۸۷٬۱۹۹
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'رده:مجله ها' به 'رده:مجلهها') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
(۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
</div> | </div> | ||
'''مسائل عرفانی حج''' عنوان مقالهای از بخش اندیشه [[اندیشه تقریب (فصلنامه)|فصلنامه اندیشه تقریب]] در شماره پنجم میباشد که به قلم عبدالعلی باقری<ref>محقق و نويسنده، كتابدار مركز تحقيقات علمى مجمع جهانى تقريب مذاهب اسلامى، سطح چهار فقه و اصول</ref> و به اهتمام [[مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی]] تدوین و منتشر شده است. این مقاله در فصل زمستان سال 1384 منتشر شده است.</div> | '''مسائل عرفانی حج''' عنوان مقالهای از بخش اندیشه [[اندیشه تقریب (فصلنامه)|فصلنامه اندیشه تقریب]] در شماره پنجم میباشد که به قلم عبدالعلی باقری<ref>محقق و نويسنده، كتابدار مركز تحقيقات علمى مجمع جهانى تقريب مذاهب اسلامى، سطح چهار فقه و اصول</ref> و به اهتمام [[مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی]] تدوین و منتشر شده است. این مقاله در فصل زمستان سال 1384 منتشر شده است.</div> | ||
==چکیده== | ==چکیده== | ||
باطن حج مشتمل بر منازلى است: | باطن حج مشتمل بر منازلى است: | ||
* '''منزل اول''' سیر من الخلق الى الحق، بریدن از ماسوى الله براى پیوند با خدا و این منزل خود داراى چند مرتبه است: '''اول توبه:''' رجوع از شیطان درونى و طاغوت بیرونى به سوى خداوند؛ '''دوم یقظه:''' بیدارى و آگاهى کامل به قدر و منزلت حریم خانه خدا؛ '''سوم تخلیه:''' خالى کردن درون از صفات شیطانى و جایگزینى صفات رحمانى؛ '''چهارم تجلیه:''' تصفیه دل و تمیز دادن ارزشها از ضد ارزشها. <br> | * '''منزل اول''' سیر من الخلق الى الحق، بریدن از ماسوى الله براى پیوند با خدا و این منزل خود داراى چند مرتبه است: '''اول توبه:''' رجوع از شیطان درونى و طاغوت بیرونى به سوى خداوند؛ '''دوم یقظه:''' بیدارى و آگاهى کامل به قدر و منزلت حریم خانه خدا؛ '''سوم تخلیه:''' خالى کردن درون از صفات شیطانى و جایگزینى صفات رحمانى؛ '''چهارم تجلیه:''' تصفیه دل و تمیز دادن ارزشها از ضد ارزشها. <br> | ||
* '''منزل دوم:''' سیر من الحق في الحق: ادامه و استمرار پیوند با خدا و سعى در تحکیم آن و این منزل داراى اعمالى است: | * '''منزل دوم:''' سیر من الحق في الحق: ادامه و استمرار پیوند با خدا و سعى در تحکیم آن و این منزل داراى اعمالى است: | ||
خط ۴۷: | خط ۴۸: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
در اسلام تمام اعمال عبادى افزون بر صورت ظاهرى داراى اسرار و رازهاى | در اسلام تمام اعمال عبادى افزون بر صورت ظاهرى داراى اسرار و رازهاى شگفتانگیز عرفانى است و حج که یکى از احکام مهم عبادى، سیاسى اسلام شمرده مىشود، از این قاعده مستثنا نیست و این فریضه الاهى خصوصیاتى منحصر به فرد دارد که آن را از سایر احکام اسلامى برترى داده است. <br> | ||
