۴٬۹۳۳
ویرایش
قانون اساسی مراکش: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تمیزکاری
جز (جایگزینی متن - 'سازمانها' به 'سازمانها') |
جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
[[قانون اساسی]] [[مراکش]] در مقاطع سال‌های | [[قانون اساسی]] [[مراکش]] در مقاطع سال‌های 70، 72، 80، 92 و 96 ویرایش‌ها و پیرایش‌هایی به خود دید که مهم‌ترین تغییر آن مربوط به سال ۱۹۹۶ است. قانون اساسی کنونی دارای یک دیباچه و صد و هشت اصل است که در سیزده فصل تنظیم گردیده است. بر پایه اصل یکم مراکش دارای نظام پادشاهی مشروطه، دمکراتیک و اجتماعی و مطابق اصل دوم، حاکمیت از آن مردم است. | ||
==سرآغاز== | == سرآغاز == | ||
کشور پادشاهی مراکش، دارای دو‌لتی [[مسلمان]] و مستقل، با زبان رسمی [[عربی]]، بخشی از سرزمین [[مغرب]] بزرگ عربی را تشکیل می‌دهد. | کشور پادشاهی مراکش، دارای دو‌لتی [[مسلمان]] و مستقل، با زبان رسمی [[عربی]]، بخشی از سرزمین [[مغرب]] بزرگ عربی را تشکیل می‌دهد. | ||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
کشور پادشاهی مراکش همچنین، بر اراده راسخ خود در راستای تلاش برای حفظ صلح و امنیت جهان تأ‌کید می‌و‌رزد. | کشور پادشاهی مراکش همچنین، بر اراده راسخ خود در راستای تلاش برای حفظ صلح و امنیت جهان تأ‌کید می‌و‌رزد. | ||
==فصل او‌ل== | == فصل او‌ل == | ||
'''مقررات کلی، اصول بنیادین ''' | '''مقررات کلی، اصول بنیادین ''' | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
حکومت این کشور اسلامی است و انجام آزادانه آیینهای مذهبی را برای همگان تضمین می‌کند. | حکومت این کشور اسلامی است و انجام آزادانه آیینهای مذهبی را برای همگان تضمین می‌کند. | ||
''' اصل هفتم''' | ''' اصل هفتم''' | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۶: | ||
شعار کشور پادشاهی عبارت است از: خدا، میهن، شاه. | شعار کشور پادشاهی عبارت است از: خدا، میهن، شاه. | ||
''' اصل هشتم''' | ''' اصل هشتم''' | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۲: | ||
کلیه اتباع بالغ، اعم از مرد و زن، و برخوردار از حقوق مدنی و سیاسی، حق انتخاب دارند. | کلیه اتباع بالغ، اعم از مرد و زن، و برخوردار از حقوق مدنی و سیاسی، حق انتخاب دارند. | ||
''' اصل نهم''' | ''' اصل نهم''' | ||
| خط ۶۱: | خط ۵۸: | ||
* آزادی تردد و اقامت در تمامی بخشهای کشور پادشاهی؛ | * آزادی تردد و اقامت در تمامی بخشهای کشور پادشاهی؛ | ||
* آزادی عقیده، آزادی بیان در تمامی اشکال خود و آزادی اجتماعات؛ | * آزادی عقیده، آزادی بیان در تمامی اشکال خود و آزادی اجتماعات؛ | ||
* آزادی تأ‌سیس انجمن و آزادی عضویت در تمامی سازمان‌های صنفی و سیاسی به انتخاب خود. | * آزادی تأ‌سیس انجمن و آزادی عضویت در تمامی سازمان‌های صنفی و سیاسی به انتخاب خود. | ||
فقط قانون می‌تواند اعمال آزادیهای مزبور را تحدید نماید. | فقط قانون می‌تواند اعمال آزادیهای مزبور را تحدید نماید. | ||
''' اصل دهم''' | ''' اصل دهم''' | ||
فقط در موارد و به انحاﺀ پیش‌بینی شده در قانون، می‌توان کسی را بازداشت، زندانی یا مجازات کرد. محل اقامت افراد غیر قابل تعرض است. بازرسی یا بازدید فقط در شرایط و به انحاﺀ پیش‌بینی شده در قانون انجام می‌پذیرد. | فقط در موارد و به انحاﺀ پیش‌بینی شده در قانون، می‌توان کسی را بازداشت، زندانی یا مجازات کرد. محل اقامت افراد غیر قابل تعرض است. بازرسی یا بازدید فقط در شرایط و به انحاﺀ پیش‌بینی شده در قانون انجام می‌پذیرد. | ||
''' اصل یازدهم''' | ''' اصل یازدهم''' | ||
مکاتبات مصون از افشا است. | مکاتبات مصون از افشا است. | ||
''' اصل دو‌ازدهم''' | ''' اصل دو‌ازدهم''' | ||
کلیه اتباع می‌توانند، در شرایط یکسان، در سمتها و مشاغل دو‌لتی به کار اشتغال و‌رزند. | کلیه اتباع می‌توانند، در شرایط یکسان، در سمتها و مشاغل دو‌لتی به کار اشتغال و‌رزند. | ||
''' اصل سیزدهم''' | ''' اصل سیزدهم''' | ||
کلیه اتباع به طور یکسان از حق آموزش و پرو‌رش و کار برخوردارند. | کلیه اتباع به طور یکسان از حق آموزش و پرو‌رش و کار برخوردارند. | ||
''' اصل چهاردهم''' | ''' اصل چهاردهم''' | ||
| خط ۹۴: | خط ۸۴: | ||
قانون بنیادی شرایط و انحاﺀ اعمال این حق را تعیین می‌کند. | قانون بنیادی شرایط و انحاﺀ اعمال این حق را تعیین می‌کند. | ||
'''اصل پانزدهم''' | '''اصل پانزدهم''' | ||
| خط ۱۰۳: | خط ۹۲: | ||
سلب مالکیت فقط در موارد و به انحاﺀ پیش‌بینی شده در قانون امکان پذیر است. | سلب مالکیت فقط در موارد و به انحاﺀ پیش‌بینی شده در قانون امکان پذیر است. | ||
''' اصل شانزدهم''' | ''' اصل شانزدهم''' | ||
کلیه اتباع در دفاع از کشور شرکت می‌جویند. | کلیه اتباع در دفاع از کشور شرکت می‌جویند. | ||
''' اصل هفدهم''' | ''' اصل هفدهم''' | ||
همه ملت، به نسبت توان مالی خود، متحمل هزینه‌های عمومی می‌شوند؛ فقط قانون به انحاﺀ پیش‌بینی شده در قانون اساسی حاضر، می‌تواند هزینه‌های مزبور را ایجاد و توزیع نماید. | همه ملت، به نسبت توان مالی خود، متحمل هزینه‌های عمومی می‌شوند؛ فقط قانون به انحاﺀ پیش‌بینی شده در قانون اساسی حاضر، می‌تواند هزینه‌های مزبور را ایجاد و توزیع نماید. | ||
''' اصل هجدهم''' | ''' اصل هجدهم''' | ||
| خط ۱۱۹: | خط ۱۰۵: | ||
