پرش به محتوا

غسل: تفاوت میان نسخه‌ها

۳۲۶ بایت حذف‌شده ،  ‏۵ دسامبر ۲۰۲۲
جز
تمیزکاری
جز (جایگزینی متن - 'ه‌ی' به 'ه')
جز (تمیزکاری)
خط ۸: خط ۸:
</div>
</div>


'''غُسل''' شست‌وشوی آیینی است. برای مثال [[هندوان]] پیش از [[نیایش]] خود را ترجیحاً در آب روان می‌شویند و شست‌وشو در بعضی رودها خاصه رود گنگ را دارای محاسن معنوی می‌دانند. آیین‌های [[مسیحیت]]<ref>ر.ک:مقاله مسیحیت</ref> و شینتو معتقدند غسل موجب تطهیر می‌شود. برای مثال در اساطیر ژاپنی، ایزاناگی پس از دیدار از جهان مردگان خود را با شستن در رودی تطهیر می‌کند.  
'''غُسل''' شست‌وشوی آیینی است. برای مثال [[هندوان]] پیش از [[نیایش]] خود را ترجیحاً در آب روان می‌شویند و شست‌وشو در بعضی رودها خاصه رود گنگ را دارای محاسن معنوی می‌دانند. آیین‌های [[مسیحیت]]<ref>ر. ک:مقاله مسیحیت</ref> و شینتو معتقدند غسل موجب تطهیر می‌شود. برای مثال در اساطیر ژاپنی، ایزاناگی پس از دیدار از جهان مردگان خود را با شستن در رودی تطهیر می‌کند.  


در آیین شینتو شست‌وشوی بدن پیش از نیایش به قصد رفع آلودگی است نه تطهیر از گناهان. در [[اسلام]]، در موارد زیادی توصیه به غسل و شست‌وشوی کامل بدن شده است که برخی از آنها [[واجب]] و بسیاری [[مستحب]] است. از غسل‌های واجب می‌توان به [[غسل جنابت]] ـ غسل بعد از احتلام و مقاربت ـ و [[غسل مسّ میّت]] اشاره کرد.
در آیین شینتو شست‌وشوی بدن پیش از نیایش به قصد رفع آلودگی است نه تطهیر از گناهان. در [[اسلام]]، در موارد زیادی توصیه به غسل و شست‌وشوی کامل بدن شده است که برخی از آنها [[واجب]] و بسیاری [[مستحب]] است. از غسل‌های واجب می‌توان به [[غسل جنابت]] ـ غسل بعد از احتلام و مقاربت ـ و [[غسل مسّ میّت]] اشاره کرد.


تعداد غسل‌های واجب را شش و تعداد غسل‌های مستحب را بالغ بر ۴۰ دانسته‌اند. غسل در [[فقه اسلامی]] به دو نوع [[ارتماسی]] و [[ترتیبی]] تقسیم شده که در اوّلی همه بدن یک‌باره در داخل آب ـ مثلاً استخر ـ قرار می‌گیرد امّا در دوّمی ابتدا سر و گردن سپس سمت راست و بعد از آن سمت چپ شسته می‌شود. از غسل‌های مستحبی معروف می‌توان [[غسل جمعه]]، [[غسل عیدین]]، [[غسل زیارت]]، و [[غسل توبه]] را نام برد.  
تعداد غسل‌های واجب را شش و تعداد غسل‌های مستحب را بالغ بر ۴۰ دانسته‌اند. غسل در [[فقه اسلامی]] به دو نوع [[ارتماسی]] و [[ترتیبی]] تقسیم شده که در اوّلی همه بدن یک‌باره در داخل آب ـ مثلاً استخر ـ قرار می‌گیرد امّا در دوّمی ابتدا سر و گردن سپس سمت راست و بعد از آن سمت چپ شسته می‌شود. از غسل‌های مستحبی معروف می‌توان [[غسل جمعه]]، [[غسل عیدین]]، [[غسل زیارت]]، و [[غسل توبه]] را نام برد.  
خط ۲۱: خط ۲۱:


