۴٬۹۳۳
ویرایش
سید مصطفی خمینی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تمیزکاری
جز (جایگزینی متن - ']]↵<references />' به ']]') |
جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
|- | |- | ||
|محل‌وفات/ مدفن: | |محل‌وفات/ مدفن: | ||
| | |عراق، نجف / نجف، حرم حضرت علی (ع) | ||
|- | |- | ||
|محل‌تحصیل | |محل‌تحصیل | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
|- | |- | ||
|برخی از استادان | |برخی از استادان | ||
|حضرات آیات عظام: <br> | |حضرات آیات عظام: <br> امام خمینی، آیت‌الله سید محسن حکیم، آیت‌الله سید ابوالقاسم خویی. | ||
|- | |- | ||
|برخی آثار | |برخی آثار | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
الفوائد والعوائد | الفوائد والعوائد | ||
تحریرات فی الاصول | تحریرات فی الاصول | ||
کتاب الصوم و...؛<br> | کتاب الصوم و... ؛<br> | ||
|- | |- | ||
|مذهب | |مذهب | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
سید مصطفی خمینی، ۲۱ آذر ۱۳۰۹ش در [[قم]] متولد شد<ref>ثقفی، «مصاحبه با والدۀ مکرمۀ شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی»، ص۲۹</ref> و تحصیلات دورۀ ابتدایی را در همان جا به پایان برد. | سید مصطفی خمینی، ۲۱ آذر ۱۳۰۹ش در [[قم]] متولد شد<ref>ثقفی، «مصاحبه با والدۀ مکرمۀ شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی»، ص۲۹</ref> و تحصیلات دورۀ ابتدایی را در همان جا به پایان برد. | ||
از ۱۵ سالگی تحصیل در [[حوزه علمیه قم]] را آغاز کرد. در مدتی کمتر از شش سال دوره‌های مقدماتی و سطح را به پایان برد و در سال ۱۳۳۰ش | از ۱۵ سالگی تحصیل در [[حوزه علمیه قم]] را آغاز کرد. در مدتی کمتر از شش سال دوره‌های مقدماتی و سطح را به پایان برد و در سال ۱۳۳۰ش مشغول به فراگیری درس خارج شد<ref>میری، نگاهی به زندگی علمی و آثار قلمی شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی»، ص۳۵۶؛ «شهید ثانی از تبار امام خمینی»، ص۱۷</ref>. | ||
او در دورۀ سطح نزد استادانی چون محمدجواد اصفهانی، [[شهید صدوقی]]، مهدی حائری، فقه و اصول را فراگرفت و هم‌زمان به فراگیری فلسفه نزد [[سید رضا صدر]] و شرح منظومۀ حکیم سبزواری نزد محمد فکور یزدی پرداخت. سپس به فرا گیری اسفار نزد سید ابوالحسن رفیعی قزوینی و [[علامه طباطبائی|علامه طباطبایی]] پرداخت <ref>باقی، «مروری بر زندگینامۀ آیت‌الله شهید حاج سید مصطفی خمینی»، ص۱؛ دوانی، نهضت روحانیون ایران، ج۶، ص۳۳۳</ref>. | او در دورۀ سطح نزد استادانی چون محمدجواد اصفهانی، [[شهید صدوقی]]، مهدی حائری، فقه و اصول را فراگرفت و هم‌زمان به فراگیری فلسفه نزد [[سید رضا صدر]] و شرح منظومۀ حکیم سبزواری نزد محمد فکور یزدی پرداخت. سپس به فرا گیری اسفار نزد سید ابوالحسن رفیعی قزوینی و [[علامه طباطبائی|علامه طباطبایی]] پرداخت <ref>باقی، «مروری بر زندگینامۀ آیت‌الله شهید حاج سید مصطفی خمینی»، ص۱؛ دوانی، نهضت روحانیون ایران، ج۶، ص۳۳۳</ref>. | ||
