confirmed، مدیران
۳۶٬۹۷۱
ویرایش
ابن جوزی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
| تاریخ درگذشت = | | تاریخ درگذشت = | ||
| محل درگذشت = | | محل درگذشت = | ||
| استادان = {{فهرست جعبه عمودی |ابوالفضل محمد بن ناصر بغدادی |ابوالقاسم علی بن یعلی علوی هروی |ابوالسعادات احمد بن احمد}} | | استادان = {{فهرست جعبه عمودی |ابوالفضل محمد بن ناصر بغدادی |ابوالقاسم علی بن یعلی علوی هروی |ابوالسعادات احمد بن احمد }} | ||
| شاگردان = | | شاگردان = | ||
| دین = [[اسلام]] | | دین = [[اسلام]] | ||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
== زندگی‌نامه ابن جوزی == | == زندگی‌نامه ابن جوزی == | ||
شمس‌الدین ابوالمظفر یوسف بن حسام‌‌الدین قزاوغلی بن عبدالله ترکی عونی هبیری بغدادی، به گفته محیی‌الدین یوسف ابن جوزی در رجب ۵۸۱ قمری (۱۱۸۵ م)، یا چنانکه خود از مادرش نقل کرده در ۵۸۲ قمری به دنیا آمد | شمس‌الدین ابوالمظفر یوسف بن حسام‌‌الدین قزاوغلی بن عبدالله ترکی عونی هبیری بغدادی، به گفته محیی‌الدین یوسف ابن جوزی در رجب ۵۸۱ قمری (۱۱۸۵ م)، یا چنانکه خود از مادرش نقل کرده در ۵۸۲ قمری به دنیا آمد<ref>ابن خلکان، ۳/۱۴۲؛ یونینی، ۱/۴۲؛ جرجی زیدان،.۳/۸۹</ref>. مادرش رابعه دختر ابوالفرج عبدالرحمان بن جوزی بود<ref> ابن جوزی، ۸(۲)/۵۰۳</ref>. و به همین سبب به سبط ابن جوزی معروف شد. | ||
== اختلاف در مذهب ابن جوزی == | == اختلاف در مذهب ابن جوزی == | ||
برخی معتقدند که وی حنبلی نبوده است و بنابر حفظ ظواهر مذهب خود را حنبلی اظهار می‌کرده است. بلکه وی را قائل به مذهب [[تشیع]] می‌دانسته‌اند. وی صاحب قول معروفی است در‌این‌باره که از وی پرسیده شد که علی افضل است یا ابوبکر و ایشان پاسخ داده است: من کان بنته فی بیته..یعنی کسی که دخترش در خانه اوست. مثلا خوانساری نقل می‌کند که ابن جوزی کرامت [[رد الشمس]] را به [[امام علی]] نسبت می‌دهد. در حالیکه هادی عالم‌زاده این قول را با سخن ابن جوزی در کتاب تلبیس ابلیس همخوان نمی‌بیند. به هر حال نمی‌توان ارادت و معرفت وی به امام علی (ع) را انکار کرد. وی در مورد امام علی (ع)، منزلت و مقام والای وی را نزد [[پیامبر]] متذکر شده است | برخی معتقدند که وی حنبلی نبوده است و بنابر حفظ ظواهر مذهب خود را حنبلی اظهار می‌کرده است. بلکه وی را قائل به مذهب [[تشیع]] می‌دانسته‌اند. وی صاحب قول معروفی است در‌این‌باره که از وی پرسیده شد که علی افضل است یا ابوبکر و ایشان پاسخ داده است: من کان بنته فی بیته..یعنی کسی که دخترش در خانه اوست. مثلا خوانساری نقل می‌کند که ابن جوزی کرامت [[رد الشمس]] را به [[امام علی]] نسبت می‌دهد. در حالیکه هادی عالم‌زاده این قول را با سخن ابن جوزی در کتاب تلبیس ابلیس همخوان نمی‌بیند. به هر حال نمی‌توان ارادت و معرفت وی به امام علی (ع) را انکار کرد. وی در مورد امام علی (ع)، منزلت و مقام والای وی را نزد [[پیامبر]] متذکر شده است<ref>ابن جوزی کیست - علوم قرآن و حدیث | ||
