مدتی به وی خبر دادند که ابوهریره مال و ثروت هنگفتی اندوخته است. به همین‌رو، همو در سال 23 هجری ابوهریره را به [[مدینه]] فراخواند و پس از عزل وی خطاب به او گفت: «ای دشمن خدا و دشمن کتاب خدا! مال خدا را سرقت می‌کنی؟ ابوهریره در پاسخ گفت: سرقت نکرده‌ام، این‌ها هدایایی است که مردم به من داده‌اند<ref> «یا عدوّ الله و عدوّ کتابه، أسرقت مال الله؟! لم أسرق و إنّما عی عطایا النّاس لی.» الطبقات الکبری، بصری زهری، دار صادر، بیروت، ج 4، ص 335</ref>!.»

گرچه طبیعی است که ابوهریره کار خود را توجیه کند، ولی بر فرض هم که چنین باشد، باید از او پرسید آیا اگر او والی نبود، باز هم از این هدایا به او می‌دادند؟ و در آخر بیان این نکته ضروری است که ممکن است گفته شود بخش اعظمی از روایات کتب اهل سنت از ابوهریره روایت شده، بنابراین چگونه ممکن است در وثاقت ابوهریره تشکیک کرد؟

در پاسخ می‌گوییم: نه تنها کثرت روایت، دلالت بر وثاقت نمی‌کند؛ بلکه چه بسا همین موضوع می‌تواند شائبه و احتمال وقوع تدلیس (نیرنگ) در روایت را افزون کند.

* [[صحابه|اصحاب]]

* [[تبعید]]

[[رده:شخصیت‌ها]]

[[رده:محدثان اهل سنت]]