[[سید حسین بروجردی]]، [[سید محمد محقق داماد]] و [[امام خمینی]]، استادان سید مصطفی در درس خارج فقه و اصول بودند<ref>میری، «نگاهی به حیات علمی و آثار قلمی شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی»، صص۳۵۶- ۳۵۷</ref>. او در ۲۷ سالگی به اجتهاد رسید<ref>«آشنایی با مهاجر شهید سید مصطفی خمینی»، ص۱۰۸</ref>. سید مصطفی خمینی زمانی که به همراه پدرش به [[نجف اشرف]] تبعید شد در حوزۀ علمیۀ نجف، با وجود اینکه قبلاً مدارج علمی را طی کرده بود، در درس استادانی چون آیات [[سید محسن حکیم]]، محمد باقر زنجانی، سید محمود شاهرودی و [[سید ابوالقاسم خویی]] حاضر می‌شد. سید مصطفی خمینی به مسائل اخلاقی و عرفانی نیز توجه داشت و مدتی نیز شاگرد [[سید هاشم حداد]] بود. | |||
[[سید حسین بروجردی]]، [[سید محمد محقق داماد]] و [[امام خمینی]]، استادان سید مصطفی در درس خارج فقه و اصول بودند<ref>میری، «نگاهی به حیات علمی و آثار قلمی شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی»، صص۳۵۶- ۳۵۷</ref>. او در ۲۷ سالگی به اجتهاد رسید<ref>«آشنایی با مهاجر شهید سید مصطفی خمینی»، ص۱۰۸</ref>. سید مصطفی خمینی زمانی که به همراه پدرش به [[نجف اشرف]] تبعید شد در حوزۀ علمیۀ نجف، با وجود اینکه قبلاً مدارج علمی را طی کرده بود، در درس استادانی چون آیات [[سید محسن حکیم]]، محمد باقر زنجانی، سید محمود شاهرودی و [[سید ابوالقاسم خویی]] حاضر می‌شد.سید مصطفی خمینی به مسائل اخلاقی و عرفانی نیز توجه داشت و مدتی نیز شاگرد [[سید هاشم حداد]] بود. | |||
سید مصطفی خمینی در سال ۱۳۳۳ش و در ۲۴ سالگی با دختر مرتضی حائری یزدی ازدواج کرد. حاصل این ازدواج یک دختر و یک پسر با نام‌های مریم و حسین بود. مریم پزشک است و در سوئیس زندگی می‌کند. سید حسین از نظر سیاسی دیدگاه متفاوتی به انقلابی‌ها داشت و از حامیان [[بنی‌صدر]] و مجاهدین خلق محسوب می‌شد. وی به عراق و [[آمریکا]] سفر کرد و در سال‌های اخیر به ایران بازگشت و در قم ساکن شد<ref>[https://aftabnews.ir/vdccxmqs42bq1e8.ala2.html سایت خبری آفتاب]</ref>. | سید مصطفی خمینی در سال ۱۳۳۳ش و در ۲۴ سالگی با دختر مرتضی حائری یزدی ازدواج کرد. حاصل این ازدواج یک دختر و یک پسر با نام‌های مریم و حسین بود. مریم پزشک است و در سوئیس زندگی می‌کند. سید حسین از نظر سیاسی دیدگاه متفاوتی به انقلابی‌ها داشت و از حامیان [[بنی‌صدر]] و مجاهدین خلق محسوب می‌شد. وی به عراق و [[آمریکا]] سفر کرد و در سال‌های اخیر به ایران بازگشت و در قم ساکن شد<ref>[https://aftabnews.ir/vdccxmqs42bq1e8.ala2.html سایت خبری آفتاب]</ref>. | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۲: | ||
سید مصطفی از ابتدای نهضت امام خمینی در سال ۱۳۴۲ش وارد فعالیت‌های سیاسی شد<ref>اشراقی، «مصاحبه با آیت‌الله حاج شیخ شهاب‌الدین اشراقی (ره)»، ص۶۹</ref>. پس از دستگیری امام خمینی در [[قیام ۱۵ خرداد]] او برای آزادی امام خمینی و ادامۀ نهضت در غیاب وی تلاش زیادی کرد. در این مرحله، اعلامیه‌هایی تهیه و برای روحانیون می‌فرستاد و دستورها و پیام‌های امام خمینی را، که در آن زمان در حبس به سر می‌برد، به آگاهی طرفداران او می‌رسانید<ref>تشیع، «چهره سیاسی شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی (ره)»، صص۷۲-۷۸؛ برای نمونه از اقدامات سید مصطفی رک: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پروندۀ «شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی»، ش ۳۹۱، صص۲، ۵، ۸</ref>. | سید مصطفی از ابتدای نهضت امام خمینی در سال ۱۳۴۲ش وارد فعالیت‌های سیاسی شد<ref>اشراقی، «مصاحبه با آیت‌الله حاج شیخ شهاب‌الدین اشراقی (ره)»، ص۶۹</ref>. پس از دستگیری امام خمینی در [[قیام ۱۵ خرداد]] او برای آزادی امام خمینی و ادامۀ نهضت در غیاب وی تلاش زیادی کرد. در این مرحله، اعلامیه‌هایی تهیه و برای روحانیون می‌فرستاد و دستورها و پیام‌های امام خمینی را، که در آن زمان در حبس به سر می‌برد، به آگاهی طرفداران او می‌رسانید<ref>تشیع، «چهره سیاسی شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی (ره)»، صص۷۲-۷۸؛ برای نمونه از اقدامات سید مصطفی رک: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پروندۀ «شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی»، ش ۳۹۱، صص۲، ۵، ۸</ref>. | ||
==زندان و تبعید== | == زندان و تبعید == | ||
سید مصطفی پس از دستگیری مجدد امام خمینی در ۱۳ آبان سال ۱۳۴۳ش، که پس از سخنرانی تند و صریح ایشان در اعتراض به تصویب لایحۀ کاپیتولاسیون صورت گرفت، بازاریان قم را ترغیب کرد تا بازار را تعطیل کنند. به دنبال آن، مأموران شهربانی قم و ساواک او را در منزل آیت‌الله شهاب‌الدین مرعشی نجفی دستگیر و به زندان قزل قلعه در تهران منتقل کردند. پس از بازداشت سید مصطفی، دادستانی ارتش در ۱۴ آبان ۱۳۴۳ش به اتهام اقدام بر ضد امنیت ملی برای او قرار بازداشت موقت صادر کرد<ref>رک: رجبی، زندگینامۀ سیاسی امام خمینی (ره)، ج۱، صص۳۳۱-۳۳۸؛ فلاحی، سال‌های تبعید امام خمینی (ره)، ص۹۵؛ مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پروندۀ «شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی»، ش ۳۹۱، صص۱۶-۱۷</ref>. | سید مصطفی پس از دستگیری مجدد امام خمینی در ۱۳ آبان سال ۱۳۴۳ش، که پس از سخنرانی تند و صریح ایشان در اعتراض به تصویب لایحۀ کاپیتولاسیون صورت گرفت، بازاریان قم را ترغیب کرد تا بازار را تعطیل کنند. به دنبال آن، مأموران شهربانی قم و ساواک او را در منزل آیت‌الله شهاب‌الدین مرعشی نجفی دستگیر و به زندان قزل قلعه در تهران منتقل کردند. پس از بازداشت سید مصطفی، دادستانی ارتش در ۱۴ آبان ۱۳۴۳ش به اتهام اقدام بر ضد امنیت ملی برای او قرار بازداشت موقت صادر کرد<ref>رک: رجبی، زندگینامۀ سیاسی امام خمینی (ره)، ج۱، صص۳۳۱-۳۳۸؛ فلاحی، سال‌های تبعید امام خمینی (ره)، ص۹۵؛ مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پروندۀ «شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی»، ش ۳۹۱، صص۱۶-۱۷</ref>. | ||
ساواک این حکم را در ۸ دی ۱۳۴۳، به شرط تبعید سید مصطفی به [[ترکیه]] لغو کرد و او آزاد شد. سید مصطفی به [[قم]] بازگشت و با مشورت با برخی علمای قم تصمیم گرفت به ترکیه نرود. ساواک هم چند روز بعد مجدداً وی را دستگیر و در ۱۴ دی ۱۳۴۳ش به ترکیه تبعید کرد<ref>مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پروندۀ «شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی»، ش ۳۹۱، صص۳۲-۳۳</ref>. | ساواک این حکم را در ۸ دی ۱۳۴۳، به شرط تبعید سید مصطفی به [[ترکیه]] لغو کرد و او آزاد شد. سید مصطفی به [[قم]] بازگشت و با مشورت با برخی علمای قم تصمیم گرفت به ترکیه نرود. ساواک هم چند روز بعد مجدداً وی را دستگیر و در ۱۴ دی ۱۳۴۳ش به ترکیه تبعید کرد<ref>مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پروندۀ «شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی»، ش ۳۹۱، صص۳۲-۳۳</ref>. | ||
