۲۱٬۸۹۵
ویرایش
احمد رفاعی: تفاوت میان نسخه‌ها
←عقیده رفاعی درباره ائمه معصومین
جز (جایگزینی متن - 'کنیه اش' به 'کنیه‌اش') |
|||
| (۲۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات شخصیت | |||
| عنوان = احمد رفاعی | |||
| تصویر = احمد رفاعی.jpg | |||
| نام = | |||
| | | نام‌های دیگر = احمد بن علی بن احمد، ابن رفاعی | ||
| | | سال تولد = 500 ق | ||
| | | تاریخ تولد = | ||
| | | محل تولد = [[عراق]] | ||
| | | سال درگذشت = 578 ق | ||
| | | تاریخ درگذشت = | ||
| محل درگذشت = | |||
| استادان ={{فهرست جعبه افقی |بندار بن بختیار واسطی| احمد بن عبداللّه آمدی واسطی|ابوغالب عبداللّه بن منصور}} | |||
| دین = [[اسلام]] | |||
| مذهب = [[تصوف|صوفیه]] | |||
| آثار = | |||
| فعالیت‌ها = مؤسس [[طریقت رفاعیه|طریقت رفاعیه]] | |||
| وبگاه = | |||
}} | |||
'''احمد رِفاعی''' که کنیه‌اش ابوالعباس و معروف به ابن رفاعی، از عرفای شافعی قرن ششم و مؤسس [[طریقت رفاعیه]] می‌باشد. | |||
== زندگی‌نامه == | |||
رفاعی در سال ۵۰۰ یا ۵۱۲ در قریۀ حسن (از توابع شهر واسط در [[عراق]]) به‌دنیا آمد<ref>عبدالوهاب بن علی سبکی، طبقات الشافعیه الکبری، ج۶، ص۲۴، به اهتمام عبدالفتاح محمدالحلو و محمود محمد طناحی، ۱۳۸۸/ ۱۹۶۸</ref><ref>ابوالهدیل افندی الصیادی الرفاعی الحسینی، الکلیات الاحمدیه، ج۱، ص۲۱۷، قاهره ۱۴۲۵ /۲۰۰۴</ref>. در کودکی پدرش او را برای فراگیری و حفظ [[قرآن]] به عبدالسمیع حربونی سپرد. | |||
=== اصالت === | |||
برخی تذکره‌ها<ref>ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۱، ص۱۷۱</ref><ref>عبدالوهاب شعرانی، الطبقات الکبری، ج۱، ص۱۴۰، بیروت ۱۴۰۸ /۱۹۸۸</ref> او را عربی‌الاصل و از قبیله بنی‌رفاعه و برخی دیگر<ref>صلاح‌الدین صفدی، الوافی بالوفیات، ج۷، ص۲۱۹</ref><ref>ابن ملقن، طبقات الاولیاء، ج۱، ص۹۴، تحقیق نورالدین شریبه، بیروت. ۱۴۰۶ /۱۹۸۶</ref> وی را مغربی‌الاصل معرفی کرده‌اند. | |||
=== نسب === | |||
نسب احمد از جانب پدر به امام موسی کاظم علیه‌السلام می‌رسد و از طرف مادر، انصاری است<ref>ابن ملقن، طبقات الاولیاء، ج۱، ص۹۳، تحقیق نورالدین شریبه، بیروت ۱۴۰۶ /۱۹۸۶</ref><ref>یونس ابراهیم سامرایی، السید احمد الرفاعی حیاته ـ آثاره، ج۱، ص۶، بغداد</ref>. | نسب احمد از جانب پدر به امام موسی کاظم علیه‌السلام می‌رسد و از طرف مادر، انصاری است<ref>ابن ملقن، طبقات الاولیاء، ج۱، ص۹۳، تحقیق نورالدین شریبه، بیروت ۱۴۰۶ /۱۹۸۶</ref><ref>یونس ابراهیم سامرایی، السید احمد الرفاعی حیاته ـ آثاره، ج۱، ص۶، بغداد</ref>. | ||
= | === تربیت و کفالت رفاعی بعد از پدر === | ||
