۸۷٬۹۰۶
ویرایش
خاورمیانه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - ' می باشد' به ' می‌باشد'
جز (جایگزینی متن - 'اندیشه ها' به 'اندیشه‌ها') |
جز (جایگزینی متن - ' می باشد' به ' می‌باشد') |
||
| خط ۸۰: | خط ۸۰: | ||
== اهمیت اقتصادی == | == اهمیت اقتصادی == | ||
هرچند که خاورمیانه و قلب آن یعنی منطقه خلیج فارس دارای تمدن، تاریخ و فرهنگ کهنی | هرچند که خاورمیانه و قلب آن یعنی منطقه خلیج فارس دارای تمدن، تاریخ و فرهنگ کهنی می‌باشد، اما آنچه که این منطقه را در جهان به این درجه از اهمیت رسانده است، معادن سرشار انرژی خصوصا«نفت» آن می‌باشد. امتیازی که هیچ ویژگی دیگری نمی‌تواند در دنیا با آن رقابت کند، و این منطقه دارای بزرگترین ذخایر انرژی در جهان است. ذخایر نفتی شناخته شده کشورهای حوزه خلیج فارس 360 میلیارد بشکه است یعنی 64% از ذخایر نفتی جهان متعلق به هفت کشور حوزه خلیج فارس است. مهمترین و بیشترین ذخیره نفت به ترتیب در عربستان 2/163 میلیارد بشکه، کویت 4/65، عراق 59، ایران 56، امارات 5/7، قطر 7/3و بحرین 4/2 می‌باشد. بدین ترتیب درآمدهای ناشی از نفت این کشورها از سال 1973 تا 1993 به بیش از دو هزارو پانصد میلیارد دلار می‌رسد. براساس گزارش انجمن مستقل نفتی آمریکا (IPAA)، کشورهای عضو اپیک با در اختیار داشتن 4/8 میلیارد بشکه، در حدود 78% از ذخایر نفت جهان را به خود اختصاص داده‌اند و این در حالی است که تنها 5/6 درصد از مصرف جهانی نفت خام به این کشورها مربوط می‌شود. | ||
در این میان کشورهای عربستان، عراق، امارات، کویت، ایران و ونزوئلا 70 درصد ذخایر جهانی را در اختیار دارند و پنج کشور اصلی نفت خیز خلیج فارس (عربستان- کویت- امارات- عراق- ایران) با دارا بودن حدود 81 درصد از ذخایر اوپک، مهمترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان نفت خام هستند که بدون در نظر گرفتن آنها، نه می‌توان اوپک و ساختار آن را شناخت و نه بازار جهانی نفت را بررسی و تحولات آتی آنرا ارزیابی کرد. در این مقایسه آمریکا به تنهایی بیش از 25% نفت تولیدی جهان را مصرف می‌کند در حالی که کمتر از 3 درصد از ذخایر نفت خام جهان را دارد. اروپا نیز با داشتن کمتر از 12% از ذخایر نفت جهان بیش از 21 درصد مصرف جهانی نفت خام را به خود اختصاص داده است و کشور ژاپن با بیش از 7% مصرف نفت خام، اساساً فاقد ذخایر نفت است. با توجه به وابستگی و تک محصولی کشورهای خاورمیانه به ویژه در حوزه خلیج فارس به صنعت نفت که بین 95 تا 100 درصد از درآمد ارزی این کشورها از جمله ایران از فروش نفت بدست می‌آید، دو نکته از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ اول این که با درآمد عظیم نفت کشورهای خلیج فارس از جمله ایران و منطقه خاورمیانه، هنوز فاصله زیادی با صنعتی شدن دارند و دوم این که به سادگی می‌توان دریافت که امنیت این منطقه و جریان نفت برای کشورهای منطقه و همچنین واردکنندگان تا چه حد اساسی و حیاتی است و نفت چگونه به کالای استراتژیکی تبدیل شده و به خلیج فارس در هزاره سوم میلادی موقعیت بی نظیری بخشیده است که هیچ منطقه ای در جهان را نمی‌توان از این نظر با آن مقایسه کرد. | در این میان کشورهای عربستان، عراق، امارات، کویت، ایران و ونزوئلا 70 درصد ذخایر جهانی را در اختیار دارند و پنج کشور اصلی نفت خیز خلیج فارس (عربستان- کویت- امارات- عراق- ایران) با دارا بودن حدود 81 درصد از ذخایر اوپک، مهمترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان نفت خام هستند که بدون در نظر گرفتن آنها، نه می‌توان اوپک