پرش به محتوا

زید بن ارقم: تفاوت میان نسخه‌ها

۳۶ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۷ ژوئن ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۵: خط ۱۵:
| مذهب = [[مذهب شیعه|شیعه]]
| مذهب = [[مذهب شیعه|شیعه]]
| آثار =  
| آثار =  
| فعالیت‌ها = {{فهرست جعبه افقی |یاران [[امام علی علیه‌السلام]] |راوی [[حدیث غدیر]] |شرکت در [[جنگ صفین]] |اعتراض به رفتار [[ابن زیاد]] با سر [[امام حسین (علیه‌السلام)]] }}
| فعالیت‌ها = {{فهرست جعبه افقی |یاران [[امام علی (علیه‌السلام)]] |راوی [[حدیث غدیر]] |شرکت در [[جنگ صفین]] |اعتراض به رفتار [[ابن زیاد]] با سر [[امام حسین ((علیه‌السلام))]] }}
| وبگاه =  
| وبگاه =  
}}
}}
خط ۲۵: خط ۲۵:


== اسلام آوردن ==
== اسلام آوردن ==
وی پیش از [[بلوغ]]، [[اسلام]] آورده. [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم)]] به سبب خردسالی اش او را از حضور در [[جنگ احد]]، باز‌داشت<ref>تهذیب الأسماء و اللّغات: ج۱ ص۱۹۹.</ref>. زید، توطئه [[منافقان]] خزرج در خیانت به پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را خبر داد و [[خداوند]] نیز از او در [[سوره منافقون]] در [[قرآن]]، تمجید کرد<ref>تهذیب الأسماء و اللّغات: ج۱ ص۱۹۹.</ref>. با مهاجرت [[علی بن ابی طالب|امیرمؤمنان (علیه‌السلام)]] به [[کوفه]]، وی نیز به آن جا رفت و در محلّه کِنْده، ساکن شد. او در مجلسی که [[ابن زیاد]] به سر بریده [[امام حسین علیه‌السلام|امام حسین (علیه‌السلام)]] جسارت کرد، زبان به اعتراض گشود و فضائل ایشان را برشمرد. وفات او را بیشتر سال ۶۸ق، گفته‌اند<ref> الطبقات الکبری: ج۶ ص۱۸، الاستیعاب: ج۲ ص۱۰۹.</ref>.
وی پیش از [[بلوغ]]، [[اسلام]] آورده. [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم)]] به سبب خردسالی اش او را از حضور در [[جنگ احد]]، باز‌داشت<ref>تهذیب الأسماء و اللّغات: ج۱ ص۱۹۹.</ref>. زید، توطئه [[منافقان]] خزرج در خیانت به پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را خبر داد و [[خداوند]] نیز از او در [[سوره منافقون]] در [[قرآن]]، تمجید کرد<ref>تهذیب الأسماء و اللّغات: ج۱ ص۱۹۹.</ref>. با مهاجرت [[علی بن ابی طالب|امیرمؤمنان ((علیه‌السلام))]] به [[کوفه]]، وی نیز به آن جا رفت و در محلّه کِنْده، ساکن شد. او در مجلسی که [[ابن زیاد]] به سر بریده [[امام حسین (علیه‌السلام)|امام حسین ((علیه‌السلام))]] جسارت کرد، زبان به اعتراض گشود و فضائل ایشان را برشمرد. وفات او را بیشتر سال ۶۸ق، گفته‌اند<ref> الطبقات الکبری: ج۶ ص۱۸، الاستیعاب: ج۲ ص۱۰۹.</ref>.


== زید در زمان پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) ==
== زید در زمان پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) ==
خط ۳۹: خط ۳۹:


== خلفای سه‌گانه ==
== خلفای سه‌گانه ==
از [[فضل بن شاذان]] نقل شده است که زید بن ارقم از نخستین کسانی بود که [پس از درگذشت پیامبرصلی الله علیه] به سوی [[امام علی علیه‌السلام]] برگشتند<ref>الطوسی، اختیار معرفة الرجال، ج۱، ص۱۷۷-۱۸۲.</ref>.
از [[فضل بن شاذان]] نقل شده است که زید بن ارقم از نخستین کسانی بود که [پس از درگذشت پیامبرصلی الله علیه] به سوی [[امام علی (علیه‌السلام)]] برگشتند<ref>الطوسی، اختیار معرفة الرجال، ج۱، ص۱۷۷-۱۸۲.</ref>.


