۴٬۹۳۳
ویرایش
استغفار: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تمیزکاری
جز (جایگزینی متن - 'ى' به 'ی') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
در فرهنگ دینی، درخواست آمرزش از پیشگاه [[پروردگار]]، دارای چنان اهمیتی است که قرآن کریم فراوان به آن سفارش کرده و خطاب به مؤمنان می‌فرماید: | در فرهنگ دینی، درخواست آمرزش از پیشگاه [[پروردگار]]، دارای چنان اهمیتی است که قرآن کریم فراوان به آن سفارش کرده و خطاب به مؤمنان می‌فرماید: | ||
«اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إِنَّهُ کانَ غَفَّاراً». <ref>سوره | «اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إِنَّهُ کانَ غَفَّاراً». <ref>سوره نوح، آیه 10</ref> | ||
«وَ اسْتَغْفِرُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحیمٌ». <ref>سوره | «وَ اسْتَغْفِرُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحیمٌ». <ref>سوره مزمل، آیه 20</ref> | ||
این اهتمام و جایگاه ویژه است که حتی [[پیامبران الهی]] در عین پاکی و [[طهارت]]، باز هم از خداوند درخواست آمرزش داشتند: «وَ قُلْ رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ أَنْتَ خَیْرُ الرَّاحِمینَ»؛ <ref>سوره | این اهتمام و جایگاه ویژه است که حتی [[پیامبران الهی]] در عین پاکی و [[طهارت]]، باز هم از خداوند درخواست آمرزش داشتند: «وَ قُلْ رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ أَنْتَ خَیْرُ الرَّاحِمینَ»؛ <ref>سوره مؤمنون، آیه 118</ref> و بگو: پروردگارا! مرا ببخش و رحمت کن و تو بهترین رحم کنندگانی. «قالَ رَبِّ اغْفِرْ لی وَ لِأَخی وَ أَدْخِلْنا فی رَحْمَتِکَ»؛ <ref>سوره اعراف، آیه 151</ref> (موسی) گفت: پروردگارا! من و برادرم را بیامرز، و ما را در رحمت خود داخل فرما. | ||
البته استغفار پیامبران الهی - به دلیل [[عصمت]] آنان از هر گناه - به معنای درخواست آمرزش از گناه نیست؛ چرا که آنان از گناهان حتی صغیره معصوم‌اند، بلکه با توجه به جایگاه آنان می‌توان استغفارشان را از اشتغال به جنبه‌های مباح بشری و ضروری زندگی طبیعی؛ مانند خوردن و خوابیدن دانست که مانع از سیر در حالات ملکوتی می‌شود؛ لذا از این وقفه استغفار می‌کنند؛ <ref>طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 6، ص 366، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1417ق</ref> چرا که «حسنات الابرار سیئات المقربین» است. بسیاری از کارها برای ابرار و نیکان طاعت است، اما همین کارها برای مقربان معصیت شمرده می‌شود. <ref>نراقی، محمد مهدی، جامع السعادات، ج 2، ص 234- 246، اسماعیلیان، قم، 1368ش؛ نراقی، ملا احمد، معراج السعادة، ص 527- 532، انتشارات امین و رشیدی، تهران، بی‌تا</ref> | البته استغفار پیامبران الهی - به دلیل [[عصمت]] آنان از هر گناه - به معنای درخواست آمرزش از گناه نیست؛ چرا که آنان از گناهان حتی صغیره معصوم‌اند، بلکه با توجه به جایگاه آنان می‌توان استغفارشان را از اشتغال به جنبه‌های مباح بشری و ضروری زندگی طبیعی؛ مانند خوردن و خوابیدن دانست که مانع از سیر در حالات ملکوتی می‌شود؛ لذا از این وقفه استغفار می‌کنند؛ <ref>طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 6، ص 366، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1417ق</ref> چرا که «حسنات الابرار سیئات المقربین» است. بسیاری از کارها برای ابرار و نیکان طاعت است، اما همین کارها برای مقربان معصیت شمرده می‌شود. <ref>نراقی، محمد مهدی، جامع السعادات، ج 2، ص 234- 246، اسماعیلیان، قم، 1368ش؛ نراقی، ملا احمد، معراج السعادة، ص 527- 532، انتشارات امین و رشیدی، تهران، بی‌تا</ref> | ||
