۸۷٬۹۰۶
ویرایش
سوره حج: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ى' به 'ی'
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'ى' به 'ی') |
||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
== حج == | == حج == | ||
در لغت به | در لغت به معنی قصد پی در پی و در شریعت قصد خانه خداست برای انجام اعمال بخصوصی<ref>قاموس قرآن، ج2، ص105.</ref>. | ||
== مفهوم کلی سوره == | == مفهوم کلی سوره == | ||
* دلایل | * دلایل منطقی آغازگر هستی؛ | ||
* دلایل و شواهد فرجام | * دلایل و شواهد فرجام هستی؛ | ||
* آیین شکوه مند حج و فلسفه | * آیین شکوه مند حج و فلسفه ی احکام آن؛ | ||
* مراحل آفرینش انسان؛ | * مراحل آفرینش انسان؛ | ||
* سرگذشت عبرت آموز پیامبران | * سرگذشت عبرت آموز پیامبران الهی<ref>تفسير قرآن مهر، ج 13، ص 243.</ref>. | ||
== علت نام‌گذاری == | == علت نام‌گذاری == | ||
«سوره حج»؛ تنها نام این سوره «حجّ» است که در اصل به | «سوره حج»؛ تنها نام این سوره «حجّ» است که در اصل به معنای «قصد و آهنگ» است، ولی در اصطلاح به یکی از عبادت‌های اسلامی که جزء [[فروع دين|فروع دین]] است گفته می شود<ref>همان، ص .245</ref>. | ||
== اهداف و آموزه‌ها == | == اهداف و آموزه‌ها == | ||
هدف‌های اساسی سوره حج عبارت‌اند از: | |||
# | # اشاراتی به مبدأ و قدرت مطلق خدا در دنیا و [[آخرت]]؛ | ||
# | # اشاراتی به [[معاد]] و دلایل آن؛ | ||
# بیان پاره | # بیان پاره ای از احکام و قوانین اسلامی برای مردم<ref>تفسير قرآن مهر، ج 13، ص 246.</ref>. | ||
# | # | ||
== محتوا و موضوعات == | == محتوا و موضوعات == | ||
از نظر محتوا مطالب سوره حج را به چند بخش | از نظر محتوا مطالب سوره حج را به چند بخش می توان تقسیم کرد: | ||
# | # | ||
# آیات | # آیات فراوانی که در زمینه معاد و دلائل منطقی آن، و انذار مردم غافل از صحنه‌های [[قيامت|قیامت]]، و مانند آن است که از آغاز این سوره شروع می شود و بخش مهمی از آن را در بر می گیرد؛ | ||
# بخش قابل ملاحظه | # بخش قابل ملاحظه ای نیز از مبارزه با [[شرک]] و [[مشركان|مشرکان]]، سخن می گوید و با توجه دادن به آیات پروردگار در عالم هستی انسانها را متوجه عظمت آفریدگار می سازد؛ | ||
# | # بخشی از این سوره نیز مردم را به بررسی سرنوشت عبرت انگیز گذشتگان و عذابهای دردناک الهی که بر آنها نازل شد دعوت کرده، از جمله سرنوشت قوم نوح و عاد و ثمود، و قوم ابراهیم و [[قوم لوط]]، و [[قوم شعيب|قوم شعیب]] و [[موسی]] را یادآور می شود؛ | ||
# بخش | # بخش دیگری از آن پیرامون مساله حج و سابقه تاریخی آن از زمان [[حضرت ابراهیم|ابراهیم(علیه السلام)]] و سپس مساله قربانی و [[طواف]] و مانند آن است؛ | ||
# | # بخشی از آن هم پیرامون مبارزه در برابر ظالمان و پیکار با دشمنان مهاجم، است؛ | ||
# و سرانجام | # و سرانجام قسمتی از آن پند و اندرزهایی است در زمینه‌های مختلف زندگی و تشویق به [[نماز]] و [[زكات|زکات]] و [[امر به معروف و نهی از منکر|امر به معروف و نهی از منکر]] و توکل و توجه به [[خداوند]]<ref>تفسير نمونه، ج 14، ص 3.</ref>. | ||
== فضائل، خواص و ثواب قرائت == | == فضائل، خواص و ثواب قرائت == | ||
[[ | [[ابی‌بن‌كعب|ابی‌بن کعب]] می‌گوید: [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(صلی الله علیه)]] فرمود: «هر کس سوره حج بخواند، [[ثواب]] [[حج]] و عمره تمام حج‌کنندگان و عمره‌کنندگان گذشته و آینده به او داده می شود». | ||