=تربیت و کفالت رفاعی | |||
پس از درگذشت پدر رفاعی در ۵۱۹، منصور بطائحی، دایی رفاعی، تربیت و کفالت او را برعهده گرفت و او را به همراه خانواده‌اش به واسط برد، سپس وی را نزد ابوالفضل علی واسطی، عارف و محدّث و از شیوخ [[شافعی]] و دایی دیگرش [[ابوبکر واسطی]] فرستاد تا به تحصیل بپردازد<ref>تاریخ الاسلام ذهبی، ج۲۱، ص۷۸</ref><ref>ابوالهدیل افندی الصیادی الرفاعی الحسینی، الکلیات الاحمدیه، ج۱، ص۲۱۷، قاهره ۱۴۲۵ /۲۰۰۴</ref><ref>یونس ابراهیم سامرایی، السید احمد الرفاعی حیاته ـ آثاره، ج۱، ص۹، بغداد</ref>. | پس از درگذشت پدر رفاعی در ۵۱۹، منصور بطائحی، دایی رفاعی، تربیت و کفالت او را برعهده گرفت و او را به همراه خانواده‌اش به واسط برد، سپس وی را نزد ابوالفضل علی واسطی، عارف و محدّث و از شیوخ [[شافعی]] و دایی دیگرش [[ابوبکر واسطی]] فرستاد تا به تحصیل بپردازد<ref>تاریخ الاسلام ذهبی، ج۲۱، ص۷۸</ref><ref>ابوالهدیل افندی الصیادی الرفاعی الحسینی، الکلیات الاحمدیه، ج۱، ص۲۱۷، قاهره ۱۴۲۵ /۲۰۰۴</ref><ref>یونس ابراهیم سامرایی، السید احمد الرفاعی حیاته ـ آثاره، ج۱، ص۹، بغداد</ref>. | ||
= | == استادان == | ||
علاوه بر این، رفاعی از بندار بن بختیار واسطی، احمد بن عبداللّه آمدی واسطی، ابوغالب عبداللّه بن منصور، ابوالفتح محمد بن عبدالباقی و محمد بن عبدالسمیع عباسی حدیث شنید<ref>ابوالهدیل افندی الصیادی الرفاعی الحسینی، ج۱، ص۸ـ۱۱</ref><ref>بوالهدیل افندی الصیادی الرفاعی الحسینی، ج۱، ص۱۶</ref><ref>الکلیات الاحمدیه، قاهره ۱۴۲۵ /۲۰۰۴. یونس ابراهیم سامرایی، السید احمد الرفاعی حیاته ـ آثاره، ج۱، ص۹ـ۱۰، بغداد</ref>. برخی <ref>نورالدین شطنوفی، بهجه الاسرار و معدن الانوار، ج۱، ص۲۸ـ۲۹، قاهره ۱۴۲۱/۲۰۰۱</ref><ref>غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیاء، ج۱، ص۱۰۱، نولشکور، ۱۳۸۷/۱۹۲۹</ref> معتقدند رفاعی با [[عبدالقادر گیلانی|عبدالقادر گیلانی]] ملاقات کرده و از شاگردان او به شمار می‌رفته، اما خود رفاعی در مجلس سال ۵۷۸ در سلسلۀ مشایخ خویش از عبدالقادر نام نبرده است. | علاوه بر این، رفاعی از بندار بن بختیار واسطی، احمد بن عبداللّه آمدی واسطی، ابوغالب عبداللّه بن منصور، ابوالفتح محمد بن عبدالباقی و محمد بن عبدالسمیع عباسی حدیث شنید<ref>ابوالهدیل افندی الصیادی الرفاعی الحسینی، ج۱، ص۸ـ۱۱</ref><ref>بوالهدیل افندی الصیادی الرفاعی الحسینی، ج۱، ص۱۶</ref><ref>الکلیات الاحمدیه، قاهره ۱۴۲۵ /۲۰۰۴. یونس ابراهیم سامرایی، السید احمد الرفاعی حیاته ـ آثاره، ج۱، ص۹ـ۱۰، بغداد</ref>. برخی <ref>نورالدین شطنوفی، بهجه الاسرار و معدن الانوار، ج۱، ص۲۸ـ۲۹، قاهره ۱۴۲۱/۲۰۰۱</ref><ref>غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیاء، ج۱، ص۱۰۱، نولشکور، ۱۳۸۷/۱۹۲۹</ref> معتقدند رفاعی با [[عبدالقادر گیلانی|عبدالقادر گیلانی]] ملاقات کرده و از شاگردان او به شمار می‌رفته، اما خود رفاعی در مجلس سال ۵۷۸ در سلسلۀ مشایخ خویش از عبدالقادر نام نبرده است. | ||