یکی از آثار غسل، پاک شدن و طراوت روح و آمادگی آن برای نزدیک شدن به خدا و [[عبادت]] است. در روایت از اینکه کسی با حالت [[جنابت]] بخوابد نهی شده است.
یکی از آثار غسل، پاک شدن و طراوت روح و آمادگی آن برای نزدیک شدن به خدا و [[عبادت]] است. در روایت از اینکه کسی با حالت [[جنابت]] بخوابد نهی شده است.
غسل را یک عمل عبادی دانسته‌اند. <ref>مشکینی، مصطلحات الفقه‌، ۱۴۱۹ق،‌ ص۳۹۰</ref>
غسل را یک عمل عبادی دانسته‌اند. <ref>مشکینی، مصطلحات الفقه‌، ۱۴۱۹ق، ‌ ص۳۹۰</ref>


=انواع غسل=
=انواع غسل=
خط ۲۷: خط ۲۷:
غسل بر دو گونه‌ است، واجب و مستحب.
غسل بر دو گونه‌ است، واجب و مستحب.


==غسل‌هاى واجب==
== غسل‌هاى واجب ==


1. [[غسل جنابت]]
1. [[غسل جنابت]]
خط ۳۹: خط ۳۹:
5. غسلى که به واسطه ی [[نذر]] و [[قسم]] و مانند اینها واجب مى‌شود. <ref>سبحانى، جعفر، رساله توضیح المسائل، ص 159، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، چاپ سوم، 1429ق</ref>
5. غسلى که به واسطه ی [[نذر]] و [[قسم]] و مانند اینها واجب مى‌شود. <ref>سبحانى، جعفر، رساله توضیح المسائل، ص 159، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، چاپ سوم، 1429ق</ref>


==غسل‌هاى مستحب==
== غسل‌هاى مستحب ==


غسل‌هاى [[مستحب]] در [[شرع مقدس]] [[اسلام]] بسیار است و از آن جمله است:
غسل‌هاى [[مستحب]] در [[شرع مقدس]] [[اسلام]] بسیار است و از آن جمله است:
خط ۴۵: خط ۴۵:
1. [[غسل جمعه]]، که وقت آن از [[اذان]] صبح است تا ظهر و بهتر است نزدیک ظهر به جا آورده شود و اگر تا ظهر انجام ندهد بهتر است که بدون نیّت [[ادا]] و [[قضا]] تا عصر جمعه به جا آورد. و اگر در روز جمعه غسل نکند مستحبّ است از صبح شنبه تا غروب، قضاى آن‌را به جا آورد. کسى که می‌ترسد در روز جمعه آب پیدا نکند می‌تواند روز پنج‌شنبه غسل را انجام دهد. (غسل جمعه و نپوسیدن بدن در قبر).
1. [[غسل جمعه]]، که وقت آن از [[اذان]] صبح است تا ظهر و بهتر است نزدیک ظهر به جا آورده شود و اگر تا ظهر انجام ندهد بهتر است که بدون نیّت [[ادا]] و [[قضا]] تا عصر جمعه به جا آورد. و اگر در روز جمعه غسل نکند مستحبّ است از صبح شنبه تا غروب، قضاى آن‌را به جا آورد. کسى که می‌ترسد در روز جمعه آب پیدا نکند می‌تواند روز پنج‌شنبه غسل را انجام دهد. (غسل جمعه و نپوسیدن بدن در قبر).


2. غسل شب اول [[ماه رمضان]] و تمام شب‌هاى فرد آن، مانند سوم، پنجم و...، ولى در دهه آخر رمضان مستحبّ است همه شب غسل کند.
2. غسل شب اول [[ماه رمضان]] و تمام شب‌هاى فرد آن، مانند سوم، پنجم و... ، ولى در دهه آخر رمضان مستحبّ است همه شب غسل کند.


3. غسل شب [[عید فطر]]، که وقت آن از اول مغرب است تا اذان صبح و بهتر است در اول شب به جا آورده شود.
3. غسل شب [[عید فطر]]، که وقت آن از اول مغرب است تا اذان صبح و بهتر است در اول شب به جا آورده شود.
خط ۸۸: خط ۸۸:
روش دوم آن است که علاوه بر انجام فرایض غسل به سنتهای غسل نیز عمل کرد.
روش دوم آن است که علاوه بر انجام فرایض غسل به سنتهای غسل نیز عمل کرد.


