۴٬۹۳۳
ویرایش
بصره: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تمیزکاری
جز (جایگزینی متن - 'رده: شهر ها' به 'رده: شهرها') |
جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
شهر '''بصره''' نخستین شهر اسلامی ساخته شده در [[عراق]] است که در سال 14 هـ. ق تأسیس شد و زمان ساختن آن شش ماه قبل از تأسیس [[کوفه]] بوده است. این شهر در آغاز محل استقرار لشکریان [[اسلام]] بود و گویند که این شهر بر بقایای پادگان ایرانیان، در منطقه‌ای به نام <big>الخربیه</big> ساخته شده است و در کنار آن بقایای شهر کهن <big>طریدون</big> قرار دارد و ظاهراً یکی از شهرهای تمدن بابل و یا آشور بوده است. شهر بصره نقش مهمی در تاریخ و علوم اسلامی ایفا کرده و مرکز یکی از مدارس مهم [[فقه]] و [[کلام]] و [[زبان عربی]] به شمار می‌رفته است. | شهر '''بصره''' نخستین شهر اسلامی ساخته شده در [[عراق]] است که در سال 14 هـ. ق تأسیس شد و زمان ساختن آن شش ماه قبل از تأسیس [[کوفه]] بوده است. این شهر در آغاز محل استقرار لشکریان [[اسلام]] بود و گویند که این شهر بر بقایای پادگان ایرانیان، در منطقه‌ای به نام <big>الخربیه</big> ساخته شده است و در کنار آن بقایای شهر کهن <big>طریدون</big> قرار دارد و ظاهراً یکی از شهرهای تمدن بابل و یا آشور بوده است. شهر بصره نقش مهمی در تاریخ و علوم اسلامی ایفا کرده و مرکز یکی از مدارس مهم [[فقه]] و [[کلام]] و [[زبان عربی]] به شمار می‌رفته است. | ||
بَصره(به عربی: محافظة بصره) بندری تاریخی در بین النهرین سفلی، در ساحل اروندرود و در جنوب شرقی عراق که مهمترین بندر رودخانه‌ای و دومین شهر بزرگ این کشور از جهت وسعت پس از بغداد به شمار می‌آید. این بندر به سبب مجاورت با خلیج فارس از اهمیت اقتصادی، سیاسی و نظامی برخوردار است. | بَصره(به عربی: محافظة بصره) بندری تاریخی در بین النهرین سفلی، در ساحل اروندرود و در جنوب شرقی عراق که مهمترین بندر رودخانه‌ای و دومین شهر بزرگ این کشور از جهت وسعت پس از بغداد به شمار می‌آید. این بندر به سبب مجاورت با خلیج فارس از اهمیت اقتصادی، سیاسی و نظامی برخوردار است. | ||
بَصره نام یکی از استان‌های هجده‌گانه کشور عراق<ref>ر.ک:مقاله عراق</ref> است. استان بصره یگانه استان عراق است که به خلیج فارس و دریا دسترسی دارد و به همین دلیل می‌توان گفت اهمیت استراتژیک فراوانی دارد. | بَصره نام یکی از استان‌های هجده‌گانه کشور عراق<ref>ر. ک:مقاله عراق</ref> است. استان بصره یگانه استان عراق است که به خلیج فارس و دریا دسترسی دارد و به همین دلیل می‌توان گفت اهمیت استراتژیک فراوانی دارد. | ||
بصره در جنوب عراق واقع شده و با کشورهای [[ایران]] و [[کویت]] مرز بین‌المللی دارد. شهر بصره دومین شهر بزرگ عراق پس از بغداد است و بیش از ۲ میلیون نفر جمعیت دارد. | بصره در جنوب عراق واقع شده و با کشورهای [[ایران]] و [[کویت]] مرز بین‌المللی دارد. شهر بصره دومین شهر بزرگ عراق پس از بغداد است و بیش از ۲ میلیون نفر جمعیت دارد. | ||