از همین‌رو است که امام علی(ع) می‌فرماید، استغفار مقام انسان‌های بلند مرتبه است: «الِاسْتِغْفَارُ دَرَجَةُ الْعِلِّیِّین»؛ <ref>سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه، محقق، صبحی صالح، ص: 549. قم، هجرت، چاپ اول، 1414ق</ref> | از همین‌رو است که امام علی(ع) می‌فرماید، استغفار مقام انسان‌های بلند مرتبه است: «الِاسْتِغْفَارُ دَرَجَةُ الْعِلِّیِّین»؛ <ref>سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه، محقق، صبحی صالح، ص: 549. قم، هجرت، چاپ اول، 1414ق</ref> | ||
و قرآن کریم آن‌را از اوصاف مؤمنان شمرده است: «الَّذینَ یَقُولُونَ رَبَّنا إِنَّنا آمَنَّا فَاغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا»؛ <ref>سوره آل | و قرآن کریم آن‌را از اوصاف مؤمنان شمرده است: «الَّذینَ یَقُولُونَ رَبَّنا إِنَّنا آمَنَّا فَاغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا»؛ <ref>سوره آل عمران، آیه 16.</ref> همان کسانی که می‌گویند: پروردگارا! ما ایمان آورده‌‌ایم پس گناهان ما را بیامرز. | ||
آری استغفار درجه انسان‌های بلند مرتبه؛ راه مقربان، و از بزرگ‌ترین اسباب تقرب است. و لازم نیست که برای معصیت و گناهی باشد؛ چرا که سالک الی الله که خواهان رسیدن به مقام قرب الهی است، هنگام تلاش و جدیت در مسیر سلوک وقتی نفس خویش را سست و کاهل می‌بیند، برای همین سستی استغفار می‌کند و از پروردگارش دائماً درخواست عفو و بخشش دارد. <ref> شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 1، ص 327،(پاورقی) قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق</ref> | آری استغفار درجه انسان‌های بلند مرتبه؛ راه مقربان، و از بزرگ‌ترین اسباب تقرب است. و لازم نیست که برای معصیت و گناهی باشد؛ چرا که سالک الی الله که خواهان رسیدن به مقام قرب الهی است، هنگام تلاش و جدیت در مسیر سلوک وقتی نفس خویش را سست و کاهل می‌بیند، برای همین سستی استغفار می‌کند و از پروردگارش دائماً درخواست عفو و بخشش دارد. <ref> شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج 1، ص 327،(پاورقی) قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق</ref> | ||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
=ضرورت استغفار= | =ضرورت استغفار= | ||
ضرورت استغفار از آن‌جا روشن می‌شود که قرآن از یک‌سو به آن فرمان داده، و از سوی دیگر ترک آن‌را توبیخ کرده است: «أَ فَلا یَتُوبُونَ إِلَی اللَّهِ وَ یَسْتَغْفِرُونَهُ»؛ <ref>سوره | ضرورت استغفار از آن‌جا روشن می‌شود که قرآن از یک‌سو به آن فرمان داده، و از سوی دیگر ترک آن‌را توبیخ کرده است: «أَ فَلا یَتُوبُونَ إِلَی اللَّهِ وَ یَسْتَغْفِرُونَهُ»؛ <ref>سوره مائده، سوره 74</ref> چرا که از یک‌سو انسان‌های عادی بر اثر غفلت و نادانی همواره در معرض [[گناه]] قرار دارند؛ لذا نیاز به استغفار و ضرورت آن برای پالایش روحشان امر بدیهی است. از سوی دیگر هیچ‌کس نمی‌تواند حقوق الهی را چنانکه باید و لایق پروردگار است به جای آورد؛ لذا استغفار در هر حال ضرورت دارد. | ||