همه ملت با همبستگی هزینه‌های ناشی از بلایای طبیعی را متحمل می‌شوند. | همه ملت با همبستگی هزینه‌های ناشی از بلایای طبیعی را متحمل می‌شوند. | ||
== فصل دوم == | |||
==فصل دوم== | |||
'''سلطنت ''' | '''سلطنت ''' | ||
''' اصل نوزدهم''' | ''' اصل نوزدهم''' | ||
| خط ۱۳۰: | خط ۱۱۴: | ||
و‌ی ضامن استقلال و تمامیت ارضی کشور پادشاهی در مرزهای رسمی است. | و‌ی ضامن استقلال و تمامیت ارضی کشور پادشاهی در مرزهای رسمی است. | ||
''' اصل بیستم''' | ''' اصل بیستم''' | ||
تاج و تخت پادشاهی مراکش و حقوق اساسی مترتب بر آن مورو‌ثی است و از پدر به پسر بین خاندان ذکور، به خط قرابت مستقیم، به فرزند ارشد اعلیحضرت شاه حسن دوم انتقال می‌یابد، مگر اینکه شاهنشاه در زمان حیات خود پسر دیگری را به جز پسر ارشد خود به جانشینی خویش برگزیند. هرگاه که فرزند ذکور به خط قرابت مستقیم در خاندان سلطنتی و‌جود نداشته باشد، جانشینی تخت سلطنت در همین شرایط، به خط قرابت جنبی، به نزدیکترین خویشاو‌ند ذکور می‌رسد. | تاج و تخت پادشاهی مراکش و حقوق اساسی مترتب بر آن مورو‌ثی است و از پدر به پسر بین خاندان ذکور، به خط قرابت مستقیم، به فرزند ارشد اعلیحضرت شاه حسن دوم انتقال می‌یابد، مگر اینکه شاهنشاه در زمان حیات خود پسر دیگری را به جز پسر ارشد خود به جانشینی خویش برگزیند. هرگاه که فرزند ذکور به خط قرابت مستقیم در خاندان سلطنتی و‌جود نداشته باشد، جانشینی تخت سلطنت در همین شرایط، به خط قرابت جنبی، به نزدیکترین خویشاو‌ند ذکور می‌رسد. | ||
''' اصل بیست و یکم''' | ''' اصل بیست و یکم''' | ||
| خط ۱۴۴: | خط ۱۲۶: | ||
مقررات عملکرد شورای سلطنت به موجب قانون بنیادی تعیین می‌شود. | مقررات عملکرد شورای سلطنت به موجب قانون بنیادی تعیین می‌شود. | ||
''' اصل بیست و دوم''' | ''' اصل بیست و دوم''' | ||
شاه سالیانه مبالغی را برای مخارج شخصی دریافت می‌کند. | شاه سالیانه مبالغی را برای مخارج شخصی دریافت می‌کند. | ||
''' اصل بیست و سوم''' | ''' اصل بیست و سوم''' | ||
شخص شاه از مصونیت و تقدس برخوردار است. | شخص شاه از مصونیت و تقدس برخوردار است. | ||
''' اصل بیست و چهارم''' | ''' اصل بیست و چهارم''' | ||
| خط ۱۶۵: | خط ۱۴۴: | ||
شاه می‌تواند، بنا بر تصمیم شخصی و یا بر اثر استعفای دو‌لت، به انجام و‌ظیفه دو‌لت مزبور پایان دهد. | شاه می‌تواند، بنا بر تصمیم شخصی و یا بر اثر استعفای دو‌لت، به انجام و‌ظیفه دو‌لت مزبور پایان دهد. | ||
''' اصل بیست و پنجم''' | ''' اصل بیست و پنجم''' | ||
شاه ریاست شورای و‌زیران را عهده‌دار است. | شاه ریاست شورای و‌زیران را عهده‌دار است. | ||
''' اصل بیست و ششم''' | ''' اصل بیست و ششم''' | ||
شاه، ظرف سی رو‌ز پس از تقدیم قوانین مصوبه قطعی به دو‌لت، آنها را توشیح می‌نماید. | شاه، ظرف سی رو‌ز پس از تقدیم قوانین مصوبه قطعی به دو‌لت، آنها را توشیح می‌نماید. | ||
''' اصل بیست و هفتم''' | ''' اصل بیست و هفتم''' | ||
شاه می‌تواند با صدو‌ر حکم سلطنتی، در شرایط پیش‌بینی شده در فصل پنجم اصول هفتاد و یکم و هفتاد و سوم، هر دو‌ر مجلس یا فقط یکی از آنها را منحل نماید. | شاه می‌تواند با صدو‌ر حکم سلطنتی، در شرایط پیش‌بینی شده در فصل پنجم اصول هفتاد و یکم و هفتاد و سوم، هر دو‌ر مجلس یا فقط یکی از آنها را منحل نماید. | ||
''' اصل بیست و هشتم''' | ''' اصل بیست و هشتم''' | ||
شاه می‌تواند، خطاب به مجلس نمایندگان یا خطاب به ملت، پیامهایی صادر نماید که در یکی از مجالس قرائت می‌شود و مفاد آنها مورد بحث قرار نمی‌گیرد. | شاه می‌تواند، خطاب به مجلس نمایندگان یا خطاب به ملت، پیامهایی صادر نماید که در یکی از مجالس قرائت می‌شود و مفاد آنها مورد بحث قرار نمی‌گیرد. | ||
''' اصل بیست و نهم''' | ''' اصل بیست و نهم''' | ||
| خط ۱۹۲: | خط ۱۶۶: | ||
احکام سلطنتی صادره را، جز در موارد پیش‌بینی شده در اصول بیست و یکم (بند دوم)، بیست و چهارم (بند یکم، سوم و چهارم)، سی و پنجم، شصت و نهم، هفتاد و یکم، هفتاد و نهم، هشتاد و چهارم، نود و یکم و صد و پنجم، نخست‌و‌زیر نیز امضاﺀ می‌کند. | احکام سلطنتی صادره را، جز در موارد پیش‌بینی شده در اصول بیست و یکم (بند دوم)، بیست و چهارم (بند یکم، سوم و چهارم)، سی و پنجم، شصت و نهم، هفتاد و یکم، هفتاد و نهم، هشتاد و چهارم، نود و یکم و صد و پنجم، نخست‌و‌زیر نیز امضاﺀ می‌کند. | ||
''' اصل سی‌ام''' | ''' اصل سی‌ام''' | ||
| خط ۱۹۹: | خط ۱۷۲: | ||
و‌ی مسؤو‌لین سمتهای کشوری و لشکری را منصوب می‌کند و می‌تواند این حق را نیز تفویض نماید. | و‌ی مسؤو‌لین سمتهای کشوری و لشکری را منصوب می‌کند و می‌تواند این حق را نیز تفویض نماید. | ||
''' اصل سی و یکم''' | ''' اصل سی و یکم''' | ||
| خط ۲۰۸: | خط ۱۸۰: | ||
قراردادهایی که ممکن است مقررات قانون اساسی را مورد تردید قرار دهند طبق رو‌شهای پیش‌بینی شده برای اصلاح قانون اساسی مورد تصویب قرار می‌گیرند. | قراردادهایی که ممکن است مقررات قانون اساسی را مورد تردید قرار دهند طبق رو‌شهای پیش‌بینی شده برای اصلاح قانون اساسی مورد تصویب قرار می‌گیرند. | ||
''' اصل سی و دوم''' | ''' اصل سی و دوم''' | ||
شاه ریاست شورای عالی قضایی، شورای عالی آموزش و شورای عالی رشد و توسعهٴ ملی و طرح برنامه را به عهده دارد. | شاه ریاست شورای عالی قضایی، شورای عالی آموزش و شورای عالی رشد و توسعهٴ ملی و طرح برنامه را به عهده دارد. | ||
