|
|
خط ۱۱: |
خط ۱۱: |
| توحید در اصطلاح کلامی، اقرار به يگانگی خداوند و شريك نداشتن در صفات او است. <ref>قاضی عبد الجبار معتزلی، شرح الاصول الخمسه، ص 80</ref> | | توحید در اصطلاح کلامی، اقرار به يگانگی خداوند و شريك نداشتن در صفات او است. <ref>قاضی عبد الجبار معتزلی، شرح الاصول الخمسه، ص 80</ref> |
|
| |
|
| ==بحثی در معنا شناسی توحید==
| |
|
| |
| همان طور که پیشتر اشاره شد، توحید در بستر معنا شناسی دارای سه جهت عرفانی، فلسفی و کلامی است. توحید عرفانی مبتنی بر شهود و وصول به وحدانیت خداوند است. توحید فلسفی مبتنی بر باور عقلی به وحدانیت خداوند است و توحید کلامی مبتنی بر پذیرش احدیت خداوند است.
| |
| <ref> با استفاده از طباطبایی،«توحید شهودی از منظر امام خمینی»، ص۱۰۴.</ref>
| |
|
| |
| ==جایگاه توحید در اسلام==
| |
|
| |
| هر چند واژه توحید در قرآن نیامده، اما آیات فراوانی از آن درباره اثبات توحید و نفی شرک است.<ref> با استفاده از رمضانی، حسن، «توحید»، سایت دانشنامه موضوعی قرآن</ref>و به تصریح قرآن، پیام تمامی پیامبران، اعتقاد به توحید بوده است.<ref>همان</ref>
| |
| این واژه با تعابیر و عبارات مختلف، بارها در قرآن کریم مورد تأکید قرار گرفته است؛ از جمله در سوره توحید که خداوند «احد» یعنی یگانه خوانده شده است.شریعتمداری، <ref>«توحید از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه (۱)»، ص۴۸.</ref> نفی خدایان دیگر، یکی بودن خدا، یک خدا برای همگان، خدای همه عالم، نکوهش معتقدان به وجود خدایان، تأکید بر نفی اعتقاد به چند خدا، رد ادعای قائلان به تثلیث و سهگانهباوری، و همچنین نفی هر گونه مثل و مانند برای خدا، از جمله مفاهیم مرتبط با توحید است که در قرآن کریم آمده است.<ref>طارمیراد، «توحید»، ص۴۰۶و۴۰۷.</ref>
| |
| شهادت بر یکتایی خدا و پرهیز از شرک، اولین اقدامی است که پیامبر اسلام ص در ابتدای دعوت آشکار خود، خطاب به مردم مکه بیان کرده است. <ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی،دار صادر، ج۲، ص۲۴.</ref>نمایندگان پیامبر ص از جمله معاذ بن جبل که برای تبلیغ اسلام به سرزمینهای مختلف میرفتند، همواره مردم را به پذیرش یکتایی خداوند دعوت میکردند. <ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی،دار صادر، ج۲، ص۷۶ و ۸۱.</ref>
| |
| برخی از عالمان مسلمان با تکیه بر جایگاه ویژه و مهم آموزه توحید در اسلام، مسلمانان را «اهل التوحید» خواندهاند.<ref>طارمیراد، «توحید»، ص۴۰۶.</ref>و آن را نشانه مسلمانی قلمداد کردهاند.<ref>مصباح یزدی، خداشناسی (مجموعه کتب آموزشی معارف قرآن ۱)، ۱۳۹۴ش، ص۱۸۰</ref>
| |
| امام علی(ع)، اعتقاد به توحید و یگانگی خداوند را پایه معرفت خدا دانسته است. <ref>نهج البلاغه، تحقیق صبحی صالح، خطبه اول، ص۳۹.</ref>
