۴٬۹۳۳
ویرایش
قرارداد 1975 الجزایر: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
تمیزکاری
Wikivahdat (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '==پانویس==↵{{پانویس|1}}↵ ↵[[رده:' به '== پانویس == {{پانویس}} [[رده:') |
جز (تمیزکاری) |
||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
عراق که تا پایان [[جنگ جهانی اول]] و فروپاشی [[امپراطوری عثمانی]] در قلمرو و سیطره این امپراتوری قرار داشت، اختلافات و درگیری ها در قالب [[ایران]] و امپراتوری عثمانی صورت می‌گرفت. | عراق که تا پایان [[جنگ جهانی اول]] و فروپاشی [[امپراطوری عثمانی]] در قلمرو و سیطره این امپراتوری قرار داشت، اختلافات و درگیری ها در قالب [[ایران]] و امپراتوری عثمانی صورت می‌گرفت. | ||
از سال ۹۶۹ هـ.ق (۱۵۵۵م) که اولین معاهده صلح بین [[ایران]] و [[امپراتوری عثمانی]] امضاء شد تا سال ۱۳۳۸ هـ.ق (۱۹۱۷م) که امپراتوری عثمانی فرو پاشید، بیست جنگ بزرگ بین سلسله‌های حاکم بر [[ایران]] و امپراتوری عثمانی روی داده است که در اکثر قریب به اتفاق این جنگ‌ها دولت عثمانی مهاجم بوده و ایران از خود دفاع میکرده است و در این مدت ۱۶ قرارداد و توافقنامه صلح به امضاء رسیده است که این امر عمق اختلافات و تضاد بین دولت عثمانی و حکومت‌های ایران و عدم پایبندی طرفین به تعهدات و قراردادهای امضاء شده را نشان می‌دهد. | از سال ۹۶۹ هـ. ق (۱۵۵۵م) که اولین معاهده صلح بین [[ایران]] و [[امپراتوری عثمانی]] امضاء شد تا سال ۱۳۳۸ هـ. ق (۱۹۱۷م) که امپراتوری عثمانی فرو پاشید، بیست جنگ بزرگ بین سلسله‌های حاکم بر [[ایران]] و امپراتوری عثمانی روی داده است که در اکثر قریب به اتفاق این جنگ‌ها دولت عثمانی مهاجم بوده و ایران از خود دفاع میکرده است و در این مدت ۱۶ قرارداد و توافقنامه صلح به امضاء رسیده است که این امر عمق اختلافات و تضاد بین دولت عثمانی و حکومت‌های ایران و عدم پایبندی طرفین به تعهدات و قراردادهای امضاء شده را نشان می‌دهد. | ||
با این وجود، در دوره امپراتوری عثمانی اختلافات دو کشور همیشه بر سر اراضی سرحدی بود و عثمانی‌ها هیچگاه نسبت به حاکمیت ایران در مورد اروندرود اعتراض نداشتند. چنانکه در عهدنامه‌های چهارگانه مرزی که بین ایران و عثمانی منعقد شده‌اند - یعنی عهدنامه قصر شیرین 1639 میلادی، عهدنامه گردان 1746 میلادی، عهدنامه ارض روم 1823 میلادی و عهدنامه ارض روم دوم 1847 میلادی – هیچگاه موضوع حاکمیت و تعیین خط مرزی بین دو کشور در اروند رود تصریح نشده است، ولی دو دولت عملاً به طور مشترک در اروند رود اعمال حاکمیت می‌نمودند. «سرآرنولدویلسن» که در کمیسیون تحدید حدود سال 1913م میانجی و نماینده دولت انگلستان بوده است، در کتاب خود می‌نویسد: «روشی که دولتین ایران و عثمانی از آغاز رفت و آمد کشتی‌ها به اروند رود و شاید از خیلی پیش از آن اتخاذ کرده بودند، این بوده که هر نوع اعمال حاکمیت در شط تا نقطه‌ای که هر دو ساحل متعلق به عثمانی می‌شده است، مشترکاً اجرا می‌گشت.» این عقیده دلیل روشنی است که در هیچ عصر و زمانی موضوع حاکمیت و حقوق ایران در اروند رود مورد تردید نبوده و دو کشور در آن رودخانه همواره طبق اصول و مقررات حقوق بین‌الملل رفتار می‌کرده‌اند. | با این وجود، در دوره امپراتوری عثمانی اختلافات دو کشور همیشه بر سر اراضی سرحدی بود و عثمانی‌ها هیچگاه نسبت به حاکمیت ایران در مورد اروندرود اعتراض نداشتند. چنانکه در عهدنامه‌های چهارگانه مرزی که بین ایران و عثمانی منعقد شده‌اند - یعنی عهدنامه قصر شیرین 1639 میلادی، عهدنامه گردان 1746 میلادی، عهدنامه ارض روم 1823 میلادی و عهدنامه ارض روم دوم 1847 میلادی – هیچگاه موضوع حاکمیت و تعیین خط مرزی بین دو کشور در اروند رود تصریح نشده است، ولی دو دولت عملاً به طور مشترک در اروند رود اعمال حاکمیت می‌نمودند. «سرآرنولدویلسن» که در کمیسیون تحدید حدود سال 1913م میانجی و نماینده دولت انگلستان بوده است، در کتاب خود می‌نویسد: «روشی که دولتین ایران و عثمانی از آغاز رفت و آمد کشتی‌ها به اروند رود و شاید از خیلی پیش از آن اتخاذ کرده بودند، این بوده که هر نوع اعمال حاکمیت در شط تا نقطه‌ای که هر دو ساحل متعلق به عثمانی می‌شده است، مشترکاً اجرا می‌گشت.» این عقیده دلیل روشنی است که در هیچ عصر و زمانی موضوع حاکمیت و حقوق ایران در اروند رود مورد تردید نبوده و دو کشور در آن رودخانه همواره طبق اصول و مقررات حقوق بین‌الملل رفتار می‌کرده‌اند. | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
دولت [[انگلیس]] بر آن شد تا مانع را از میان بردارد. وزیر مختار [[انگلیس]] در [[تهران]] طی یادداشتی رسمی در تاریخ ۱۱ مارس ۱۹۲۹م به وزیر خارجه ایران اعلام کرد «چنانچه دولت ایران، دولت جدید عراق را به رسمیت بشناسد، دولت انگلیس برای احقاق حقوق ایران در شط العرب وساطت خواهد کرد.» | دولت [[انگلیس]] بر آن شد تا مانع را از میان بردارد. وزیر مختار [[انگلیس]] در [[تهران]] طی یادداشتی رسمی در تاریخ ۱۱ مارس ۱۹۲۹م به وزیر خارجه ایران اعلام کرد «چنانچه دولت ایران، دولت جدید عراق را به رسمیت بشناسد، دولت انگلیس برای احقاق حقوق ایران در شط العرب وساطت خواهد کرد.» | ||
برپایه وعده دولت بریتانیا دولت ایران در تیرماه ۱۳۰۸ هـ.ش دولت جدید عراق را به رسمیت شناخت، اما دولت [[انگلستان]] و دولت [[عراق ]] به وعده خودشان عمل نکردند. | برپایه وعده دولت بریتانیا دولت ایران در تیرماه ۱۳۰۸ هـ. ش دولت جدید عراق را به رسمیت شناخت، اما دولت [[انگلستان]] و دولت [[عراق]] به وعده خودشان عمل نکردند. | ||
در سال بعد دولت [[ایران]] طی یادداشتی در ۱۰ آذر۱۳۱۰ رسماً به دولت [[عراق]] اعلام کرد که تحدید حدود ۱۹۱۴م که طی آن شط العرب و اراضی نفت خیز خانقین به کشور عثمانی واگذار شده از نظر ایران فاقد اعتبار است و دولت [[ایران]] آن را به رسمیت نمی شناسد. بعد از لغو قرارداد از طرف ایران روابط عراق با [[ایران]] به تیرگی گرائید و دولت عراق به شورای جامعه ملل شکایت کرد. | در سال بعد دولت [[ایران]] طی یادداشتی در ۱۰ آذر۱۳۱۰ رسماً به دولت [[عراق]] اعلام کرد که تحدید حدود ۱۹۱۴م که طی آن شط العرب و اراضی نفت خیز خانقین به کشور عثمانی واگذار شده از نظر ایران فاقد اعتبار است و دولت [[ایران]] آن را به رسمیت نمی شناسد. بعد از لغو قرارداد از طرف ایران روابط عراق با [[ایران]] به تیرگی گرائید و دولت عراق به شورای جامعه ملل شکایت کرد. | ||
