ابن هشام: تفاوت میان نسخه‌ها

|}

</div>

'''ابومحمد عبدالملک بن هشام بن ایوب حِمْیری معافری سدوسی بصری''' از علمای [[اهل سنت]]، [[محدث]]، مورّخ، ادیب، نسب‌شناس و تدوین کننده کتاب [[السیرة النبویة]] است. این کتاب؛ یکی از منابع مهم قدیمی است که در سیره و [[مغازی]] [[پیامبر اسلام(ص)]] از اعتبار و شهرت زیادی برخوردار است. البته نمی‌توان همه مطالب این کتاب را تأیید یا رد کرد؛ چرا که تک تک نقل‌های مندرج در آن‌‌را باید جداگانه مورد بررسی قرار داد. ولی به‌طور کلی می‌توان گفت سیره ابن‌هشام یکی از قدیمی‌ترین منابع در دست‌رس و قابل استناد است.

ابو محمد عبد الملک بن هشام بن ایوب ذهلی یا حمیری<ref>ذهبی، محمد بن أحمد، تاریخ الإسلام و وَفیات المشاهیر و الأعلام، ج 5، ص 387، بیروت، دار الغرب الإسلامی، چاپ اول، 2003م.</ref> (متوفی 213<ref> زرکلی، خیر الدین، الأعلام قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین، ج ‏4، ص 166، بیروت، دار العلم للملایین، چاپ هشتم، 1989م.</ref> یا 218ق<ref> ابن جوزی، أبو الفرج عبد الرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج ‏11، ص 37، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1412ق.</ref>) از علمای [[اهل سنت]]، [[محدث،]] مورّخ، ادیب، [[نسب‌شناس]] و تدوین‌کننده مشهورترین کتاب درباره [[سیره پیامبر(ص)]] است<ref>الأعلام، ج ‏4، ص 66؛ بکر بن عبد الله، طبقات النسابین، ص 51، ریاض، دار الرشد، چاپ اول، 1407ق.</ref>.

از زندگی وی آگاهی‌های کمی در دست است. نخستین بار در قرن ششم، [[عبدالرحمن سهَلی]] در شرح خود بر سیره<ref>ر. ک: سهیلی، عبد الرحمن، الروض الأنف فی شرح السیرة النبویة، ج ‏1، ص 24، بیروت، دار إحیاء التراث العربی‏، چاپ اوّل‏، 1412ق.</ref> اشاره کوتاهی به زندگی او کرده است. برخی آگاهی‌ها نیز از طریق [[ذهبی]](وفات: 748ق) به دست می‌آید. او با استناد به گفته تاریخ‌نگار مصری، [[ابو سعید عبد الرحمن بن یونس]]؛ ابن‌هشام را ذهلی، منسوب به ذهل بن معاویة، تیره‌ای از قبیله «کنده»، می‌شمارد<ref>تاریخ الإسلام و وَفیات المشاهیر و الأعلام، ج 5، ص 387.</ref>. برخی نیز او را حمیری(منتسب به منطقه‌ای در یمن) می‌دانند. ابن‌هشام به [[حمیریان]] علاقه داشت؛ و اثری درباره پادشاهان حمیر با نام «التیجان فی ملوک حمیر» تألیف کرد<ref>الأعلام، ج ‏4، ص 166؛ طبقات النسابین، ص 51.</ref>.

آنچه از دانش ابن‌هشام در سیره بازتاب یافته، عموماً به احاطه وی در نسب‌شناسی و شناخت گویندگان اشعار بازمی‌گردد. با این همه، به نظر مصححان سیره، وی اشعاری از ابن اسحاق نقل کرده که آشکارا مجعول و سست است و نتوانسته درباره آنها نظری قطعی ابراز کند، گرچه ابن‌هشام خود به تأکید گفته که از آوردن چنین اشعاری خودداری کرده است<ref>ر. ک: ابن هشام، عبد الملک، السیرة النبویة، ج 1، ص 4، بیروت، دار المعرفة، چاپ اول، بی‌تا.</ref>.

#«السیرة النبویة»؛ که معمولاً «سیره ابن‌هشام» نیز خوانده می‌شود.

#«التیجان فی ملوک حمیر». که پایه نگارش آن بر عبارات نقل ‌شده از «اسد بن موسی» قرار دارد<ref> الأعلام، ج ‏4، ص 166.</ref>. ویژگی این کتاب در آن است که میان حوادث تاریخی و قصص دینی، خرافه و اسطوره جمع کرده است و به همین دلیل از نظر پیدایش و شیوه روایت قصه عربی در خور توجه است.

#

کتاب «السیرة النبویة»؛ یکی از منابع مهم قدیمی است که در سیره و مغازی پیامبر اسلام(ص) از اعتبار و شهرت زیادی برخوردار است. این کتاب در واقع همان «سیره ابن اسحاق» است که ابن‌هشام آن‌را تهذیب و تلخیص کرده است<ref>ذهبی، شمس الدین، سیر اعلام النبلاء، ج 10، ص 429، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ سوم، 1405ق؛ الأعلام، ج ‏4، ص 166.</ref>. محمد بن اسحاق مطلّبی (58 – 150ق) اولین کسی است که سیره و [[مغازی]] رسول خدا(ص) را با نوع نگارش جدیدی جمع‌آوری و تدوین نموده است<ref>نام کتاب و انتشارات: ابن اسحاق مطلبی، محمد بن إسحاق بن یسار، سیرة ابن إسحاق (کتاب السیر والمغازی)، محقق، سهیل زکار، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، 1398ق.</ref>. ابن اسحاق اخبار حوادث دوران [[مکه]] و [[مدینه]] و احوال پیامبر(ص) و بخشی از ماجراهای مربوط به عصر جاهلی را که در کتاب‌ها و مجموعه‌های پراکنده گوناگون یافته بود در این اثر جمع‌آوری نموده و به [[خلیفه]] [[منصور عباسی]] تقدیم کرده است<ref>ابن خلکان برمکی إربلی، أبو العباس شمس الدین، وفیات الأعیان و أنباء أبناء الزمان، ج 4، ص 277، بیروت، دار صادر، 1900م؛ سیرة ابن إسحاق (کتاب السیر والمغازی)، مقدمه محقق، ص 13.</ref>. ابن‌هشام از طریق زیاد بن عبدالله بکائی روایت کرده است<ref> سیر أعلام النبلاء، ج 9، ص 5؛ صفدی، خلیل بن أیبک، الوافی بالوفیات، ج 19، ص 142، بیروت، دار إحیاء التراث، 1420ق.</ref>.

ابن‌هشام، در مقدمه کتابش، به تغییراتی که در «سیره ابن اسحاق» داده بود اشاره می‌کند:

گفتنی است؛ نمی‌توان درباره همه مطالب سیره ابن‌هشام قضاوت نمود و همه آن‌را تأیید یا رد کرد؛ چرا که تک تک نقل‌های آن‌را باید مورد بررسی قرار داد. ولی به‌طور کلی می‌توان گفت: «سیره ابن‌هشام» یکی از قدیمی‌ترین منابع قابل استناد در ارتباط با وقایع [[صدر اسلام]] است.

[https://www.islamquest.net/fa/archive/fa33240 برگرفته از سایت السیرة النبویة» یا همان «سیره ابن‌هشام») مورد تأیید است؟https://www.islamquest.net]