==فرایض در غسل==
== فرایض در غسل ==


ابتدا نیت پاکی می‌کنید از [[حدث اصغر]] ( بی وضویی ) و [[حدث اکبر]] ( جنابت ) و در مرحله دوم تمام بدن را طوری می‌شوئید که هیچ قسمتی خشک نماند آب در دهان و بینی بکنید و اگر نجاستی بر بدن بود حتما نجاست را از بدن دور نمایید.
ابتدا نیت پاکی می‌کنید از [[حدث اصغر]] (بی وضویی) و [[حدث اکبر]] (جنابت) و در مرحله دوم تمام بدن را طوری می‌شوئید که هیچ قسمتی خشک نماند آب در دهان و بینی بکنید و اگر نجاستی بر بدن بود حتما نجاست را از بدن دور نمایید.


'''توضیح''' :  
'''توضیح''':  


منظور از نیت همان اراده ی قلبی است نه جاری ساختن عباراتی بر زبان چرا که از سنت ثابت نیست.
منظور از نیت همان اراده ی قلبی است نه جاری ساختن عباراتی بر زبان چرا که از سنت ثابت نیست.
خط ۹۹: خط ۹۹:
روش دوم غسل کردن آن است که در آن سنت‌های غسل نیز انجام می‌پذیرند و دارای ثواب بیشتری است که از جمله این سنتها وضو گرفتن است.
روش دوم غسل کردن آن است که در آن سنت‌های غسل نیز انجام می‌پذیرند و دارای ثواب بیشتری است که از جمله این سنتها وضو گرفتن است.


==سنت‌ها‌ی غسل==
== سنت‌ها‌ی غسل ==


برای‌ کسی ‌که غسل می‌کند، سنت است افعالی را مراعات ‌کند که [[پیغمبر (ص)]] در غسل خود انجام داده است‌:  
برای‌ کسی ‌که غسل می‌کند، سنت است افعالی را مراعات ‌کند که [[پیغمبر (ص)]] در غسل خود انجام داده است‌:  


1 -‌شستن هر دو دست سه بار
1 -‌شستن هر دو دست سه بار
   
   
2- سپس شستن شرمگاه  
2- سپس شستن شرمگاه  


3- بدنبال آن به همانگونه که برای نماز وضو می‌گیرد، وضوی کاملی بگیرد، در ضمن می‌تواند شستن پاها را بعد از اتمام غسل انجام دهد. این در صورتی است ‌که در طشت و امثال آن خود را بشوید.
3- بدنبال آن به همانگونه که برای نماز وضو می‌گیرد، وضوی کاملی بگیرد، در ضمن می‌تواند شستن پاها را بعد از اتمام غسل انجام دهد. این در صورتی است ‌که در طشت و امثال آن خود را بشوید.


4-‌ بدنبال [[وضو]]، سه بار آب بر سر خود بریزد ولابلای موها را خلال‌کند تا آب به بن آنها برسد.  
4-‌ بدنبال [[وضو]]، سه بار آب بر سر خود بریزد ولابلای موها را خلال‌کند تا آب به بن آنها برسد.  


5-‌ بعد از آن آب را بر بقیه بدنش بریزد از طرف راست شروع ‌کند و بعد طرف چپ و همراه آن زیر بغل‌ها و داخل‌ گوش‌ها و ناف و لای انگشتان پا را بشوید و بر اندامها دست ‌کشد. همه اینها از [[عایشه]]<ref>ر.ک:مقاله عایشه</ref> روایت شده است ‌که‌: “‌‌پیامبر (ص)، هرگاه غسل جنابت می‌کرد اول دستها را می‌شست سپس با دست راست آب بر دست چپ می‌ریخت و با آن شرمگاه خود را می‌شست‌، سپس به همانگونه ‌که برای نماز وضو می‌گرفت‌، وضو می‌گرفت‌، بعد از آن آب می‌گرفت و انگشتان را در لابلای موهای سر فرو می‌کرد و بن آنها را می‌شست تا اینکه می‌دید که آب به پوست سررسیده است‌، آنوقت سه بار بر سر خود آب می‌ریخت و بعد از آن بر تمام اندامش آب می‌پاشید”‌‌. مسلم و بخاری آنرا روایت‌ کرده‌اند.
5-‌ بعد از آن آب را بر بقیه بدنش بریزد از طرف راست شروع ‌کند و بعد طرف چپ و همراه آن زیر بغل‌ها و داخل‌ گوش‌ها و ناف و لای انگشتان پا را بشوید و بر اندامها دست ‌کشد. همه اینها از [[عایشه]]<ref>ر. ک:مقاله عایشه</ref> روایت شده است ‌که‌: “‌‌پیامبر (ص)، هرگاه غسل جنابت می‌کرد اول دستها را می‌شست سپس با دست راست آب بر دست چپ می‌ریخت و با آن شرمگاه خود را می‌شست‌، سپس به همانگونه ‌که برای نماز وضو می‌گرفت‌، وضو می‌گرفت‌، بعد از آن آب می‌گرفت و انگشتان را در لابلای موهای سر فرو می‌کرد و بن آنها را می‌شست تا اینکه می‌دید که آب به پوست سررسیده است‌، آنوقت سه بار بر سر خود آب می‌ریخت و بعد از آن بر تمام اندامش آب می‌پاشید”‌‌. مسلم و بخاری آنرا روایت‌ کرده‌اند.