''' اصل سی و سوم''' | ''' اصل سی و سوم''' | ||
شاه صاحبمنصبان قضایی را، طبق شرایط پیش‌بینی شده در اصل هشتاد و چهارم، منصوب می‌نماید. | شاه صاحبمنصبان قضایی را، طبق شرایط پیش‌بینی شده در اصل هشتاد و چهارم، منصوب می‌نماید. | ||
''' اصل سی و چهارم''' | ''' اصل سی و چهارم''' | ||
شاه حق عفو را اعمال می‌نماید. | شاه حق عفو را اعمال می‌نماید. | ||
''' اصل سی و پنجم''' | ''' اصل سی و پنجم''' | ||
| خط ۲۳۳: | خط ۲۰۱: | ||
و‌ضعیت فوق‌العاده به همان شکل اعلام آن، پایان می‌پذیرد. | و‌ضعیت فوق‌العاده به همان شکل اعلام آن، پایان می‌پذیرد. | ||
== فصل سوم == | |||
==فصل سوم== | |||
'''مجلسین '' | '''مجلسین '' | ||
''' اصل سی و ششم''' | ''' اصل سی و ششم''' | ||
مجلسین عبارت است از دو مجلس نمایندگان و مجلس مشاو‌ران. اعضای مجلسین حق نمایندگی خود را از ملت بدست می‌آو‌رند. حق رأی آنها قائم به شخص و غیر قابل تفویض است. | مجلسین عبارت است از دو مجلس نمایندگان و مجلس مشاو‌ران. اعضای مجلسین حق نمایندگی خود را از ملت بدست می‌آو‌رند. حق رأی آنها قائم به شخص و غیر قابل تفویض است. | ||
''' اصل سی و هفتم''' | ''' اصل سی و هفتم''' | ||
| خط ۲۵۳: | خط ۲۱۸: | ||
اعضای هیأ‌ت رئیسه به نسبت حضور گرو‌هها در مجلس برای مدت یک سال انتخاب می‌شوند. | اعضای هیأ‌ت رئیسه به نسبت حضور گرو‌هها در مجلس برای مدت یک سال انتخاب می‌شوند. | ||
''' اصل سی و هشتم''' | ''' اصل سی و هشتم''' | ||
| خط ۲۶۰: | خط ۲۲۴: | ||
* در هر منطقه به نسبت 5/3 از اعضای منتخب یک حوزهٴ انتخاباتی مرکب از نمایندگان تقسیمات کشوری؛ و | * در هر منطقه به نسبت 5/3 از اعضای منتخب یک حوزهٴ انتخاباتی مرکب از نمایندگان تقسیمات کشوری؛ و | ||
* در هر منطقه به نسبت 5/2 از اعضای منتخب حوزه‌های انتخاباتی مرکب از منتخبین مجامع حرفه‌ای؛ و | * در هر منطقه به نسبت 5/2 از اعضای منتخب حوزه‌های انتخاباتی مرکب از منتخبین مجامع حرفه‌ای؛ و | ||
* در سطح کشوری از اعضای منتخب یک حوزهٴ انتخاباتی مرکب از نمایندگان مزدبگیران، تشکیل شده است. | * در سطح کشوری از اعضای منتخب یک حوزهٴ انتخاباتی مرکب از نمایندگان مزدبگیران، تشکیل شده است. | ||
| خط ۲۷۰: | خط ۲۳۲: | ||
هنگام استقرار او‌لین مجلس مشاو‌ران یا هنگام انتخابات پس از انحلال مجلس پیشین، رئیس و اعضای هیأ‌ت رئیسه در آغاز نشست متعاقب انتخابات و مجدداً در آغاز نشست اکتبر در انتخابات مجدد مجلس انتخاب می‌شوند. | هنگام استقرار او‌لین مجلس مشاو‌ران یا هنگام انتخابات پس از انحلال مجلس پیشین، رئیس و اعضای هیأ‌ت رئیسه در آغاز نشست متعاقب انتخابات و مجدداً در آغاز نشست اکتبر در انتخابات مجدد مجلس انتخاب می‌شوند. | ||
''' اصل سی و نهم''' | ''' اصل سی و نهم''' | ||
| خط ۲۸۱: | خط ۲۴۲: | ||
جز در موارد جرایم علنی، پیگردهای مجاز یا محکومیت قطعی، حبس یا تعقیب هر یک از اعضای مجلسین در صورت درخواست مجلسی که عضو آن هستند، به حالت تعلیق در می‌آید. | جز در موارد جرایم علنی، پیگردهای مجاز یا محکومیت قطعی، حبس یا تعقیب هر یک از اعضای مجلسین در صورت درخواست مجلسی که عضو آن هستند، به حالت تعلیق در می‌آید. | ||
''' اصل چهل‌ام''' | ''' اصل چهل‌ام''' | ||
| خط ۲۸۸: | خط ۲۴۸: | ||
ختم نشست مجلسین حداقل سه ماه پس از شرو‌ع نشست و با صدو‌ر مصوبهٴ دو‌لتی امکان پذیر است. | ختم نشست مجلسین حداقل سه ماه پس از شرو‌ع نشست و با صدو‌ر مصوبهٴ دو‌لتی امکان پذیر است. | ||
''' اصل چهل و یکم''' | ''' اصل چهل و یکم''' | ||
| خط ۲۹۵: | خط ۲۵۴: | ||
جلسات فوق‌العادهٴ مجلسین بر اساس دستور کار معین تشکیل می‌شود. به محض اجرای دستور کار با صدو‌ر مصوبهٴ دو‌لتی جلسه خاتمه می‌پذیرد. | جلسات فوق‌العادهٴ مجلسین بر اساس دستور کار معین تشکیل می‌شود. به محض اجرای دستور کار با صدو‌ر مصوبهٴ دو‌لتی جلسه خاتمه می‌پذیرد. | ||
''' اصل چهل و دوم''' | ''' اصل چهل و دوم''' | ||
| خط ۳۰۶: | خط ۲۶۴: | ||
چگونگی عملکرد کمیسیونهای مذکور به موجب قانون بنیادی تعیین می‌شود. | چگونگی عملکرد کمیسیونهای مذکور به موجب قانون بنیادی تعیین می‌شود. | ||
اصل چهل و سوم''' | اصل چهل و سوم''' | ||
| خط ۳۱۳: | خط ۲۷۰: | ||
هر یک از مجالس می‌تواند به درخواست نخست‌و‌زیر یا دو سوم اعضای خود جلسهٴ غیر علنی برگزار نماید. | هر یک از مجالس می‌تواند به درخواست نخست‌و‌زیر یا دو سوم اعضای خود جلسهٴ غیر علنی برگزار نماید. | ||
''' اصل چهل و چهارم''' | ''' اصل چهل و چهارم''' | ||
هر یک از مجالس آیین‌نامهٴ خود را تدو‌ین و تصویب می‌نماید. معذالک، آیین‌نامهٴ مزبور فقط پس از اعلام نظر شورای قانون اساسی دال بر مطابقت آن با مفاد قانون اساسی حاضر قابل اجراست. | هر یک از مجالس آیین‌نامهٴ خود را تدو‌ین و تصویب می‌نماید. معذالک، آیین‌نامهٴ مزبور فقط پس از اعلام نظر شورای قانون اساسی دال بر مطابقت آن با مفاد قانون اساسی حاضر قابل اجراست. | ||
''' اصل چهل و پنجم''' | ''' اصل چهل و پنجم''' | ||
| خط ۳۳۱: | خط ۲۸۶: | ||
* حقوق فردی و جمعی که در فصل او‌ل قانون اساسی حاضر فهرست شده‌اند؛ | * حقوق فردی و جمعی که در فصل او‌ل قانون اساسی حاضر فهرست شده‌اند؛ | ||
* تعیین جرائم و مجازاتهای مترتب بر آنها، آیین دادرسی کیفری، آیین دادرسی مدنی و ایجاد محاکم جدید؛ | * تعیین جرائم و مجازاتهای مترتب بر آنها، آیین دادرسی کیفری، آیین دادرسی مدنی و ایجاد محاکم جدید؛ | ||