مسلمانان جهان با ملیتها، رنگها، زبانها و نژادهاى گوناگون از سراسر کره خاکى در یک مکان اجتماع کرده و همگى یک شعار سر داده، یک هدف را دنبال مىکنند؛ بنابراین مىتوان حج را رستاخیز کوچک نامید. <br> | مسلمانان جهان با ملیتها، رنگها، زبانها و نژادهاى گوناگون از سراسر کره خاکى در یک مکان اجتماع کرده و همگى یک شعار سر داده، یک هدف را دنبال مىکنند؛ بنابراین مىتوان حج را رستاخیز کوچک نامید. <br> | ||
همان گونه که اعمال حج، توحید و نبوت و معاد و امامت را در بردارد، نماز، روزه، جهاد، تولى و تبرى و سایر امور مانند خلوت، جلوت و ذکر و تفکر، سکوت، فریاد و عزلت و اجتماع را نیز شامل مىشود. حج تجلى و تکرار همه صحنههاى عشق آفرین انسان و جامعه متکامل است. حج عرصه نمایش و آیینه سنجش استعداد و توان مادى و معنوى همه مسلمانان جهان است. حج به سان قرآن است که هر کسى به میزان استعداد و فهم خویش از آن بهره مىگیرد. دراهمیت حج همین روایت کافى است که از رسول اکرم (صلىاللهعلیهوآله) پرسیده شد: آیا در اسلام براى زن جهاد وجود دارد؟ پیامبر فرمود: بلى، حج و عمره به منزله جهاد براى زنها است.<ref>هندى، 5/142.</ref> حج با توجه به گستردگى ابعاد و ویژگى خاصش اسرار عرفانى فراوانى دارد که در این مقاله به بخشى از | همان گونه که اعمال حج، توحید و نبوت و معاد و امامت را در بردارد، نماز، روزه، جهاد، تولى و تبرى و سایر امور مانند خلوت، جلوت و ذکر و تفکر، سکوت، فریاد و عزلت و اجتماع را نیز شامل مىشود. حج تجلى و تکرار همه صحنههاى عشق آفرین انسان و جامعه متکامل است. حج عرصه نمایش و آیینه سنجش استعداد و توان مادى و معنوى همه مسلمانان جهان است. حج به سان قرآن است که هر کسى به میزان استعداد و فهم خویش از آن بهره مىگیرد. دراهمیت حج همین روایت کافى است که از رسول اکرم (صلىاللهعلیهوآله) پرسیده شد: آیا در اسلام براى زن جهاد وجود دارد؟ پیامبر فرمود: بلى، حج و عمره به منزله جهاد براى زنها است.<ref>هندى، 5/142.</ref> حج با توجه به گستردگى ابعاد و ویژگى خاصش اسرار عرفانى فراوانى دارد که در این مقاله به بخشى از آنها اشاره مىکنیم. | ||
=مسائل عرفانى حج= | |||
حج یک صورت ظاهرى، و یک سیرت باطنى دارد که این سیرت باطنى بر مقامها و مراتبى مشتمل است که پارهاى از | ==مسائل عرفانى حج== | ||
حج یک صورت ظاهرى، و یک سیرت باطنى دارد که این سیرت باطنى بر مقامها و مراتبى مشتمل است که پارهاى از آنها جز براى خصصین و اهل معرفت میسر و حاصل نمىشود. <br> | |||
==منازل حج== | ==منازل حج== | ||
خط ۶۰: | خط ۶۲: | ||