==حضور در ترکیه== | == حضور در ترکیه == | ||
سید مصطفی در ترکیه به شهر بورسه، محل تبعید امام خمینی انتقال داده شد. در آن زمان امام خمینی مشغول نگارش [[تحریر الوسیله]] بودند و سید مصطفی نیز با بحث‌های علمی خود با امام بر سر مسائل مختلف فقهی فعالیت علمی خود را ادامه داد<ref>روحانی، «شهید هجرت و جهاد آیت‌الله حاج سید مصطفی خمینی»، ص۴۵</ref>. | سید مصطفی در ترکیه به شهر بورسه، محل تبعید امام خمینی انتقال داده شد. در آن زمان امام خمینی مشغول نگارش [[تحریر الوسیله]] بودند و سید مصطفی نیز با بحث‌های علمی خود با امام بر سر مسائل مختلف فقهی فعالیت علمی خود را ادامه داد<ref>روحانی، «شهید هجرت و جهاد آیت‌الله حاج سید مصطفی خمینی»، ص۴۵</ref>. | ||
سید مصطفی طی این مدت در تلاش بود به ایران بازگردد و درخواست خود را نیز به ساواک منتقل کرد. ساواک نیز ابتدا موافقت خود را مشروط به این کرد که سید مصطفی بپذیرد که در امور سیاسی مداخله نکند با مخالفان حکومت تماس نداشته باشد و محل زندگی خود و خانواده‌اش را از قم به یکی از روستاهای خمین منتقل کند و در آنجا نیز فقط با خانواده و اقوام خود در ارتباط باشد. سید مصطفی برخی از این شروط را پذیرفت اما در نهایت، ساواک به دلیل ترس از پیامدهای احتمالی، مانع از بازگشت او به [[ایران]] شد<ref>باقی، «مروری بر زندگینامۀ آیت‌الله شهید حاج سید مصطفی خمینی»، ص۳؛ برای نمونه از این تلاش‌ها رک: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پروندۀ «شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی»، ش ۳۹۱، صص۴۱- ۴۲</ref>. | سید مصطفی طی این مدت در تلاش بود به ایران بازگردد و درخواست خود را نیز به ساواک منتقل کرد. ساواک نیز ابتدا موافقت خود را مشروط به این کرد که سید مصطفی بپذیرد که در امور سیاسی مداخله نکند با مخالفان حکومت تماس نداشته باشد و محل زندگی خود و خانواده‌اش را از قم به یکی از روستاهای خمین منتقل کند و در آنجا نیز فقط با خانواده و اقوام خود در ارتباط باشد. سید مصطفی برخی از این شروط را پذیرفت اما در نهایت، ساواک به دلیل ترس از پیامدهای احتمالی، مانع از بازگشت او به [[ایران]] شد<ref>باقی، «مروری بر زندگینامۀ آیت‌الله شهید حاج سید مصطفی خمینی»، ص۳؛ برای نمونه از این تلاش‌ها رک: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پروندۀ «شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی»، ش ۳۹۱، صص۴۱- ۴۲</ref>. | ||
==حضور در عراق== | == حضور در عراق == | ||
سید مصطفی در ۱۳ مهر ۱۳۴۴ ش، همراه امام خمینی به [[عراق]] منتقل شد. آنها ابتدا در بغداد و سپس در [[نجف]] اقامت گزیدند. این دوره که دوازده سال به طول انجامید، هم زمان با اوج گیری مخالفت‌ها با حکومت پهلوی در ایران و فعالیت‌های جنبش آزادی بخش فلسطین بود. موضع سید مصطفی در برابر جنبش آزادی بخش فلسطین تأیید و حمایت عملی از آن بود<ref>قزوینی، «آثار و بازتاب‌های شهادت آیت‌الله حاج آقا سید مصطفی خمینی»، ص۱۵۹؛ روحانی، «شهید هجرت و جهاد آیت‌الله حاج سید مصطفی خمینی»، ص۴۵</ref>. | سید مصطفی در ۱۳ مهر ۱۳۴۴ ش، همراه امام خمینی به [[عراق]] منتقل شد. آنها ابتدا در بغداد و سپس در [[نجف]] اقامت گزیدند. این دوره که دوازده سال به طول انجامید، هم زمان با اوج گیری مخالفت‌ها با حکومت پهلوی در ایران و فعالیت‌های جنبش آزادی بخش فلسطین بود. موضع سید مصطفی در برابر جنبش آزادی بخش فلسطین تأیید و حمایت عملی از آن بود<ref>قزوینی، «آثار و بازتاب‌های شهادت آیت‌الله حاج آقا سید مصطفی خمینی»، ص۱۵۹؛ روحانی، «شهید هجرت و جهاد آیت‌الله حاج سید مصطفی خمینی»، ص۴۵</ref>. | ||