زید در [[سقیفه بنی ساعده|واقعه سقیفه]] به طرفداری از امام علی علیه‌السلام معتقد بود اگر ایشان به جانشینی پیامبر مطرح شود اختلافی پیش نخواهد آمد<ref>الامین، اعیان الشیعه، ج۷، ص۸۸.</ref>.
زید در [[سقیفه بنی ساعده|واقعه سقیفه]] به طرفداری از امام علی (علیه‌السلام) معتقد بود اگر ایشان به جانشینی پیامبر مطرح شود اختلافی پیش نخواهد آمد<ref>الامین، اعیان الشیعه، ج۷، ص۸۸.</ref>.


== خلافت امام علی علیه‌السلام ==
== خلافت امام علی (علیه‌السلام) ==
زید به همراه امام علی علیه‌السلام در [[جنگ صفین]] شرکت کرد و از یاران ویژه او بود<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۲، ص۵۳۶.</ref>.
زید به همراه امام علی (علیه‌السلام) در [[جنگ صفین]] شرکت کرد و از یاران ویژه او بود<ref>ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۲، ص۵۳۶.</ref>.


برخی گفته‌اند در [[ماجرای رحبه]] هنگامی که [[علی بن ابی طالب|امیرالمؤمنین علیه‌السلام]] از [[صحابه]] خواست که شنیده خود از پیامبرصلی الله علیه را درباره حدیث «من کنت مولاه فعلی مولاه»<ref>علام الوری بأعلام الهدی، ص: 133.</ref> گواهی دهند زید گواهی نداد و امام [[دعا]] کرد که او کور شود و چنین شد.
برخی گفته‌اند در [[ماجرای رحبه]] هنگامی که [[علی بن ابی طالب|امیرالمؤمنین (علیه‌السلام)]] از [[صحابه]] خواست که شنیده خود از پیامبرصلی الله علیه را درباره حدیث «من کنت مولاه فعلی مولاه»<ref>علام الوری بأعلام الهدی، ص: 133.</ref> گواهی دهند زید گواهی نداد و امام [[دعا]] کرد که او کور شود و چنین شد.
   
   
[[سید محسن امین]] می‌نویسد از آنجا که چنین روایتی درباره [[براء بن عازب]] هم آمده است ظاهراً روایت‌هایی که کتمان شهادت را به زید نسبت داده‌اند اشتباه با براء است؛ چرا که راویان بسیاری، [[حدیث غدیر]] را از زید نقل کرده‌اند. علاوه بر اینکه، زید از کسانی است که علی را بر دیگران برتر می‌دانست و از یاران ویژه آن حضرت بود<ref>الامین، اعیان الشیعة، ج۷، ص۸۸.</ref>.
[[سید محسن امین]] می‌نویسد از آنجا که چنین روایتی درباره [[براء بن عازب]] هم آمده است ظاهراً روایت‌هایی که کتمان شهادت را به زید نسبت داده‌اند اشتباه با براء است؛ چرا که راویان بسیاری، [[حدیث غدیر]] را از زید نقل کرده‌اند. علاوه بر اینکه، زید از کسانی است که علی را بر دیگران برتر می‌دانست و از یاران ویژه آن حضرت بود<ref>الامین، اعیان الشیعة، ج۷، ص۸۸.</ref>.
خط ۵۴: خط ۵۴:


== اعتراض به ابن زیاد ==
== اعتراض به ابن زیاد ==
[[علامه مجلسی]] می‌نویسد: از [[سعد بن معاذ]] و [[عمرو بن سهل]] نقل شده است که در مجلس [[ابن زیاد]] حاضر بودیم و مشاهده کردیم که [[عبیدالله]] با چوب‌دستی خود به چشم‌ها و لب [[امام حسین علیه‌السلام]] می‌زد و نسبت به آن حضرت جسارت می‌کرد؛ زید بن ارقم حاضر بود، با دیدن این صحنه گفت: ای ابن زیاد چوب‌دستی‌ات را بردار، چرا که من [[حضرت محمد (ص)|رسول خداصلی الله علیه]] را دیدم که لبان مبارکش را بر این لب و دهان می‌نهاد، (و آنها را می‌بوسید) آنگاه با صدای بلند گریه کرد.
[[علامه مجلسی]] می‌نویسد: از [[سعد بن معاذ]] و [[عمرو بن سهل]] نقل شده است که در مجلس [[ابن زیاد]] حاضر بودیم و مشاهده کردیم که [[عبیدالله]] با چوب‌دستی خود به چشم‌ها و لب [[امام حسین (علیه‌السلام)]] می‌زد و نسبت به آن حضرت جسارت می‌کرد؛ زید بن ارقم حاضر بود، با دیدن این صحنه گفت: ای ابن زیاد چوب‌دستی‌ات را بردار، چرا که من [[حضرت محمد (ص)|رسول خداصلی الله علیه]] را دیدم که لبان مبارکش را بر این لب و دهان می‌نهاد، (و آنها را می‌بوسید) آنگاه با صدای بلند گریه کرد.


در اینجا ابن زیاد گفت: ای دشمن خدا! خداوند چشمانت را گریان کند! اگر پیرمرد فرتوتی نبودی که عقلت را از دست داده‌ای، به یقین گردنت را می‌زدم<ref> گفتگوی زید و عبیدالله تا اینجا را شیخ مفید نیز در ارشاد (صص ۱۱۴-۱۱۵) با اندک اختلافی در عبارت، نقل کرده است.</ref>!
در اینجا ابن زیاد گفت: ای دشمن خدا! خداوند چشمانت را گریان کند! اگر پیرمرد فرتوتی نبودی که عقلت را از دست داده‌ای، به یقین گردنت را می‌زدم<ref> گفتگوی زید و عبیدالله تا اینجا را شیخ مفید نیز در ارشاد (صص ۱۱۴-۱۱۵) با اندک اختلافی در عبارت، نقل کرده است.</ref>!


زید گفت: پس بگذار ماجرای دیگری را برای تو بگویم که از آنچه گفتم نیز مهم‌تر است و آن این است که من روزی رسول خداصلی الله علیه را دیدم که [[حسن بن علی|حسن علیه‌السلام]] را روی زانوی راست و [[امام حسین|حسین علیه‌السلام]] را روی زانوی چپ خود نشانده بود؛ دستان مبارک خود را بر سر آنها کشید و گفت: «أَللّهُمَّ إِنّی أسْتَوْدِعُکَ إیاهُما وَ صالِحَ الْمُؤمِنینَ»<ref>بحارالانوار، ج 45، ص 118.</ref>؛ (خدایا من این دو و مؤمنان صالح را به تو می‌سپارم.) اکنون بگو با امانت رسول خدا چه کرده‌ای<ref>المجلسی، بحارالانوار، ج۴۵، ص۱۱۸.</ref>؟
زید گفت: پس بگذار ماجرای دیگری را برای تو بگویم که از آنچه گفتم نیز مهم‌تر است و آن این است که من روزی رسول خداصلی الله علیه را دیدم که [[حسن بن علی|حسن (علیه‌السلام)]] را روی زانوی راست و [[امام حسین|حسین (علیه‌السلام)]] را روی زانوی چپ خود نشانده بود؛ دستان مبارک خود را بر سر آنها کشید و گفت: «أَللّهُمَّ إِنّی أسْتَوْدِعُکَ إیاهُما وَ صالِحَ الْمُؤمِنینَ»<ref>بحارالانوار، ج 45، ص 118.</ref>؛ (خدایا من این دو و مؤمنان صالح را به تو می‌سپارم.) اکنون بگو با امانت رسول خدا چه کرده‌ای<ref>المجلسی، بحارالانوار، ج۴۵، ص۱۱۸.</ref>؟