جامعه ملل در ۲۶ مه ۱۹۳۵م برای بررسی شکایت عراق تشکیل جلسه داد. شکایت [[عراق]] راه به جائی نبرد و دولت [[عراق]] مجبور شد در مذاکرات مستقیم با [[ایران]] اختلافاتش را حل کند. در جریان مذاکرات [[ایران]] و [[عراق]] دولت [[بریتانیا]] به منظور حصول توافقی که منافع کامل دولت آنها را تأمین کند نقش فعالی داشت. با مذاکراتی که بین هیئت‌های نمایندگی دوکشور [[ایران]] و [[عراق]] به عمل آمد، قراردادی در ۴ ژوئیه ۱۹۳۷م، 13تیر 1316ه.ش به امضاء وزرای خارجه دو کشور رسید و مجالس طرفین در ۱۳۱۷ هـ.ش این قرارداد را امضاء کردند. | جامعه ملل در ۲۶ مه ۱۹۳۵م برای بررسی شکایت عراق تشکیل جلسه داد. شکایت [[عراق]] راه به جائی نبرد و دولت [[عراق]] مجبور شد در مذاکرات مستقیم با [[ایران]] اختلافاتش را حل کند. در جریان مذاکرات [[ایران]] و [[عراق]] دولت [[بریتانیا]] به منظور حصول توافقی که منافع کامل دولت آنها را تأمین کند نقش فعالی داشت. با مذاکراتی که بین هیئت‌های نمایندگی دوکشور [[ایران]] و [[عراق]] به عمل آمد، قراردادی در ۴ ژوئیه ۱۹۳۷م، 13تیر 1316ه. ش به امضاء وزرای خارجه دو کشور رسید و مجالس طرفین در ۱۳۱۷ هـ. ش این قرارداد را امضاء کردند. | ||
بر اساس عهدنامه ۱۹۳۷ مرزهای زمینی دو کشور همان خطوطی است که بر اساس پروتکل ۱۹۱۳م و صورتجلسات تحدید حدود ۱۹۱۴م تعیین شده است. تنها یک استثنا وجود دارد که عبارتست از تعیین مرز آبی بر اساس «خط تالوِگ» آنهم فقط در مقابل آبادان.! | بر اساس عهدنامه ۱۹۳۷ مرزهای زمینی دو کشور همان خطوطی است که بر اساس پروتکل ۱۹۱۳م و صورتجلسات تحدید حدود ۱۹۱۴م تعیین شده است. تنها یک استثنا وجود دارد که عبارتست از تعیین مرز آبی بر اساس «خط تالوِگ» آنهم فقط در مقابل آبادان. ! | ||
ظاهراً علت امضای عهدنامه مذکور از طرف دولت [[ایران]]، اوضاع و احوال آن برهه از زمان و فشار انگلیسی‌ها بود. جهان به سوی [[جنگ جهانی دوم]] پیش می‌رفت و دولت ایران مایل بود با انعقاد پیمان سعدآباد، اتحادی از کشورهای [[ایران]]، [[عراق]]، [[ترکیه]] و [[افغانستان]] بوجود آورد. به همین جهت فقط چهار روز پس از امضای عهدنامه، یعنی در 8 ژانویه 1937 پیمان سعدآباد بین کشورهای مزبور به امضا رسید. در نتیجه، «توافق ایران و عراق بیش از آنکه جنبه حقوقی داشته باشد جنبه سیاسی داشت.» | ظاهراً علت امضای عهدنامه مذکور از طرف دولت [[ایران]]، اوضاع و احوال آن برهه از زمان و فشار انگلیسی‌ها بود. جهان به سوی [[جنگ جهانی دوم]] پیش می‌رفت و دولت ایران مایل بود با انعقاد پیمان سعدآباد، اتحادی از کشورهای [[ایران]]، [[عراق]]، [[ترکیه]] و [[افغانستان]] بوجود آورد. به همین جهت فقط چهار روز پس از امضای عهدنامه، یعنی در 8 ژانویه 1937 پیمان سعدآباد بین کشورهای مزبور به امضا رسید. در نتیجه، «توافق ایران و عراق بیش از آنکه جنبه حقوقی داشته باشد جنبه سیاسی داشت.» | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
بعد از [[جنگ جهانی دوم]] و خروج [[نیروهای متفقین]] از [[ایران]]، دولت [[ایران]] بار دیگر تذکاریه‌ای به دولت [[عراق]] مسئله اروندرود را مطرح کرد و نسبت به عدم اجرای قرارداد ۱۹۳۷م اعتراض کرد. | بعد از [[جنگ جهانی دوم]] و خروج [[نیروهای متفقین]] از [[ایران]]، دولت [[ایران]] بار دیگر تذکاریه‌ای به دولت [[عراق]] مسئله اروندرود را مطرح کرد و نسبت به عدم اجرای قرارداد ۱۹۳۷م اعتراض کرد. | ||
گفتگوها و رفت و آمدها ادامه داشت تا اینکه در اوایل سال ۱۳۳۷هـ.ش بین دو کشور توافق شد که مسئله اروندرود با حاکمیت یک کارشناس سوئدی حل شود. | گفتگوها و رفت و آمدها ادامه داشت تا اینکه در اوایل سال ۱۳۳۷هـ. ش بین دو کشور توافق شد که مسئله اروندرود با حاکمیت یک کارشناس سوئدی حل شود. | ||
هنوز گفتگوها به نتیجه قبلی نرسیده بود که با حکومت [[عبدالکریم قاسم]] در سال 1958م حکومت رژیم سلطنتی [[عراق]] منقرض شد و رژیم جمهوری در کشور عراق اعلام شد و فصل جدیدی از روابط [[عراق]] با همسایگان دیگر گشوده شد.<ref>[https://www.iribnews.ir/fa/news/1302512/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82%DB%8C-%D9%84%D8%BA%D9%88-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B1-1975 بررسی حقوقی لغو قرارداد الجزایر (1975)]</ref> | هنوز گفتگوها به نتیجه قبلی نرسیده بود که با حکومت [[عبدالکریم قاسم]] در سال 1958م حکومت رژیم سلطنتی [[عراق]] منقرض شد و رژیم جمهوری در کشور عراق اعلام شد و فصل جدیدی از روابط [[عراق]] با همسایگان دیگر گشوده شد.<ref>[https://www.iribnews.ir/fa/news/1302512/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82%DB%8C-%D9%84%D8%BA%D9%88-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B1-1975 بررسی حقوقی لغو قرارداد الجزایر (1975)]</ref> | ||
=قرارداد1975م و آغاز یک پایان= | =قرارداد1975م و آغاز یک پایان= | ||
مناقشات و درگیری‌های مرزی میان ایران و عراق پس از فروپاشی [[امپراتوری عثمانی]] و تشکیل کشور [[عراق]] پایان نیافت. اردیبهشت سال 1348ش روابط [[ایران]] و [[عراق]] به‌شدت تیره شد و دو طرف شروع به جنگ تبلیغاتی علیه یکدیگر کردند. در همین سال بود که دولت [[عراق ]] اعلام کرد کشتی‌های ایران حق تردد و عبور و مرور از اروندرود یا شط‌العرب را ندارند و از [[ایران]] به صورت رسمی درخواست کرد که کشتی‌هایش وارد آب این رودخانه نشوند. در نتیجه [[ایران]] به ارتش اعلام آماده‌باش داد. شرایط به گونه‌ای بحرانی شد که نیروهای نظامی در اطراف این رودخانه مستقر شدند. | مناقشات و درگیری‌های مرزی میان ایران و عراق پس از فروپاشی [[امپراتوری عثمانی]] و تشکیل کشور [[عراق]] پایان نیافت. اردیبهشت سال 1348ش روابط [[ایران]] و [[عراق]] به‌شدت تیره شد و دو طرف شروع به جنگ تبلیغاتی علیه یکدیگر کردند. در همین سال بود که دولت [[عراق]] اعلام کرد کشتی‌های ایران حق تردد و عبور و مرور از اروندرود یا شط‌العرب را ندارند و از [[ایران]] به صورت رسمی درخواست کرد که کشتی‌هایش وارد آب این رودخانه نشوند. در نتیجه [[ایران]] به ارتش اعلام آماده‌باش داد. شرایط به گونه‌ای بحرانی شد که نیروهای نظامی در اطراف این رودخانه مستقر شدند. | ||