و ساختار آن را شناخت و نه بازار جهانی نفت را بررسی و تحولات آتی آنرا ارزیابی کرد. در این مقایسه آمریکا به تنهایی بیش از 25% نفت تولیدی جهان را مصرف می‌کند در حالی که کمتر از 3 درصد از ذخایر نفت خام جهان را دارد. اروپا نیز با داشتن کمتر از 12% از ذخایر نفت جهان بیش از 21 درصد مصرف جهانی نفت خام را به خود اختصاص داده است و کشور ژاپن با بیش از 7% مصرف نفت خام، اساساً فاقد ذخایر نفت است. با توجه به وابستگی و تک محصولی کشورهای خاورمیانه به ویژه در حوزه خلیج فارس به صنعت نفت که بین 95 تا 100 درصد از درآمد ارزی این کشورها از جمله ایران از فروش نفت بدست می‌آید، دو نکته از اهمیت بیشتری برخوردار است؛ اول این که با درآمد عظیم نفت کشورهای خلیج فارس از جمله ایران و منطقه خاورمیانه، هنوز فاصله زیادی با صنعتی شدن دارند و دوم این که به سادگی می‌توان دریافت که امنیت این منطقه و جریان نفت برای کشورهای منطقه و همچنین واردکنندگان تا چه حد اساسی و حیاتی است و نفت چگونه به کالای استراتژیکی تبدیل شده و به خلیج فارس در هزاره سوم میلادی موقعیت بی نظیری بخشیده است که هیچ منطقه ای در جهان را نمی‌توان از این نظر با آن مقایسه کرد. | ||
علاوه بر این، طبق پیش بینی ها در 25 سال آینده ذخایر نفت تمام جهان به جز چهار کشور عمده یعنی ایران، عربستان، عراق و کویت تمام خواهد شد و کشورهایی که در حال حاضر دارای نفت هستند در آینده نیازمند نفت خلیج فارس خواهند بود. البته داشتن ذخایر نفتی به تنهایی فرصت محسوب نمی‌شود، چه این که بیشترین سهم از این فرصت ها را غربی‌ها به ویژه امریکا در مصرف و ذخیره سازی نفت برده اند. در کشورهای واقع در کرانه خلیج فارس علاوه بر تولید نفت، گاز طبیعی از منابعی است که به علت فراوانی ذخایر آن بر اهمیت این منطقه در خاورمیانه افزوده است. بطوری که کشورهای حوزه خلیج فارس قریب به 30% از کل ذخایر گاز جهان را به خود اختصاص داده‌اند و ایران با ذخیره فراوان گاز و از نظر تولید و استخراج آن در رأس کشورهای خلیج فارس قرار دارد. از نظر صنعت پتروشیمی نیز منطقه خاورمیانه نقش عمده ای در پیشرفت اقتصاد و توسعه صنایع ملت های جهان دارد و 4/1از محصولات صنعتی کشورهای پیشرفته اروپا از صنایع پتروشیمی خاورمیانه تامین می‌شود و سالانه 330 هزار تن اوره، 100 هزار تن اسید سولفوریک و 20 هزار تن ملانین و روزانه پنج هزار تن آمونیاک و متانول از کشورهای حوزه خلیج فارس به اروپا، آمریکا و اقیانوسیه صادر می‌شود. | علاوه بر این، طبق پیش بینی ها در 25 سال آینده ذخایر نفت تمام جهان به جز چهار کشور عمده یعنی ایران، عربستان، عراق و کویت تمام خواهد شد و کشورهایی که در حال حاضر دارای نفت هستند در آینده نیازمند نفت خلیج فارس خواهند بود. البته داشتن ذخایر نفتی به تنهایی فرصت محسوب نمی‌شود، چه این که بیشترین سهم از این فرصت ها را غربی‌ها به ویژه امریکا در مصرف و ذخیره سازی نفت برده اند. در کشورهای واقع در کرانه خلیج فارس علاوه بر تولید نفت، گاز طبیعی از منابعی است که به علت فراوانی ذخایر آن بر اهمیت این منطقه در خاورمیانه افزوده است. بطوری که کشورهای حوزه خلیج فارس قریب به 30% از کل ذخایر گاز جهان را به خود اختصاص داده‌اند و ایران با ذخیره فراوان گاز و از نظر تولید و استخراج آن در رأس کشورهای خلیج فارس قرار دارد. از نظر صنعت پتروشیمی نیز منطقه خاورمیانه نقش عمده ای در پیشرفت اقتصاد و توسعه صنایع ملت های جهان دارد و 4/1از محصولات صنعتی کشورهای پیشرفته اروپا از صنایع پتروشیمی خاورمیانه تامین می‌شود و سالانه 330 هزار تن اوره، 100 هزار تن اسید سولفوریک و 20 هزار تن ملانین و روزانه پنج هزار تن آمونیاک و متانول از کشورهای حوزه خلیج فارس به اروپا، آمریکا و اقیانوسیه صادر می‌شود. | ||