[[امام جعفر صادق|امام صادق(صلی الله علیه)]] فرمود: «هر کس سه روز یک بار این سوره را بخواند، از سال خارج نمی‌شود، مگر اینکه به زیارت خانه خدا برود و اگر در سفر بمیرد، اهل [[بهشت]] خواهد بود»<ref>ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 16، ص 176.</ref>. | [[امام جعفر صادق|امام صادق(صلی الله علیه)]] فرمود: «هر کس سه روز یک بار این سوره را بخواند، از سال خارج نمی‌شود، مگر اینکه به زیارت خانه خدا برود و اگر در سفر بمیرد، اهل [[بهشت]] خواهد بود»<ref>ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 16، ص 176.</ref>. | ||
== محل و زمان نزول == | == محل و زمان نزول == | ||
* سوره حج بقول [[ابن عباس]] و عطا جز چند آیه | * سوره حج بقول [[ابن عباس]] و عطا جز چند آیه ای از آن [[مكی|مکی]] است. حسن می‌گوید: جز چند آیه ای از آن که در سفر نازل شده، [[مدنی]] است. این چند آیه را بعضی 6 و بعضی 4 آیه دانسته‌اند<ref>ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج 16، ص 176</ref>. | ||
* سوره حج در اوائل هجرت نازل گشته است، علامه طباطبایی با در نظر گرفتن آنچه گفته شد ترجیح | * سوره حج در اوائل هجرت نازل گشته است، علامه طباطبایی با در نظر گرفتن آنچه گفته شد ترجیح می‌دهد که در فاصله هجرت و جنگ «بدر» نازل شده باشد و نشان می دهد که در آن وقت مشرکان دارای شوکت بوده اند<ref>تفسير أحسن‌الحديث، ج 7، ص 3.</ref>. | ||
== فضای نزول == | == فضای نزول == | ||
| خط ۷۵: | خط ۷۵: | ||
== ویژگی == | == ویژگی == | ||
# سوره حج از [[سور مثانی]] می‌باشد مثانی سوره‌هایی هستند که بعد از سور مئین قرار گرفته‌اند و زیر صد آیه دارند مانند اینکه سور مئین مبادی باشند و توالی آن مثانی آن فرض شده‌اند<ref>زاد المسير | # سوره حج از [[سور مثانی]] می‌باشد مثانی سوره‌هایی هستند که بعد از سور مئین قرار گرفته‌اند و زیر صد آیه دارند مانند اینکه سور مئین مبادی باشند و توالی آن مثانی آن فرض شده‌اند<ref>زاد المسير فی علم التفسير، ج 4، ص 141</ref>. | ||
# | # | ||
# سوره‌های مثانی عبارتند از: احزاب و حجّ و قصص و نمل و نور و انفال و مریم و عنکبوت و روم و یس و فرقان و حجر و رعد و سبأ و فاطر و إبراهیم و ص و محمد و لقمان و زمر<ref>التمهيد فی علوم القرآن، ج1، ص 313.</ref>. | # سوره‌های مثانی عبارتند از: احزاب و حجّ و قصص و نمل و نور و انفال و مریم و عنکبوت و روم و یس و فرقان و حجر و رعد و سبأ و فاطر و إبراهیم و ص و محمد و لقمان و زمر<ref>التمهيد فی علوم القرآن، ج1، ص 313.</ref>. | ||
# | # روایتی است که از [[حضرت محمد (ص)|رسول خدا(صلی الله علیه)]] نقل شده که فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جای تورات و سوره‌های مئین را به جای انجیل و سوره‌های مثانی را به جای زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره‌های مفصّل فزونی بخشید<ref>جامع البيان فی تفسير القرآن، ج 1، ص 34.</ref>. | ||
# از خصوصیات سوره حج دو [[سجده]] ای بودن آنست آیات هجده و هفتاد و هفت این سوره دارای سجدۀ تلاوت می‌باشند. | # از خصوصیات سوره حج دو [[سجده]] ای بودن آنست آیات هجده و هفتاد و هفت این سوره دارای سجدۀ تلاوت می‌باشند. | ||
# | # | ||
# این سوره به نام | # این سوره به نام یکی از اعمال عبادی که از فروع دین است، نام‌گذاری شده و از سوره‌هایی است که برخی مضامین آن متناسب با سوره‌های مکی و برخی احکام آن (مثل اجازۀ جنگ) متناسب با سوره‌های مدنی است؛ از این رو برخی آن را سوره مشترک [[مكه|مکه]] و [[مدینه]] دانسته اند<ref>تفسير قرآن مهر، ج 13، ص 246.</ref>. | ||
# | # | ||