۲۱٬۸۸۹
ویرایش
امین احسن اصلاحی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
←کتاب تفسیر
جز (←فلسفه) |
جز (←کتاب تفسیر) |
||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
== اندیشه == | == اندیشه == | ||
اندیشه‌های او در قالب درس‌گفتارها، که شاگردان او گردآوری و منتشر کرده‌اند و مقاله‌ها و کتاب‌هایش | اندیشه‌های او در قالب درس‌گفتارها، که شاگردان او گردآوری و منتشر کرده‌اند و مقاله‌ها و کتاب‌هایش به‌جا مانده است. این مجموعۀ آثار موضوعات متنوعی را دربرمی‌گیرد، از جمله: [[قرآن]]، [[حدیث]]، [[فقه]]، [[عرفان]]، [[فلسفه]]، [[اخلاق]]، جامعه و سیاست. | ||
از مهم‌ترین دغدغه‌های فکری وی فهم بی‌واسطۀ قرآن بود. وی در نخستین کتابش با عنوان مبادی تدبر قرآن – که شامل مقاله‌های منتشر شده در مجلۀ اصلاح در سال‌های ۱۹۳۶-۱۹۳۹ م، و برخی از دیگر نوشته‌های اوست – نخست روش‌های رایج در تفسیر قرآن را تحلیل و نقد کرده و سپس مبانی فهم و تفسیر قرآن را تبیین نموده است، به همان گونه‌ای که از استادش ''فراهی'' فراگرفته بود. به گفتۀ او خود قرآن مفسر خویش است و بدین منظور باید از زبان و نظم قرآن بهره برد. وی اینها را «ابزارهای درونی» تفسیر قرآن دانسته است و سنت متواتر، احادیث نبوی، سخنان [[صحابه]]، سبب نزول، تفاسیر، کتاب‌های آسمانی و تاریخ عرب پیش از [[اسلام]] را «ابزارهای بیرونی» آن برشمرده؛ این کتاب مقدمۀ تفسیر قرآن اصلاحی شمرده می‌شود<ref>افتخار احمد، «الشیخ أمین أحسن الإصلاحی و منهجه فی تفسیره تدبّرِ قرآن»، ج ۱، ص ۴۴-۴۵، رسالۀ دکترا، پنجاب، ۱۹۹۶.</ref>. | از مهم‌ترین دغدغه‌های فکری وی فهم بی‌واسطۀ قرآن بود. وی در نخستین کتابش با عنوان مبادی تدبر قرآن – که شامل مقاله‌های منتشر شده در مجلۀ اصلاح در سال‌های ۱۹۳۶-۱۹۳۹ م، و برخی از دیگر نوشته‌های اوست – نخست روش‌های رایج در تفسیر قرآن را تحلیل و نقد کرده و سپس مبانی فهم و تفسیر قرآن را تبیین نموده است، به همان گونه‌ای که از استادش ''فراهی'' فراگرفته بود. به گفتۀ او خود قرآن مفسر خویش است و بدین منظور باید از زبان و نظم قرآن بهره برد. وی اینها را «ابزارهای درونی» تفسیر قرآن دانسته است و سنت متواتر، احادیث نبوی، سخنان [[صحابه]]، سبب نزول، تفاسیر، کتاب‌های آسمانی و تاریخ عرب پیش از [[اسلام]] را «ابزارهای بیرونی» آن برشمرده؛ این کتاب مقدمۀ تفسیر قرآن اصلاحی شمرده می‌شود<ref>افتخار احمد، «الشیخ أمین أحسن الإصلاحی و منهجه فی تفسیره تدبّرِ قرآن»، ج ۱، ص ۴۴-۴۵، رسالۀ دکترا، پنجاب، ۱۹۹۶.</ref>. | ||
== کتاب تفسیر == | == کتاب تفسیر == | ||