'''مرتبه دوم، یقظه:''' در این سفر عرفانى، یقظه به معناى آگاهى و توجه به قدر و منزلت خانه خدا و حریم پاک او داشتن است. توجه به توفیقى که پروردگار عالم نصیب بنده خویش کردهاست. توجه به بایدها و ارزشها یعنى واجبات حج و پرهیز از نبایدها و ضد ارزشها یعنى گناهان و محرمات حج. توجه به اینکه خداوند عمل گناهکاران را نمىپذیرد و قبولى اعمال وابسته به تقوا است. <br> | '''مرتبه دوم، یقظه:''' در این سفر عرفانى، یقظه به معناى آگاهى و توجه به قدر و منزلت خانه خدا و حریم پاک او داشتن است. توجه به توفیقى که پروردگار عالم نصیب بنده خویش کردهاست. توجه به بایدها و ارزشها یعنى واجبات حج و پرهیز از نبایدها و ضد ارزشها یعنى گناهان و محرمات حج. توجه به اینکه خداوند عمل گناهکاران را نمىپذیرد و قبولى اعمال وابسته به تقوا است. <br> | ||
«إِنَّما یتَقَبَّلُ اللّهُ مِنَ الْمُتَّقِینَ» <ref>مائده(5):27.</ref> <br> | «إِنَّما یتَقَبَّلُ اللّهُ مِنَ الْمُتَّقِینَ» <ref>مائده(5):27.</ref> <br> | ||
توجه به اینکه در این سفر روحانى در محضر خداوند، پیامبر اکرم(صلىاللهعلیهوآله) و امامان معصوم( | توجه به اینکه در این سفر روحانى در محضر خداوند، پیامبر اکرم(صلىاللهعلیهوآله) و امامان معصوم(علیهمالسلام)حضور دارد. <br> | ||
«وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیرَى اللّهُ عَمَلَکمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ» <ref>توبه(9): 105.</ref> <br> | «وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَیرَى اللّهُ عَمَلَکمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ» <ref>توبه(9): 105.</ref> <br> | ||
'''مرتبه سوم، تخلیه:''' پس از مقام توبه و یقظه، باید به مقام تخلیه صعود کرد. مقام تخلیه آن است که دل را یکسره از صفات زشت و ناپسند و رذایل اخلاقى خالى کند و ریشه هرز صفات رذیله نظیرحسد، بخل، کبر، ریا، تملق، دروغ، تزویر، نفاق، جاهطلبى و غیره را که مایه تیره بختى و سیه روزى آدمى است، بسوزاند و به جاى | '''مرتبه سوم، تخلیه:''' پس از مقام توبه و یقظه، باید به مقام تخلیه صعود کرد. مقام تخلیه آن است که دل را یکسره از صفات زشت و ناپسند و رذایل اخلاقى خالى کند و ریشه هرز صفات رذیله نظیرحسد، بخل، کبر، ریا، تملق، دروغ، تزویر، نفاق، جاهطلبى و غیره را که مایه تیره بختى و سیه روزى آدمى است، بسوزاند و به جاى آنها درون خویش را به خصایص بالاى اخلاقى و فضایل عالى انسانى نظیر خیرخواهى، سخاوت، تواضع، اخلاص، صداقت، رأفت، زهد و غیره بیاراید. در این صورت حج او حج ابراهیمى خواهد بود: «إِنِّی وَجَّهْتُ وَجْهِی لِلَّذِی فَطَرَ السَّماواتِ وَ الأَْرْضَ حَنِیفاً وَ ما أَنَا مِنَ الْمُشْرِکینَ» <ref>انعام(6): 79.</ref><br> | ||
حاجى باید در این سفر روحانى و سیر الى الله، نیت خویش را خالص کند و از هرگونه اغراض پست مادى و دنیایى بپرهیزد و جز رضاى خدا چیزى را در نظر نیاورد: «إِلاَّ ابْتِغاءَ وَجْهِ رَبِّهِ الأَْعْلى» <ref>لیل، 20</ref> و به تمام اعمال و رفتار و گفتارهاى خویش رنگ و صبغه الاهى بدهد که هیچ رنگ و صبغهاى از آن برتر نیست: «صِبْغَةَ اللّهِ وَ مَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللّهِ صِبْغَةً» <ref>بقره(2): 128.</ref> | حاجى باید در این سفر روحانى و سیر الى الله، نیت خویش را خالص کند و از هرگونه اغراض پست مادى و دنیایى بپرهیزد و جز رضاى خدا چیزى را در نظر نیاورد: «إِلاَّ ابْتِغاءَ وَجْهِ رَبِّهِ الأَْعْلى» <ref>لیل، 20</ref> و به تمام اعمال و رفتار و گفتارهاى خویش رنگ و صبغه الاهى بدهد که هیچ رنگ و صبغهاى از آن برتر نیست: «صِبْغَةَ اللّهِ وَ مَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللّهِ صِبْغَةً» <ref>بقره(2): 128.</ref> | ||