| |
| ملاصدرا هدف اصلی قرآن کریم را اثبات توحید خدا می داند. <ref>ملاصدرا، تفسیر القرآن الکریم، ۱۳۶۶ش، ج۴، ص۵۴.</ref>
| |
|
| |
|
| |
| و اما آیاتی از قرآن کریم که به طور مستقیم به توحید اشاره می کند، عبارت است از:
| |
|
| |
| قُل هُوَ اللهُ أحَد: بگو او خدای یکتاست.<ref>سوره اخلاص آیه 1</ref>
| |
| لا إلٰه إلّا الله: هیچ خدایی جز الله نیست.<ref>سوره محمد آیه 19</ref>
| |
| لا إلٰه إلّا هو: هیچ خدایی جز او نیست.<ref>سوره بقره آیه 163</ref>
| |
| إلٰهُکُم إلٰهٌ واحِد: همانا خدای شما خدای یکتاست.<ref>سوره کهف آیه 110</ref>
| |
| ما مِن إلٰهٍ إلّا الله: هیچ خدایی جز الله نیست.<ref>سوره ص آیه 65</ref>
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
|
| |
| ۱ «توحید» در لغت
| |
| ۲ جایگاه توحید در تعالیم اسلام
| |
| ۳ مراتب توحید
| |
| ۴ «توحید» از منظر مذاهب اسلامی
| |
| ۵ توحید در نظر شیعه
| |
| ۶ پانویس
| |
| ۷ منابع
| |
|
| |
| «توحید» در لغت
| |
|
| |
|
| |
| جایگاه توحید در تعالیم اسلام
| |
|
| |
|
| |
|
| |
| ۱ «توحید» در لغت
| |
| ۲ جایگاه توحید در تعالیم اسلام
| |
| ۳ مراتب توحید
| |
| ۴ «توحید» از منظر مذاهب اسلامی
| |
| ۵ توحید در نظر شیعه
| |
| ۶ پانویس
| |
| ۷ منابع
| |
|
| |
|
| «توحید» در لغت
| | ==اقسام توحید== |
|
| |
|
| واژه «توحید» مصدر باب «تفعیل» و به معنای «یگانه دانستن» است. ریشه این کلمه «وحد» و به معنای انفراد است و از این رو «واحد» به چیزی اطلاق می شود که جزء ندارد.[۱]
| |
| جایگاه توحید در تعالیم اسلام
| |
|
| |
| در مباحث خداشناسی، توحید به معنای یکتاپرستی یكى از اصول اعتقادى اسلام و همه ادیان ابراهیمى است. اهمیت این اصل به این دلیل است که به نظر بسیاری از متکلمین اسلامی دیگر اصول دین اسلام مبتنی بر اصل توحید هستند. به همین دلیل است که حضرت امیرالمومنین علیه السلام در روایتی از حضرت رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل می کنند که "التوحید نصف الدین".[۲]؛ توحید نیمی از دین است.
| |
|
| |
| و یا شخصی نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله آمد و پرسید: اساس علم چیست؟ حضرت فرمودند: «معرفة الله حق معرفته»؛ شناخت خدا آن چنان كه شایسته اوست. پرسید: حق معرفت خدا چیست؟ حضرت فرمودند: این كه بدانی او نه مثلی دارد و نه شبیهی و او را معبود واحد خالق و قادر و اول و آخر و ظاهر و باطن بشناسی كه مثل و مانندی ندارد این است حق معرفت خداوند.
| |
| مراتب توحید
| |
|
| |
| توحید به معنای یگانگی باری تعالی است. این یگانگی از جنبه های گوناگونی می تواند، مورد بررسی قرار گیرد که از مهمترین آنها توحید ذاتی، توحید صفاتی، توحید افعالی و توحید عبادی است.