رفاعی از ابوالفضل واسطی اجازۀ جامع در شریعت و طریقت دریافت کرد و از منصور بطائحی خرقه | رفاعی از ابوالفضل واسطی اجازۀ جامع در شریعت و طریقت دریافت کرد و از منصور بطائحی خرقه گرفت<ref>یونس ابراهیم سامرایی، السید احمد الرفاعی حیاته ـ آثاره، ج۱، ص۱۰</ref><ref>ترمینگام، ص ۳۷</ref> که گفته ابوالفضل واسطی شیخ صحبت رفاعی و اولین کسی بود که به رفاعی خرقه پوشاند منصور بطائحی، دائی رفاعی، شیخ یک انجمن دینی بود. او احمد رفاعی را مکلف کرد که در روستای ام‌عبیده بماند و به ارشاد مریدان بپردازد. | ||
= | == رهبری انجمن رفاعیه == | ||
پس از منصور، احمد رفاعی در رهبری آن انجمن را برعهده گرفت و از آن پس، آن انجمن را رفاعیه نامید<ref>ابوالهدیل افندی الصیادی الرفاعی الحسینی، الکلیات الاحمدیه، ج۱، ص۲۱۸ـ۲۱۹، قاهره ۱۴۲۵ /۲۰۰۴</ref>. از دیگر اسامی طریقت رفاعیه، احمدیه و بطائحیه است<ref>ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۱، ص۱۷۱</ref><ref>ابوالفدا الحافظ ابن کثیر، البدایه و النهایه، بیروت ۱۴۰۷ /۱۹۸۷</ref><ref>ابن ملقن، طبقات الاولیاء، ج۱، ص۹۴، تحقیق نورالدین شریبه، بیروت ۱۴۰۶ /۱۹۸۶</ref>. سلسله مشایخ طریقت احمد را به چند واسطه به [[شبلی]] و [[جنید بغدادی|جنید]] و [[سری سقطی|سری‌سقطی]] و مشایخ پیش از اینان می‌رساند<ref>غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیاء، ج۱، ص۱۰۱، نولشکور، ۱۳۸۷/۱۹۲۹</ref>. برخی<ref>یوسف بن الیاس سرکیس، معجم‌المطبوعات العربیه و المعربه، ج۱، ص۹۴۸، ج ۱، قم ۱۴۱۰</ref><ref>یونس ابراهیم سامرایی، السید احمد الرفاعی حیاته ـ آثاره، ج۱، ص۳۱، بغداد</ref> گزارشهای غلوآمیز درباره تعداد خلفای رفاعی در زمان حیات او نقل کرده‌اند. | |||
== شاگردان == | |||
از شاگردان رفاعی می‌توان به ابوالفتح واسطی، عبدالسلام قلیبی و عبداللّه بلتاجی اشاره کرد<ref>عبدالرئوف مناوی، الکواکب الدریه، ج ۲، ص ۴۳۱؛عبدالرئوف مناوی، الکواکب الدریه، ج ۲، ص۴۴۲ـ۴۴۳،بیروت ۱۹۹۹</ref><ref>عبدالرئوف مناوی، الکواکب الدریه، ج ۴، ص ۱۶۶</ref>. | از شاگردان رفاعی می‌توان به ابوالفتح واسطی، عبدالسلام قلیبی و عبداللّه بلتاجی اشاره کرد<ref>عبدالرئوف مناوی، الکواکب الدریه، ج ۲، ص ۴۳۱؛عبدالرئوف مناوی، الکواکب الدریه، ج ۲، ص۴۴۲ـ۴۴۳،بیروت ۱۹۹۹</ref><ref>عبدالرئوف مناوی، الکواکب الدریه، ج ۴، ص ۱۶۶</ref>. | ||