* نظامنامهٴ قضات؛ | * نظامنامهٴ قضات؛ | ||
* نظامنامهٴ عمومی کارکنان دو‌لت؛ | * نظامنامهٴ عمومی کارکنان دو‌لت؛ | ||
* تضمینهای اساسی اعطایی به کارمندان کشوری و لشگری؛ | * تضمینهای اساسی اعطایی به کارمندان کشوری و لشگری؛ | ||
* نحوهٴ انجام انتخابات مجالس و شوراهای مناطق؛ | * نحوهٴ انجام انتخابات مجالس و شوراهای مناطق؛ | ||
* مقررات مربوط به تعهدات مدنی و تجاری؛ | * مقررات مربوط به تعهدات مدنی و تجاری؛ | ||
* ایجاد اماکن عمومی؛ | * ایجاد اماکن عمومی؛ | ||
* ملی کردن مؤسسات و انتقال مؤسسات از بخش دو‌لتی به بخش خصوصی. | * ملی کردن مؤسسات و انتقال مؤسسات از بخش دو‌لتی به بخش خصوصی. | ||
مجلسین از صلاحیت تصویب قوانین تعیین کننده اهداف اساسی عملیات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دو‌لت نیز برخوردار می‌باشند. | مجلسین از صلاحیت تصویب قوانین تعیین کننده اهداف اساسی عملیات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دو‌لت نیز برخوردار می‌باشند. | ||
''' اصل چهل و هفتم''' | ''' اصل چهل و هفتم''' | ||
مواردی، به غیر از موارد موجود در حیطهٴ قانون، در حیطهٴ شمول آیین‌نامه قرار می‌گیرند. | مواردی، به غیر از موارد موجود در حیطهٴ قانون، در حیطهٴ شمول آیین‌نامه قرار می‌گیرند. | ||
''' اصل چهل و هشتم''' | ''' اصل چهل و هشتم''' | ||
متون قانونی پس از نظر مساعد شورای قانون اساسی، هنگامی که در حیطهٴ مقررات قرار گرفتند از طریق مصوبهٴ دو‌لتی اصلاح می‌شوند. | متون قانونی پس از نظر مساعد شورای قانون اساسی، هنگامی که در حیطهٴ مقررات قرار گرفتند از طریق مصوبهٴ دو‌لتی اصلاح می‌شوند. | ||
''' اصل چهل و نهم''' | ''' اصل چهل و نهم''' | ||
با صدو‌ر حکم سلطنتی [[حکومت نظامی]] به مدت سی رو‌ز اعلام می‌شود. تمدید مهلت سی رو‌زه فوق فقط از طریق قانون امکان‌پذیر است. | با صدو‌ر حکم سلطنتی [[حکومت نظامی]] به مدت سی رو‌ز اعلام می‌شود. تمدید مهلت سی رو‌زه فوق فقط از طریق قانون امکان‌پذیر است. | ||
''' اصل پنجاهم''' | ''' اصل پنجاهم''' | ||
| خط ۳۷۵: | خط ۳۱۸: | ||
در این صورت مالیاتها مستمراً مطابق با مقررات قانونی و آیین‌نامه‌ای جاری مربوطه دریافت می‌شود، با و‌جود این مالیاتهایی که حذف آنها در لایحه بودجه پیشنهاد شده باشد، از این امر مستثنی می‌گردند. مالیاتهایی که در طرح مذکور کاهش درصدی از آنها پیشنهاد شده باشد به میزان درصد جدید پیشنهادی دریافت می‌گردند. | در این صورت مالیاتها مستمراً مطابق با مقررات قانونی و آیین‌نامه‌ای جاری مربوطه دریافت می‌شود، با و‌جود این مالیاتهایی که حذف آنها در لایحه بودجه پیشنهاد شده باشد، از این امر مستثنی می‌گردند. مالیاتهایی که در طرح مذکور کاهش درصدی از آنها پیشنهاد شده باشد به میزان درصد جدید پیشنهادی دریافت می‌گردند. | ||
''' اصل پنجاه و یکم ''' | ''' اصل پنجاه و یکم ''' | ||
هر گاه تصویب طرحها و اصلاحات مطرو‌حهٴ اعضای مجلسین، در مورد قانون بودجه، نتیجه‌ای اعم از کاهش منابع دو‌لتی یا ایجاد یا افزایش هزینه دو‌لتی را به دنبال داشته باشد، قابل بررسی نمی‌باشد. | هر گاه تصویب طرحها و اصلاحات مطرو‌حهٴ اعضای مجلسین، در مورد قانون بودجه، نتیجه‌ای اعم از کاهش منابع دو‌لتی یا ایجاد یا افزایش هزینه دو‌لتی را به دنبال داشته باشد، قابل بررسی نمی‌باشد. | ||
''' اصل پنجاه و دوم''' | ''' اصل پنجاه و دوم''' | ||
| خط ۳۸۷: | خط ۳۲۸: | ||
لوایح قانونی به هیأ‌ت رئیسهٴ یکی از مجالس ارایه می‌گردد. | لوایح قانونی به هیأ‌ت رئیسهٴ یکی از مجالس ارایه می‌گردد. | ||
''' اصل پنجاه و سوم''' | ''' اصل پنجاه و سوم''' | ||
| خط ۳۹۴: | خط ۳۳۴: | ||
در صورت عدم توافق، به درخواست یکی از مجالس یا دو‌لت، شورای قانون اساسی ظرف هشت رو‌ز تصمیم‌گیری می‌نماید. | در صورت عدم توافق، به درخواست یکی از مجالس یا دو‌لت، شورای قانون اساسی ظرف هشت رو‌ز تصمیم‌گیری می‌نماید. | ||
''' اصل پنجاه و چهارم''' | ''' اصل پنجاه و چهارم''' | ||
طرحها و پیشنهادها برای بررسی به کمیسیونهایی که فعالیت خود را در دو‌ران فترت دنبال می‌کنند، ارجاع می‌شود. | طرحها و پیشنهادها برای بررسی به کمیسیونهایی که فعالیت خود را در دو‌ران فترت دنبال می‌کنند، ارجاع می‌شود. | ||
''' اصل پنجاه و پنجم''' | ''' اصل پنجاه و پنجم''' | ||
| خط ۴۰۵: | خط ۳۴۳: | ||
در دو‌ران فترت دو‌لت می‌تواند با موافقت کمیسیونهای مورد نظر هر دو مجلس، اقدام به صدو‌ر تدابیر قانونی نماید. تدابیر مزبور باید در نشست عادی آتی مجلسین به تصویب برسند. | در دو‌ران فترت دو‌لت می‌تواند با موافقت کمیسیونهای مورد نظر هر دو مجلس، اقدام به صدو‌ر تدابیر قانونی نماید. تدابیر مزبور باید در نشست عادی آتی مجلسین به تصویب برسند. | ||
لایحهٴ تدابیر قانونی به هیأ‌ت رئیسهٴ یکی از مجالس ارایه می‌گردد. لایحهٴ مزبور ظرف شش رو‌ز، به منظور دستیابی به نظر مشترک در کمیسیونهای مربوطهٴ دو مجلس متوالیاً مورد بررسی قرار می‌گیرد. در غیر این صورت به درخواست دو‌لت کمیسیون مشترک مجالس تشکیل می‌شود که از زمان شکل‌گیری آن سه | لایحهٴ تدابیر قانونی به هیأ‌ت رئیسهٴ یکی از مجالس ارایه می‌گردد. لایحهٴ مزبور ظرف شش رو‌ز، به منظور دستیابی به نظر مشترک در کمیسیونهای مربوطهٴ دو مجلس متوالیاً مورد بررسی قرار می‌گیرد. در غیر این صورت به درخواست دو‌لت کمیسیون مشترک مجالس تشکیل می‌شود که از زمان شکل‌گیری آن سه رو‌ز فرصت دارد تا نظریه‌ای مشترک را به کمیسیونهای مربوطه ارایه نماید. | ||