در روایت دیگری از آنها آمده است ‌که‌: “‌سپس با هر دو دست موهای خود را خلال می‌کرد، تا اینکه [[یقین]] پیدا می‌کرد که پوستش سیراب‌ گشته‌، سه بار بر آن آب می‌ریخت‌“‌. باز هم آنها از عایشه رضی الله عنها روایت کرده‌اند که گفته است‌: “‌‌پیامبر (ص)، هرگاه غسل جنابت می‌کرد، آب می‌خواست و با کف دست آب می‌گرفت و اول طرف راست سرش و بعد از آن طرف چپ آنرا می‌شست‌، سپس با کف هر دو دست آب می‌گرفت و بر سر می‌ریخت‌“‌‌.
در روایت دیگری از آنها آمده است ‌که‌: “‌سپس با هر دو دست موهای خود را خلال می‌کرد، تا اینکه [[یقین]] پیدا می‌کرد که پوستش سیراب‌ گشته‌، سه بار بر آن آب می‌ریخت‌“‌. باز هم آنها از عایشه رضی الله عنها روایت کرده‌اند که گفته است‌: “‌‌پیامبر (ص)، هرگاه غسل جنابت می‌کرد، آب می‌خواست و با کف دست آب می‌گرفت و اول طرف راست سرش و بعد از آن طرف چپ آنرا می‌شست‌، سپس با کف هر دو دست آب می‌گرفت و بر سر می‌ریخت‌“‌‌.


از [[میمونه]] روایت است که‌ گفته‌:
از [[میمونه]] روایت است که‌ گفته‌:


برای پیامبر آب‌ گذاشتم که بدان غسل کند، آب بر هر دو دست خود ریخت دو بار یا سه بار، سپس با دست راست آب بر دست چپ خود ریخت و شرمگاه‌های خود را شست، سپس دست خود را بر زمین مالید، سپس [[مضمضه]] و [[استنشاق]] ‌کرد و بعد از آن صورت ودستان خود را شست‌، سپس سرش را سه بار شست‌، سپس بر تمام بدنش آب ریخت‌. سپس از جای خود دور شد و پاهایش را شست‌. میمونه‌گفت‌: من خرقه‌ای را برایش بردم (‌که بدان خود را خشک کند) آنرا نخواست و با دست خود آب را از خود می‌چلاند. جماعت [[محدثین]] آنرا روایت کرده‌اند. <ref>روش غسل کردن نزد اهل سنت چگونه است؟ همراه با توضیح و آموزش کامل
برای پیامبر آب‌ گذاشتم که بدان غسل کند، آب بر هر دو دست خود ریخت دو بار یا سه بار، سپس با دست راست آب بر دست چپ خود ریخت و شرمگاه‌های خود را شست، سپس دست خود را بر زمین مالید، سپس [[مضمضه]] و [[استنشاق]] ‌کرد و بعد از آن صورت ودستان خود را شست‌، سپس سرش را سه بار شست‌، سپس بر تمام بدنش آب ریخت‌. سپس از جای خود دور شد و پاهایش را شست‌. میمونه‌گفت‌: من خرقه‌ای را برایش بردم (‌که بدان خود را خشک کند) آنرا نخواست و با دست خود آب را از خود می‌چلاند. جماعت [[محدثین]] آنرا روایت کرده‌اند. <ref>روش غسل کردن نزد اهل سنت چگونه است؟ همراه با توضیح و آموزش کامل
https://vaislamah.com › روش-غسل-ک...
https://vaislamah.com › روش-غسل-ک...
</ref>
</ref>
خط ۱۲۳: خط ۱۲۳:
=جایگاه آب و غسل در ادیان دیگر=
=جایگاه آب و غسل در ادیان دیگر=