نیروی دریایی ایران برای آنکه حاکمیت خود را بر این رودخانه تثبیت نماید کشتی ابن سینا را که پرچم [[ایران]] بر آن برافراشته شده بود محافظت و مورد حمایت و پشتیبانی خود قرار داد. در مقابل [[عراق]] واکنش نشان داد و به‌سرعت نزدیک به بیست‌هزار ایرانی ساکن [[عراق]] را اخراج کرد. در عین حال، درگیری‌های پراکنده‌ای میان دو طرف رخ داد؛ درگیری‌هایی که در آن ارتش و نیروی دریایی [[ایران]] موضع نسبتا برتری داشت. با این حال، همین درگیری‌ها بود که از هر دو طرف تلفاتی برجای گذاشت و شورای امنیت را بر آن داشت تا با میانجی‌گری این چالش منطقه‌ای را حل و فصل نماید. سازمان ملل این کار را با واسطه [[الجزایر]] انجام داد و این کشور تلاش کرد دو طرف را به مذاکره، گفت‌وگو و حل و فصل مسائل فی مابین از طریق دیپلماتیک تشویق نماید.<ref>اصغرجعفری ولدانی، اختلافات مرزی [[ایران]] و [[عراق]]، [[تهران]]، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، 1367، ص 35</ref> | نیروی دریایی ایران برای آنکه حاکمیت خود را بر این رودخانه تثبیت نماید کشتی ابن سینا را که پرچم [[ایران]] بر آن برافراشته شده بود محافظت و مورد حمایت و پشتیبانی خود قرار داد. در مقابل [[عراق]] واکنش نشان داد و به‌سرعت نزدیک به بیست‌هزار ایرانی ساکن [[عراق]] را اخراج کرد. در عین حال، درگیری‌های پراکنده‌ای میان دو طرف رخ داد؛ درگیری‌هایی که در آن ارتش و نیروی دریایی [[ایران]] موضع نسبتا برتری داشت. با این حال، همین درگیری‌ها بود که از هر دو طرف تلفاتی برجای گذاشت و شورای امنیت را بر آن داشت تا با میانجی‌گری این چالش منطقه‌ای را حل و فصل نماید. سازمان ملل این کار را با واسطه [[الجزایر]] انجام داد و این کشور تلاش کرد دو طرف را به مذاکره، گفت‌وگو و حل و فصل مسائل فی مابین از طریق دیپلماتیک تشویق نماید.<ref>اصغرجعفری ولدانی، اختلافات مرزی [[ایران]] و [[عراق]]، [[تهران]]، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، 1367، ص 35</ref> | ||
| خط ۷۵: | خط ۷۵: | ||
در واقع باید گفت که هرچند که قرارداد و تمام الحاقات آن در عراق به امضای دو نفر رسید، اما از آنجا که [[هواری بودمین]]، رئیس‌جمهور [[الجزایر]]، و سایر مقام‌های این کشور نقشی بی‌بدیل در به ثمر رساندن آن داشتند به قرارداد [[الجزایر]] شهره گشت؛ قراردادی که بیش از آنکه پایان یک آغاز باشد، آغاز یک پایان بود و در درگیری‌های بعدی دو کشور اثرگذار بود.<ref>در گفت‌وگو با مرتضی کاخی مطرح شد: ناگفته‌های قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر، اعتماد، ش 1583 (16 اردیبهشت 1390)</ref> | در واقع باید گفت که هرچند که قرارداد و تمام الحاقات آن در عراق به امضای دو نفر رسید، اما از آنجا که [[هواری بودمین]]، رئیس‌جمهور [[الجزایر]]، و سایر مقام‌های این کشور نقشی بی‌بدیل در به ثمر رساندن آن داشتند به قرارداد [[الجزایر]] شهره گشت؛ قراردادی که بیش از آنکه پایان یک آغاز باشد، آغاز یک پایان بود و در درگیری‌های بعدی دو کشور اثرگذار بود.<ref>در گفت‌وگو با مرتضی کاخی مطرح شد: ناگفته‌های قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر، اعتماد، ش 1583 (16 اردیبهشت 1390)</ref> | ||
=محتوای کلی قرارداد الجزایر= | =محتوای کلی قرارداد الجزایر= | ||
در قرارداد [[الجزایر]] مرزهای آبی دو کشور بر اساس خط تالوگ و مرزهای خاکی بر اساس پروتکل قسطنطنیه در زمان [[امپراتوری عثمانی]] تعیین شد. همچنین دو کشور توافق کردند تا از ورود و عملیات مسببین ناامنی در مرزهای دو کشور جلوگیری به عمل آورند. ایران اگرچه توانست خطوط مرزی میان دو کشور را تثبیت نماید، اما شاه متعهد شد دست از حمایت و پشتیبانی کردهای عراق بردارد و این دستاوردی برای حزب بعث بود که با کردهای عراق مشکل داشت. البته عراقی‌ها نیز متعهد شدند که از فعالیت مخالفان رژیم [[ایران]] و به‌خصوص کمونیست‌ها در [[عراق]] و به‌خصوص نواحی مرزی جلوگیری به عمل آورند. این عهدنامه دارای هشت ماده، سه پروتکل و برخی الحاقات بود و در اردیبهشت سال 1355م به تصویب مجلس شورای ملی و سنای ایران رسید.<ref>همان</ref> | در قرارداد [[الجزایر]] مرزهای آبی دو کشور بر اساس خط تالوگ و مرزهای خاکی بر اساس پروتکل قسطنطنیه در زمان [[امپراتوری عثمانی]] تعیین شد. همچنین دو کشور توافق کردند تا از ورود و عملیات مسببین ناامنی در مرزهای دو کشور جلوگیری به عمل آورند. ایران اگرچه توانست خطوط مرزی میان دو کشور را تثبیت نماید، اما شاه متعهد شد دست از حمایت و پشتیبانی کردهای عراق بردارد و این دستاوردی برای حزب بعث بود که با کردهای عراق مشکل داشت. البته عراقی‌ها نیز متعهد شدند که از فعالیت مخالفان رژیم [[ایران]] و به‌خصوص کمونیست‌ها در [[عراق]] و به‌خصوص نواحی مرزی جلوگیری به عمل آورند. این عهدنامه دارای هشت ماده، سه پروتکل و برخی الحاقات بود و در اردیبهشت سال 1355م به تصویب مجلس شورای ملی و سنای ایران رسید.<ref>همان</ref> | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۱: | ||
پس از انعقاد قرارداد دو طرف به اظهارنظر در مورد قرارداد پرداختند و هریک آن را موفقیتی برای سیاست خارجی خود قلمداد نمودند. [[اسدالله علم]] آن را یک پیروزی برای سیاست خارجی [[ایران]] و رژیم پهلوی توصیف کرد. البته با توجه به پیروزی‌های [[ایران]] در زمان درگیری‌های دو کشور و دست بالای [[ایران]] در مذاکرات انتظار می‌رفت [[ایران]] بتواند قرارداد بهتری امضا کند. در مقابل در [[عراق]] برخی از شخصیت‌ها و رجل سیاسی این کشور [[صدام]] را به واسطه آن تحسین کردند. در عین حال برخی نیز آن را شکستی برای [[عراق]] توصیف نمودند. [[صدام]] برای اینکه از مخالفت‌ها با خود بکاهد در جریان دیدار [[امیر عباس هویدا]] از عراق، که در سال 1355ش رخ داد، به صورت نامتعارفی در یک صندلی بلندتر نشست تا به این ترتیب مقام رسمی [[ایران]] را تحقیر نماید. | پس از انعقاد قرارداد دو طرف به اظهارنظر در مورد قرارداد پرداختند و هریک آن را موفقیتی برای سیاست خارجی خود قلمداد نمودند. [[اسدالله علم]] آن را یک پیروزی برای سیاست خارجی [[ایران]] و رژیم پهلوی توصیف کرد. البته با توجه به پیروزی‌های [[ایران]] در زمان درگیری‌های دو کشور و دست بالای [[ایران]] در مذاکرات انتظار می‌رفت [[ایران]] بتواند قرارداد بهتری امضا کند. در مقابل در [[عراق]] برخی از شخصیت‌ها و رجل سیاسی این کشور [[صدام]] را به واسطه آن تحسین کردند. در عین حال برخی نیز آن را شکستی برای [[عراق]] توصیف نمودند. [[صدام]] برای اینکه از مخالفت‌ها با خود بکاهد در جریان دیدار [[امیر عباس هویدا]] از عراق، که در سال 1355ش رخ داد، به صورت نامتعارفی در یک صندلی بلندتر نشست تا به این ترتیب مقام رسمی [[ایران]] را تحقیر نماید. | ||