==اقدامات او در عراق== | == اقدامات او در عراق == | ||
مهم‌ترین اقدام سید مصطفی خمینی در این دوره، فعال نگهداشتن نهضت امام خمینی بود. او پیام‌ها و اعلامیه‌های امام خمینی را به ایران و سایر کشورها ارسال می‌کرد و اخبار نهضت را به اطلاع امام می‌رساند. در نجف، منزل سید مصطفی مأوا و محل رفت و آمد اشخاصی بود که از ایران و سایر کشورها برای دیدار با امام خمینی می‌آمدند<ref>رک: تشیع، «چهره سیاسی شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی (ره)»، ص۹۰</ref>. | مهم‌ترین اقدام سید مصطفی خمینی در این دوره، فعال نگهداشتن نهضت امام خمینی بود. او پیام‌ها و اعلامیه‌های امام خمینی را به ایران و سایر کشورها ارسال می‌کرد و اخبار نهضت را به اطلاع امام می‌رساند. در نجف، منزل سید مصطفی مأوا و محل رفت و آمد اشخاصی بود که از ایران و سایر کشورها برای دیدار با امام خمینی می‌آمدند<ref>رک: تشیع، «چهره سیاسی شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی (ره)»، ص۹۰</ref>. | ||
ادارۀ بیت امام خمینی در نجف اشرف، هماهنگ‌سازی روحانیون با سایر مبارزان و راه‌اندازی و تقویت نشریه‌ای به نام «۱۵ خرداد» در [[عراق]] نیز بر عهدۀ او بود. از دیگر فعالیت‌های وی در عراق، افشاگری علیه حکومت پهلوی از رادیوی صدای روحانیت و مسافرت‌های مکرر به [[مکه]] و [[مدینه]] برای زیارت و تماس با مبارزان و مخالفان حکومت پهلوی که برای [[حج]] به [[عربستان]] می‌رفتند، بود<ref>«آشنایی با مهاجر شهید سید مصطفی خمینی»، صص۱۲۲، ۱۲۵؛ فلاحی، سال‌های تبعید امام خمینی (ره)، ص۲۶۵، باقی، «مروری بر زندگینامۀ آیت‌الله شهید حاج سید مصطفی خمینی»، ص۴</ref>. | ادارۀ بیت امام خمینی در نجف اشرف، هماهنگ‌سازی روحانیون با سایر مبارزان و راه‌اندازی و تقویت نشریه‌ای به نام «۱۵ خرداد» در [[عراق]] نیز بر عهدۀ او بود. از دیگر فعالیت‌های وی در عراق، افشاگری علیه حکومت پهلوی از رادیوی صدای روحانیت و مسافرت‌های مکرر به [[مکه]] و [[مدینه]] برای زیارت و تماس با مبارزان و مخالفان حکومت پهلوی که برای [[حج]] به [[عربستان]] می‌رفتند، بود<ref>«آشنایی با مهاجر شهید سید مصطفی خمینی»، صص۱۲۲، ۱۲۵؛ فلاحی، سال‌های تبعید امام خمینی (ره)، ص۲۶۵، باقی، «مروری بر زندگینامۀ آیت‌الله شهید حاج سید مصطفی خمینی»، ص۴</ref>. | ||
==رویکرد سید مصطفی در مبارزه== | == رویکرد سید مصطفی در مبارزه == | ||