وی آنچه را که در کتاب «مبادی تدبّر قرآن» مطرح کرده بود، عیناً در تفسیر خویش به کار بست و بدین ترتیب، مهم‌ترین اثر وی یعنی تفسیر هشت جلدی تدبّر قرآن فراهم آمد که در واقع ثمرۀ نزدیک به یک قرن تلاش او و استادش، ''فراهی''، است. او، همچون استادش، بر قاعدۀ نظم بسیار تکیه کرده، اما آن را بیش از استادش گسترش داده و در تفسیرش علاوه بر تحلیل روابط میان آیات، رابطۀ سوره‌ها را نیز نشان داده است. به بیان دیگر، قاعدۀ نظم فراهی-اصلاحی چهارچوبی بنیادین برای نظریۀ انسجام قرآن است. در این نظریه، کوچکترین واحد یکپارچه در [[قرآن]]، [[سوره]] است. هر سوره یک مضمون محوری (عمود) دارد که کل سوره حول آن می‌چرخد و سوره باید با توجه به آن تفسیر شود. علاوه بر این، میان همۀ سوره‌ها پیوندی منطقی وجود دارد. سوره‌ها به هفت گروه تقسیم می‌شوند و هر گروه که با یک سورۀ مکّی آغاز و به یک سورۀ مدنی ختم می‌شود، یک واحد محسوب می‌گردد. همچنین سوره‌های قرآن، دو به دو، مکمل یکدیگرند. اصلاحی برای اثبات روابط دوتایی و گروه‌های هفت‌گانۀ سوره‌ها به آیه‌های ۸۷ سورۀ حجر و ۲۳ سورۀ زمر استناد کرده است. | |||
با | با اینکه تفسیر تدبر قرآن به زبان اردوست، اما در جامعۀ علمی جلب توجه کرده و سه رسالۀ دکتری دربارۀ مبانی و روش تفسیری به‌کاررفته در آن نوشته شده است<ref>همان.</ref> به گفتۀ ''مستنصر میر''، اصلاحی در به کارگیری قاعدۀ نظم چونان نظریه‌ای برای تبیین انسجام قرآن موفق بوده است. گفته شده که مودودی در تفسیر تفهیم القرآن از این تفسیر تأثیر گرفته است. | ||
پس از دوبار چاپ تدبّر قرآن در هشت مجلد در لاهور، سومین چاپ | پس از دوبار چاپ تدبّر قرآن در هشت مجلد در لاهور، سومین چاپ و چاپ‌های بعدی، در نه مجلد منتشر شده است. | ||
== روش تفسیر == | == روش تفسیر == | ||
به‌رغم تأکید فراوان | به‌رغم تأکید فراوان وی بر فهم مستقل قرآن، او به [[سنت]] و [[حدیث]] نیز توجه داشته است. وی در کتاب مبادی تدبّر حدیث، دیدگاه‌های خویش را در‌این‌باره مطرح و مبانی فهم احادیث را تبیین کرده است. | ||
اصلاحی میان [[سنت]] و [[حدیث]] تفاوت قائل بود. به عقیدۀ او، حدیث شامل قول و فعل و تقریر پیامبر است، اما سنت میراثی اسلامی است که از طریق سبک زندگی مسلمانان و نقل سینه به سینه | اصلاحی میان [[سنت]] و [[حدیث]] تفاوت قائل بود. به عقیدۀ او، حدیث شامل قول و فعل و تقریر پیامبر است، اما سنت میراثی اسلامی است که از طریق سبک زندگی مسلمانان و نقل سینه به سینه نسلهای متوالی به‌جا مانده و تا کنون به آن عمل شده است. به گفتۀ او، مکتوب شدن سنت در یک دورۀ تاریخی با انتقال سنت به صورت عملی منافاتی ندارد. همچنانکه ممکن است در موضوعی خاص بیش از یک سنت وجود داشته باشد. اصلاحی با اندیشۀ قرآن‌بسندگی مخالف بود (قرآنیون) وعقیده داشت کسانی که قرآن را کافی می‌دانند و سنت را انکار می‌کنند، گرفتار تناقض شده‌اند و قرآن را نیز منکرند، زیرا قرآن نیز، مانند سنت، با روایات اشخاص معیّنی به دست ما رسیده است. | ||
== تفکرسیاسی == | == تفکرسیاسی == | ||