در اظهار نظری دیگر [[طارق عزیز]]، وزیر امور خارجه وقت [[عراق]]، بعدها مدعی شد شاه [[ایران]] در مورد امضای قرارداد [[الجزایر ]] دچار تردید شده بود. در نتیجه او را تحت فشار قرار دادیم و به او متذکر شدیم اگر قرارداد را امضا نکند دست مخالفان حکومت پهلوی در [[عراق]] را باز خواهیم گذاشت. در نتیجه از تردیدهای شاه کاسته شد و موافقت خود را با امضای قرارداد اعلام کرد.<ref>علیرضا ازغندی، روابط خارجی ایران (دولت دست‌نشانده) ۱۳۵۷- ۱۳۲۰، تهران، انتشارات قومس، ص 409</ref> | در اظهار نظری دیگر [[طارق عزیز]]، وزیر امور خارجه وقت [[عراق]]، بعدها مدعی شد شاه [[ایران]] در مورد امضای قرارداد [[الجزایر]] دچار تردید شده بود. در نتیجه او را تحت فشار قرار دادیم و به او متذکر شدیم اگر قرارداد را امضا نکند دست مخالفان حکومت پهلوی در [[عراق]] را باز خواهیم گذاشت. در نتیجه از تردیدهای شاه کاسته شد و موافقت خود را با امضای قرارداد اعلام کرد.<ref>علیرضا ازغندی، روابط خارجی ایران (دولت دست‌نشانده) ۱۳۵۷- ۱۳۲۰، تهران، انتشارات قومس، ص 409</ref> | ||
در دسامبر ۲۰۰۷ میلادی روزنامه الحیات مدعی شد که جلال طالبانی رئیس‌جمهور [[عراق]] که پس از سقوط رژیم [[صدام حسین]] به این مقام برگزیده شد، در گفتگویی با این روزنامه، اعتبار قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر را که خط مرزی [[ایران]] و [[عراق]] در آب‌های اروندرود را تعیین کرده‌است را ملغی دانسته و تأکید کرده که این قرارداد نه بین [[عراق]] و [[جمهوری اسلامی ایران]]، بلکه بین صدام حسین و نظام شاهنشاهی ایران منعقد شده‌است.<ref>[https://www.irna.ir/news/83697890/%D9%81%D8%B3%D8%AE-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A8%D9%87%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%AA%D8%AD%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C فسخ قرارداد الجزایر بهانه‌ای برای آغاز جنگ تحمیلی]</ref> برخی این اظهار نظر را تحت تأثیر تلقین‌های مشاور امنیتی وقت طالبانی می‌دانند.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/report/show/739021 بررسی تاریخی اختلافات حقوقی ایران و عراق در مورد اروندرود]</ref> | در دسامبر ۲۰۰۷ میلادی روزنامه الحیات مدعی شد که جلال طالبانی رئیس‌جمهور [[عراق]] که پس از سقوط رژیم [[صدام حسین]] به این مقام برگزیده شد، در گفتگویی با این روزنامه، اعتبار قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر را که خط مرزی [[ایران]] و [[عراق]] در آب‌های اروندرود را تعیین کرده‌است را ملغی دانسته و تأکید کرده که این قرارداد نه بین [[عراق]] و [[جمهوری اسلامی ایران]]، بلکه بین صدام حسین و نظام شاهنشاهی ایران منعقد شده‌است.<ref>[https://www.irna.ir/news/83697890/%D9%81%D8%B3%D8%AE-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B1-%D8%A8%D9%87%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%AA%D8%AD%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C فسخ قرارداد الجزایر بهانه‌ای برای آغاز جنگ تحمیلی]</ref> برخی این اظهار نظر را تحت تأثیر تلقین‌های مشاور امنیتی وقت طالبانی می‌دانند.<ref>[https://rc.majlis.ir/fa/report/show/739021 بررسی تاریخی اختلافات حقوقی ایران و عراق در مورد اروندرود]</ref> | ||
| خط ۹۲: | خط ۹۲: | ||
در نتیجه، [[بغداد]] دیگر در مناطق مرزی دست به ایجاد تحرکاتی نزد و درگیری‌های دو طرف به حداقل رسید. این روند تا پیروزی انقلاب اسلامی ادامه داشت.<ref>فصلنامه تاریخ روابط خارجی، مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه، ش ۱۹ (تابستان ۱۳۸۳)، ص ۱۵۵</ref> | در نتیجه، [[بغداد]] دیگر در مناطق مرزی دست به ایجاد تحرکاتی نزد و درگیری‌های دو طرف به حداقل رسید. این روند تا پیروزی انقلاب اسلامی ادامه داشت.<ref>فصلنامه تاریخ روابط خارجی، مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه، ش ۱۹ (تابستان ۱۳۸۳)، ص ۱۵۵</ref> | ||
==لغو یکجانبه قرارداد از سوی صدام== | == لغو یکجانبه قرارداد از سوی صدام == | ||
پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و سرنگونی [[رژیم پهلوی]]، دولت [[عراق]] [[جمهوری اسلامی ایران]] را به رسمیت شناخت و علاقه خود را به ادامه حسن همجواری و گسترش روابط دو جانبه ابراز نمود. با وجود این از ایران خواست در قرارداد [[الجزایر]] و به‌ویژه در بخش مربوط به اروندرود تجدیدنظر نماید؛ درخواستی که با پاسخ منفی تهران روبه‌رو شد و عراق با توجه به وجود شرایط انقلابی در ایران و عدم تثبیت نظام جدید فرصت را مناسب دید تا اغراض و اهداف خود را دنبال کند. [[صدام حسین]] که در مورد اوضاع داخلی [[ایران]] دچار اشتباه محاسباتی شده بود درصدد برآمد که از طریق زور نیات خود را عملی کند.<ref>همان، ص 156</ref> | پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و سرنگونی [[رژیم پهلوی]]، دولت [[عراق]] [[جمهوری اسلامی ایران]] را به رسمیت شناخت و علاقه خود را به ادامه حسن همجواری و گسترش روابط دو جانبه ابراز نمود. با وجود این از ایران خواست در قرارداد [[الجزایر]] و به‌ویژه در بخش مربوط به اروندرود تجدیدنظر نماید؛ درخواستی که با پاسخ منفی تهران روبه‌رو شد و عراق با توجه به وجود شرایط انقلابی در ایران و عدم تثبیت نظام جدید فرصت را مناسب دید تا اغراض و اهداف خود را دنبال کند. [[صدام حسین]] که در مورد اوضاع داخلی [[ایران]] دچار اشتباه محاسباتی شده بود درصدد برآمد که از طریق زور نیات خود را عملی کند.<ref>همان، ص 156</ref> | ||