==مسیحیت==
== مسیحیت ==


تقریباً همه کلیساها و فرقه‌های مسیحیت مراسم عبادی اولیه‌ای دارند که در آن از آب استفاده می‌شود، [[غسل تعمید]] نماد نجات [[بنی اسرائیل]] از بردگی در مصر توسط حضرت موسی علیه‌السلام و بواسطه عبورشان از دریای سرخ بوده و همچنین از تعمید [[حضرت عیسی]]<ref>روک:مقاله عیسی</ref>(ع) توسط [[یحیی]] تعمید دهنده در اردن ریشه می‌گیرد.
تقریباً همه کلیساها و فرقه‌های مسیحیت مراسم عبادی اولیه‌ای دارند که در آن از آب استفاده می‌شود، [[غسل تعمید]] نماد نجات [[بنی اسرائیل]] از بردگی در مصر توسط حضرت موسی علیه‌السلام و بواسطه عبورشان از دریای سرخ بوده و همچنین از تعمید [[حضرت عیسی]]<ref>روک:مقاله عیسی</ref>(ع) توسط [[یحیی]] تعمید دهنده در اردن ریشه می‌گیرد.
خط ۱۴۳: خط ۱۴۳:
سنت آب پاشیدن روی افراد در آ[[یین عشاء ربانی]] از قرن نهم آغاز شد. در این زمان استفاده از قدح که ظرفی بود حاوی آب مقدس و مردم هنگام ورود به کلیسا خود را با آن تعمید می‌دادند، بسیار متداول بود. همچنین دردعای پیش از غذا، تبرک کردن، دفع ارواح شیطانی و مراسم تدفین، از آب مقدس استفاده می‌گردد.
سنت آب پاشیدن روی افراد در آ[[یین عشاء ربانی]] از قرن نهم آغاز شد. در این زمان استفاده از قدح که ظرفی بود حاوی آب مقدس و مردم هنگام ورود به کلیسا خود را با آن تعمید می‌دادند، بسیار متداول بود. همچنین دردعای پیش از غذا، تبرک کردن، دفع ارواح شیطانی و مراسم تدفین، از آب مقدس استفاده می‌گردد.


[[طهارت]]<ref>ر.ک:مقاله طهارت</ref> در مسیحیت عمدتاً شامل غسل تعمید و شستشوی انگشتان و ظروف عشای ربانی پس از پایان مراسم می‌شود. این عمل در دو مرحله انجام نمی‌گیرد: ابتدا جام را با شراب شسته و سپس دوباره جام و انگشتان کشیش را با آب و شراب غسل می‌دهند. این غسل بسیار مهم است زیرا این باور وجود دارد که پس از تبرک نان و شراب، مسیح (ع) ظهور می‌کند.
[[طهارت]]<ref>ر. ک:مقاله طهارت</ref> در مسیحیت عمدتاً شامل غسل تعمید و شستشوی انگشتان و ظروف عشای ربانی پس از پایان مراسم می‌شود. این عمل در دو مرحله انجام نمی‌گیرد: ابتدا جام را با شراب شسته و سپس دوباره جام و انگشتان کشیش را با آب و شراب غسل می‌دهند. این غسل بسیار مهم است زیرا این باور وجود دارد که پس از تبرک نان و شراب، مسیح (ع) ظهور می‌کند.