=وجه تسمیه= | =وجه تسمیه= | ||
معنای لغوی بصره، زمین سخت، سنگلاخ و پرسنگریزه است. نام قدیمی آن منطقه، خریبه، تَدمُر و مؤتفکه بوده است. به کوفه و بصره، عراقین هم می‌گفتند. بصره در سال 14 هجری در زمان عمر بن خطاب بنا شد. بنای آن شش ماه قبل از کوفه بود. مدتی هم پایتخت امویان شد. لقب‌های قبة الاسلام و خزانة العرب هم به آن داده‌اند. <ref> درباره بنای بصره و تاریخچه و جغرافیای آن ر.ک: «دایرة المعارف تشیع»، ج 3، ص 262 به بعد، عنوانِ «بصره»</ref> | معنای لغوی بصره، زمین سخت، سنگلاخ و پرسنگریزه است. نام قدیمی آن منطقه، خریبه، تَدمُر و مؤتفکه بوده است. به کوفه و بصره، عراقین هم می‌گفتند. بصره در سال 14 هجری در زمان عمر بن خطاب بنا شد. بنای آن شش ماه قبل از کوفه بود. مدتی هم پایتخت امویان شد. لقب‌های قبة الاسلام و خزانة العرب هم به آن داده‌اند. <ref> درباره بنای بصره و تاریخچه و جغرافیای آن ر. ک: «دایرة المعارف تشیع»، ج 3، ص 262 به بعد، عنوانِ «بصره»</ref> | ||
=سابقه تاریخی بصره قبل از اسلام= | =سابقه تاریخی بصره قبل از اسلام= | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
چون می‌توان گفت آغاز و رشد شیعه امامی در بین قبائل عراق از نواحی بصره و کوفه و حله بوده است. در هر حال در بین قبایل مختلف گرایش به شیعه وجود داشته و عده زیادی از اهالی شهر دوستدار اهل‌بیت بوده‌اند. بصره امروز هم از جمله شهرهای شیعهنشین عراق می‌باشد، هر چند اقلیت‌های مذهبی دیگری نیز در این شهر زندگی می‌کنند؛ به هر حال درباره مذهب این شهر دو فرضیه قابل طرح و بررسی است: | چون می‌توان گفت آغاز و رشد شیعه امامی در بین قبائل عراق از نواحی بصره و کوفه و حله بوده است. در هر حال در بین قبایل مختلف گرایش به شیعه وجود داشته و عده زیادی از اهالی شهر دوستدار اهل‌بیت بوده‌اند. بصره امروز هم از جمله شهرهای شیعهنشین عراق می‌باشد، هر چند اقلیت‌های مذهبی دیگری نیز در این شهر زندگی می‌کنند؛ به هر حال درباره مذهب این شهر دو فرضیه قابل طرح و بررسی است: | ||
==عثمانی مذهب== | == عثمانی مذهب == | ||
در قرون نخستین این شهر عثمانی مذهب بوده و با امامت علی بن ابی‌طالب (ع) مخالفت می‌کرد. <ref> متز، آدام، الحضاره الاسلامی فی القرن الرابع، ج۱، ص۷</ref> | در قرون نخستین این شهر عثمانی مذهب بوده و با امامت علی بن ابی‌طالب (ع) مخالفت می‌کرد. <ref> متز، آدام، الحضاره الاسلامی فی القرن الرابع، ج۱، ص۷</ref> | ||
اصمعی معتقد است (البصره کلها عثمانیه). <ref>ابن عبدربه، احمد بن محمد، العقد الفرید، ج۷، ص۲۷۵</ref> | اصمعی معتقد است (البصره کلها عثمانیه). <ref>ابن عبدربه، احمد بن محمد، العقد الفرید، ج۷، ص۲۷۵</ref> | ||