| خط ۱۰۳: | خط ۱۰۳: | ||
'''مجموع دلایل عراقی‌ها برای لغو قرارداد 1975 الجزایر را می توان به موارد ذیل اشاره کرد:''' | '''مجموع دلایل عراقی‌ها برای لغو قرارداد 1975 الجزایر را می توان به موارد ذیل اشاره کرد:''' | ||
1 . جلوگیری از صدور انقلاب اسلامی ایران. | 1. جلوگیری از صدور انقلاب اسلامی ایران. | ||
2 . قرارداد ۱۹۷۵ [[الجزایر]] به دولت عراق تحمیل شده‌است. | 2. قرارداد ۱۹۷۵ [[الجزایر]] به دولت عراق تحمیل شده‌است. | ||
3. پیمان الجزایر نیمی از شط‌العرب را به [[ایران]] بخشیده است. | 3. پیمان الجزایر نیمی از شط‌العرب را به [[ایران]] بخشیده است. | ||
| خط ۱۳۵: | خط ۱۳۵: | ||
در همین راستا، [[صدام حسین]] در اوائل 1359 در شمال عراق، طی یک حمله شدید به مقامات [[جمهوری اسلامی ایران]] گفت: «عراق آماده است با زور تمام اختلافات خود را با ایران حل کند!» | در همین راستا، [[صدام حسین]] در اوائل 1359 در شمال عراق، طی یک حمله شدید به مقامات [[جمهوری اسلامی ایران]] گفت: «عراق آماده است با زور تمام اختلافات خود را با ایران حل کند!» | ||
وی در اجلاس فوق العاده مجلس ملی [[عراق]] در تاریخ 17سپتامبر 1980 (26 شهریور 1359) ضمن اعلام لغو یک جانبه عهدنامه 1975، [[الجزایر ]] گفت: «الغای عهدنامه مذکور، مصب (ورودی آب به دریا) شط العرب را به وضع قانونی آن قبل از قرارداد 6 مارس 1975، باز میگرداند و بدین ترتیب رودخانه مذکور همان طور که در طول تاریخ نیز چنین بوده است، به عراق و اعراب تعلق میگیرد و عراق علیه هر کسی که بخواهد با این تصمیم قانونی و بر حق مخالفت ورزد با قدرت و توانایی تمام مقابله خواهد کرد.»<ref>[https://www.iribnews.ir/fa/news/1302512/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82%DB%8C-%D9%84%D8%BA%D9%88-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B1-1975 بررسی حقوقی لغو قرارداد الجزایر (1975)]</ref> | وی در اجلاس فوق العاده مجلس ملی [[عراق]] در تاریخ 17سپتامبر 1980 (26 شهریور 1359) ضمن اعلام لغو یک جانبه عهدنامه 1975، [[الجزایر]] گفت: «الغای عهدنامه مذکور، مصب (ورودی آب به دریا) شط العرب را به وضع قانونی آن قبل از قرارداد 6 مارس 1975، باز میگرداند و بدین ترتیب رودخانه مذکور همان طور که در طول تاریخ نیز چنین بوده است، به عراق و اعراب تعلق میگیرد و عراق علیه هر کسی که بخواهد با این تصمیم قانونی و بر حق مخالفت ورزد با قدرت و توانایی تمام مقابله خواهد کرد.»<ref>[https://www.iribnews.ir/fa/news/1302512/%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82%DB%8C-%D9%84%D8%BA%D9%88-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B1-1975 بررسی حقوقی لغو قرارداد الجزایر (1975)]</ref> | ||
=پایان جنگ تحمیلی و قبول مفاد قرارداد الجزایر= | =پایان جنگ تحمیلی و قبول مفاد قرارداد الجزایر= | ||
پس از لغو یک جانبه قرارداد ۱۹۷۵ مرزی ایران و عراق از سوی بغداد در سال ۱۳۵۹ و شروع جنگ تحمیلی عراق علیه [[ایران]]، حالت خصمانه میان دو کشور تا زمان برقراری آتش بس در جبهه‌های جنگ ایران و عراق در سال ۱۳۶۷ برقرار بود . بعد از برقراری آتش بس علی رغم حسن نیت [[ایران]] برای شروع مذاکرات صلح بر اساس قرارداد مرزی ۱۹۷۵ قطعنامه ۵۹۸ سازمان ملل، دولت عراق با ارائه پیش شرطهایی ضمن به بن بست کشانیدن مذاکرات صلح، حاضر به پذیرش رسمی قرارداد ۱۹۷۵ [[الجزایر]] به عنوان مبنای مذاکرات دو جانبه نبود . | پس از لغو یک جانبه قرارداد ۱۹۷۵ مرزی ایران و عراق از سوی بغداد در سال ۱۳۵۹ و شروع جنگ تحمیلی عراق علیه [[ایران]]، حالت خصمانه میان دو کشور تا زمان برقراری آتش بس در جبهه‌های جنگ ایران و عراق در سال ۱۳۶۷ برقرار بود. بعد از برقراری آتش بس علی رغم حسن نیت [[ایران]] برای شروع مذاکرات صلح بر اساس قرارداد مرزی ۱۹۷۵ قطعنامه ۵۹۸ سازمان ملل، دولت عراق با ارائه پیش شرطهایی ضمن به بن بست کشانیدن مذاکرات صلح، حاضر به پذیرش رسمی قرارداد ۱۹۷۵ [[الجزایر]] به عنوان مبنای مذاکرات دو جانبه نبود. | ||
در چنین حالتی و در شرایطی که مذاکرات به بن بست رسیده بود، [[عراق]] طی یک سلسله تحولات داخلی و منطقه‌ای به [[کویت]] یورش برده این کشور را تصرف کرد . حمله [[عراق]] به کویت باعث شد که ده‌ها هزار نیرو از کشورهای غربی به دفاع از کویت در برابر [[عراق]] صف آرایی کنند. | در چنین حالتی و در شرایطی که مذاکرات به بن بست رسیده بود، [[عراق]] طی یک سلسله تحولات داخلی و منطقه‌ای به [[کویت]] یورش برده این کشور را تصرف کرد. حمله [[عراق]] به کویت باعث شد که ده‌ها هزار نیرو از کشورهای غربی به دفاع از کویت در برابر [[عراق]] صف آرایی کنند. | ||
در این که چرا [[صدام]] در سال ۱۹۹۰ بار دیگر عهدنامه مرزی ۱۹۷۵ را پذیرفت، دلایل بسیاری اقامه شده است: مهمترین این دلایل را باید ارزیابی [[صدام]] از اوضاع و شرایط جدید منطقه به حساب آورد. [[صدام]] در حالی [[کویت]] را در تصرف داشت که با تسلط بر این کشور، مالک ۲۰ درصد از ذخایر نفت جهان شده بود و رویای رهبری بر [[جهان عرب]] را در شرف تحقق می‌دید. | در این که چرا [[صدام]] در سال ۱۹۹۰ بار دیگر عهدنامه مرزی ۱۹۷۵ را پذیرفت، دلایل بسیاری اقامه شده است: مهمترین این دلایل را باید ارزیابی [[صدام]] از اوضاع و شرایط جدید منطقه به حساب آورد. [[صدام]] در حالی [[کویت]] را در تصرف داشت که با تسلط بر این کشور، مالک ۲۰ درصد از ذخایر نفت جهان شده بود و رویای رهبری بر [[جهان عرب]] را در شرف تحقق می‌دید. | ||
