۸۷٬۷۷۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' آنها' به ' آنها') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
</div> | </div> | ||
'''نتایج انقلاب اسلامی''' عنوان مقالهای با تحلیلی غربگرایانه است که در بخش گزارشی از یک کتاب در [[فصلنامه اندیشه تقریب]] است این مقاله توسط دکتر مرتضی شیرودی نگارش و در [[فصلنامه اندیشه تقریب شماره 5|شماره پنجم]]، فصل زمستان، سال 1384 منتشر شدهاست.</div> | '''نتایج انقلاب اسلامی''' عنوان مقالهای با تحلیلی غربگرایانه است که در بخش گزارشی از یک کتاب در [[فصلنامه اندیشه تقریب]] است این مقاله توسط دکتر مرتضی شیرودی نگارش و در [[فصلنامه اندیشه تقریب شماره 5|شماره پنجم]]، فصل زمستان، سال 1384 منتشر شدهاست.</div> | ||
=چکیده= | |||
==چکیده== | |||
نیکی کدی کتابش را با این جملهها آغاز میکند: امسال (2003 / 1382) بیست و پنجمین سالگرد انقلاب ایران خواهد بود؛ بنابراین، زمان مناسبی برای مرور کردن پیشینه تاریخی انقلاب ایران و هم تحول ناشی از سال 1357 است؛ البته نگارش هر تاریخی در مورد ایران، به ناچار تفسیرها و انتقادهایی را در بر دارد؛ از این رو هر چه مینوشتم، اختلاف نظرهایی را برمیانگیخت. اکنون(2003 / 1382) که در [[آمریکا|آمریکا]] مشغول نوشتن دراینباره هستم، متوجه این نکتهام که بسیاری از ویژگیهای بدی که در آمریکا موجود است، در [[ایران]] کمتر به چشم میخورد؛ از جمله شکاف عظیم در توزیع و درآمد، عنایت به ثروتمندان، تکبر در مورد گذشته و آینده کشور و غیره. با آگاهی از این مسأله، وی به تحریر حوادث پس از [[انقلاب اسلامى|انقلاب اسلامی]] مینشیند. افزون بر این، همه اطلاعات و نقد او از جامعه پس از انقلاب، مطابق واقع نیست که به برخی از اساسیترین آنها در بخش نقد میپردازیم. قبل از نقد، ارائه خلاصهای از کتاب، به همان صورتی که نگاشته شده، برای فهم نقدی که بر آن آوردهام، لازم به نظر میرسد.<br> | نیکی کدی کتابش را با این جملهها آغاز میکند: امسال (2003 / 1382) بیست و پنجمین سالگرد انقلاب ایران خواهد بود؛ بنابراین، زمان مناسبی برای مرور کردن پیشینه تاریخی انقلاب ایران و هم تحول ناشی از سال 1357 است؛ البته نگارش هر تاریخی در مورد ایران، به ناچار تفسیرها و انتقادهایی را در بر دارد؛ از این رو هر چه مینوشتم، اختلاف نظرهایی را برمیانگیخت. اکنون(2003 / 1382) که در [[آمریکا|آمریکا]] مشغول نوشتن دراینباره هستم، متوجه این نکتهام که بسیاری از ویژگیهای بدی که در آمریکا موجود است، در [[ایران]] کمتر به چشم میخورد؛ از جمله شکاف عظیم در توزیع و درآمد، عنایت به ثروتمندان، تکبر در مورد گذشته و آینده کشور و غیره. با آگاهی از این مسأله، وی به تحریر حوادث پس از [[انقلاب اسلامى|انقلاب اسلامی]] مینشیند. افزون بر این، همه اطلاعات و نقد او از جامعه پس از انقلاب، مطابق واقع نیست که به برخی از اساسیترین آنها در بخش نقد میپردازیم. قبل از نقد، ارائه خلاصهای از کتاب، به همان صورتی که نگاشته شده، برای فهم نقدی که بر آن آوردهام، لازم به نظر میرسد.<br> | ||