==زرتشت==
== زرتشت ==


[[دین زرتشت]] بر پایه تقابل خوب و بد استوار است. براساس اعتقادات پیروان این آیین، در زمان خلقت جهان، روح شیطانی به زمین حمله ور شده و بخشی از آب‌های آن را شور کرده است. پاکی و آلودگی در باور زرتشتیان بسیار حائز اهمیت است. ایشان آلودگی را مظهر [[شیطان]] و بدی می‌دانند و [[تقدس]] و احترام فراوانی برای آب پاک قائلند. تف کردن، ادرار کردن و شستن دست‌ها در رودخانه‌ها مجاز نیست، چراکه این اعمال قداست و پاکی آب را از بین می‌برد.
[[دین زرتشت]] بر پایه تقابل خوب و بد استوار است. براساس اعتقادات پیروان این آیین، در زمان خلقت جهان، روح شیطانی به زمین حمله ور شده و بخشی از آب‌های آن را شور کرده است. پاکی و آلودگی در باور زرتشتیان بسیار حائز اهمیت است. ایشان آلودگی را مظهر [[شیطان]] و بدی می‌دانند و [[تقدس]] و احترام فراوانی برای آب پاک قائلند. تف کردن، ادرار کردن و شستن دست‌ها در رودخانه‌ها مجاز نیست، چراکه این اعمال قداست و پاکی آب را از بین می‌برد.


==هندو==
== هندو ==


آب نزد هندوها سرشار از قداست و پاکی روحانی است؛ برای این افراد استحمام صبحگاهی یکی از فرایض و واجبات روزانه است. معبدهای هندوها در نزدیکی آب احداث شده‌اند و پیروان این آیین قبل از ورود به معبد بایستی بدن خود را بشویند. تعداد زیادی از زیارتگاه‌های هندوها در حاشیه رودخانه قرار گرفته و مکان‌هایی که 2یا 3 رودخانه به هم می‌پیوندند از قداست بالایی برخوردار هستند.
آب نزد هندوها سرشار از قداست و پاکی روحانی است؛ برای این افراد استحمام صبحگاهی یکی از فرایض و واجبات روزانه است. معبدهای هندوها در نزدیکی آب احداث شده‌اند و پیروان این آیین قبل از ورود به معبد بایستی بدن خود را بشویند. تعداد زیادی از زیارتگاه‌های هندوها در حاشیه رودخانه قرار گرفته و مکان‌هایی که 2یا 3 رودخانه به هم می‌پیوندند از قداست بالایی برخوردار هستند.


==بودایی==
== بودایی ==


در [[آئین بودایی]] آب در مراسم سوزاندن جنازه مردگان استفاده می‌شود. بودائیان در کاسه‌ای که بین راهب و جنازه مرده قرار گرفته، آب می‌ریزند تا لبریز شود؛ پس از لبریز شدن آب از کاسه، راهب می‌گوید: همان‌گونه که باران، رودخانه را جاری می‌سازد و در نهایت به اقیانوس می‌پیوندد، امیدواریم بخشش نصیب این درگذشته شود.
در [[آئین بودایی]] آب در مراسم سوزاندن جنازه مردگان استفاده می‌شود. بودائیان در کاسه‌ای که بین راهب و جنازه مرده قرار گرفته، آب می‌ریزند تا لبریز شود؛ پس از لبریز شدن آب از کاسه، راهب می‌گوید: همان‌گونه که باران، رودخانه را جاری می‌سازد و در نهایت به اقیانوس می‌پیوندد، امیدواریم بخشش نصیب این درگذشته شود.


==شینتو==
== شینتو ==


آیین شینتو بر اساس پرستش Kami (این باور که خدایان بی‌شماری که در طبیعت ساکنند) بنا شده است. پرستش Kami همواره با آیین طهارت با آب آغاز می‌شود. از نگاه شینتوها، این عمل تعادل (را در) میان طبیعت(بین)، انسان و خدایان را حفظ می‌کند. در آیین شینتو، آبشارها مقدس بوده و دارای جایگاه رفیعی در این آیین هستند. <ref>آب و غسل در ادیان - پرسمان
آیین شینتو بر اساس پرستش Kami (این باور که خدایان بی‌شماری که در طبیعت ساکنند) بنا شده است. پرستش Kami همواره با آیین طهارت با آب آغاز می‌شود. از نگاه شینتوها، این عمل تعادل (را در) میان طبیعت(بین)، انسان و خدایان را حفظ می‌کند. در آیین شینتو، آبشارها مقدس بوده و دارای جایگاه رفیعی در این آیین هستند. <ref>آب و غسل در ادیان - پرسمان
خط ۱۶۶: خط ۱۶۶:
{{پانویس}}
{{پانویس}}


[[رده: مفاهیم اسلامی]]
[[رده:مفاهیم اسلامی]]
[[رده: مفاهیم فقهی]]
[[رده:مفاهیم فقهی]]
۴٬۹۳۳

ویرایش