http://drmostafavi.blogfa.com › tag</ref> | http://drmostafavi.blogfa.com › tag</ref>. | ||
== اساتید ابن جوزی == | == اساتید ابن جوزی == | ||
ابن جوزی تحت توجه جدش عبدالرحمان بن جوزی پرورش یافت. ابن تغری بردی، ۷/۳۹ در [[بغداد]] از جد خویش و از عبدالمنعم بن کلیب، ابن قبیطی، عبدالله بن ابی‌‌بکر معروف به ابن سدان حربی، موفق‌الدین عبدالله مقدسی، ابوحفص بن طبرزد، ابوالیمن کندی و برخی دیگر حدیث شنید | ابن جوزی تحت توجه جدش عبدالرحمان بن جوزی پرورش یافت. ابن تغری بردی، ۷/۳۹ در [[بغداد]] از جد خویش و از عبدالمنعم بن کلیب، ابن قبیطی، عبدالله بن ابی‌‌بکر معروف به ابن سدان حربی، موفق‌الدین عبدالله مقدسی، ابوحفص بن طبرزد، ابوالیمن کندی و برخی دیگر حدیث شنید<ref>ابن جوزی، ۸(۱)/۱۹۳، ۸(۲)/۵۲۷، ۵۶۴، ۵۷۸، ۶۲۷</ref>. ادب را نزد ابوالبقا و فقه را نزد حصیری خواند و همچون دایی اش محیی‌الدین ابن جوزی از دست شیخ ضیاءالدین عبدالوهاب ابن سکینه خرقه پوشید<ref> ابن شاکر، ۴/۳۵۶</ref>. | ||
خود می‌نویسد که الجامع الصغیر و قدوری را نزد جمال‌الدین محمود حصیری و صحاح جوهری را نزد تاج‌الدین کندی خوانده است | خود می‌نویسد که الجامع الصغیر و قدوری را نزد جمال‌الدین محمود حصیری و صحاح جوهری را نزد تاج‌الدین کندی خوانده است<ref> ابن شاکر، (۲)/۵۷۶، ۷۲۰-۷۲۱</ref>. ابن جوزی در ۵۹۰ق، شهاب الدین عمر بن محمد سهروردی را در رباط درب المقبره بغداد در حال وعظ دیده است. او در ذیل وقایع ۵۹۶ق، می‌نویسد که این سال ابتدای جلوس وی بر تربت امام احمد حنبل بود. از آن جلسات نیز به نیکی یاد می‌کند<ref>ابن شاکر، (۲)/۴۶۸</ref>. | ||
شمس‌الدین در ۶۰۰ق از بغداد به [[شام]] سفر کرد و این اولین سفر او بود؛ ابتدا به دقوتا رفت و با خطیب و واعظ آنجا که حجت نامیده می‌شد، دیدار کرد و از او [[حدیث]] شنید. پس به اربل رفت و شیخ محیی‌الدین ساقانی را ملاقات کرد. آنگاه به [[موصل]] رفت و در آنجا ضمن برپایی جلسه وعظ که قبول تمام یافت، جماعتی از علما و [[محدثان]] از جمله خطیب ابوطاهر احمد بن عبدالله طوسی را درک کرد. از آنجا به حران رفت و از فخرالدین محمد ابن تیمیه، ابن طباخ، عبدالقادر رهاوی و جز آنان حدیث شنید. | شمس‌الدین در ۶۰۰ق از بغداد به [[شام]] سفر کرد و این اولین سفر او بود؛ ابتدا به دقوتا رفت و با خطیب و واعظ آنجا که حجت نامیده می‌شد، دیدار کرد و از او [[حدیث]] شنید. پس به اربل رفت و شیخ محیی‌الدین ساقانی را ملاقات کرد. آنگاه به [[موصل]] رفت و در آنجا ضمن برپایی جلسه وعظ که قبول تمام یافت، جماعتی از علما و [[محدثان]] از جمله خطیب ابوطاهر احمد بن عبدالله طوسی را درک کرد. از آنجا به حران رفت و از فخرالدین محمد ابن تیمیه، ابن طباخ، عبدالقادر رهاوی و جز آنان حدیث شنید. | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