=استغفار بهترین دعا و بهترین عبادت= | =استغفار بهترین دعا و بهترین عبادت= | ||
استغفار یکی از بهترین دعاها و عبادات است، چنانکه [[پیامبر اکرم(ص)]] فرمود: «استغفار و طلب آمرزش، بهترین [[دعا]] است» <ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 504، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق</ref> و «بهترین عبادت استغفار است». <ref>برقی، ابوجعفر احمد بن محمد بن خالد، محاسن، محقق، مصحح، محدث، جلال‌الدین، ج 1، ص | استغفار یکی از بهترین دعاها و عبادات است، چنانکه [[پیامبر اکرم(ص)]] فرمود: «استغفار و طلب آمرزش، بهترین [[دعا]] است» <ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 504، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق</ref> و «بهترین عبادت استغفار است». <ref>برقی، ابوجعفر احمد بن محمد بن خالد، محاسن، محقق، مصحح، محدث، جلال‌الدین، ج 1، ص 30، قم، دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1371ق</ref> | ||
=بهترین استغفار= | =بهترین استغفار= | ||
| خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
روند استغفار و [[توبه]] به گونه‌ای کاملاً مجزا نبوده، بلکه به گونه‌ای در هم تنیده است که نمی‌توان آن دو را جدا از هم فرض کرد. به عبارتی، بدون آن‌که [[نیت]] توبه داشته باشیم، استغفار زبانی بی‌فایده است. و این‌گونه نیست که بعد از توبه دیگر نیازی به استغفار مجدد نباشد. | روند استغفار و [[توبه]] به گونه‌ای کاملاً مجزا نبوده، بلکه به گونه‌ای در هم تنیده است که نمی‌توان آن دو را جدا از هم فرض کرد. به عبارتی، بدون آن‌که [[نیت]] توبه داشته باشیم، استغفار زبانی بی‌فایده است. و این‌گونه نیست که بعد از توبه دیگر نیازی به استغفار مجدد نباشد. | ||
با این نگاه، هیچ‌کدام از آیاتی که توبه و استغفار را با هم ذکر کرده، و یکی را مقدم بر دیگری می‌کنند - مانند آیات «اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَیْهِ»[19] «أَ فَلا یَتُوبُونَ إِلَی اللَّهِ وَ یَسْتَغْفِرُونَهُ»، <ref>سوره | با این نگاه، هیچ‌کدام از آیاتی که توبه و استغفار را با هم ذکر کرده، و یکی را مقدم بر دیگری می‌کنند - مانند آیات «اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَیْهِ»[19] «أَ فَلا یَتُوبُونَ إِلَی اللَّهِ وَ یَسْتَغْفِرُونَهُ»، <ref>سوره مائده، سوره 74</ref> -، لزوماً بر این موضوع دلالت ندارند که حتماً باید یکی از آن دو انجام شده و بعد از مدتی به دیگری پرداخته شود. | ||
البته برخی معتقدند، فرمان توبه پس از استغفار در آیات 3، 52 و 90 سوره هود؛ به دلیل عطف توبه بر استغفار با کلمه «ثم» که فاصله و ترتیب را می‌رساند، و به دلیل آن‌که اصل در کلام هر گوینده‌ای تأسیس و اراده معنای جدید است، نشان‌دهنده مغایرت مفهوم استغفار و توبه است. <ref>مرکز فرهنگ قرآن، دائرة المعارف قرآن کریم، ج 3، ص 134، قم، بوستان کتاب، 1382ش</ref> | البته برخی معتقدند، فرمان توبه پس از استغفار در آیات 3، 52 و 90 سوره هود؛ به دلیل عطف توبه بر استغفار با کلمه «ثم» که فاصله و ترتیب را می‌رساند، و به دلیل آن‌که اصل در کلام هر گوینده‌ای تأسیس و اراده معنای جدید است، نشان‌دهنده مغایرت مفهوم استغفار و توبه است. <ref>مرکز فرهنگ قرآن، دائرة المعارف قرآن کریم، ج 3، ص 134، قم، بوستان کتاب، 1382ش</ref> | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