=مقدمه= | ==مقدمه== | ||
متنی که پیش رو دارید، تلخیص و نقدی است از نتایج انقلاب ایران، نیکی آر. کدی، ترجمه مهدی حقیقت خواه <ref>تهران: ققنوس، 1383، 174 ص.</ref> این کتاب در سال 2003 / 1382 در آمریکا و ترجمه آن، یک سال بعد، در شمارگان 3300 نسخه در ایران منتشر شد. کتاب شامل بخشهای پیشگفتار، سیاست و اقتصاد در ایرانِ قبل و پس از امام خمینی(قدس سره)، جامعه، جنسیت و فرهنگ است. | متنی که پیش رو دارید، تلخیص و نقدی است از نتایج انقلاب ایران، نیکی آر. کدی، ترجمه مهدی حقیقت خواه <ref>تهران: ققنوس، 1383، 174 ص.</ref> این کتاب در سال 2003 / 1382 در آمریکا و ترجمه آن، یک سال بعد، در شمارگان 3300 نسخه در ایران منتشر شد. کتاب شامل بخشهای پیشگفتار، سیاست و اقتصاد در ایرانِ قبل و پس از امام خمینی(قدس سره)، جامعه، جنسیت و فرهنگ است. | ||
=خلاصه کتاب= | |||
== سیاست و اقتصاد در دوره آیتاللّه خمینی == | ==خلاصه کتاب== | ||
=== سیاست و اقتصاد در دوره آیتاللّه خمینی === | |||
پس از پیروزی انقلاب در سال 1357، آیتاللّه خمینی، مهدی بازرگان غیرروحانی را به نخستوزیری منصوب کرد. [[امام خمینی(ره)|امام خمینی]]، برای هر شهر امام جمعه منصوب کرد؛ نوعی دولت موازی به نام شورای انقلاب اسلامی پدید آورد و شاگردانش بهشتی و آیتاللّه منتظری نیز وی را یاری دادند. گروههای فراوانی در اواخر سال 1357، با برنامههای بسیار متفاوت پا به عرصه گذاشتند که برخی از آنها اجازه راهیابی به دولت را یافتند. نهضت آزادی، حزبی لیبرال، ملیگرا و اسلامی، و حزب جمهوری خلق مسلمان، از جمله آن احزاب بودند؛ در حالی که چپگرایان چنین اجازهای نیافتند. نهضت آزادی قوی بود، و رهبری آن را مهدی بازرگان در اختیار داشت. جبهه ملی، جبهه دموکراتیک ملی، مجاهدین خلق نیز در صحنه حاضر بودند. پیروان امام خمینی، در حزب جمهوری اسلامی متمرکز بودند. چهره برجسته آن، بهشتی به شمار میرفت. این حزب، با سپاه پاسداران و گروه خشونتطلب حزب اللّه، پیوند داشت. <br> | پس از پیروزی انقلاب در سال 1357، آیتاللّه خمینی، مهدی بازرگان غیرروحانی را به نخستوزیری منصوب کرد. [[امام خمینی(ره)|امام خمینی]]، برای هر شهر امام جمعه منصوب کرد؛ نوعی دولت موازی به نام شورای انقلاب اسلامی پدید آورد و شاگردانش بهشتی و آیتاللّه منتظری نیز وی را یاری دادند. گروههای فراوانی در اواخر سال 1357، با برنامههای بسیار متفاوت پا به عرصه گذاشتند که برخی از آنها اجازه راهیابی به دولت را یافتند. نهضت آزادی، حزبی لیبرال، ملیگرا و اسلامی، و حزب جمهوری خلق مسلمان، از جمله آن احزاب بودند؛ در حالی که چپگرایان چنین اجازهای نیافتند. نهضت آزادی قوی بود، و رهبری آن را مهدی بازرگان در اختیار داشت. جبهه ملی، جبهه دموکراتیک ملی، مجاهدین خلق نیز در صحنه حاضر بودند. پیروان امام خمینی، در حزب جمهوری اسلامی متمرکز بودند. چهره برجسته آن، بهشتی به شمار میرفت. این حزب، با سپاه پاسداران و گروه خشونتطلب حزب اللّه، پیوند داشت. <br> | ||