'''مرتبه چهارم، تجلیه:''' این مقام و مرتبه نصیب خصصین و اولیاى الاهى خواهد شد. حاجى در این مقام به نور خدا منور مىشود: «وَ جَعَلْنا لَهُ نُوراً یمْشِی بِهِ فِی النّاسِ» <ref>انعام(6):122.</ref>، و به لطف خدا به مقام عبودیت و بندگى مىرسد و بدین ترتیب ارزشها را از ضد ارزشها و ارزشمندان را از دون قیمتان و پاکان را از ناپاکان تمیز مىدهد: «إِنْ تَتَّقُوا اللّهَ یجْعَلْ لَکمْ فُرْقاناً»<ref>انفال(8):29.</ref>؛ البته برخى عارفان مرتبه تحلیه را بعد از مرتبه تخلیه افزودهاند که ما آن دو را با هم ذکر کردیم و به ذکر جداگانه آن نیازى نبود. <br> | '''مرتبه چهارم، تجلیه:''' این مقام و مرتبه نصیب خصصین و اولیاى الاهى خواهد شد. حاجى در این مقام به نور خدا منور مىشود: «وَ جَعَلْنا لَهُ نُوراً یمْشِی بِهِ فِی النّاسِ» <ref>انعام(6):122.</ref>، و به لطف خدا به مقام عبودیت و بندگى مىرسد و بدین ترتیب ارزشها را از ضد ارزشها و ارزشمندان را از دون قیمتان و پاکان را از ناپاکان تمیز مىدهد: «إِنْ تَتَّقُوا اللّهَ یجْعَلْ لَکمْ فُرْقاناً»<ref>انفال(8):29.</ref>؛ البته برخى عارفان مرتبه تحلیه را بعد از مرتبه تخلیه افزودهاند که ما آن دو را با هم ذکر کردیم و به ذکر جداگانه آن نیازى نبود. <br> | ||
این مراتب چهارگانه منزل اول در کلام بلند و زیباى امام صادق (علیهالسلام) | این مراتب چهارگانه منزل اول در کلام بلند و زیباى امام صادق (علیهالسلام) جلوهگر است: «اذا اردت الحج فجّرد قلبک لِلّه عزوجل من قبل غرمک عن کل شاغل و حجب کل حاجب و فوّض امورک کلها الى خالقک و توکل علیه فى جمیع ما یظهر من حرکاتک و سکناتک و سلم لقضائه و حکمه و قدره و دع الدنیا و الراحة و الخلق واخرج من حقوق تلزمک من جهة المخلوقین و لا تعتمد على زادک و راحلتک و اصحابک و قوتک و شبابک و مالک، فان من ادعى رضا الله واعتمد على شى صیره علیه عدواً و وبالا لیعلم انه لیس له قوة و لا حیلة و لا لاحد الا بعصمة الله تعالى و توفیقه و استعداد من لا یرجوا الرجوع و احسن الصحبة وراع اوقات فرائض الله و سنن نبیه(صلىاللهعلیهوآله) و ما یجب علیک من الادب و الاحتمال و الصبر و الشکر و الشفقه و السخاء و ایثار الزاد على دوام الاوقات» <ref>گیلانى، باب 22.</ref> <br> | ||