استغفار آثار و برکات مادی و معنوی فراوانی را به دنبال دارد که برخی از مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از: | استغفار آثار و برکات مادی و معنوی فراوانی را به دنبال دارد که برخی از مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از: | ||
1. آمرزش گناهان: «وَ اسْتَغْفِرُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحیم»؛ <ref>سوره | 1. آمرزش گناهان: «وَ اسْتَغْفِرُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحیم»؛ <ref>سوره بقره، آیه 199</ref> و از خداوند، آمرزش بطلبید، که خدا آمرزنده مهربان است! | ||
2. دفع بلا و عذاب: بر اساس تصریح قرآن کریم مردمی که اهل استغفار باشند خداوند بر آنها [[عذاب]] نازل نمی‌کند: «وَ ما کانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَ هُمْ یَسْتَغْفِرُون»؛ <ref>سوره | 2. دفع بلا و عذاب: بر اساس تصریح قرآن کریم مردمی که اهل استغفار باشند خداوند بر آنها [[عذاب]] نازل نمی‌کند: «وَ ما کانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَ هُمْ یَسْتَغْفِرُون»؛ <ref>سوره انفال، آیه 33</ref> و تا زمانی که استغفار می‌کنند خداوند عذابشان نمی‌کند. | ||
[[امام صادق(ع)]]: «درهای ورود بلا و مصیبت را با استغفار ببندید». <ref> عده ای از علماء، الأصول الستة عشر، ص 77، قم، دار الشبستری للمطبوعات، چاپ اول، 1363ش</ref> | [[امام صادق(ع)]]: «درهای ورود بلا و مصیبت را با استغفار ببندید». <ref> عده ای از علماء، الأصول الستة عشر، ص 77، قم، دار الشبستری للمطبوعات، چاپ اول، 1363ش</ref> | ||
[[امام رضا(ع)]]: «همان‌گونه که برگ‌ها در فصل پائیز با تکان خوردن درخت‌ها می‌ریزد، آثار گناهان نیز با استغفار از میان خواهد رفت». <ref>کافی، ج 2، ص 504</ref> | [[امام رضا(ع)]]: «همان‌گونه که برگ‌ها در فصل پائیز با تکان خوردن درخت‌ها می‌ریزد، آثار گناهان نیز با استغفار از میان خواهد رفت». <ref>کافی، ج 2، ص 504</ref> | ||
3. افزایش روزی: «فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إِنَّهُ کانَ غَفَّاراً، یُرْسِلِ السَّماءَ عَلَیْکُمْ مِدْراراً»؛ <ref>سوره | 3. افزایش روزی: «فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إِنَّهُ کانَ غَفَّاراً، یُرْسِلِ السَّماءَ عَلَیْکُمْ مِدْراراً»؛ <ref>سوره نوح، آیه 10- 11</ref> سپس گفتم: از پروردگارتان آمرزش بخواهید که او آمرزنده است، تا از آسمان برایتان پی در پی باران فرستد. | ||
در همین راستا در روایات آمده است: «أَکْثِرُوا الِاسْتِغْفَارَ تَجْلِبُوا الرِّزْقَ»؛ <ref>لیثی واسطی، علی، عیون الحکم و المواعظ، محقق، مصحح، حسنی بیرجندی، حسین، ص 93، قم، دار‌الحدیث، چاپ اول، 1376ش</ref> زیاد استغفار کنید که باعث به دست آوردن روزی می‌شود. | در همین راستا در روایات آمده است: «أَکْثِرُوا الِاسْتِغْفَارَ تَجْلِبُوا الرِّزْقَ»؛ <ref>لیثی واسطی، علی، عیون الحکم و المواعظ، محقق، مصحح، حسنی بیرجندی، حسین، ص 93، قم، دار‌الحدیث، چاپ اول، 1376ش</ref> زیاد استغفار کنید که باعث به دست آوردن روزی می‌شود. | ||
| خط ۷۹: | خط ۷۹: | ||
[[رده: مفاهیم اسلامی]] | [[رده:مفاهیم اسلامی]] | ||