حماد بن ابی سلیمان نیز معتقد است این شهر عثمانی بوده است، او می‌گوید (بصره قطعه‌ای از شام است که در میان ما فرود آمده است). | حماد بن ابی سلیمان نیز معتقد است این شهر عثمانی بوده است، او می‌گوید (بصره قطعه‌ای از شام است که در میان ما فرود آمده است). | ||
ماسینیون می‌گوید: (بصره موطن اهل جماعت بود). <ref>ماسینیون، لوئیس، خطط الکوفه و شرح خریطها، ترجمه محمد تقی المصبعی، ص۵۷</ref> | ماسینیون می‌گوید: (بصره موطن اهل جماعت بود). <ref>ماسینیون، لوئیس، خطط الکوفه و شرح خریطها، ترجمه محمد تقی المصبعی، ص۵۷</ref> | ||
| خط ۷۱: | خط ۷۱: | ||
شارل پلا معتقد است تا زمان مرگ عثمان در بصره شیعهای وجود نداشت. | شارل پلا معتقد است تا زمان مرگ عثمان در بصره شیعهای وجود نداشت. | ||
==شیعی مذهب== | == شیعی مذهب == | ||
با وجود حاکمیت حاکمان عثمانی این شهر نیز چون شهرهای دیگر شیعه داشته است. مقاله حاضر قصد ندارد وجود عثمانی مذهبان را در بصره نفی کند، بلکه همگام با مورخین معتقد است مذهب غالب در بصره عثمانی‌گری بوده است، اما در پی آن است با غبارروبی از فرضیه دوم بدون نظر به‌گونه‌های مختلف تشیع شواهد و قرائنی را ارائه نماید که از وجود تشیع در این شهر حکایت دارد. پیشینه تحقیق درباره این موضوع (تشیع بصره) کمتر کند و کاو شده و مطالبی هم که در منابع تاریخی آمده پراکنده و گاه مختصر است، البته کتاب‌هایی مستقل به این بحث پرداخته‌اند که شمارشان از انگشتان دست تجاوز نمی‌کند، از جمله: | با وجود حاکمیت حاکمان عثمانی این شهر نیز چون شهرهای دیگر شیعه داشته است. مقاله حاضر قصد ندارد وجود عثمانی مذهبان را در بصره نفی کند، بلکه همگام با مورخین معتقد است مذهب غالب در بصره عثمانی‌گری بوده است، اما در پی آن است با غبارروبی از فرضیه دوم بدون نظر به‌گونه‌های مختلف تشیع شواهد و قرائنی را ارائه نماید که از وجود تشیع در این شهر حکایت دارد. پیشینه تحقیق درباره این موضوع (تشیع بصره) کمتر کند و کاو شده و مطالبی هم که در منابع تاریخی آمده پراکنده و گاه مختصر است، البته کتاب‌هایی مستقل به این بحث پرداخته‌اند که شمارشان از انگشتان دست تجاوز نمی‌کند، از جمله: | ||
| خط ۹۸: | خط ۹۸: | ||
=اماکن دیدنی بصره= | =اماکن دیدنی بصره= | ||
==مسجد جامع بصره== | == مسجد جامع بصره == | ||
این مسجد<ref>ر.ک:مقاله مسجد</ref> به مسجد امام علی علیه‌السلام نیز شهرت دارد و نخستین مسجد ساخته شده در عراق است. حضرت علی علیه‌السلام پس از واقعه جمل در این مسجد نماز گزارد و درباره آن پیشگویی نمود که سیل عظیمی این مسجد را غرق خواهد کرد که صدها سال بعد این سیل به وقوع پیوست و این حادثه جزو غیب‌گویی‌های آن حضرت شمرده شد. امروزه از این مسجد تنها قسمتی از گلدسته و باروی آن باقی مانده است. | این مسجد<ref>ر. ک:مقاله مسجد</ref> به مسجد امام علی علیه‌السلام نیز شهرت دارد و نخستین مسجد ساخته شده در عراق است. حضرت علی علیه‌السلام پس از واقعه جمل در این مسجد نماز گزارد و درباره آن پیشگویی نمود که سیل عظیمی این مسجد را غرق خواهد کرد که صدها سال بعد این سیل به وقوع پیوست و این حادثه جزو غیب‌گویی‌های آن حضرت شمرده شد. امروزه از این مسجد تنها قسمتی از گلدسته و باروی آن باقی مانده است. | ||