هرگاه قصد حج کردى، قلبت را براى خدا خالى و تخلیه کن پیش از آن که هر چیزى دیگر قلبت را مشغول سازد و یا مانع شود و همه امورت را به خدا بسپار و به او توکل کن در تمام آنچه که از حرکات و سکناتت بر مىآید و خود را تسلیم حکم و تقدیر الاهى بفرما و تمام دنیا و راحتى و خلق را رها کن؛ و همچنین خود را از حقوق مخلوقان آزاد ساز و بر توشه و مرکب و همراهان و قدرت و جوانى و مالت اعتماد نکن. همانا کسى که رضاى خدا را ادعا مىکند و مىطلبد ولى اعتماد مىکند به چیزى (غیر از خدا) خداوند آن را چه بسا دشمن و وزر و وبال انسان قرار خواهد داد و بداند هیچ قدرتى و چارهاى ندارد، مگر اینکه تمسک کند به خداوند و توفیقاتش و آمادگى کسى که توقع بازگشت ندارد و به همراهانت نیکى کن و مراعات کن اوقات واجبات الاهى و مستحبات و سیره پیامبر اکرم(صلىاللهعلیهوآله) و آنچه را از باب ادب و کمال برایت لازم است از قبیل تحمل، شکیبایى و تشکر، مهربانى، بخشش و کرم وترجیح دادن آنچه را که جزو زاد و توشه تو است در تمام اوقات زندگى خود. | هرگاه قصد حج کردى، قلبت را براى خدا خالى و تخلیه کن پیش از آن که هر چیزى دیگر قلبت را مشغول سازد و یا مانع شود و همه امورت را به خدا بسپار و به او توکل کن در تمام آنچه که از حرکات و سکناتت بر مىآید و خود را تسلیم حکم و تقدیر الاهى بفرما و تمام دنیا و راحتى و خلق را رها کن؛ و همچنین خود را از حقوق مخلوقان آزاد ساز و بر توشه و مرکب و همراهان و قدرت و جوانى و مالت اعتماد نکن. همانا کسى که رضاى خدا را ادعا مىکند و مىطلبد ولى اعتماد مىکند به چیزى (غیر از خدا) خداوند آن را چه بسا دشمن و وزر و وبال انسان قرار خواهد داد و بداند هیچ قدرتى و چارهاى ندارد، مگر اینکه تمسک کند به خداوند و توفیقاتش و آمادگى کسى که توقع بازگشت ندارد و به همراهانت نیکى کن و مراعات کن اوقات واجبات الاهى و مستحبات و سیره پیامبر اکرم(صلىاللهعلیهوآله) و آنچه را از باب ادب و کمال برایت لازم است از قبیل تحمل، شکیبایى و تشکر، مهربانى، بخشش و کرم وترجیح دادن آنچه را که جزو زاد و توشه تو است در تمام اوقات زندگى خود. | ||
=== منزل دوم === | === منزل دوم === | ||
سیر من الحق فى الحق، ادامه واستمرار پیوند با خدا و سعى در تحکیم آن تا نیل به مقام عبودیت واین منزل مشتمل بر اعمالى است که به ترتیب ذکر مىشود: <br> | سیر من الحق فى الحق، ادامه واستمرار پیوند با خدا و سعى در تحکیم آن تا نیل به مقام عبودیت واین منزل مشتمل بر اعمالى است که به ترتیب ذکر مىشود: <br> | ||
خط ۸۴: | خط ۸۷: | ||
* '''یادآورى''' | * '''یادآورى''' | ||
زیارت مدینه: پس از اتمام اعمال حج، تشرف به مدینه و زیارت مرقد پیامبراکرم(صلىاللهعلیهوآله) و حضرت زهرا(علیها السلام) و قبور امامان بقیع( | زیارت مدینه: پس از اتمام اعمال حج، تشرف به مدینه و زیارت مرقد پیامبراکرم(صلىاللهعلیهوآله) و حضرت زهرا(علیها السلام) و قبور امامان بقیع(علیهمالسلام) نیز براى کمال حج لازم است و عمل حج بدون این زیارت ناقص خواهد بود؛ مثل تمسک به قرآن منهاى ولایت؛ بدین سبب در روایات ما نیز همین مطلب آمدهاست: «عن جعفر بن محمد(علیهالسلام): اذا حج احدکم فلیختم بزیارتنا لان ذلک من تمام الحج» <ref>وسایل الشیعه، ج10، ص254.</ref>؛ پس زیارت مدینه منوره اتمام حج است. <br> | ||