= | == فعالیت تبلیغی == | ||
رفاعی نه فقط به ارشاد مریدانش بلکه به ارشاد طبقات گوناگون از جمله [[خلیفه]] عصر خویش المستنجد باللّه عباسی نیز همت گماشت<ref>ابوالهدیل افندی الصیادی الرفاعی الحسینی، الکلیات الاحمدیه، ج۱، ص۱۹۱، قاهره ۱۴۲۵ /۲۰۰۴</ref><ref>یونس ابراهیم سامرایی، السید احمد الرفاعی حیاته ـ آثاره، ج۱، ص۳۲ـ۳۳، بغداد</ref>. | رفاعی نه فقط به ارشاد مریدانش بلکه به ارشاد طبقات گوناگون از جمله [[خلیفه]] عصر خویش المستنجد باللّه عباسی نیز همت گماشت<ref>ابوالهدیل افندی الصیادی الرفاعی الحسینی، الکلیات الاحمدیه، ج۱، ص۱۹۱، قاهره ۱۴۲۵ /۲۰۰۴</ref><ref>یونس ابراهیم سامرایی، السید احمد الرفاعی حیاته ـ آثاره، ج۱، ص۳۲ـ۳۳، بغداد</ref>. | ||
=عقیده رفاعی درباره ائمه معصومین= | == عقیده رفاعی درباره ائمه معصومین == | ||
رفاعی از [[ائمه|ائمه معصومین علیهم‌السلام]] با احترام خاصی یاد کرده، چنان‌که از [[علی بن ابی‌طالب|حضرت علی (علیه‌السلام)]] به امام جلیل، از [[حسین بن علی (سید الشهدا)|حسین بن علی (علیه‌السلام)]] به مظلوم شهید و از [[علی بن موسی (رضا)|امام رضا (علیه‌السلام)]] به امام اعظم و امام رضا قبلۀ اهل باطن یاد کرده و با ذکر برخی مصائب [[علی بن الحسین (زین العابدین)|امام زین‌العابدین]] و [[موسی بن جعفر (کاظم)|امام موسی‌کاظم (علیهماالسلام)]] آنها را صاحب مقام رضا معرفی کرده است<ref>احمد رفاعی، حکم الامام الرفاعی، ج۱، ص۷۶ـ۷۷، به‌اهتمام محمد حسنی مصطفی، حلب ۱۴۲۲/ ۲۰۰۲</ref><ref>ابوالهدیل افندی الصیادی الرفاعی الحسینی، الکلیات الاحمدیه، ج۱، ص۱۶، قاهره ۱۴۲۵ /۲۰۰۴</ref><ref>ابوالهدیل افندی الصیادی الرفاعی الحسینی، ج۱ص ۱۵۰-۱۵۸ الکلیات الاحمدیه، قاهره ۱۴۲۵ /۲۰۰۴</ref>. | |||
رفاعی از [[ائمه|ائمه معصومین علیهم‌السلام]] با احترام خاصی یاد کرده، چنان‌که از [[ | |||
= | == نظریۀ وحدت == | ||
احمد رفاعی با نظریۀ [[وحدت]] وجود به شدت مخالف بود و شطحیات عرفا را نوعی [[کفر]] تلقی می‌کرد<ref>احمد رفاعی، حکم الامام الرفاعی، ج۱ص۱۵، به‌اهتمام محمد حسنی مصطفی، حلب ۱۴۲۲/ ۲۰۰۲</ref><ref>ابوالهدیل افندی الصیادی الرفاعی الحسینی، الکلیات الاحمدیه، ج۱، ص۱۲۶، قاهره ۱۴۲۵ /۲۰۰۴</ref> وی مبالغه و بزرگ‌نمایی شخصیت مشایخ را تا آن‌جا که آنها را معصوم انگاشته و واسطۀ بین خدا و بنده قرار دهند مردود می‌شمرد<ref>ابوالهدیل افندی الصیادی الرفاعی الحسینی، الکلیات الاحمدیه، ج۱، ص۱۳۵، قاهره ۱۴۲۵ /۲۰۰۴</ref>. | |||
== ویژگی محوری طریقت رفاعیه == | |||