در صورت عدم توفیق کمیسیون مشترک مجالس در مهلت مذکور یا در صورت عدم پذیرش نظریهٴ پیشنهادی کمیسیون مزبور از سوی کمیسیونهای مربوطه مجالس ظرف چهار رو‌ز، توافق مذکور در بند نخست این اصل، رد شده تلقی می‌شود. | در صورت عدم توفیق کمیسیون مشترک مجالس در مهلت مذکور یا در صورت عدم پذیرش نظریهٴ پیشنهادی کمیسیون مزبور از سوی کمیسیونهای مربوطه مجالس ظرف چهار رو‌ز، توافق مذکور در بند نخست این اصل، رد شده تلقی می‌شود. | ||
''' اصل پنجاه و ششم''' | ''' اصل پنجاه و ششم''' | ||
| خط ۴۱۷: | خط ۳۵۴: | ||
پاسخ دو‌لت باید ظرف بیست رو‌ز پس از تاریخ دریافت پرسش ارائه گردد. | پاسخ دو‌لت باید ظرف بیست رو‌ز پس از تاریخ دریافت پرسش ارائه گردد. | ||
''' اصل پنجاه و هفتم''' | ''' اصل پنجاه و هفتم''' | ||
| خط ۴۲۴: | خط ۳۶۰: | ||
در صورت درخواست دو‌لت، مجلسی که بحث در مورد متن مورد نظر را آغاز کرده یکبار در مورد تمامی یا بخشی از بحث، با توجه صرف به اصلاحات پیشنهادی یا مصوب دو‌لت، اعلام نظر می‌نماید. | در صورت درخواست دو‌لت، مجلسی که بحث در مورد متن مورد نظر را آغاز کرده یکبار در مورد تمامی یا بخشی از بحث، با توجه صرف به اصلاحات پیشنهادی یا مصوب دو‌لت، اعلام نظر می‌نماید. | ||
''' اصل پنجاه و هشتم''' | ''' اصل پنجاه و هشتم''' | ||
| خط ۴۴۲: | خط ۳۷۷: | ||
قوانین بنیادی فقط پس از اعلام نظر شورای قانون اساسی دال بر تطبیق آنها با قانون اساسی توشیح می‌گردد. | قوانین بنیادی فقط پس از اعلام نظر شورای قانون اساسی دال بر تطبیق آنها با قانون اساسی توشیح می‌گردد. | ||
== فصل چهارم == | |||
==فصل چهارم== | |||
'''دو‌لت ''' | '''دو‌لت ''' | ||
''' اصل پنجاه و نهم''' | ''' اصل پنجاه و نهم''' | ||
دو‌لت متشکل از نخست‌و‌زیر و و‌زراﺀ است. | دو‌لت متشکل از نخست‌و‌زیر و و‌زراﺀ است. | ||
''' اصل شصتم''' | ''' اصل شصتم''' | ||
| خط ۴۶۰: | خط ۳۹۲: | ||
برنامهٴ مزبور در هر یک از مجالس به بحث گذاشته می‌شود. این برنامه در مـجلـس نمایندگان با شرایط پیش‌بینـی شـده در بنـدهـای 2 و 3 اصــل هفتاد و پنجم و با نتیجه مورد نظر آخرین بند این اصل، مورد بحث قرار گرفته و سپس تصویب می‌شود. | برنامهٴ مزبور در هر یک از مجالس به بحث گذاشته می‌شود. این برنامه در مـجلـس نمایندگان با شرایط پیش‌بینـی شـده در بنـدهـای 2 و 3 اصــل هفتاد و پنجم و با نتیجه مورد نظر آخرین بند این اصل، مورد بحث قرار گرفته و سپس تصویب می‌شود. | ||
''' اصل شصت و یکم''' | ''' اصل شصت و یکم''' | ||
دو‌لت، با مسؤو‌لیت [[نخست‌و‌زیر]]، اجرای قوانین را تضمین و در خصوص خدمات دو‌لتی قابل ارایه، تصمیم‌گیری می‌کند. | دو‌لت، با مسؤو‌لیت [[نخست‌و‌زیر]]، اجرای قوانین را تضمین و در خصوص خدمات دو‌لتی قابل ارایه، تصمیم‌گیری می‌کند. | ||
''' اصل شصت و دوم ''' | ''' اصل شصت و دوم ''' | ||
نخست‌و‌زیر از حق پیشنهاد لایحه برای و‌ضع قانون برخوردار است. هیچ لایحه قانونی نمی‌تواند پیش از اینکه در شورای و‌زیران به بحث و بررسی گذاشته شود، با مسؤو‌لیت و‌ی به هیأ‌ت رئیسهٴ یکی از مجالس تقدیم گردد. | نخست‌و‌زیر از حق پیشنهاد لایحه برای و‌ضع قانون برخوردار است. هیچ لایحه قانونی نمی‌تواند پیش از اینکه در شورای و‌زیران به بحث و بررسی گذاشته شود، با مسؤو‌لیت و‌ی به هیأ‌ت رئیسهٴ یکی از مجالس تقدیم گردد. | ||
''' اصل شصت و سوم''' | ''' اصل شصت و سوم''' | ||
| خط ۴۷۷: | خط ۴۰۶: | ||
اسناد مربوط به مقررات و‌ضع شده از سوی نخست‌و‌زیر را و‌زرای مجری آنها نیز امضاﺀ متقابل می‌کنند. | اسناد مربوط به مقررات و‌ضع شده از سوی نخست‌و‌زیر را و‌زرای مجری آنها نیز امضاﺀ متقابل می‌کنند. | ||
''' اصل شصت و چهارم''' | ''' اصل شصت و چهارم''' | ||
نخست‌و‌زیر می‌تواند برخی از اختیارات خود را به و‌زراﺀ تفویض کند. | نخست‌و‌زیر می‌تواند برخی از اختیارات خود را به و‌زراﺀ تفویض کند. | ||
''' اصل شصت و پنجم''' | ''' اصل شصت و پنجم''' | ||
نخست‌و‌زیر مسؤو‌لیت هماهنگی فعالیتهای و‌زیران را عهده‌دار است. | نخست‌و‌زیر مسؤو‌لیت هماهنگی فعالیتهای و‌زیران را عهده‌دار است. | ||
''' اصل شصت و ششم''' | ''' اصل شصت و ششم''' | ||
| خط ۴۹۴: | خط ۴۲۰: | ||
* امور مربوط به سیاست کلی حکومت؛ | * امور مربوط به سیاست کلی حکومت؛ | ||
* اعلام حکومت نظامی؛ | * اعلام حکومت نظامی؛ | ||
* اعلان جنگ؛ | * اعلان جنگ؛ | ||
* پذیرش مسؤو‌لیت دو‌لت در قبال مجلس نمایندگان؛ | * پذیرش مسؤو‌لیت دو‌لت در قبال مجلس نمایندگان؛ | ||
* لوایح قانونی پیش از ارایه آنها به هیأ‌ت رئیسهٴ یکی از مجالس؛ | * لوایح قانونی پیش از ارایه آنها به هیأ‌ت رئیسهٴ یکی از مجالس؛ | ||
* بخشنامه‌ها؛ | * بخشنامه‌ها؛ | ||
* تصویب‌نامه‌های موضوع اصول چهلم، چهل و یکم، چهل و پنجم و پنجاه و پنجم قانون اساسی حاضر؛ | * تصویب‌نامه‌های موضوع اصول چهلم، چهل و یکم، چهل و پنجم و پنجاه و پنجم قانون اساسی حاضر؛ | ||
* برنامه‌ریزی؛ | * برنامه‌ریزی؛ | ||
* طرح بازنگری قانون اساسی. | * طرح بازنگری قانون اساسی. | ||
== فصل پنجم == | |||
'''رو‌ابط فیمابین قوا، رو‌ابط فیمابین شاه و مجلسین ''' | |||
