مهدی عباسی: تفاوت میان نسخه‌ها

|}

</div>

'''‌ابوعبدالله محمد مهدی''' (نام کامل وی: أبو عبد الله محمد بن عبدالله المنصور بن محمد بن علی المهدی بالله) ملقب به «مهدی» سومین [[خلیفه]] از خلفای عباسی بود که بعد از پدرش [[منصور دوانیقی]] بین سالهای ۱۵۸ تا ۱۶۹، در [[بغداد]] خلافت و فرمانروایی [[مسلمانان]] را بر عهده داشت. مدت ده سال و چهل و پنج روز خلافت کرد و سرانجام در چهل و سه سالگی در بیست و سوم [[ماه محرم]] سال ۱۶۶ وفات یافت.

از کارهای او می‌توان به وسعت دادن [[مسجدالحرام]]، گذاشتن دستگاه برید (اطلاعات) و رونق گرفتن تجارت در بغداد اشاره کرد.  

محمد بن عبدالله بن محمد بن علی بن عبدالله بن عباس، ملقب به مهدی<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۱۱۰.</ref> سومین خلیفه عباسی پس از سفاح و منصور دوانیقی است<ref>مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۵۰۱-۵۰۲.</ref>. وی در سال ۱۲۶ق در حمیمه در نزدیکی [[مکه]] متولد شد<ref>ابن کثیر، البدایه و النهایه، بیروت، ج۱، ص۱۵۱.</ref>. پدرش منصور دوانیقی توجه ویژه‌ای به تربیت او داشت و از نوجوانی منصب‌های مهمی به او واگذار می‌کرد<ref>خضری، تاریخ خلافت عباسی، ۱۳۸۳ش، ص۴۴.</ref>.

مهدی عباسی دو پسر خود، هادی و هارون را به ترتیب و پیاپی ولیعهد خود کرد<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۱۲۴.</ref>. هرچند در اواخر عمر خود از ولیعهدی هادی پشیمان بود، اما موفق به تغییر ولیعهد نشد<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بیروت، ج۲، ص۴۰۱.</ref>.

به باور پژوهشگران معاصر، لقب مهدی برای محمد بن منصور، با هدف تضمین حمایت و پشتیبانی مردم<ref>عمر، «فرهنگ مهدویت در لقب‌های خلفای عباسی»، ص۱۷۰.</ref> و در تقابل با ادعای [[مهدویت]] نفس زکیه، انتخاب شده است<ref>طباطبایی، «گونه‌های چالش‌آفرینی عباسیان نخستین در مسئله امامت،» ص۱۳۵.</ref>. بر این اساس، گفته شده که عباسیان تلاش کردند مهدی عباسی را مهدی موعودِ ذکر شده در [[احادیث]] [[پیامبر]] معرفی کنند تا از این طریق حمایت مردم را جلب کرده و حکومت عباسی را حفظ کنند<ref>طباطبایی، «گونه‌های چالش آفرینی عباسیان نخستین در مسئله امامت»، ص۱۳۵.</ref>.

مهدی عباسی، [[امام کاظم (ع)]] را در سال ۱۵۹ق از [[مدینه]] به [[بغداد]] فراخواند و زندانی کرد<ref>ابن جوزی، تذکرة الخواص، ۱۴۱۸ق، ص۳۱۳؛ حسین، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم (عج)، ۱۳۷۶ش، ص۶۶.</ref>. پس از مدتی، امام هفتم [[شیعیان]]، پس از [[سوگند]] خوردن مبنی بر عدم قیام علیه حکومت وقت، از زندان آزاد شد و تا آخر دوره حکومت مهدی عباسی تحت‌نظر بود<ref> ابن اثیر، الکامل، ۱۹۶۵م، ج۶، ص۸۵.</ref>. امام کاظم (ع)، پس از این، به یاران خود توصیه کرد تقیه کنند<ref>حسین، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم (عج)، ۱۳۸۳ش، ص۶۵.</ref>.