سید مصطفی در مبارزه با حکومت پهلوی به مبارزه مسلحانه و مردمی اعتقاد داشت، به همین دلیل آموزش نظامی دید و آن را برای دیگر مبارزان ضروری می‌دانست <ref>محتشمی، «نور دیدۀ امام: خاطرات حجت الاسلام و المسلمین سید علی اکبر محتشمی»، صص۵۴- ۵۵؛ رضوی، «تلاش‌های سیاسی اجتماعی شهید آقا مصطفی خمینی»، صص۳۳۵-۳۳۶؛ برای نمونه از چگونگی مناسبات وی با جنبش‌های آزادی بخش رک: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پروندۀ «شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی»، ش ۳۹۱، ص۲</ref>. | سید مصطفی در مبارزه با حکومت پهلوی به مبارزه مسلحانه و مردمی اعتقاد داشت، به همین دلیل آموزش نظامی دید و آن را برای دیگر مبارزان ضروری می‌دانست <ref>محتشمی، «نور دیدۀ امام: خاطرات حجت الاسلام و المسلمین سید علی اکبر محتشمی»، صص۵۴- ۵۵؛ رضوی، «تلاش‌های سیاسی اجتماعی شهید آقا مصطفی خمینی»، صص۳۳۵-۳۳۶؛ برای نمونه از چگونگی مناسبات وی با جنبش‌های آزادی بخش رک: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پروندۀ «شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی»، ش ۳۹۱، ص۲</ref>. | ||
او در سرنگونی حکومت پهلوی با دیگر گروه‌ها و جمعیت‌های سیاسی اشتراک نظر داشت. با این حال انگیزه‌های متفاوت و مستقلش مانع همکاری او با بسیاری از این گروه‌ها بود. او صریحاً مخالف همکاری با جریان‌های غیر مذهبی مخالف رژیم بود<ref>رضوی، «تلاش‌های سیاسی اجتماعی شهید آقا مصطفی خمینی»، صص۳۳۰- ۳۳۴؛ روحانی، نهضت امام خمینی، ج۲، ص۵۸۵؛ عاشوری لنگرودی، «نگاهی به زندگی سیاسی شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی (ره) و نقش او در روند پیروزی انقلاب اسلامی ایران»، ص۱۱۴؛ برای متن گزارش ساواک از ملاقات سید مصطفی و حسن البکر رک: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پروندۀ «شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی»، ش ۳۹۱، ص۲۴</ref>. همچنین او از اولین کسانی بود که برای تحقق عملی اندیشۀ حکومت اسلامی تلاش کرد و رسالۀ «الاسلام و الحکومة» را در این زمینه نگاشت. | او در سرنگونی حکومت پهلوی با دیگر گروه‌ها و جمعیت‌های سیاسی اشتراک نظر داشت. با این حال انگیزه‌های متفاوت و مستقلش مانع همکاری او با بسیاری از این گروه‌ها بود. او صریحاً مخالف همکاری با جریان‌های غیر مذهبی مخالف رژیم بود<ref>رضوی، «تلاش‌های سیاسی اجتماعی شهید آقا مصطفی خمینی»، صص۳۳۰- ۳۳۴؛ روحانی، نهضت امام خمینی، ج۲، ص۵۸۵؛ عاشوری لنگرودی، «نگاهی به زندگی سیاسی شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی (ره) و نقش او در روند پیروزی انقلاب اسلامی ایران»، ص۱۱۴؛ برای متن گزارش ساواک از ملاقات سید مصطفی و حسن البکر رک: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پروندۀ «شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی»، ش ۳۹۱، ص۲۴</ref>. همچنین او از اولین کسانی بود که برای تحقق عملی اندیشۀ حکومت اسلامی تلاش کرد و رسالۀ «الاسلام و الحکومة» را در این زمینه نگاشت. | ||
| خط ۸۶: | خط ۸۱: | ||
=جایگاه علمی= | =جایگاه علمی= | ||
سید مصطفی خمینی به تدریس اهمیت می‌داد.وی پس از پایان دورۀ فراگیری اسفار، ضمن تدریس آن، حاشیه‌ای هم بر آن نوشت<ref>باقی، «مروری بر زندگینامۀ آیت‌الله شهید حاج سید مصطفی خمینی»، ص۱؛ دوانی، نهضت روحانیون ایران، ج۶، ص۳۳۳</ref>. او هم در حوزۀ علمیه قم و هم در نجف، به تدریس می‌پرداخت <ref>میری، «نگاهی به حیات علمی و آثار قلمی شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی (ره)»، ص۵۴؛ محتشمی، «نور دیدۀ امام: خاطرات حجت الاسلام و المسلمین سید علی اکبر محتشمی»، صص۵۱- ۵۲، ۶۲- ۶۳.