از سویی، عراق برای تحقق کامل این رؤیا، با لشگرکشی بی سابقه غربی‌ها و علی الخصوص [[امریکا]] به منطقه روبرو بود . در چنین شرایطی ارزیابی [[صدام]] بر این قرار گرفته بود که از حالت نه جنگ، نه صلح با [[ایران]] خارج شده و به جای ائتلاف نیرو در برابر [[ایران]] نه تنها نیروهایش را از مرزهای ایران به مرزهای [[کویت]] و مقابله با ارتش‌های متحدین انتقال دهد، بلکه اگر امکان داشت در یک سطح بالاتر ایران را نیز به مصاف و رویارویی با ارتش‌های متحدین تحت رهبری [[امریکا]] بکشاند . برای اجرای چنین کاری نیاز بود که اختلافات خود را با [[ایران]] کنار گذاشته، قرارداد ۱۹۷۵ را بار دیگر به رسمیت بشناسد. | از سویی، عراق برای تحقق کامل این رؤیا، با لشگرکشی بی سابقه غربی‌ها و علی الخصوص [[امریکا]] به منطقه روبرو بود. در چنین شرایطی ارزیابی [[صدام]] بر این قرار گرفته بود که از حالت نه جنگ، نه صلح با [[ایران]] خارج شده و به جای ائتلاف نیرو در برابر [[ایران]] نه تنها نیروهایش را از مرزهای ایران به مرزهای [[کویت]] و مقابله با ارتش‌های متحدین انتقال دهد، بلکه اگر امکان داشت در یک سطح بالاتر ایران را نیز به مصاف و رویارویی با ارتش‌های متحدین تحت رهبری [[امریکا]] بکشاند. برای اجرای چنین کاری نیاز بود که اختلافات خود را با [[ایران]] کنار گذاشته، قرارداد ۱۹۷۵ را بار دیگر به رسمیت بشناسد. | ||
بدین ترتیب [[عراق]] با پذیرش قرارداد ۱۹۷۵، به خواست و ادعای همیشگی [[ایران]] عمل پوشاند . اما تحولات به گونه‌ای پیش رفت که اشتباه بودن محاسبات صدام را ثابت کرد . شاید یکی از دلایلی که باعث شد روند مذاکرات بعد از پذیرش قرارداد ۱۹۷۵ از سوی [[عراق]] هنوز هم از بن بست خارج نشود، محاسبات اشتباه دیگری از سوی عراقی‌ها باشد. | بدین ترتیب [[عراق]] با پذیرش قرارداد ۱۹۷۵، به خواست و ادعای همیشگی [[ایران]] عمل پوشاند. اما تحولات به گونه‌ای پیش رفت که اشتباه بودن محاسبات صدام را ثابت کرد. شاید یکی از دلایلی که باعث شد روند مذاکرات بعد از پذیرش قرارداد ۱۹۷۵ از سوی [[عراق]] هنوز هم از بن بست خارج نشود، محاسبات اشتباه دیگری از سوی عراقی‌ها باشد. | ||
صدام به مدت هشت سال با حمایت بین المللی و منطقه‌ای جنگ علیه ملت [[ایران]] را ادامه داد و با پایداری ملت و دولت [[جمهوری اسلامی ایران]] و جانفشانی رزمندگان اسلامی، رژیم [[صدام]] در رسیدن به اهدافش ناکام گردید و سرانجام به پشت مرزهای شناخته شده ی بین المللی عقب‌نشینی نمود و ملت ایران با مقاومت خود عملاً قرارداد مزبور را اجرایی | صدام به مدت هشت سال با حمایت بین المللی و منطقه‌ای جنگ علیه ملت [[ایران]] را ادامه داد و با پایداری ملت و دولت [[جمهوری اسلامی ایران]] و جانفشانی رزمندگان اسلامی، رژیم [[صدام]] در رسیدن به اهدافش ناکام گردید و سرانجام به پشت مرزهای شناخته شده ی بین المللی عقب‌نشینی نمود و ملت ایران با مقاومت خود عملاً قرارداد مزبور را اجرایی نمود، با صدور قطعنامه ی 598 شورای امنیت [[سازمان ملل متحد]] و تأکید بند «1» قطعنامه ی مزبور بر لازم الاجرا بودن عهدنامه 1975 الجزایر باردیگر حقانیت [[ایران]] به اثبات رسید. پس از پایان جنگ ایران و عراق در تیرماه سال 1367 (1988) و پیرو آن برقراری آتش بس رسمی بین دو کشور، در واقع هر دو کشور در حالتی بین جنگ و صلح قرار گرفتند؛ چرا که هنوز عراق از پذیرش و اعلام رسمی و تأیید مجدد قرارداد معتبر مرزی 1975 الجزایر در قبال ایران خودداری می‌کرد.<ref>اسدی، بیژن .(1385). خلیج فارس و مسائل آن، تهران، نشر وزارت ارشاد اسلامی</ref> | ||
قطعنامه 598 هشتمین قطعنامه شورای امنیت در تاریخ 29/4/1366 تصویب و صادر شد.این قطعنامه که پس از پنج ماه مذاکره به تصویب رسید نخستین قطعنامه‌ای است که موضوع جنگ ایران و عراق را در چارچوب فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد مورد بررسی قرار می‌دهد. شرایطی که در این قطعنامه وجود داشت تا حدود زیادی برای ایران مناسبتر از هفت قطعنامه قبلی بود و [[عراق]] نیز که از طولانی شدن جنگ ضربه‌های شدید دیده بود و ادامه جنگ را غیر ممکن می‌دید تن به قبول این قطعنامه داد. مهمترین دستاورد این قطعنامه به رسمیت شناختن مرزهای تعیین شده در قرارداد 1975الجزایر بود. در این قطعنامه به عنوان مهمترین مفاد چنین ذکر شده است: | قطعنامه 598 هشتمین قطعنامه شورای امنیت در تاریخ 29/4/1366 تصویب و صادر شد. این قطعنامه که پس از پنج ماه مذاکره به تصویب رسید نخستین قطعنامه‌ای است که موضوع جنگ ایران و عراق را در چارچوب فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد مورد بررسی قرار می‌دهد. شرایطی که در این قطعنامه وجود داشت تا حدود زیادی برای ایران مناسبتر از هفت قطعنامه قبلی بود و [[عراق]] نیز که از طولانی شدن جنگ ضربه‌های شدید دیده بود و ادامه جنگ را غیر ممکن می‌دید تن به قبول این قطعنامه داد. مهمترین دستاورد این قطعنامه به رسمیت شناختن مرزهای تعیین شده در قرارداد 1975الجزایر بود. در این قطعنامه به عنوان مهمترین مفاد چنین ذکر شده است: | ||
1- درخواست از دو کشور برای اعلام و رعایت آتش بس فوری و بازگشت به مرزهای بین المللی(منظور مرزهای تعیین شده در قرارداد1975 می‌باشد). | 1- درخواست از دو کشور برای اعلام و رعایت آتش بس فوری و بازگشت به مرزهای بین المللی(منظور مرزهای تعیین شده در قرارداد1975 می‌باشد). | ||
| خط ۱۵۵: | خط ۱۵۵: | ||
2- رسیدن به یک راه حل عادلانه با میانجی‌گری دبیرکل درباره همه موضوعات.3-بررسی راه‌های افزایش ثبات منطقه(به رسمیت شناختن مرزهای بین المللی و عدم تجاوز به آنها). البته نکات با اهمیت دیگری مانند مشخص کردن مقصر جنگ و پرداخت غرامت از طرف آن کشور و ... نیز در این قطعنامه آورده شده بود. | 2- رسیدن به یک راه حل عادلانه با میانجی‌گری دبیرکل درباره همه موضوعات.3-بررسی راه‌های افزایش ثبات منطقه(به رسمیت شناختن مرزهای بین المللی و عدم تجاوز به آنها). البته نکات با اهمیت دیگری مانند مشخص کردن مقصر جنگ و پرداخت غرامت از طرف آن کشور و ... نیز در این قطعنامه آورده شده بود. | ||