اهتمام به [[شریعت]] از ویژگی‌های محوری [[شریعت، طریقت، حقیقت|طریقت]] رفاعیه بوده است. | |||
= | == عقیده رفاعی در کتاب و سنت == | ||
رفاعی کتاب و [[سنت|سنّت]] را دو میزان می‌دانست که همۀ اقوال، افعال و احوال عارف باید با آن سنجیده شود. ازاین‌رو رفاعی هرگونه مخالفت با شریعت را کفر می‌دانست<ref>احمد رفاعی، حکم الامام الرفاعی، ج۱، ص۶۷، به‌اهتمام محمد حسنی مصطفی، حلب ۱۴۲۲/ ۲۰۰۲</ref><ref>ابوالهدیل افندی الصیادی الرفاعی الحسینی، الکلیات الاحمدیه، ج۱، ص۱۲۶، قاهره ۱۴۲۵ /۲۰۰۴</ref><ref>یونس ابراهیم سامرایی، السید احمد الرفاعی ج۱، ص۱۲ حیاته ـ آثاره، بغداد</ref>. | |||
در منابع متأخر<ref>یوسف بن الیاس سرکیس، ج۱، ص۹۴۸، معجم‌المطبوعات العربیه و المعربه، قم۱۴۱۰</ref><ref>یونس ابراهیم سامرایی، السید احمد الرفاعی حیاته ـ آثاره، ج۱، ص۴۴ـ۴۵، بغداد</ref>آثاری را از رفاعی دانسته‌اند که از آن جمله‌اند: | == آثار == | ||
در منابع متأخر<ref>یوسف بن الیاس سرکیس، ج۱، ص۹۴۸، معجم‌المطبوعات العربیه و المعربه، قم۱۴۱۰</ref><ref>یونس ابراهیم سامرایی، السید احمد الرفاعی حیاته ـ آثاره، ج۱، ص۴۴ـ۴۵، بغداد</ref> آثاری را از رفاعی دانسته‌اند که از آن جمله‌اند: | |||
# الاحزاب الرفاعیه؛ | |||
# الصراط المستقیم فی تفسیر معانی بسم‌اللّه‌الرحمن‌الرحیم؛ | |||
# حالة اهل الحقیقة مع‌اللّه؛ | |||
# المجالس الاحمدیة؛ | |||
# الروایة؛ | |||
# شرح التنبیه فی فروع الفقه الشافعی، در شش مجلد؛ | |||
# دیوان قصاید؛ | |||
# البهجة فی الفقه؛ | |||
# تفسیر سوره قدر؛ | |||
# السرالمصون؛ | |||
# النظام الخاص لاهل الاختصاص؛ | |||
# حِکَم الرفاعی؛ | |||
# رحیق الکوثر من کلام الغوث؛ | |||
# البرهان؛ | |||
# الطریق الی اللّه؛ | |||
# العقاید الرفاعیه. | |||
= | == درگذشت == | ||
رفاعی در ۵۷۸ ق، در ام‌عبیده درگذشت<ref>ابن‌اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۱۱، ص۴۹۲</ref><ref>ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۱، ص۱۷۲</ref> و چون فرزندی نداشت، برادرزاده‌هایش جانشین او شدند<ref>ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۱، ص۱۷۱</ref><ref>صلاح‌الدین صفدی، الوافی بالوفیات، ج۷، ص۲۱۹</ref>. | |||
== کتاب‌های سیره و زندگی‌نامه رفاعی == | |||
دربارۀ زندگی و سیره رفاعی و طریقت رفاعیه کتاب‌های متعددی نوشته شده و سامرایی<ref>یونس ابراهیم سامرایی، السید احمد الرفاعی حیاته ـ آثاره، بغداد</ref> از چهل و شش اثر درباره او نام برده است. | |||
== جستارهای وابسته == | |||
* [[طریقت رفاعیه]] | |||
* [[تصوف]] | |||
* [[عراق]] | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||