پس به زیارت [[بیت‌المقدس]] و قبر [[ابراهیم خلیل (ع)]] رفت که در آنجا هم جلسه داشت. سپس به قاسیون بازگشت و تا ۶۰۳ق در آنجا بود. آنگاه به حلب رفت و در شام تاج‌الدین کندی، قاضی جمال‌الدین بن حرستانی، شمس‌الدین بن شیرازی، شرف‌الدین بن موصلی و بنی عساکر را ملاقات کرد و از موفق‌الدین حنبلی، داوود بن ملاعب، ابن صصری و دیگران استفاده برد و با ابوعمر شیخ فارسیه مصاحبت داشت. | پس به زیارت [[بیت‌المقدس]] و قبر [[ابراهیم خلیل (ع)]] رفت که در آنجا هم جلسه داشت. سپس به قاسیون بازگشت و تا ۶۰۳ق در آنجا بود. آنگاه به حلب رفت و در شام تاج‌الدین کندی، قاضی جمال‌الدین بن حرستانی، شمس‌الدین بن شیرازی، شرف‌الدین بن موصلی و بنی عساکر را ملاقات کرد و از موفق‌الدین حنبلی، داوود بن ملاعب، ابن صصری و دیگران استفاده برد و با ابوعمر شیخ فارسیه مصاحبت داشت. | ||
ابن جوزی می‌گوید: همنشینی با اینان خانواده و وطن را از یاد او برده بوده است | ابن جوزی می‌گوید: همنشینی با اینان خانواده و وطن را از یاد او برده بوده است<ref>ابن شاکر، ۸(۲)/۵۱۶-۵۱۷</ref>. آنچه نقل شد مفصل‌ترین سخنی است که شمس الدین یوسف درباره خویش گفته است، ولی او در مواضع دیگر نیز از مشایخ و اساتید خود از جمله ابن عساکر، شرف‌الدین اسماعیل موصلی فقیه و دیگران<ref>ابن شاکر ۸(۲)/۵۸۱،۶۶۳،۶۷۴</ref> یاد کرده است. | ||
== زمینه‌های علمی ابن جوزی == | == زمینه‌های علمی ابن جوزی == | ||
ابن جوزی از سیزده سالگی به تألیف پرداخت و تا پایان عمر از نوشتن بازنایستاد. ابوالفرج بن جوزی بیش از ۱۰۰ کتاب در رشته‌های گوناگون و در کل بیش از ۳۸۰ کتاب و رساله نوشت. وی با علوم عقلی و کلام و [[فلسفه]] مخالفت داشته‌است و معتقد بوده‌است که نباید مردم عادی را با علم کلام آشنا کرد | ابن جوزی از سیزده سالگی به تألیف پرداخت و تا پایان عمر از نوشتن بازنایستاد. ابوالفرج بن جوزی بیش از ۱۰۰ کتاب در رشته‌های گوناگون و در کل بیش از ۳۸۰ کتاب و رساله نوشت. وی با علوم عقلی و کلام و [[فلسفه]] مخالفت داشته‌است و معتقد بوده‌است که نباید مردم عادی را با علم کلام آشنا کرد<ref>صادق علاماتی، ابن جوزی، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا،1389ش، شماره 146</ref>. | ||
غلامحسین ابراهیمی دینانی نقد ابن جوزی در فیلسوفان اسلامی را صادق نمی‌داند. دینانی بیان می‌کند که عقائدی که ابن جوزی به فلاسفه منسوب کرده‌است وجود ندارد و در واقع چنین نیست. مثلاً ابن جوزی می‌گوید که فلاسفه می‌گویند خداوند به خوداش علم دارد و به غیر خوداش علم ندارد؛ و نیز بیان می‌کند که خداوند در نظر ابن سینا علم به جزئیات ندارد. در حالیکه از نظر ابن سینا علم به کلیات مستلزم علم به جزئیات است | غلامحسین ابراهیمی دینانی نقد ابن جوزی در فیلسوفان اسلامی را صادق نمی‌داند. دینانی بیان می‌کند که عقائدی که ابن جوزی به فلاسفه منسوب کرده‌است وجود ندارد و در واقع چنین نیست. مثلاً ابن جوزی می‌گوید که فلاسفه می‌گویند خداوند به خوداش علم دارد و به غیر خوداش علم ندارد؛ و نیز بیان می‌کند که خداوند در نظر ابن سینا علم به جزئیات ندارد. در حالیکه از نظر ابن سینا علم به کلیات مستلزم علم به جزئیات است<ref>غلامحسین ابراهیمی دینانی، عقل و استدلال در تفکر ابن جوزی، مقالات وبررسی‌ها،1376ش، ش 61</ref>. | ||