زمان نخستوزیری بازرگان، اقتدار دولت تقریباً وجود نداشت. گروههای قومی و چپگرایان در حال شورش بودند. تولید نفت پایین بود. بیکاری و تورم بالا بود. افراد آموزش دیده گریخته بودند، و.... کمیتهها که در نیمه دوم 1357 در همه جا سر برآوردند، و اعتصاب و تظاهرات را هماهنگ میکردند، حضوری فعال داشت. بنیاد نوپای مستضعفان، داراییهای پهلوی در غرب را دریافت، و از آنها برای استخدام کارگران، از توده مردم استفاده کرد. جهاد سازندگی، بسیج را به مناطق روستایی اعزام کرد تا به نیازمندان کمک کنند. <br> | زمان نخستوزیری بازرگان، اقتدار دولت تقریباً وجود نداشت. گروههای قومی و چپگرایان در حال شورش بودند. تولید نفت پایین بود. بیکاری و تورم بالا بود. افراد آموزش دیده گریخته بودند، و.... کمیتهها که در نیمه دوم 1357 در همه جا سر برآوردند، و اعتصاب و تظاهرات را هماهنگ میکردند، حضوری فعال داشت. بنیاد نوپای مستضعفان، داراییهای پهلوی در غرب را دریافت، و از آنها برای استخدام کارگران، از توده مردم استفاده کرد. جهاد سازندگی، بسیج را به مناطق روستایی اعزام کرد تا به نیازمندان کمک کنند. <br> | ||
خط ۴۳: | خط ۴۶: | ||
دانشگاهها پس از پاک سازی به تدریج بازگشایی میشدند. در آذر 1361 مجلس خبرگان رهبری، انتخاب شدند، و در آبان 1364 آیتاللّه منتظری را در مقام جانشین امام خمینی برگزیدند. در اسفند 1364 خامنهای دوباره رئیسجمهوری شد. نخبگان جدید در آن دوره سه جناح بودند: 1. چپ اسلامی؛ 2. راست اسلامی و بعدها 3. عمل گرایان یا راستِ مدرن؛ اما نخبگان متحد و کارآمد بودند و اصلاحات بسیاری در جهت خدمت به مردم انجام دادند. در مرداد 1361 شورای عالی قضایی تمام قوانین حقوق مدرن غیراسلامی را بی اعتبار اعلام کرد. <br> | دانشگاهها پس از پاک سازی به تدریج بازگشایی میشدند. در آذر 1361 مجلس خبرگان رهبری، انتخاب شدند، و در آبان 1364 آیتاللّه منتظری را در مقام جانشین امام خمینی برگزیدند. در اسفند 1364 خامنهای دوباره رئیسجمهوری شد. نخبگان جدید در آن دوره سه جناح بودند: 1. چپ اسلامی؛ 2. راست اسلامی و بعدها 3. عمل گرایان یا راستِ مدرن؛ اما نخبگان متحد و کارآمد بودند و اصلاحات بسیاری در جهت خدمت به مردم انجام دادند. در مرداد 1361 شورای عالی قضایی تمام قوانین حقوق مدرن غیراسلامی را بی اعتبار اعلام کرد. <br> | ||
چپ اسلامی درون حزب جمهوری اسلامی بر قدرت خود افزود، و در سالهای 67 ـ 1363 اکثریت مطلق را در مجلس در اختیار داشت. در ارتباط با غرب، علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجه کوشید به اروپا نزدیکتر شود. در اواسط آبان 1365 یک روزنامه کوچک بیروتی به نام الشراع، فروش جنگ افزارهای آمریکایی به ایران را فاش ساخت. ماجرا چه در ایران چه در آمریکا با برآشفتگی عمومی مواجه شد. آثار جنگ، سقوط بهای نفت و. . . مصیبت بار بود. افشای ماجرای ایران گیت که رخداد اصلی در سیاست خارجی ایران در دهه 60 بود، به ایران آسیب رساند؛ چرا که ایالات متحده تصمیم گرفت موضع شدیدی در برابر ایران اتخاذ کند. در این