به هر ترتیب این قطعنامه در تاریخ 17/4/1367از طرف جمهوری اسلامی ایران پذیرفته شد و مفاد آن از آن پس لازم الاجرا شدند. در نهایت دو مسئله به اجرایی شدن مفاد قطعنامه 598 که تائیدی بر قرارداد1975 [[الجزایر]] بود تاثیر گذاشت: اولی که همان طولانی شدن روند جنگ و فرسایش نیروی عراق و ناتوانی از تداوم جنگ با [[ایران]] بود و دومی تهاجم [[عراق]] به کویت در سال 1369بود که باعث شد [[عراق]] در صدد حل و فصل اختلافات(اساسی بر سر تعیین مرز) خود با ایران از طریق پذیرش کامل عهدنامه 1975 الجزایر برآید. از این رو زمینه مناسب برای سیاست خارجی [[جمهوری اسلامی ایران]] فراهم گردید تا مذاکرات صلح را بر مبنای معاهده 1975 آغاز کند. زیرا [[صدام حسین]] رئیس‌جمهور [[عراق ]] طی نامه‌ای رسمی در تاریخ 24مرداد1369 به رئیس‌جمهور ایران عهدنامه 1975 را پذیرفت. وی همچنین، با بندهای 6و7 قطعنامه 598 و عقب‌نشینی عراق از مناطق اشغالی ایران با مرزهای تعیین شده در قرارداد 1975 بازگشت.<ref>دهقانی فیروزآبادی، جلال.(1389). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، نشر | به هر ترتیب این قطعنامه در تاریخ 17/4/1367از طرف جمهوری اسلامی ایران پذیرفته شد و مفاد آن از آن پس لازم الاجرا شدند. در نهایت دو مسئله به اجرایی شدن مفاد قطعنامه 598 که تائیدی بر قرارداد1975 [[الجزایر]] بود تاثیر گذاشت: اولی که همان طولانی شدن روند جنگ و فرسایش نیروی عراق و ناتوانی از تداوم جنگ با [[ایران]] بود و دومی تهاجم [[عراق]] به کویت در سال 1369بود که باعث شد [[عراق]] در صدد حل و فصل اختلافات(اساسی بر سر تعیین مرز) خود با ایران از طریق پذیرش کامل عهدنامه 1975 الجزایر برآید. از این رو زمینه مناسب برای سیاست خارجی [[جمهوری اسلامی ایران]] فراهم گردید تا مذاکرات صلح را بر مبنای معاهده 1975 آغاز کند. زیرا [[صدام حسین]] رئیس‌جمهور [[عراق]] طی نامه‌ای رسمی در تاریخ 24مرداد1369 به رئیس‌جمهور ایران عهدنامه 1975 را پذیرفت. وی همچنین، با بندهای 6و7 قطعنامه 598 و عقب‌نشینی عراق از مناطق اشغالی ایران با مرزهای تعیین شده در قرارداد 1975 بازگشت.<ref>دهقانی فیروزآبادی، جلال. (1389). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران، نشر سمت، چاپ سوم</ref> <ref>[http://22bahman.ir/show.php?page=post&id=14665 قرارداد 1975 الجزایر، از حرف تا عمل]</ref> | ||
==نامه صدام حسین به آقای‌هاشمی‌رفسنجانی و پذیرش مجدد قرارداد 1975 الجزایر== | == نامه صدام حسین به آقای‌هاشمی‌رفسنجانی و پذیرش مجدد قرارداد 1975 الجزایر == | ||
این قرارداد همان طور که در سطر‌های نخست گزارش به آن اشاره شد از سوی [[صدام]] پاره شد، اما روز24 مرداد ماه سال 1369 طی نامه شخص [[صدام حسین]] به آقای‌ها[[هاشمی رفسنجانی|شمی رفسنجانی]] که در آن زمان رئیس‌جمهور [[ایران]] بود مجدد پذیرفته شد. | این قرارداد همان طور که در سطر‌های نخست گزارش به آن اشاره شد از سوی [[صدام]] پاره شد، اما روز24 مرداد ماه سال 1369 طی نامه شخص [[صدام حسین]] به آقای‌ها[[هاشمی رفسنجانی|شمی رفسنجانی]] که در آن زمان رئیس‌جمهور [[ایران]] بود مجدد پذیرفته شد. | ||
| خط ۱۶۳: | خط ۱۶۳: | ||
[[پرونده:صدام و هاشمی رفسنجانی.jpg|جایگزین=|بندانگشتی|صدام حسین و‌هاشمی رفسنجانی]] | [[پرونده:صدام و هاشمی رفسنجانی.jpg|جایگزین=|بندانگشتی|صدام حسین و‌هاشمی رفسنجانی]] | ||
«بسم‌الله الرحمن الرحیم | «بسم‌الله الرحمن الرحیم | ||
حضرت رئیس‌جمهور، [[علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی|علی‌اکبر‌هاشمی رفسنجانی]]، رئیس [[جمهوری اسلامی ایران]]. پس از اتکال بر خداوند متعال و به نیت از بین بردن تمامی موانعی که بر سر راه ایجاد روابط برادرانه میان تمام مسلمانان و از جمله برادران مسلمان ایران وجود دارد و به منظور فعال ساختن جدی و هماهنگ کردن برادران مومن جهت رویاروئی با اشراری که می‌خواهند به مسلمانان و امت عرب ضربه بزنند و برای این که ایران و عراق را از تحریکات و بازی‌های قدرت‌های شرور بین‌المللی و وابستگان آنان در منطقه بازداریم و به منظور هماهنگی با روح اصولی که در 12 اوت 1990 به منظور ایجاد صلح دائمی و همه جانبه در منطقه اعلام کردیم و خواست ما از آن نامه برقراری صلح دایم و همه جانبه در منطقه بود و برای آن که از هرگونه بهانه‌ای که مانع از همکاری و موجب افکار بد | حضرت رئیس‌جمهور، [[علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی|علی‌اکبر‌هاشمی رفسنجانی]]، رئیس [[جمهوری اسلامی ایران]]. پس از اتکال بر خداوند متعال و به نیت از بین بردن تمامی موانعی که بر سر راه ایجاد روابط برادرانه میان تمام مسلمانان و از جمله برادران مسلمان ایران وجود دارد و به منظور فعال ساختن جدی و هماهنگ کردن برادران مومن جهت رویاروئی با اشراری که می‌خواهند به مسلمانان و امت عرب ضربه بزنند و برای این که ایران و عراق را از تحریکات و بازی‌های قدرت‌های شرور بین‌المللی و وابستگان آنان در منطقه بازداریم و به منظور هماهنگی با روح اصولی که در 12 اوت 1990 به منظور ایجاد صلح دائمی و همه جانبه در منطقه اعلام کردیم و خواست ما از آن نامه برقراری صلح دایم و همه جانبه در منطقه بود و برای آن که از هرگونه بهانه‌ای که مانع از همکاری و موجب افکار بد شود، ممانعت کند و همچنین برای این که امکانات عراق، دور از صحنه رویارویی عظیم معطل نماند و به منظور به کار گرفتن آنها در جهت اهدافی که مسلمانان و اعراب شرافتمند به حق برآن توافق دارند و دوری جستن از تداخل سنگرها و کینه‌ها و بغض‌ها و برای آن که خیرخواهان راه خود را در بازگشت روابط عادی خواهند یافت،به عنوان ثمره مذاکرات از زمان نامه 1990/4/21ما، تا آخرین نامه شما در هشتم اوت 1990،به عنوان حل نهایی و روشنی که جای هیچگونه ابهامی باقی نگذارد، تصمیمات زیر را اتخاذ کردیم: | ||
1 -موافقت با پیشنهاد شما که در نامه جوابیه مورخ هشتم اوت 1990 توسط «برزان ابراهیم تکریتی» نماینده ما در ژنو از آقای سیروس ناصری نماینده شما دریافت شد. پایه قرار دادن قرارداد 1957 به عنوان اصول منسجم با آنچه که در نامه 30 ژوئیه 1990 به ویژه در مورد تبادل اسرا و بندهای 6 و 7 از قطعنامه 598 آمده است. | 1 -موافقت با پیشنهاد شما که در نامه جوابیه مورخ هشتم اوت 1990 توسط «برزان ابراهیم تکریتی» نماینده ما در ژنو از آقای سیروس ناصری نماینده شما دریافت شد. پایه قرار دادن قرارداد 1957 به عنوان اصول منسجم با آنچه که در نامه 30 ژوئیه 1990 به ویژه در مورد تبادل اسرا و بندهای 6 و 7 از قطعنامه 598 آمده است. | ||
| خط ۱۶۹: | خط ۱۶۹: | ||
2 - بر اساس آنچه که در بند اول این نامه و آنچه که در نامه مورخ 30 ژوئیه 1990 آمده است، ما آماده‌ایم هیاتی را به تهران بفرستیم و یا هیاتی توسط شما به بغداد اعزام شود تا موافقتنامه‌ها را جهت امضا آماده کند. | 2 - بر اساس آنچه که در بند اول این نامه و آنچه که در نامه مورخ 30 ژوئیه 1990 آمده است، ما آماده‌ایم هیاتی را به تهران بفرستیم و یا هیاتی توسط شما به بغداد اعزام شود تا موافقتنامه‌ها را جهت امضا آماده کند. | ||