==آرامگاه زید بن صوحان== | == آرامگاه زید بن صوحان == | ||
او از یاران باوفای امیرالمؤمنین علیه‌السلام بود که در سال 36 هـ. ق در جنگ جمل به شهادت رسید و آرامگاهش در <big>کوت الزین</big> بصره قرار دارد. | او از یاران باوفای امیرالمؤمنین علیه‌السلام بود که در سال 36 هـ. ق در جنگ جمل به شهادت رسید و آرامگاهش در <big>کوت الزین</big> بصره قرار دارد. | ||
==قبر حسن بصری== | == قبر حسن بصری == | ||
او از تابعین و مشایخ معروف صوفیه است که سال 21 هـ. ق در مدینه به دنیا آمد و سال 110 هـ. ق در بصره درگذشت و بر قبر او بنای کهنی از قرن هفتم با گنبدی مخروطی قرار دارد. | او از تابعین و مشایخ معروف صوفیه است که سال 21 هـ. ق در مدینه به دنیا آمد و سال 110 هـ. ق در بصره درگذشت و بر قبر او بنای کهنی از قرن هفتم با گنبدی مخروطی قرار دارد. | ||
==آرامگاه ملاصدرا== | == آرامگاه ملاصدرا == | ||
صدرالدین شیرازی یکی از علمای برجسته شیعه و از فلاسفه معروف است که در حین سفر حج درگذشت و در یکی از اتاق‌های پیرامون قبر حسن بصری به خاک سپرده شد. | صدرالدین شیرازی یکی از علمای برجسته شیعه و از فلاسفه معروف است که در حین سفر حج درگذشت و در یکی از اتاق‌های پیرامون قبر حسن بصری به خاک سپرده شد. | ||
==قبر زبیر بن عوام== | == قبر زبیر بن عوام == | ||
زبیر بن عوام عمه‌زاده پیامبر صلی الله علیه و آله و یکی از رهبران جنگ جمل بود که به همراهی طلحه غائله جمل را برپا کرد، اما در میانه جنگ پشیمان شد و هنگام فرار از میدان جنگ به دست مردی به نام <big>ابن جرموز</big> به قتل رسید. حکومت عثمانی برای گور او که در بیابان بود ساختمانی ساخت که امروزه اطراف آن شهری به نام <big>الزبیر</big> ساخته شده است و این شهر تا بصره 30 کیلومتر فاصله دارد. <ref> اماکن زیارتی و سیاحتی عراق، محمدرضا قمی، 84</ref> | زبیر بن عوام عمه‌زاده پیامبر صلی الله علیه و آله و یکی از رهبران جنگ جمل بود که به همراهی طلحه غائله جمل را برپا کرد، اما در میانه جنگ پشیمان شد و هنگام فرار از میدان جنگ به دست مردی به نام <big>ابن جرموز</big> به قتل رسید. حکومت عثمانی برای گور او که در بیابان بود ساختمانی ساخت که امروزه اطراف آن شهری به نام <big>الزبیر</big> ساخته شده است و این شهر تا بصره 30 کیلومتر فاصله دارد. <ref> اماکن زیارتی و سیاحتی عراق، محمدرضا قمی، 84</ref> | ||
| خط ۱۲۰: | خط ۱۲۰: | ||
{{پانویس|2}} | {{پانویس|2}} | ||
[[رده:شهرها]] | |||
[[رده: شهرها]] | |||