</ref> از دیگر ویژگی‌های علمی سید مصطفی، دیدگاه و روحیۀ نقادانه‌اش در زمینۀ علوم اسلامی بود. او بر توسعۀ نقد در مباحث اصول فقه، توصیه و اصرار داشت <ref>رک: مبلغی، «نقد اصولی از دیدگاه شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی (ره)»، صص۱۱۹- ۱۲۶</ref>. | سید مصطفی خمینی به تدریس اهمیت می‌داد. وی پس از پایان دورۀ فراگیری اسفار، ضمن تدریس آن، حاشیه‌ای هم بر آن نوشت<ref>باقی، «مروری بر زندگینامۀ آیت‌الله شهید حاج سید مصطفی خمینی»، ص۱؛ دوانی، نهضت روحانیون ایران، ج۶، ص۳۳۳</ref>. او هم در حوزۀ علمیه قم و هم در نجف، به تدریس می‌پرداخت <ref>میری، «نگاهی به حیات علمی و آثار قلمی شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی (ره)»، ص۵۴؛ محتشمی، «نور دیدۀ امام: خاطرات حجت الاسلام و المسلمین سید علی اکبر محتشمی»، صص۵۱- ۵۲، ۶۲- ۶۳.</ref> از دیگر ویژگی‌های علمی سید مصطفی، دیدگاه و روحیۀ نقادانه‌اش در زمینۀ علوم اسلامی بود. او بر توسعۀ نقد در مباحث اصول فقه، توصیه و اصرار داشت <ref>رک: مبلغی، «نقد اصولی از دیدگاه شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی (ره)»، صص۱۱۹- ۱۲۶</ref>. | ||
=آثار= | =آثار= | ||
| خط ۱۱۲: | خط ۱۰۷: | ||
با این حال گفته شد حکومت پهلوی و ساواک در مرگ او نقش داشته‌اند<ref>مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پروندۀ «شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی»، ش ۳۹۳، صص۱۶، ۵۸؛ نیز برای آگاهی از چگونگی بازتاب گستردۀ مرگ وی در ایران و سایر کشورها رک:پروندۀ «شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی»، ش ۳۹۲، ص۱۰، ش ۳۹۳، صص۱۳-۱۴، ۲۰، ۳۲، ۴۲- ۴۳؛ نیز رک: شهیدی دیگر از روحانیت، صص۱۲۷، ۱۲۹</ref>. | با این حال گفته شد حکومت پهلوی و ساواک در مرگ او نقش داشته‌اند<ref>مرکز اسناد انقلاب اسلامی، آرشیو، پروندۀ «شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی»، ش ۳۹۳، صص۱۶، ۵۸؛ نیز برای آگاهی از چگونگی بازتاب گستردۀ مرگ وی در ایران و سایر کشورها رک:پروندۀ «شهید آیت‌الله سید مصطفی خمینی»، ش ۳۹۲، ص۱۰، ش ۳۹۳، صص۱۳-۱۴، ۲۰، ۳۲، ۴۲- ۴۳؛ نیز رک: شهیدی دیگر از روحانیت، صص۱۲۷، ۱۲۹</ref>. | ||
امام خمینی در سخنرانی روز ۱۰ آبان ۱۳۵۶ در نجف اشرف | امام خمینی در سخنرانی روز ۱۰ آبان ۱۳۵۶ در نجف اشرف درگذشت سید مصطفی را از الطاف خفیه الهی دانست<ref>امام خمینی، صحیفه امام، ج۳، ص ۲۳۴</ref>. | ||
درگذشت سید مصطفی به تشدید مبارزه با حکومت پهلوی | درگذشت سید مصطفی به تشدید مبارزه با حکومت پهلوی تحکیم رهبری امام خمینی و ایجاد [[وحدت]] و یکپارچگی در میان نیروهای مخالف حکومت پهلوی انجامید<ref>قزوینی، «آثار و بازتاب‌های شهادت آیت‌الله حاج آقا سید مصطفی خمینی»، صص۱۵۱- ۱۵۴؛ عمید زنجانی، انقلاب اسلامی و ریشه‌های آن، صص۵۰۵- ۵۰۶؛ نیز رک: بازتاب‌ها و پیامدهای رحلت اسرار‌آمیز آیت‌الله مصطفی خمینی به روایت اسناد، صص۶۳ به بعد</ref>. | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: عالمان]] | [[رده:عالمان]] | ||
[[رده: عالمان شیعه]] | [[رده:عالمان شیعه]] | ||
[[رده:مفسران شیعه]] | [[رده:مفسران شیعه]] | ||
[[رده:پیشگامان تقریب مذاهب]] | [[رده:پیشگامان تقریب مذاهب]] | ||