مطابق نقل طبری، زید بن ارقم پس از این گفتگو از مجلس ابن زیاد برخاست و بیرون رفت<ref>در بحارالانوار (ج ۴۵، ص۱۱۷) آمده است: او در حالی که صدایش به گریه بلند بود، از آنجا خارج شد.</ref>. وقتی که بیرون رفت، برخی از مردم گفتند: زید بن ارقم سخنان دیگری بر زبان جاری ساخت که اگر عبیدالله آنها را می‌شنید، حتماً او را به قتل می‌رساند. راوی این خبر می‌گوید: پرسیدم چه گفت؟
مطابق نقل طبری، زید بن ارقم پس از این گفتگو از مجلس ابن زیاد برخاست و بیرون رفت<ref>در بحارالانوار (ج ۴۵، ص۱۱۷) آمده است: او در حالی که صدایش به گریه بلند بود، از آنجا خارج شد.</ref>. وقتی که بیرون رفت، برخی از مردم گفتند: زید بن ارقم سخنان دیگری بر زبان جاری ساخت که اگر عبیدالله آنها را می‌شنید، حتماً او را به قتل می‌رساند. راوی این خبر می‌گوید: پرسیدم چه گفت؟
خط ۶۴: خط ۶۴:
گفتند: زید هنگامی که از کنار ما می‌گذشت، گفت: «مَلِکَ عَبْدٌ حُرّاً; برده‌ای مالک آزاده‌ای شده است»؛ سپس افزود: «یا مَعْشَرَ الْعَرَبِ! اَلْعَبیدُ بَعْدَ الْیوْمِ، قَتَلْتُمُ ابْنَ فاطِمَةَ وَ أَمَّرْتُمُ ابْنَ مَرْجانَةَ، فَهُوَ یقْتُلُ خِیارَکُمْ وَ یسْتَعْبِدُ شِرارَکُمْ، فَرَضیتُمْ بِالذُّلِّ، فَبُعْداً لِمَنْ رَضِی بِالذُّلِّ»؛ (ای مردم عرب! شما پس از این روز، برده اید! فرزند [[فاطمه]] را کشتید و [[عبیدالله بن زیاد|پسر مرجانه]] را فرمانروا ساختید. او کسی است که خوبان شما را می‌کشد و بدان شما را به بردگی و فرمانبری می‌گیرد، از رحمت خدا دورباد آن کس که به ذلّت و خواری راضی شد<ref>تاریخ طبری، ج۵، ص۴۵۶ و بحارالانوار، ج۴۵، ص۱۱۶.</ref>.)
گفتند: زید هنگامی که از کنار ما می‌گذشت، گفت: «مَلِکَ عَبْدٌ حُرّاً; برده‌ای مالک آزاده‌ای شده است»؛ سپس افزود: «یا مَعْشَرَ الْعَرَبِ! اَلْعَبیدُ بَعْدَ الْیوْمِ، قَتَلْتُمُ ابْنَ فاطِمَةَ وَ أَمَّرْتُمُ ابْنَ مَرْجانَةَ، فَهُوَ یقْتُلُ خِیارَکُمْ وَ یسْتَعْبِدُ شِرارَکُمْ، فَرَضیتُمْ بِالذُّلِّ، فَبُعْداً لِمَنْ رَضِی بِالذُّلِّ»؛ (ای مردم عرب! شما پس از این روز، برده اید! فرزند [[فاطمه]] را کشتید و [[عبیدالله بن زیاد|پسر مرجانه]] را فرمانروا ساختید. او کسی است که خوبان شما را می‌کشد و بدان شما را به بردگی و فرمانبری می‌گیرد، از رحمت خدا دورباد آن کس که به ذلّت و خواری راضی شد<ref>تاریخ طبری، ج۵، ص۴۵۶ و بحارالانوار، ج۴۵، ص۱۱۶.</ref>.)