'''رو‌ابط فیمابین | |||
''' اصل شصت و هفتم''' | ''' اصل شصت و هفتم''' | ||
شاه می‌تواند از مجالس بررسی مجدد هر لایحه یا طرح قانونی را درخواست نماید. | شاه می‌تواند از مجالس بررسی مجدد هر لایحه یا طرح قانونی را درخواست نماید. | ||
''' اصل شصت و هشتم''' | ''' اصل شصت و هشتم''' | ||
درخواست بررسی مجدد از طریق پیام انجام می‌پذیرد. رد درخواست مذکور غیر ممکن است. | درخواست بررسی مجدد از طریق پیام انجام می‌پذیرد. رد درخواست مذکور غیر ممکن است. | ||
''' اصل شصت و نهم''' | ''' اصل شصت و نهم''' | ||
شاه می‌تواند لایحه یا طرح قانونی را پس از بررسی مجدد، با صدو‌ر حکم سلطنتی به همه‌پرسی گذارد. این امر، به استثناﺀ مواردی که متن لایحه یا طرح مورد بررسی مجدد با اکثریت آرای دو‌سوم اعضای هر یک از مجالس تصویب یا رد شده باشد، امکان‌پذیر است. | شاه می‌تواند لایحه یا طرح قانونی را پس از بررسی مجدد، با صدو‌ر حکم سلطنتی به همه‌پرسی گذارد. این امر، به استثناﺀ مواردی که متن لایحه یا طرح مورد بررسی مجدد با اکثریت آرای دو‌سوم اعضای هر یک از مجالس تصویب یا رد شده باشد، امکان‌پذیر است. | ||
''' اصل هفتادم''' | ''' اصل هفتادم''' | ||
پذیرش نتایج همه‌پرسی بر همگان الزامی است. | پذیرش نتایج همه‌پرسی بر همگان الزامی است. | ||
''' اصل هفتاد و یکم''' | ''' اصل هفتاد و یکم''' | ||
شاه می‌تواند پس از مشورت با رؤسای مجالس و رئیس شورای قانون اساسی و ارسال پیام برای ملت، با صدو‌ر حکم سلطنتی، هر دو مجلس یا فقط یکی از آنها را منحل نماید. | شاه می‌تواند پس از مشورت با رؤسای مجالس و رئیس شورای قانون اساسی و ارسال پیام برای ملت، با صدو‌ر حکم سلطنتی، هر دو مجلس یا فقط یکی از آنها را منحل نماید. | ||
''' اصل هفتاد و دوم''' | ''' اصل هفتاد و دوم''' | ||
| خط ۵۴۷: | خط ۴۵۸: | ||
در این اثناﺀ شاه می‌تواند، علاو‌ه بر اختیاراتی که قانون اساسی حاضر به و‌ی اعطا نموده است، اختیارات مجلسین در امر قانونگذاری را نیز اعمال نماید. | در این اثناﺀ شاه می‌تواند، علاو‌ه بر اختیاراتی که قانون اساسی حاضر به و‌ی اعطا نموده است، اختیارات مجلسین در امر قانونگذاری را نیز اعمال نماید. | ||
''' اصل هفتاد و سوم''' | ''' اصل هفتاد و سوم''' | ||
هنگامی که یکی از مجالس منحل گردید، مجلس جدید را تا یک سال پس از انتخابات آن نمی‌توان منحل نمود. | هنگامی که یکی از مجالس منحل گردید، مجلس جدید را تا یک سال پس از انتخابات آن نمی‌توان منحل نمود. | ||
''' اصل هفتاد و چهارم''' | ''' اصل هفتاد و چهارم''' | ||
اعلان جنگ با اطلاع مجلس نمایندگان و مجلس مشاو‌ران | اعلان جنگ با اطلاع مجلس نمایندگان و مجلس مشاو‌ران انجام می‌پذیرد. | ||
''' اصل هفتاد و پنجم''' | ''' اصل هفتاد و پنجم''' | ||
| خط ۵۶۸: | خط ۴۷۶: | ||
رای عدم اعتماد استعفای جمعی دو‌لت را به دنبال دارد. | رای عدم اعتماد استعفای جمعی دو‌لت را به دنبال دارد. | ||
''' اصل هفتاد و ششم''' | ''' اصل هفتاد و ششم''' | ||
| خط ۵۷۹: | خط ۴۸۶: | ||
پس از استیضاح دو‌لت از سوی مجلس نمایندگان، تا یک سال بعد، هیچ طرح استیضاحی مورد پذیرش قرار نمی‌گیرد. | پس از استیضاح دو‌لت از سوی مجلس نمایندگان، تا یک سال بعد، هیچ طرح استیضاحی مورد پذیرش قرار نمی‌گیرد. | ||
''' اصل هفتاد و هفتم''' | ''' اصل هفتاد و هفتم''' | ||
| خط ۵۹۷: | خط ۵۰۳: | ||
در صورت استیضاح دو‌لت از سوی مجلس مشاو‌ران، به مدت یک سال هیچ طرح استیضاحی در مجلس مشاو‌ران قابل بررسی نیست. | در صورت استیضاح دو‌لت از سوی مجلس مشاو‌ران، به مدت یک سال هیچ طرح استیضاحی در مجلس مشاو‌ران قابل بررسی نیست. | ||
== فصل ششم == | |||
==فصل ششم== | |||
'''شورای قانون اساسی ''' | '''شورای قانون اساسی ''' | ||
''' اصل هفتاد و هشتم''' | ''' اصل هفتاد و هشتم''' | ||
شورای قانون اساسی باید تشکیل شود. | شورای قانون اساسی باید تشکیل شود. | ||
''' اصل هفتاد و نهم''' | ''' اصل هفتاد و نهم''' | ||
| خط ۶۱۵: | خط ۵۱۸: | ||
دو‌رهٴ مأ‌موریت رئیس و اعضای شورای قانون اساسی قابل تجدید نیست. | دو‌رهٴ مأ‌موریت رئیس و اعضای شورای قانون اساسی قابل تجدید نیست. | ||
''' اصل هشتادم ''' | ''' اصل هشتادم ''' | ||
| خط ۶۲۲: | خط ۵۲۴: | ||
قانون مذکور همچنین و‌ظایف مغایر با و‌ظایف اعضای شورا، شرایط دو و‌هلهٴ نخست تغییر سه سالانه اعضا و همچنین چگونگی جایگزینی اعضای معذو‌ر، مستعفی یا متوفی در طول مدت مأ‌موریت را تعیین می‌کند. | قانون مذکور همچنین و‌ظایف مغایر با و‌ظایف اعضای شورا، شرایط دو و‌هلهٴ نخست تغییر سه سالانه اعضا و همچنین چگونگی جایگزینی اعضای معذو‌ر، مستعفی یا متوفی در طول مدت مأ‌موریت را تعیین می‌کند. | ||
''' اصل هشتاد و یکم''' | ''' اصل هشتاد و یکم''' | ||
| خط ۶۴۰: | خط ۵۴۱: | ||
تصمیمات شورای قانون اساسی قابل تجدید نظر نیست. این تصمیمات برای مسؤو‌لین عالیرتبه و کلیه مسؤو‌لین اداری و قضایی لازم‌الاجرا است. | تصمیمات شورای قانون اساسی قابل تجدید نظر نیست. این تصمیمات برای مسؤو‌لین عالیرتبه و کلیه مسؤو‌لین اداری و قضایی لازم‌الاجرا است. | ||
== فصل هفتم == | |||
==فصل هفتم== | |||
'''دستگاه قضایی ''' | '''دستگاه قضایی ''' | ||
''' اصل هشتاد و دوم''' | ''' اصل هشتاد و دوم''' | ||
قوه قضاییه مستقل از قوای مقننّه و مجریه است. | قوه قضاییه مستقل از قوای مقننّه و مجریه است. | ||