3 - به عنوان ابتکار حسن نیت، ما از روز جمعه هفدهم اوت ( 69/5/26) نیروهای خود را از مرزهای شما فرا می‌خوانیم و تنها نیروهای سمبلیکی را به عنوان نگهبانان و پلیس مرزی باقی می‌گذاریم تا در شرائط طبیعی به وظایف روزمره خود عمل کنند. | 3 - به عنوان ابتکار حسن نیت، ما از روز جمعه هفدهم اوت (69/5/26) نیروهای خود را از مرزهای شما فرا می‌خوانیم و تنها نیروهای سمبلیکی را به عنوان نگهبانان و پلیس مرزی باقی می‌گذاریم تا در شرائط طبیعی به وظایف روزمره خود عمل کنند. | ||
4 - کلیه اسرای جنگ با تمام تعداد بازداشت شدگان را فوراً از راه مرزهای زمینی از جمله خانقین و قصرشیرین و مناطقی که مورد توافق دو طرف خواهد بود، آزاد خواهیم کرد و ما اولین گام در این زمینه را روز جمعه هفدهم اوت برخواهیم داشت. | 4 - کلیه اسرای جنگ با تمام تعداد بازداشت شدگان را فوراً از راه مرزهای زمینی از جمله خانقین و قصرشیرین و مناطقی که مورد توافق دو طرف خواهد بود، آزاد خواهیم کرد و ما اولین گام در این زمینه را روز جمعه هفدهم اوت برخواهیم داشت. | ||
| خط ۱۷۹: | خط ۱۷۹: | ||
[[صدام حسین]] - رئیس‌جمهوری [[عراق]] - 23 محرم.» | [[صدام حسین]] - رئیس‌جمهوری [[عراق]] - 23 محرم.» | ||
==ضرورت اصرار بر اجرای قطعنامه 598 و قرارداد 1975== | == ضرورت اصرار بر اجرای قطعنامه 598 و قرارداد 1975== | ||
دو محور مورد تاکید [[ایران]] برای خروج از وضعیت نه جنگ نه «صلح با [[عراق]] اجرای بندهای اجرا نشده قطعنامه 598، به ویژه محور جبران غرامت و پرداخت | دو محور مورد تاکید [[ایران]] برای خروج از وضعیت نه جنگ نه «صلح با [[عراق]] اجرای بندهای اجرا نشده قطعنامه 598، به ویژه محور جبران غرامت و پرداخت خسارت» و «اجرای قرارداد 1975 الجزایر» به عنوان دو سند اصلی و تعیین کننده در روابط آینده [[ایران]] و [[عراق]] است. | ||
در مقابل، [[عراق]] تلاش دارد به جای این دو سند از زاویه لزوم امضای قرارداد صلح و تکیه بر فعال کردن کمیته‌های پنجگانه مورد توافق دو کشور در سال 1997 وارد این مسئله شود . دریافت غرامت از عراق نیازمند یک اراده و پشتیبانی از سوی جامعه بین المللی یا شورای امنیت و قدرت‌های بزرگ است که در شرایط کنونی و به طریق اولی در عراق بعد از [[صدام]] امکان تحقق آن اندک است. | در مقابل، [[عراق]] تلاش دارد به جای این دو سند از زاویه لزوم امضای قرارداد صلح و تکیه بر فعال کردن کمیته‌های پنجگانه مورد توافق دو کشور در سال 1997 وارد این مسئله شود. دریافت غرامت از عراق نیازمند یک اراده و پشتیبانی از سوی جامعه بین المللی یا شورای امنیت و قدرت‌های بزرگ است که در شرایط کنونی و به طریق اولی در عراق بعد از [[صدام]] امکان تحقق آن اندک است. | ||
قدرت‌هایی نظیر [[امریکا]]، اکنون که رژیم [[عراق]] با نظام بین الملل در چالش و ناهمسو است، از طرح و پیگیری مسئله پرداخت غرامت از سوی عراق به [[ایران]] حمایت نمی‌کنند . با این وجود، منافع ملی [[ایران]] در پی گیری جدی قطعنامه 598 و قرارداد 1975 الجزایر است . ایران بدون آن که در بحران‌های پیش روی عراق در کنار این کشور یا هر کشور دیگری قرار بگیرد، قادر به دفاع از منافع ملی خویش از جمله اجرا کردن دو سند [[قطعنامه 598]] و قرارداد 1975 الجزایر است . بر همین اساس که اکنون مذاکرات مربوط به این مسایل را فعال کرده است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3814/3820/23091/%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B1 بحران عراق و قرارداد الجزایر]</ref> | قدرت‌هایی نظیر [[امریکا]]، اکنون که رژیم [[عراق]] با نظام بین الملل در چالش و ناهمسو است، از طرح و پیگیری مسئله پرداخت غرامت از سوی عراق به [[ایران]] حمایت نمی‌کنند. با این وجود، منافع ملی [[ایران]] در پی گیری جدی قطعنامه 598 و قرارداد 1975 الجزایر است. ایران بدون آن که در بحران‌های پیش روی عراق در کنار این کشور یا هر کشور دیگری قرار بگیرد، قادر به دفاع از منافع ملی خویش از جمله اجرا کردن دو سند [[قطعنامه 598]] و قرارداد 1975 الجزایر است. بر همین اساس که اکنون مذاکرات مربوط به این مسایل را فعال کرده است.<ref>[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/3814/3820/23091/%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D9%88-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B1 بحران عراق و قرارداد الجزایر]</ref> | ||
=متن قرارداد= | =متن قرارداد= | ||
| خط ۲۳۳: | خط ۲۳۳: | ||
'''ماده 8''' | '''ماده 8''' | ||
عهدنامه حاضر و سه پروتکل و ضمائم | عهدنامه حاضر و سه پروتکل و ضمائم آنها، طبق مقررات داخلى به وسیله هر یک از طرفین معظمین متعاهدین به تصویب خواهد رسید. | ||
عهدنامه حاضر و سه پروتکل و ضمائم آنها از تاریخ مبادله اسناد تصویب که در تهران انجام خواهد شد، به موقع اجرا در خواهند آمد. | عهدنامه حاضر و سه پروتکل و ضمائم آنها از تاریخ مبادله اسناد تصویب که در تهران انجام خواهد شد، به موقع اجرا در خواهند آمد. | ||
| خط ۲۴۱: | خط ۲۴۱: | ||
'''عباسعلى خلعتبرى، وزیر امور خارجه ایران''' '''سعدون حمادى، وزیر امور خارجه عراق''' | '''عباسعلى خلعتبرى، وزیر امور خارجه ایران''' '''سعدون حمادى، وزیر امور خارجه عراق''' | ||
عهدنامه حاضر و سه پروتکل و ضمائم آنها با حضورجناب '''عبدالعزیز بوتفلیقه'''، عضو شوراى انقلاب و وزیر امور خارجه الجزایر به امضارسید. | عهدنامه حاضر و سه پروتکل و ضمائم آنها با حضورجناب '''عبدالعزیز بوتفلیقه'''، عضو شوراى انقلاب و وزیر امور خارجه الجزایر به امضارسید. | ||
این عهدنامه که داراى 8 ماده و سه پروتکل و ضمائم آن مى‌باشد در تاریخ 21 اردیبهشت 1355 و 29 اردیبهشت 1355 به ترتیب یه تصویب مجلسین شوراى ملى و سناى وقت رسیده است. | این عهدنامه که داراى 8 ماده و سه پروتکل و ضمائم آن مى‌باشد در تاریخ 21 اردیبهشت 1355 و 29 اردیبهشت 1355 به ترتیب یه تصویب مجلسین شوراى ملى و سناى وقت رسیده است. | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: قراردادهای ایران]] | [[رده:قراردادهای ایران]] | ||
[[رده:قراردادها]] | |||
[[رده: قراردادها]] | |||