== سر امام حسین علیه‌السلام بر نیزه ==
== سر امام حسین (علیه‌السلام) بر نیزه ==
روایت دیگری نیز از زید نقل شده است که می‌گوید: هنگامی که سر [[امام حسین علیه‌السلام]] در [[کوفه]] در حالی که بر نیزه بود در برابرم عبور داده شد من در غرفه‌ای نشسته بودم. چون مقابل من رسید شنیدم می‌گفت: أَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحَابَ الْکَهْفِ وَالرَّ‌قِیمِ کَانُوا مِنْ آیاتِنَا عَجَبًا<ref>سوره کهف–۹آیه </ref> (ترجمه: مگر پنداشتی [[اصحاب کهف]] و [[اصحاب رقیم]][خفتگان [[غار لوحه‌دار]]] از آیات ما شگفت بوده است؟)پس به خدا [[سوگند]] مو بر بدنم راست شد و صدا زدم: پسر رسول خدا! بخدا سوگند! سر تو شگفت‌تر و شگفت‌تر است<ref>المفید، الارشاد، ص۱۱۷.</ref>.
روایت دیگری نیز از زید نقل شده است که می‌گوید: هنگامی که سر [[امام حسین (علیه‌السلام)]] در [[کوفه]] در حالی که بر نیزه بود در برابرم عبور داده شد من در غرفه‌ای نشسته بودم. چون مقابل من رسید شنیدم می‌گفت: أَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحَابَ الْکَهْفِ وَالرَّ‌قِیمِ کَانُوا مِنْ آیاتِنَا عَجَبًا<ref>سوره کهف–۹آیه </ref> (ترجمه: مگر پنداشتی [[اصحاب کهف]] و [[اصحاب رقیم]][خفتگان [[غار لوحه‌دار]]] از آیات ما شگفت بوده است؟)پس به خدا [[سوگند]] مو بر بدنم راست شد و صدا زدم: پسر رسول خدا! بخدا سوگند! سر تو شگفت‌تر و شگفت‌تر است<ref>المفید، الارشاد، ص۱۱۷.</ref>.


== احادیث و آثار ==
== احادیث و آثار ==
زید بن اَرقَم، از جمله راویانی است که [[علی علیه‌السلام]] را نخستین اسلام آورنده یاد کرده و ایشان را از دیگران برتر دانسته‌اند<ref> شرح نهج البلاغة، ابن ابی الحدید: ج۴ ص۱۱۹.</ref>. وی علاوه بر [[حدیث غدیر]]<ref> الغدیر: ج۱ ص۲۹.</ref>، از راویان [[حدیث کسا]]<ref>شرح نهج البلاغة، ابن ابی الحدید: ج۳ ص۲۰۷.</ref> نیز بوده است. [[نووی]] می‌نویسد: زید، هفتاد حدیث از پیامبرصلی الله علیه روایت کرده که برخی از آنها درباره فضیلت علی علیه‌السلام هستند<ref>تهذیب الأسماء و اللّغات: ج۱ ص۱۹۹.</ref>. احمد بن حنبل، روایات او را گزارش کرده که بیشتر آنها درباره فضائل [[اهل بیت (علیهم‌السلام)|اهل بیت علیه‌السلام]] است<ref>مسند ابن حنبل: ج۷ ص۷۴.</ref>.
زید بن اَرقَم، از جمله راویانی است که [[علی (علیه‌السلام)]] را نخستین اسلام آورنده یاد کرده و ایشان را از دیگران برتر دانسته‌اند<ref> شرح نهج البلاغة، ابن ابی الحدید: ج۴ ص۱۱۹.</ref>. وی علاوه بر [[حدیث غدیر]]<ref> الغدیر: ج۱ ص۲۹.</ref>، از راویان [[حدیث کسا]]<ref>شرح نهج البلاغة، ابن ابی الحدید: ج۳ ص۲۰۷.</ref> نیز بوده است. [[نووی]] می‌نویسد: زید، هفتاد حدیث از پیامبرصلی الله علیه روایت کرده که برخی از آنها درباره فضیلت علی (علیه‌السلام) هستند<ref>تهذیب الأسماء و اللّغات: ج۱ ص۱۹۹.</ref>. احمد بن حنبل، روایات او را گزارش کرده که بیشتر آنها درباره فضائل [[اهل بیت (علیهم‌السلام)|اهل بیت (علیه‌السلام)]] است<ref>مسند ابن حنبل: ج۷ ص۷۴.</ref>.


== درگذشت ==
== درگذشت ==
confirmed، مدیران
۳۷٬۲۰۳

ویرایش