جهت، جنگ افزار و مواد شیمیایی در اختیار دولت عراق قرار داد، و البته بعد به دروغ اعلام کرد در حملات با سلاحهای شیمیایی به کردها، خود ایران تا حدی مسؤول است و از این داستان برای جلوگیری از محکومیت بینالمللی عراق استفاده کرد. از شهریور 1366 تا فروردین 1367 ایالات متحده چند کشتی و سکوی نفتی ایران را از بین برد، و در 12 تیر، هواپیمای مسافربری ایران را به اشتباه، اما با توجه به اطلاعات در دسترس ناخدا با بی پروایی هدف قرار داد، و 290 نفر کشته شدند. <br> | چپ اسلامی درون حزب جمهوری اسلامی بر قدرت خود افزود، و در سالهای 67 ـ 1363 اکثریت مطلق را در مجلس در اختیار داشت. در ارتباط با غرب، علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجه کوشید به اروپا نزدیکتر شود. در اواسط آبان 1365 یک روزنامه کوچک بیروتی به نام الشراع، فروش جنگ افزارهای آمریکایی به ایران را فاش ساخت. ماجرا چه در ایران چه در آمریکا با برآشفتگی عمومی مواجه شد. آثار جنگ، سقوط بهای نفت و. . . مصیبت بار بود. افشای ماجرای ایران گیت که رخداد اصلی در سیاست خارجی ایران در دهه 60 بود، به ایران آسیب رساند؛ چرا که ایالات متحده تصمیم گرفت موضع شدیدی در برابر ایران اتخاذ کند. در این جهت، جنگ افزار و مواد شیمیایی در اختیار دولت عراق قرار داد، و البته بعد به دروغ اعلام کرد در حملات با سلاحهای شیمیایی به کردها، خود ایران تا حدی مسؤول است و از این داستان برای جلوگیری از محکومیت بینالمللی عراق استفاده کرد. از شهریور 1366 تا فروردین 1367 ایالات متحده چند کشتی و سکوی نفتی ایران را از بین برد، و در 12 تیر، هواپیمای مسافربری ایران را به اشتباه، اما با توجه به اطلاعات در دسترس ناخدا با بی پروایی هدف قرار داد، و 290 نفر کشته شدند. <br> | ||
در اواخر جنگ، فرماندهی نیروهای مسلح از [[خامنهای، سید علی|خامنهای]] به رفسنجانی انتقال داده شد. سرانجام ایران قطعنامه 598 را پذیرفت. در 29 تیر 1367 امام خمینی گفت: این تصمیم برای او از زهر تلختر است؛ اما برای نجات انقلاب ضرورت دارد. منتظری در سال 1367 از حمایت از صدور انقلاب دست کشید. او میگفت: ایران باید فقط یک نمونه و الگو باشد. امام خمینی در بهمن 1367 منتظری را مورد انتقاد قرار داد و در اسفندماه، منتظری از مقامش عزل شد. امام خمینی در بهمن 1367 مجمع تشخیص مصلحت نظام را برای حل اختلاف دائم بین مجلس و شورای نگهبان تشکیل داد. در اردیبهشت 1368، قانون اساسی مورد بازبینی قرار گرفت. در حالی که در 14 خرداد 1368، امام خمینی درگذشته بود، مجلس خبرگان در 15 خرداد خامنهای را به ولایت فقیه برگزید و رفسنجانی فقط در مقابل یک رقیب، برنده قاطع رئیسجمهوری شد. | در اواخر جنگ، فرماندهی نیروهای مسلح از [[خامنهای، سید علی|خامنهای]] به رفسنجانی انتقال داده شد. سرانجام ایران قطعنامه 598 را پذیرفت. در 29 تیر 1367 امام خمینی گفت: این تصمیم برای او از زهر تلختر است؛ اما برای نجات انقلاب ضرورت دارد. منتظری در سال 1367 از حمایت از صدور انقلاب دست کشید. او میگفت: ایران