در قرآن مجید از توسل به اهل بیت(علیهمالسلام) با عنوان ابتغاء الوسیله الى الله یاد شدهاست: «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللّهَ وَ ابْتَغُوا إِلَیهِ الْوَسِیلَةَ» <ref>مائده(5): 32)</ref> و لذا اهل بیت(علیهمالسلام) وسیله ارتقاى معنویت و واسطه تقرب به سوى پروردگار هستند. <br> | در قرآن مجید از توسل به اهل بیت(علیهمالسلام) با عنوان ابتغاء الوسیله الى الله یاد شدهاست: «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللّهَ وَ ابْتَغُوا إِلَیهِ الْوَسِیلَةَ» <ref>مائده(5): 32)</ref> و لذا اهل بیت(علیهمالسلام) وسیله ارتقاى معنویت و واسطه تقرب به سوى پروردگار هستند. <br> | ||
=== منزل سوم: سیر من الحق الى الخلق === | === منزل سوم: سیر من الحق الى الخلق === | ||
این منزل با بازگشت ازمکه و مدینه به وطن آغاز مىشود و در این منزل مسؤولیت از منزل اول و دوم مشکلتر است؛ چون در منزل اول و دوم خود سازى بود؛ ولى در این منزل دیگر سازى است و دیگر سازى آن قدر مشکل است که پیامبراکرم(صلىاللهعلیهوآله)فرمود: «شیبتنى سورة هود لمکان قوله: فاستقم کما امرت و من معک <ref>سیوطى، ج3، ص320</ref>؛ سوره هود مرا پیر کردهاست؛ چون که خدا در این سوره فرموده تو و یارانت باید استقامت کنید»، و حاجى پس از اینکه به وطن بازگشت، باید وظیفه انبیا را به عهده گیرد: «الَّذِینَ یبَلِّغُونَ رِسالاتِ اللّهِ» <ref>احزاب(33):39</ref>، و این دیگر سازى بسیار مشکل است و آنچه محاسن پیامبر را سفید کرد، دیگرسازى (و من معک) است. <br> | این منزل با بازگشت ازمکه و مدینه به وطن آغاز مىشود و در این منزل مسؤولیت از منزل اول و دوم مشکلتر است؛ چون در منزل اول و دوم خود سازى بود؛ ولى در این منزل دیگر سازى است و دیگر سازى آن قدر مشکل است که پیامبراکرم(صلىاللهعلیهوآله)فرمود: «شیبتنى سورة هود لمکان قوله: فاستقم کما امرت و من معک <ref>سیوطى، ج3، ص320</ref>؛ سوره هود مرا پیر کردهاست؛ چون که خدا در این سوره فرموده تو و یارانت باید استقامت کنید»، و حاجى پس از اینکه به وطن بازگشت، باید وظیفه انبیا را به عهده گیرد: «الَّذِینَ یبَلِّغُونَ رِسالاتِ اللّهِ» <ref>احزاب(33):39</ref>، و این دیگر سازى بسیار مشکل است و آنچه محاسن پیامبر را سفید کرد، دیگرسازى (و من معک) است. <br> | ||
حاجى پس از بازگشت به وطن، باید آنچه را که از حج آموخت و برداشت کرد، به دیگران تزریق کند و با رفتار و کردار و گفتار خویش، بهترین الگو براى مردم باشد و از این طریق بهترین ارمغان را از سفر عرفانى خویش به مردم مىدهد و پاداش آن نیز به همان اندازه بزرگ است: «مَنْ أَحْیاها فَکأَنَّما أَحْیا النّاسَ جَمِیعاً» <ref>مائده(5): 5.</ref> و از آن طرف اگر حاجى خداى ناکرده به وسیله عمل ناروایش ابهت حج را بى رنگ یا کمرنگ جلوه دهد، گناه او به اندازهاى بزرگ است که معلوم نیست به توبه موفق شود و قرآن درباره این حاجى مىفرماید: او نظیر کسى است که همه مردم جهان را کشته باشد: «مَنْ قَتَلَ نَفْساً بِغَیرِ نَفْس أَوْ فَساد فِی الأَْرْضِ فَکأَنَّما قَتَلَ النّاسَ جَمِیعاً» <ref>مائده، 32.