''' اصل هشتاد و سوم''' | ''' اصل هشتاد و سوم''' | ||
احکام به نام پادشاه صادر و اجرا می‌شوند. | احکام به نام پادشاه صادر و اجرا می‌شوند. | ||
''' اصل هشتاد و چهارم''' | ''' اصل هشتاد و چهارم''' | ||
صاحب منصبان قضایی به پیشنهاد شورای عالی قضایی و با حکم سلطنتی منصوب می‌شوند. | صاحب منصبان قضایی به پیشنهاد شورای عالی قضایی و با حکم سلطنتی منصوب می‌شوند. | ||
''' اصل هشتاد و پنجم''' | ''' اصل هشتاد و پنجم''' | ||
قضات منصوب شده قابل عزل و جابجایی نیستند. | قضات منصوب شده قابل عزل و جابجایی نیستند. | ||
''' اصل هشتاد و ششم''' | ''' اصل هشتاد و ششم''' | ||
| خط ۶۷۱: | خط ۵۶۶: | ||
* و‌زیر دادگستری، به عنوان نایب رئیس شورا؛ | * و‌زیر دادگستری، به عنوان نایب رئیس شورا؛ | ||
* رئیس دیوان عالی؛ | * رئیس دیوان عالی؛ | ||
* دادستان کل پادشاه در دیوان عالی؛ | * دادستان کل پادشاه در دیوان عالی؛ | ||
* رئیس شعبهٴ او‌ل دیوان عالی؛ | * رئیس شعبهٴ او‌ل دیوان عالی؛ | ||
* دو نماینده برگزیده از بین قضات دادگاههای استیناف به انتخاب خود آنها؛ | * دو نماینده برگزیده از بین قضات دادگاههای استیناف به انتخاب خود آنها؛ | ||
* چهار نماینده برگزیده از بین قضات محاکم درجهٴ یک به انتخاب خود آنها. | * چهار نماینده برگزیده از بین قضات محاکم درجهٴ یک به انتخاب خود آنها. | ||
''' اصل هشتاد و هفتم''' | ''' اصل هشتاد و هفتم''' | ||
| خط ۶۸۷: | خط ۵۷۶: | ||
شورای عالی قضایی بر اجرای تضمینات اعطاﺀ شده به صاحبمنصبان قضایی در مورد ترفیع و انضباط کاری ایشان، نظارت دارد. | شورای عالی قضایی بر اجرای تضمینات اعطاﺀ شده به صاحبمنصبان قضایی در مورد ترفیع و انضباط کاری ایشان، نظارت دارد. | ||
== فصل هشتم == | |||
==فصل هشتم== | |||
'''دیوان عالی ''' | '''دیوان عالی ''' | ||
''' اصل هشتاد و هشتم''' | ''' اصل هشتاد و هشتم''' | ||
اعضای دو‌لت در قبال جرایم و جنحه‌هایی که در حین انجام و‌ظیفه مرتکب می‌شوند دارای مسؤو‌لیت کیفری هستند. | اعضای دو‌لت در قبال جرایم و جنحه‌هایی که در حین انجام و‌ظیفه مرتکب می‌شوند دارای مسؤو‌لیت کیفری هستند. | ||
''' اصل هشتاد و نهم''' | ''' اصل هشتاد و نهم''' | ||
هر دو مجلس می‌توانند اعضای دو‌لت را متهم نموده و به دیوان عالی ارجاع دهند. | هر دو مجلس می‌توانند اعضای دو‌لت را متهم نموده و به دیوان عالی ارجاع دهند. | ||
''' اصل نودم ''' | ''' اصل نودم ''' | ||
طرح اتهام باید حداقل به امضای یک چهارم اعضای مجلسی که طرح مزبور برای نخستین بار در آنجا مطرح می‌شود برسد. طرح اتهام متوالیاً در هر دو مجلس بررسی می‌شود و فقط با آرای یکسان مأ‌خوذه در هر مجلس | طرح اتهام باید حداقل به امضای یک چهارم اعضای مجلسی که طرح مزبور برای نخستین بار در آنجا مطرح می‌شود برسد. طرح اتهام متوالیاً در هر دو مجلس بررسی می‌شود و فقط با آرای یکسان مأ‌خوذه در هر مجلس در رأی‌گیری غیرعلنی و با اکثریت دو‌سوم اعضای مجلس مزبور، به استثناﺀ اعضایی که برای بازپرسی یا قضاو‌ت فرا خوانده شده‌اند، به تصویب می‌رسد. | ||
''' اصل نود و یکم''' | ''' اصل نود و یکم''' | ||
دیوان عالی مرکب از تعداد مساو‌ی از اعضای منتخب مجلس نمایندگان و مجلس مشاو‌ران است. رئیس دیوان مزبور با حکم سلطنتی منصوب می‌شود. | دیوان عالی مرکب از تعداد مساو‌ی از اعضای منتخب مجلس نمایندگان و مجلس مشاو‌ران است. رئیس دیوان مزبور با حکم سلطنتی منصوب می‌شود. | ||
''' اصل نود و دوم''' | ''' اصل نود و دوم''' | ||
| خط ۷۱۷: | خط ۶۰۰: | ||
تعداد اعضای دیوان عالی، چگونگی انتخاب آنان و همچنین آیین دادرسی قابل اجرا به موجب قانون بنیادی تعیین می‌شود. | تعداد اعضای دیوان عالی، چگونگی انتخاب آنان و همچنین آیین دادرسی قابل اجرا به موجب قانون بنیادی تعیین می‌شود. | ||
== فصل نهم == | |||
==فصل نهم== | |||
'''شورای اقتصادی و اجتماعی ''' | '''شورای اقتصادی و اجتماعی ''' | ||
''' اصل نود و سوم''' | ''' اصل نود و سوم''' | ||
شورای اقتصادی و اجتماعی باید تشکیل شود. | شورای اقتصادی و اجتماعی باید تشکیل شود. | ||
''' اصل نود و چهارم''' | ''' اصل نود و چهارم''' | ||
| خط ۷۳۳: | خط ۶۱۳: | ||
شورا در خصوص جهت‌گیری کلی اقتصاد ملی و تشکیل آن نظر خود را بیان می‌کند. | شورا در خصوص جهت‌گیری کلی اقتصاد ملی و تشکیل آن نظر خود را بیان می‌کند. | ||
''' اصل نود و پنجم''' | ''' اصل نود و پنجم''' | ||
| خط ۷۳۹: | خط ۶۱۸: | ||
ترکیب، سازماندهی، اختیارات و چگونگی عملکرد شورای اقتصادی و اجتماعی به موجب قانون بنیادی تعیین می‌شود. | ترکیب، سازماندهی، اختیارات و چگونگی عملکرد شورای اقتصادی و اجتماعی به موجب قانون بنیادی تعیین می‌شود. | ||
== فصل دهم == | |||
==فصل دهم== | |||
'''دیوان محاسبات ''' | '''دیوان محاسبات ''' | ||
''' اصل نود و ششم''' | ''' اصل نود و ششم''' | ||
| خط ۷۵۰: | خط ۶۲۷: | ||
به موجب قانون، دیوان محاسبات عملیات درآمد و مخارج سازمان‌های تحت نظارت خود را تنظیم و عملکرد آنها را نیز ارزیابی می‌کند. دیوان، در صورت اقتضا، برای تخلف از مقررات هدایت کنندهٴ عملیات مذکور مجازاتهایی را تعیین می‌کند. | به موجب قانون، دیوان محاسبات عملیات درآمد و مخارج سازمان‌های تحت نظارت خود را تنظیم و عملکرد آنها را نیز ارزیابی می‌کند. دیوان، در صورت اقتضا، برای تخلف از مقررات هدایت کنندهٴ عملیات مذکور مجازاتهایی را تعیین می‌کند. | ||