باید فقط یک نمونه و الگو باشد. امام خمینی در بهمن 1367 منتظری را مورد انتقاد قرار داد و در اسفندماه، منتظری از مقامش عزل شد. امام خمینی در بهمن 1367 مجمع تشخیص مصلحت نظام را برای حل اختلاف دائم بین مجلس و شورای نگهبان تشکیل داد. در اردیبهشت 1368، قانون اساسی مورد بازبینی قرار گرفت. در حالی که در 14 خرداد 1368، امام خمینی درگذشته بود، مجلس خبرگان در 15 خرداد خامنهای را به ولایت فقیه برگزید و رفسنجانی فقط در مقابل یک رقیب، برنده قاطع رئیسجمهوری شد. | ||
== سیاست و اقتصاد در ایران پس از آیتاللّه خمینی == | === سیاست و اقتصاد در ایران پس از آیتاللّه خمینی === | ||
این مقطع، شامل 2 دوره اصلی است: اول از 1368 تا بهار 1376: ریاستجمهوری رفسنجانی عملگرا که با رهبری خامنهای، متحد بود. دوم، در سال 1376 به بعد خاتمی و دیگر اصلاحطلبان که با اکثریت عظیم پیروز شده بود. <br> | این مقطع، شامل 2 دوره اصلی است: اول از 1368 تا بهار 1376: ریاستجمهوری رفسنجانی عملگرا که با رهبری خامنهای، متحد بود. دوم، در سال 1376 به بعد خاتمی و دیگر اصلاحطلبان که با اکثریت عظیم پیروز شده بود. <br> | ||
در مرداد 1368هاشمی رفسنجانی به ریاستجمهوری انتخاب شد و مهدی کروبی جای او را در ریاست مجلس گرفت. ایران با خسارتها و کمبودهای عظیم حاصل از جنگ مواجه بود. هدف رفسنجانی بازسازی ویرانههای جنگ، بهبود زیر ساختها، افزایش تولید رشد از طریق سرمایهگذاری خصوصی و جاری بود. اقدامها شامل بازگشایی بورس تهران، خصوصی شدن برخی از کارخانههای دولتی، ایجاد مناطق آزاد تجاری در کیش و قشم، کاهش یارانههای دولتی، تک نرخی کردن ارز، کاهش پول در گردش، ترویج صادرات کشاورزی و. . . بود. <br> | در مرداد 1368هاشمی رفسنجانی به ریاستجمهوری انتخاب شد و مهدی کروبی جای او را در ریاست مجلس گرفت. ایران با خسارتها و کمبودهای عظیم حاصل از جنگ مواجه بود. هدف رفسنجانی بازسازی ویرانههای جنگ، بهبود زیر ساختها، افزایش تولید رشد از طریق سرمایهگذاری خصوصی و جاری بود. اقدامها شامل بازگشایی بورس تهران، خصوصی شدن برخی از کارخانههای دولتی، ایجاد مناطق آزاد تجاری در کیش و قشم، کاهش یارانههای دولتی، تک نرخی کردن ارز، کاهش پول در گردش، ترویج صادرات کشاورزی و. . . بود. <br> | ||
خط ۵۵: | خط ۵۸: | ||
در کابینه، خاتمی هیچ زنی را به مقام وزارت منصوب نکرد؛ اما معصومه ابتکار را به معاونت ریاستجمهوری برگزید. او مجبور شد کاندیدای محافظهکاران را در جایگاه وزارت اطلاعات بپذیرد. در دوره خاتمی آزادی مطبوعات، بهبود روابط با غرب و کشورهای عربی، برگزاری اجلاس سران سازمان کنفرنس اسلامی تهران در آذر 1376، سفر به پایتختهای خارجی نظیر رم و پاریس، پایان دادن به مسأله سلمان رشدی، افزایش روابط اقتصادی و تجاری با اروپا و روسیه پدید آمد، و روسیه جنگ افزار و فن آوری انرژی هستهای را در اختیار ایران قرار داد. دولت خاتمی گامهایی در جهت بهبود اقتصاد برداشت. حقوق کارکنان دولت را افزایش داد. او یارانهها را فقط به کالاهای ضرور محدود کرد. با