</ref>؛ به همین سبب است که حضرت على(علیهالسلام) «حج را آزمونى بزرگ و امتحانى سخت و روشنگر و پاکسازى رسا و خالص کننده» ( | حاجى پس از بازگشت به وطن، باید آنچه را که از حج آموخت و برداشت کرد، به دیگران تزریق کند و با رفتار و کردار و گفتار خویش، بهترین الگو براى مردم باشد و از این طریق بهترین ارمغان را از سفر عرفانى خویش به مردم مىدهد و پاداش آن نیز به همان اندازه بزرگ است: «مَنْ أَحْیاها فَکأَنَّما أَحْیا النّاسَ جَمِیعاً» <ref>مائده(5): 5.</ref> و از آن طرف اگر حاجى خداى ناکرده به وسیله عمل ناروایش ابهت حج را بى رنگ یا کمرنگ جلوه دهد، گناه او به اندازهاى بزرگ است که معلوم نیست به توبه موفق شود و قرآن درباره این حاجى مىفرماید: او نظیر کسى است که همه مردم جهان را کشته باشد: «مَنْ قَتَلَ نَفْساً بِغَیرِ نَفْس أَوْ فَساد فِی الأَْرْضِ فَکأَنَّما قَتَلَ النّاسَ جَمِیعاً» <ref>مائده، 32.</ref>؛ به همین سبب است که حضرت على(علیهالسلام) «حج را آزمونى بزرگ و امتحانى سخت و روشنگر و پاکسازى رسا و خالص کننده» (نهجالبلاغه، خطبه قاصعه) مىشمارد «واستقم على شروط حجک و وفاء عهدک الذى عاهدت به مع ربک و اوجبته الى یوم القیامه» <ref>مصباح الشریعه، باب 22.</ref>؛ پس از اعمال حج بر اسرار و مراتب و منازل آن که در سفر عرفانى با خداى خود برقرار کردهاى، استقامت پیشه کن و تا روز قیامت بر آنها پایدار باش. <br> | ||
به امید درک بیشتر معارف حج و احساس همدلى و یکپارچگى براى همه مؤمنان و مسلمانان موحد. <br> | به امید درک بیشتر معارف حج و احساس همدلى و یکپارچگى براى همه مؤمنان و مسلمانان موحد. <br> | ||
==منابع | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | |||
== منابع == | |||
# قرآن کریم. | # قرآن کریم. | ||
# | # نهجالبلاغه. | ||
# ابن عیسى محمد بن عیسى بن سوره، سنن ترمذى. | # ابن عیسى محمد بن عیسى بن سوره، سنن ترمذى. | ||
# حر عاملى، محمد بن حسن، الجواهر السنیه فى الاحادیث القدسیه. | # حر عاملى، محمد بن حسن، الجواهر السنیه فى الاحادیث القدسیه. | ||
# حر عاملى، محمد بن حسن، وسایل الشیعه. | # حر عاملى، محمد بن حسن، وسایل الشیعه. | ||
# سیوطى، امام | # سیوطى، امام جلالالدین، الدر المنثور. | ||
# صنعانى، عبدالرزاق بن همام، معجم المصنف. | # صنعانى، عبدالرزاق بن همام، معجم المصنف. | ||
# گیلانى، عبدالرزاق، مصباح الشریعه. | # گیلانى، عبدالرزاق، مصباح الشریعه. | ||
خط ۱۰۵: | خط ۱۱۱: | ||
# هندى، علامه علاءالدین، کنزالعمال. | # هندى، علامه علاءالدین، کنزالعمال. | ||
[[رده: | [[رده:مقالهها]] | ||
[[رده:فصلنامه اندیشه تقریب]] | [[رده:فصلنامه اندیشه تقریب]] | ||
[[رده:منشورات مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی]] | [[رده:منشورات مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی]] |