| خط ۸۶: | خط ۸۶: | ||
== اهمیت استراتژیک و نظامی == | == اهمیت استراتژیک و نظامی == | ||
خاورمیانه محل تلاقی سه قاره بزرگ آسیا، اروپا و آفریقا و مشتمل بر قلمروها و آبراه‌هایی است که در زمره پراهمیت ترین مناطق ژئواستراتژیک جهان | خاورمیانه محل تلاقی سه قاره بزرگ آسیا، اروپا و آفریقا و مشتمل بر قلمروها و آبراه‌هایی است که در زمره پراهمیت ترین مناطق ژئواستراتژیک جهان می‌باشد. اهمیت استراتژیک و نظامی خاورمیانه به لحاظ مجاورت با دو اقیانوس اطلس و هند و وجود دریاهایی مانند دریای مدیترانه، دریای احمر، دریای خزر، دریای سیاه و همچنین خلیج فارس، از دیرباز مورد توجه کانون‌های قدرت جهانی بوده است علاوه بر این که وجود کانال ها و تنگه های استراتژیکی چون کانال سوئز (محل اتصال دریاهای مدیترانه و سرخ در مصر)، تنگه هرمز (محل اتصال خلیج فارس و دریای عمان)، تنگه های بسفر و داردانل (در شمال غرب ترکیه)، تنگه باب المندب (دریای سرخ به خلیج عدن در جنوب غربی عربستان)، تنگه جبل الطارق (اتصال دریای مدیترانه با اقیانوس اطلس)، نقش برجسته خاورمیانه را دو چندان کرده است. به همین منظور، تسلط بر این منطقه یکی از اصلی ترین منازعات دو ابرقدرت شوروی سابق و آمریکا در دوران جنگ سرد بود. در میان مناطق استراتژیک خاورمیانه، آبراه خلیج فارس و تنگه هرمز به لحاظ سوق الجیشی و ژئواستراتژیکی، یکی از چهارده نقطه مهم جهان به شمار می‌رود و بنا به نظریه دریاسالار (آلفرد ماهان آمریکائی 1902)، خلیج فارس هارتلند زمین بوده و تسلط بر آن تسلط بر جهان است. | ||
و این چیزی است که از گذشته های دور مورد توجه و نظر قدرت های میلیتاریستی بوده است. با پایان یافتن قرون وسطی در اروپا و متعاقب آن شروع دوره رنسانس و آگاهی یافتن اروپائیان از منابع ثروت های خاورمیانه، انگیزه تسلط آنان بر خلیج فارس را بیشتر نمود و پرتغالی ها (در سال 1497)، هلندیها (سال 1607)، فرانسویان (دهه ششم قرن هفده)، انگلستان در قرون 19 و 20 و آمریکائی ها از سال 1971 به بعد با تمام توان و قوای خود سعی در کنترل آن داشتند. علیرغم اینکه بخشی از نفت کشورهای حوزه خلیج فارس از طریق لوله به کشورهای مصرف کننده اروپا صادر می‌شود، ولی روزانه از تنگه هرمز از 15 تا 20 میلیون بشکه نفت توسط نفت کش های غول پیکر ترانزیت می‌شود ضمن این که صدها کشتی تجاری نیز روزانه از این آبراه عبور می‌کنند. <ref>خاورمیانه - پرسمان | و این چیزی است که از گذشته های دور مورد توجه و نظر قدرت های میلیتاریستی بوده است. با پایان یافتن قرون وسطی در اروپا و متعاقب آن شروع دوره رنسانس و آگاهی یافتن اروپائیان از منابع ثروت های خاورمیانه، انگیزه تسلط آنان بر خلیج فارس را بیشتر نمود و پرتغالی ها (در سال 1497)، هلندیها (سال 1607)، فرانسویان (دهه ششم قرن هفده)، انگلستان در قرون 19 و 20 و آمریکائی ها از سال 1971 به بعد با تمام توان و قوای خود سعی در کنترل آن داشتند. علیرغم اینکه بخشی از نفت کشورهای حوزه خلیج فارس از طریق لوله به کشورهای مصرف کننده اروپا صادر می‌شود، ولی روزانه از تنگه هرمز از 15 تا 20 میلیون بشکه نفت توسط نفت کش های غول پیکر ترانزیت می‌شود ضمن این که صدها کشتی تجاری نیز روزانه از این آبراه عبور می‌کنند. <ref>خاورمیانه - پرسمان | ||
https://www.porseman.com › خاورمیانه | https://www.porseman.com › خاورمیانه | ||