۱٬۲۳۲
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←آثار) |
||
خط ۸۷: | خط ۸۷: | ||
1- تفسیر المنار: رشید رضا از محرم سال 1317ق تا نیمه محرم سال 1323ق، نکات تفسیری استادش عبده را یادداشت میکرد و تا آیه 126 سوره نساء پیش رفت و بر اثر فوت استاد ناتمام ماند. شیخ محمد عبده در این تفسیر، اهمیت زیادی برای اخلاق قائل است و هدف او از این تفسیر تأکید بر جنبههای هدایتی و ارشادی و اخلاقی قرآن است. روش تفسیری عبده، این بود که فقط قرآن را پیش رو داشت و گاهی با مراجعه به بعضی منابع لغوی، صرف و نحو و بدون استفاده از تفسیر دیگری، قرآن را تشریح نمود. از آنجا که مقصود اصلی عبده، تفسیر روح و معانی کلی آیات قرآن، بدون پرداختن زیاد به واژگان است، از همان ابتدای تفسیرش، مسائل لغوی، صرف و نحوی را که تعداد زیادی از تفاسیر قرآنی آکنده از آنهاست، بیفایده شمرده و به آنها توجه نداشت. عبده بر خلاف بعضی، به گردآوری آنچه دیگران گفتهاند، روی نمیآورد و معتقد بود: خداوند در روز قیامت از ما نمیپرسد که خلایق و مردم چه گفتهاند و یا چه دریافت کردهاند؛ بلکه میپرسد که ما خود از کتاب او چه دریافت کردهایم و آیا از دستورهای او پیروی کردهایم یا خیر؟ عبده همواره با تفسیر ظاهریه و مشبهه که نصوص قرآن و حدیث را به معنای ظاهری آن حمل میکردند و توجهی به عقل نداشتند، سخت مخالف بود <ref>خرمشاهی، 1376ش، ص236</ref> | 1- تفسیر المنار: رشید رضا از محرم سال 1317ق تا نیمه محرم سال 1323ق، نکات تفسیری استادش عبده را یادداشت میکرد و تا آیه 126 سوره نساء پیش رفت و بر اثر فوت استاد ناتمام ماند. شیخ محمد عبده در این تفسیر، اهمیت زیادی برای اخلاق قائل است و هدف او از این تفسیر تأکید بر جنبههای هدایتی و ارشادی و اخلاقی قرآن است. روش تفسیری عبده، این بود که فقط قرآن را پیش رو داشت و گاهی با مراجعه به بعضی منابع لغوی، صرف و نحو و بدون استفاده از تفسیر دیگری، قرآن را تشریح نمود. از آنجا که مقصود اصلی عبده، تفسیر روح و معانی کلی آیات قرآن، بدون پرداختن زیاد به واژگان است، از همان ابتدای تفسیرش، مسائل لغوی، صرف و نحوی را که تعداد زیادی از تفاسیر قرآنی آکنده از آنهاست، بیفایده شمرده و به آنها توجه نداشت. عبده بر خلاف بعضی، به گردآوری آنچه دیگران گفتهاند، روی نمیآورد و معتقد بود: خداوند در روز قیامت از ما نمیپرسد که خلایق و مردم چه گفتهاند و یا چه دریافت کردهاند؛ بلکه میپرسد که ما خود از کتاب او چه دریافت کردهایم و آیا از دستورهای او پیروی کردهایم یا خیر؟ عبده همواره با تفسیر ظاهریه و مشبهه که نصوص قرآن و حدیث را به معنای ظاهری آن حمل میکردند و توجهی به عقل نداشتند، سخت مخالف بود <ref>خرمشاهی، 1376ش، ص236</ref> | ||
2- | 2- رساله التوحید: این کتاب بیشتر شامل افکار کلامی، پیرامون شناخت خداوند و معرفت و افکار اجتماعی او است، او در این کتاب که آن را در بیروت نگاشته است، با ارائه گزارشی از مراحل گوناگون تحول فکر اسلامی، ریشههای جمود فکری مسلمانان و راههای علاج نظری آنها را بیان میکند. | ||
3- شرح | 3- شرح نهج البلاغه: احتمالاً تحت تأثیر سید جمال نگاشته شده است، از جهت فصاحت و جنبه ادبی نیز از ارزش بالایی برخوردار است. او معتقد بود: «سخن امام علی بن ابیطالب پس از قرآن و احادیث رسول خدا(ص) شریفترین و بلیغترین و جامعترین سخنان است.» <ref>ر.ک: مطهری، 1378ش، ص18</ref> همچنین میگوید: «من به هنگام مطالعه این کتاب، گاه خود را در جهانی مییافتم که ارواح بلند معانی، با زیور عبارتهای پرفروغ آن را آباد ساخته است و عقل نورانی از عالم الوهیت جدا گشته است و به روح انسانی اتصال یافته، او را از لابهلای پردههای طبیعت بیرون آورده و تا سراپرده ملکوت اعلی بالا برده است و تا شهودگاه فروغ فروزنده آفرینش رسانده است.» <ref>عبده، 1375ش، ص10</ref> در این کتاب در برخی موارد به توضیح رویدادهای تاریخی پرداخته و در همین موارد است که انصاف و بیطرفی او نسبت به مسائل شیعه و اهلسنّت و دغدغه و اندیشه وحدت اسلامی آشکار میشود. | ||
4- حاشیه بر شرح دوانی بر «العقائد العضدیه» دروس من القرآن: شیخ در سال 1295ق موفق شد تا حاشیهای بر شرح جلالالدین دوانی درباره «العقائد العضدیه» بنویسد که با الهام از درسهای سید جمالالدین، بر آن حاشیه زند. این کتاب که اولین اثر عبده در زمینهی علم کلام است در مصر و با مقدمه دکتر سلیماندنیا تحت عنوان «الشیخ محمد عبده بین الفلاسفه و الکلامیین» به چاپ رسیده | 4- حاشیه بر شرح دوانی بر «العقائد العضدیه» دروس من القرآن: شیخ در سال 1295ق موفق شد تا حاشیهای بر شرح جلالالدین دوانی درباره «العقائد العضدیه» بنویسد که با الهام از درسهای سید جمالالدین، بر آن حاشیه زند. این کتاب که اولین اثر عبده در زمینهی علم کلام است در مصر و با مقدمه دکتر سلیماندنیا تحت عنوان «الشیخ محمد عبده بین الفلاسفه و الکلامیین» به چاپ رسیده | ||
خط ۱۰۳: | خط ۱۰۳: | ||
9- اصلاح المحاکم الشرعیه | 9- اصلاح المحاکم الشرعیه | ||
10- الاسلام و النصرانیه بین العلم و المدنیه علاوه بر آثار ذکر شده، کتابهای دیگر و مقالات متعددی که در مجله العروةالوثقی و دیگر مجلات به چاپ رسیده، از ایشان برجای مانده است. | 10- الاسلام و النصرانیه بین العلم و المدنیه علاوه بر آثار ذکر شده، کتابهای دیگر و مقالات متعددی که در مجله العروةالوثقی و دیگر مجلات به چاپ رسیده، از ایشان برجای مانده است. | ||
==وفات== | ==وفات== |