برخی پژوهشگران معاصر، شهادت [[امام صادق (ع)]] و انشعاب شیعیان را سبب تضعیف موقعیت امام کاظم (ع) و در نتیجه، وادار شدن وی به برگزیدن [[تقیه]] دانسته‌اند<ref>حسین، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم (عج)، ۱۳۸۳ش، ص۶۵.</ref>. بر همین اساس، [[حکومت عباسی]] اقدامی علیه امام کاظم (ع) و پیروانش انجام نداد<ref>حسین، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم (عج)، ۱۳۸۳ش، ص۶۵.</ref>. با این حال، به تدریج پیروان دیگر فرقه‌های [[شیعه]] به یاران امام کاظم ملحق شدند و امامیه از دیگر فرقه‌های شیعه مقتدرتر شد و به همین دلیل، مهدی عباسی، شیعیان را محدود ساخت و امام کاظم را زندانی کرد<ref>حسین، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم (عج)، ۱۳۸۳ش، ص۶۵.</ref>.

مهدی عباسی ابتدا تلاش کرد رضایت مردم را جلب کند<ref>طقوش، دولت عباسیان، ۱۳۸۳ش، ص۷۳.</ref>. او بیشتر اموال به جای مانده از حکومت پدرش را که با سختگیری و مصادره اموال مردم، به خصوص شیعیان، به دست آمده بود، به صاحبانش برگرداند و سبب خشنودی آنها را فراهم نمود<ref> یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بیروت، ج۲، ص۳۹۴.</ref>. وی در ابتدا از قتل و آزار شیعیان جلوگیری کرد و آنان را از زندان آزاد<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۱۱۸.</ref> و برای‌شان مقرری تعیین کرد<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بیروت، ج۲، ص۳۹۴.</ref>. اما سرانجام سومین خلیفه عباسی، به تدریج شیعیان را محدود ساخت و سیاست ترساندن و آزار و اذیت آنان را دنبال کرد<ref> حسین، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم (عج)، ۱۳۷۶ش، ص۶۵.</ref>.

مهدی عباسی پس از کسب قدرت، اقداماتی را در زمینه‌های سیاست داخلی انجام داد که سبب آرامش و امنیت نسبی جامعه در زمان حکومت او شد<ref>خضری، تاریخ خلافت عباسی، ۱۳۸۳ش، ص۴۵.</ref>. از همین رو، برخی معتقدند که حکومت او، دوره انتقال از خشونت و سرکوبِ خلفای اول عباسی، به دوره اعتدال و نرم‌خویی خلفای بعدی بوده است<ref>طقوش، دولت عباسیان، ۱۳۸۳ش، ص۷۲.</ref>.

در دوره حکومت مهدی عباسی، حرکت‌ها و شورش‌هایی بر ضد حکومت شکل گرفت. او در اقدام اول، با تحرک [[زنادقه]] که در حال گسترش بودند مقابله کرد<ref>طقوش، دولت عباسیان، ۱۳۸۳ش، ص۷۶.</ref>.

مهدی عباسی در چند مرحله به [[روم]] لشکر کشید. در سال ۱۵۹ق عباس بن محمد را با لشکری انبوه به بلاد روم فرستاد و تا آنقره در [[آسیای صغیر]] پیش رفت<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۱۴۴.</ref>. همچنین در سال ۱۶۵ق، سپاهی بزرگ را به فرماندهی پسرش هارون به روم فرستاد و موفق شد تا [[خلیج قسطنطنیه]] پیش رود<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۱۵۲.</ref>. وی همچنین در سال ۱۶۰ق، سپاهی را از طریق دریا به سمت [[هند]] روانه ساخت و شهر باربد را پس از محاصره به تصرف درآورد<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۱۱۶؛ ابن اثیر، الکامل، ۱۹۶۵م، ج۶، ص۴۶.</ref>.

مهدی عباسی، در سال ۱۶۶ق<ref>مقدسی، البدء والتاریخ، بیروت، ج۶، ص۹۹.</ref> یا ۱۶۹ق<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بیروت، ج۲، ص۴۰۱.</ref> پس از ۱۰ سال خلافت در منطقه ماسبذان<ref>یعقوبی، تاریخ یعقوبی، بیروت، ج۲، ص۴۰۱.</ref> ([[ایلام]] امروزی) در روستای روذ درگذشت<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۱۶۸.</ref>. درباره اینکه مهدی عباسی با سم کشته شده یا در حال تمرین برای شکار آهو درگذشته، اختلاف وجود دارد<ref>طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ۱۳۸۷ق، ج۸، ص۱۶۸.</ref>.  

[https://fa.al-shia.org/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C-%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C/ برگرفته از سایت محمد بن منصور مهدی عباسی سومین خلیفه عباسی پایگاه الشیعهhttps://fa.al-shia.org]  

{{پانویس}}