از کارهای بی‌سابقه ابن جوزی، بیان یک دوره [[تفسیر قرآن]] بر روی منبر است. تدریس بخش مهمی از زندگی اجتماعی ابن جوزی را دربرمی‌گرفت. وی در پنج مدرسه تدریس می‌کرده‌است. | از کارهای بی‌سابقه ابن جوزی، بیان یک دوره [[تفسیر قرآن]] بر روی منبر است. تدریس بخش مهمی از زندگی اجتماعی ابن جوزی را دربرمی‌گرفت. وی در پنج مدرسه تدریس می‌کرده‌است. | ||
| خط ۸۳: | خط ۸۳: | ||
# تنبیه النائم الغمر علی مواسم العمر | # تنبیه النائم الغمر علی مواسم العمر | ||
# لفتة الکبد الی نصیحة الولد | # لفتة الکبد الی نصیحة الولد | ||
# أعمار الاعیان <ref> http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/1527</ref> | # أعمار الاعیان<ref> http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/1527</ref>. | ||
== درگذشت ابن جوزی == | == درگذشت ابن جوزی == | ||
ابن جوزی پس از آخرین وعظ خود در ۱۷ [[رمضان]] ۵۹۷ بیمار شد و پس از ۵ روز در شب جمعه میان [[نماز]] مغرب و عشا در خانه خود در قطفتا (محله‌ای در شرق بغداد) درگذشت. | ابن جوزی پس از آخرین وعظ خود در ۱۷ [[رمضان]] ۵۹۷ بیمار شد و پس از ۵ روز در شب جمعه میان [[نماز]] مغرب و عشا در خانه خود در قطفتا (محله‌ای در شرق بغداد) درگذشت. | ||
گزارش‌هایی که در باب تشییع جنازه او در دست است، شخصیت اجتماعی و نفوذ وی در مردم را نشان می‌دهد: در سوگ او بازارها بسته شد و مردم [[بغداد]] برای تشییع جنازه گرد آمدند. انبوه جمعیت تا بدانجا بود که جنازه او تا وقت [[نماز جمعه]] به گوری که در مقبره احمد بن حنبل برای وی آماده شده بود، نرسید و بزرگان مذهب نتوانستند بر او نماز بگزارند و از کفن او جز اندکی باقی نماند | گزارش‌هایی که در باب تشییع جنازه او در دست است، شخصیت اجتماعی و نفوذ وی در مردم را نشان می‌دهد: در سوگ او بازارها بسته شد و مردم [[بغداد]] برای تشییع جنازه گرد آمدند. انبوه جمعیت تا بدانجا بود که جنازه او تا وقت [[نماز جمعه]] به گوری که در مقبره احمد بن حنبل برای وی آماده شده بود، نرسید و بزرگان مذهب نتوانستند بر او نماز بگزارند و از کفن او جز اندکی باقی نماند<ref> ابن رجب، عبدالرحمان، ذیل طبقات الحنابلة، ج۲، ص۵۰۷. </ref>. | ||
گفته‌اند که وصیت کرد شعری را که بدین مضمون سروده بود، بر قبرش بنویسند: «ای بسیار بخشاینده، ای که از گناهکاران در می‌گذری، گناهکاری به امید بخشایش گناهانش نزد تو آمده است. من مهمانم و سزای مهمان جز احسان | گفته‌اند که وصیت کرد شعری را که بدین مضمون سروده بود، بر قبرش بنویسند: «ای بسیار بخشاینده، ای که از گناهکاران در می‌گذری، گناهکاری به امید بخشایش گناهانش نزد تو آمده است. من مهمانم و سزای مهمان جز احسان نیست<ref> ابن جوزی، یوسف، مرآة الزمان، ج۸، ص۵۰۲، حیدرآباد دکن، ۱۳۷۱ق/۱۹۵۲م</ref>». | ||
== پانویس == | == پانویس == | ||