| |
|
| |
|
| توحید ذاتی | | توحید ذاتی |
خط ۱۲۷: |
خط ۶۶: |
|
| |
|
| منابع | | منابع |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | |
| | ==بحثی در معنا شناسی توحید== |
| | |
| | همان طور که پیشتر اشاره شد، توحید در بستر معنا شناسی دارای سه جهت عرفانی، فلسفی و کلامی است. توحید عرفانی مبتنی بر شهود و وصول به وحدانیت خداوند است. توحید فلسفی مبتنی بر باور عقلی به وحدانیت خداوند است و توحید کلامی مبتنی بر پذیرش احدیت خداوند است. |
| | <ref> با استفاده از طباطبایی،«توحید شهودی از منظر امام خمینی»، ص۱۰۴.</ref> |
| | |
| | ==جایگاه توحید در اسلام== |
| | |
| | هر چند واژه توحید در قرآن نیامده، اما آیات فراوانی از آن درباره اثبات توحید و نفی شرک است.<ref> با استفاده از رمضانی، حسن، «توحید»، سایت دانشنامه موضوعی قرآن</ref>و به تصریح قرآن، پیام تمامی پیامبران، اعتقاد به توحید بوده است.<ref>همان</ref> |
| | این واژه با تعابیر و عبارات مختلف، بارها در قرآن کریم مورد تأکید قرار گرفته است؛ از جمله در سوره توحید که خداوند «احد» یعنی یگانه خوانده شده است.شریعتمداری، <ref>«توحید از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه (۱)»، ص۴۸.</ref> نفی خدایان دیگر، یکی بودن خدا، یک خدا برای همگان، خدای همه عالم، نکوهش معتقدان به وجود خدایان، تأکید بر نفی اعتقاد به چند خدا، رد ادعای قائلان به تثلیث و سهگانهباوری، و همچنین نفی هر گونه مثل و مانند برای خدا، از جمله مفاهیم مرتبط با توحید است که در قرآن کریم آمده است.<ref>طارمیراد، «توحید»، ص۴۰۶و۴۰۷.</ref> |
| | شهادت بر یکتایی خدا و پرهیز از شرک، اولین اقدامی است که پیامبر اسلام ص در ابتدای دعوت آشکار خود، خطاب به مردم مکه بیان کرده است. <ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی،دار صادر، ج۲، ص۲۴.</ref>نمایندگان پیامبر ص از جمله معاذ بن جبل که برای تبلیغ اسلام به سرزمینهای مختلف میرفتند، همواره مردم را به پذیرش یکتایی خداوند دعوت میکردند. <ref>یعقوبی، تاریخ الیعقوبی،دار صادر، ج۲، ص۷۶ و ۸۱.</ref> |
| | برخی از عالمان مسلمان با تکیه بر جایگاه ویژه و مهم آموزه توحید در اسلام، مسلمانان را «اهل التوحید» خواندهاند.<ref>طارمیراد، «توحید»، ص۴۰۶.</ref>و آن را نشانه مسلمانی قلمداد کردهاند.<ref>مصباح یزدی، خداشناسی (مجموعه کتب آموزشی معارف قرآن ۱)، ۱۳۹۴ش، ص۱۸۰</ref> |
| | امام علی(ع)، اعتقاد به توحید و یگانگی خداوند را پایه معرفت خدا دانسته است. <ref>نهج البلاغه، تحقیق صبحی صالح، خطبه اول، ص۳۹.</ref> |
| | ملاصدرا هدف اصلی قرآن کریم را اثبات توحید خدا می داند. <ref>ملاصدرا، تفسیر القرآن الکریم، ۱۳۶۶ش، ج۴، ص۵۴.</ref> |
| | |
| | |
| | و اما آیاتی از قرآن کریم که به طور مستقیم به توحید اشاره می کند، عبارت است از: |
| | |
| | قُل هُوَ اللهُ أحَد: بگو او خدای یکتاست.<ref>سوره اخلاص آیه 1</ref> |
| | لا إلٰه إلّا الله: هیچ خدایی جز الله نیست.<ref>سوره محمد آیه 19</ref> |
| | لا إلٰه إلّا هو: هیچ خدایی جز او نیست.<ref>سوره بقره آیه 163</ref> |
| | إلٰهُکُم إلٰهٌ واحِد: همانا خدای شما خدای یکتاست.<ref>سوره کهف آیه 110</ref> |
| | ما مِن إلٰهٍ إلّا الله: هیچ خدایی جز الله نیست.<ref>سوره ص آیه 65</ref> |
| | |
| | |
| | |
| | ==جایگاه توحید در تعالیم اسلام== |
| | |
| | |
| | |
| | در مباحث خداشناسی، توحید به معنای یکتاپرستی یكى از اصول اعتقادى اسلام و همه ادیان ابراهیمى است. اهمیت این اصل به این دلیل است که به نظر بسیاری از متکلمین اسلامی دیگر اصول دین اسلام مبتنی بر اصل توحید هستند. به همین دلیل است که حضرت امیرالمومنین علیه السلام در روایتی از حضرت رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل می کنند که "التوحید نصف الدین".[۲]؛ توحید نیمی از دین است. |
| | |
| | و یا شخصی نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله آمد و پرسید: اساس علم چیست؟ حضرت فرمودند: «معرفة الله حق معرفته»؛ شناخت خدا آن چنان كه شایسته اوست. پرسید: حق معرفت خدا چیست؟ حضرت فرمودند: این كه بدانی او نه مثلی دارد و نه شبیهی و او را معبود واحد خالق و قادر و اول و آخر و ظاهر و باطن بشناسی كه مثل و مانندی ندارد این است حق معرفت خداوند. |