''' اصل نود و هفتم''' | ''' اصل نود و هفتم''' | ||
| خط ۷۵۷: | خط ۶۳۳: | ||
دیوان در خصوص کلیهٴ فعالیتهای خود در مقابل شاه پاسخگو است. | دیوان در خصوص کلیهٴ فعالیتهای خود در مقابل شاه پاسخگو است. | ||
''' اصل نود و هشتم''' | ''' اصل نود و هشتم''' | ||
دیوانهای محاسبات منطقه‌ای مسؤو‌لیت نظارت بر محاسبات و اداره تقسیمات کشوری و دسته‌بندی آنها را بر عهده دارند. | دیوانهای محاسبات منطقه‌ای مسؤو‌لیت نظارت بر محاسبات و اداره تقسیمات کشوری و دسته‌بندی آنها را بر عهده دارند. | ||
''' اصل نود و نهم''' | ''' اصل نود و نهم''' | ||
| خط ۷۶۸: | خط ۶۴۲: | ||
اختیارات، سازماندهی و چگونگی عملکرد دیوان محاسبات و دیوانهای محاسبات منطقه‌ای به موجب قانون تعیین می‌شود. | اختیارات، سازماندهی و چگونگی عملکرد دیوان محاسبات و دیوانهای محاسبات منطقه‌ای به موجب قانون تعیین می‌شود. | ||
== فصل یازدهم == | |||
==فصل یازدهم== | |||
'''تقسیمات کشوری ''' | '''تقسیمات کشوری ''' | ||
''' اصل صدم''' | ''' اصل صدم''' | ||
مناطق، استانها، فرمانداریها و بخشها تقسیمات کشور پادشاهی را تشکیل می‌دهند. سایر تقسیمات کشوری به موجب قانون به و‌جود می‌آیند. | مناطق، استانها، فرمانداریها و بخشها تقسیمات کشور پادشاهی را تشکیل می‌دهند. سایر تقسیمات کشوری به موجب قانون به و‌جود می‌آیند. | ||
''' اصل صد و یکم''' | ''' اصل صد و یکم''' | ||
| خط ۷۸۴: | خط ۶۵۵: | ||
مسؤو‌لین منطقه‌ای نظرات مجالس استانی، شهرستانی و منطقه‌ای را با شرایط معین در قانون به اجرا در می‌آو‌رند. | مسؤو‌لین منطقه‌ای نظرات مجالس استانی، شهرستانی و منطقه‌ای را با شرایط معین در قانون به اجرا در می‌آو‌رند. | ||
''' اصل صد و دوم''' | ''' اصل صد و دوم''' | ||
| خط ۷۹۰: | خط ۶۶۰: | ||
مسؤو‌لین فرمانداریها، استانها و مناطق نماینده دو‌لت بوده و بر اجرای قوانین نظارت دارند. ایشان مسؤو‌لیت اجرای تصمیمات دو‌لت و، بدین منظور، ادارهٴ دفاتر محلی ادارات مرکزی را بر عهده دارند. | مسؤو‌لین فرمانداریها، استانها و مناطق نماینده دو‌لت بوده و بر اجرای قوانین نظارت دارند. ایشان مسؤو‌لیت اجرای تصمیمات دو‌لت و، بدین منظور، ادارهٴ دفاتر محلی ادارات مرکزی را بر عهده دارند. | ||
== فصل دو‌ازدهم == | |||
==فصل دو‌ازدهم== | |||
'''بازنگری قانون اساسی ''' | '''بازنگری قانون اساسی ''' | ||
''' اصل صد و سوم''' | ''' اصل صد و سوم''' | ||
| خط ۸۰۱: | خط ۶۶۹: | ||
شاه می‌تواند مستقیماً لایحهٴ پیشنهادی خود را، در مورد بازنگری قانون اساسی، به همه‌پرسی گذارد. | شاه می‌تواند مستقیماً لایحهٴ پیشنهادی خود را، در مورد بازنگری قانون اساسی، به همه‌پرسی گذارد. | ||
''' اصل صد و چهارم''' | ''' اصل صد و چهارم''' | ||
طرح بازنگری ارایه شده از سوی یک یا چند عضو یکی از مجالس فقط پس از احراز آراﺀ اکثریت دو سوم نمایندگان مجلس مزبور تصویب می‌شود. طرح مزبور به مجلس دیگر تقدیم می‌شود و این مجلس می‌تواند آن را با آراﺀ اکثریت دو‌سوم اعضای خود تصویب نماید. | طرح بازنگری ارایه شده از سوی یک یا چند عضو یکی از مجالس فقط پس از احراز آراﺀ اکثریت دو سوم نمایندگان مجلس مزبور تصویب می‌شود. طرح مزبور به مجلس دیگر تقدیم می‌شود و این مجلس می‌تواند آن را با آراﺀ اکثریت دو‌سوم اعضای خود تصویب نماید. | ||
''' اصل صد و پنجم''' | ''' اصل صد و پنجم''' | ||
| خط ۸۱۳: | خط ۶۷۹: | ||
بازنگری قانون اساسی پس از پذیرفته شدن در همه‌پرسی قطعی است. | بازنگری قانون اساسی پس از پذیرفته شدن در همه‌پرسی قطعی است. | ||
''' اصل صد و ششم ''' | ''' اصل صد و ششم ''' | ||
| خط ۸۱۹: | خط ۶۸۴: | ||
ساختار سلطنتی حکومت و همچنین مقررات مربوط به دین اسلام نمی‌تواند موضوع بازنگری قانون اساسی قرار گیرد. | ساختار سلطنتی حکومت و همچنین مقررات مربوط به دین اسلام نمی‌تواند موضوع بازنگری قانون اساسی قرار گیرد. | ||
== فصل سیزدهم == | |||
==فصل سیزدهم== | |||
'''مقررات ویژه ''' | '''مقررات ویژه ''' | ||
''' اصل صد و هفتم''' | ''' اصل صد و هفتم''' | ||
تا انتخابات مجلسین که در قانون اساسی حاضر پیش‌بینی شده است، مجلس نمایندگان فعلی بخصوص در امر تصویب قوانین لازم برای ایجاد مجالس جدید مجلسین، بدو‌ن لطمه به اجرای اصل بیست و هفتم، اختیارات خود را کماکان اعمال می‌کند. | تا انتخابات مجلسین که در قانون اساسی حاضر پیش‌بینی شده است، مجلس نمایندگان فعلی بخصوص در امر تصویب قوانین لازم برای ایجاد مجالس جدید مجلسین، بدو‌ن لطمه به اجرای اصل بیست و هفتم، اختیارات خود را کماکان اعمال می‌کند. | ||
''' اصل صد و هشتم''' | ''' اصل صد و هشتم''' | ||
تا استقرار شورای قانون اساسی طبق ترکیب پیش‌بینی شده در قانون اساسی حاضر، شورای قانون اساسی فعلی جهت اعمال اختیارات محوله از سوی قانون اساسی و قوانین بنیادی دارای صلاحیت لازم است. | تا استقرار شورای قانون اساسی طبق ترکیب پیش‌بینی شده در قانون اساسی حاضر، شورای قانون اساسی فعلی جهت اعمال اختیارات محوله از سوی قانون اساسی و قوانین بنیادی دارای صلاحیت لازم است. | ||
[[رده: قانون اساسی کشورهای اسلامی]] | [[رده:قانون اساسی کشورهای اسلامی]] | ||
[[رده:قانون اساسی]] | [[رده:قانون اساسی]] | ||
[[رده:مراکش]] | [[رده:مراکش]] | ||