تمام اصلاحات و تلاش، نفت هنوز 40 تا 50 درصد مستقیم درآمد دولت و 80 درصد درآمد صادراتی را تأمین میکرد. <br> | در کابینه، خاتمی هیچ زنی را به مقام وزارت منصوب نکرد؛ اما معصومه ابتکار را به معاونت ریاستجمهوری برگزید. او مجبور شد کاندیدای محافظهکاران را در جایگاه وزارت اطلاعات بپذیرد. در دوره خاتمی آزادی مطبوعات، بهبود روابط با غرب و کشورهای عربی، برگزاری اجلاس سران سازمان کنفرنس اسلامی تهران در آذر 1376، سفر به پایتختهای خارجی نظیر رم و پاریس، پایان دادن به مسأله سلمان رشدی، افزایش روابط اقتصادی و تجاری با اروپا و روسیه پدید آمد، و روسیه جنگ افزار و فن آوری انرژی هستهای را در اختیار ایران قرار داد. دولت خاتمی گامهایی در جهت بهبود اقتصاد برداشت. حقوق کارکنان دولت را افزایش داد. او یارانهها را فقط به کالاهای ضرور محدود کرد. با تمام اصلاحات و تلاش، نفت هنوز 40 تا 50 درصد مستقیم درآمد دولت و 80 درصد درآمد صادراتی را تأمین میکرد. <br> | ||
در فروردین 1377 قوه قضائیه، کرباسچی شهردار اصلاحطلب تهران را به فساد مالی متهم کرد. در تیر 1378 قوه قضائیه گفت: مطبوعات از آزادی سوءاستفاده میکنند و برخی از روزنامهها بسته شدند. در بهمن 1377 خاتمی نخستین انتخابات شورای شهر و روستا را برگزار کرد. در سال 1378 مقامهای قضایی، روزنامه سلام را به سبب انتشار سندی که لایحه مطبوعات را با قتلهای زنجیرهای مرتبط میکرد، توقیف کرد. در 17 تیر بسیاری از دانشجویان دانشگاه تهران تظاهراتی را برپا کردند. شب پلیس به خوابگاه دانشجویان حمله برد. یک دانشجو کشته و بسیاری مجروح و عدهای بازداشت شدند. به دنبال این حادثه تظاهراتی سازماندهی شد و به شهرهای دیگر از جمله تبریز نیز سرایت کرد. در 21 تیر، تظاهرات ممنوع اعلام شد. رهبری، رئیس تندروی قوه قضائیه، یعنی یزدی را با یک محافظهکار مشهور به واقع بینی، آیتاللّه محمودهاشمی شاهرودی عوض کرد.<br> | در فروردین 1377 قوه قضائیه، کرباسچی شهردار اصلاحطلب تهران را به فساد مالی متهم کرد. در تیر 1378 قوه قضائیه گفت: مطبوعات از آزادی سوءاستفاده میکنند و برخی از روزنامهها بسته شدند. در بهمن 1377 خاتمی نخستین انتخابات شورای شهر و روستا را برگزار کرد. در سال 1378 مقامهای قضایی، روزنامه سلام را به سبب انتشار سندی که لایحه مطبوعات را با قتلهای زنجیرهای مرتبط میکرد، توقیف کرد. در 17 تیر بسیاری از دانشجویان دانشگاه تهران تظاهراتی را برپا کردند. شب پلیس به خوابگاه دانشجویان حمله برد. یک دانشجو کشته و بسیاری مجروح و عدهای بازداشت شدند. به دنبال این حادثه تظاهراتی سازماندهی شد و به شهرهای دیگر از جمله تبریز نیز سرایت کرد. در 21 تیر، تظاهرات ممنوع اعلام شد. رهبری، رئیس تندروی قوه قضائیه، یعنی یزدی را با یک محافظهکار مشهور به واقع بینی، آیتاللّه محمودهاشمی شاهرودی عوض کرد.<br> | ||
در دور دوم انتخابات در اردیبهشت 1379 پیروزی اصلاحطلبان تثبیت شد. رفسنجانی با دریافت این نکته که نمیتواند رئیس مجلس شود، کنارهگیری کرد. مهدی کروبی از اصلاحطلبان میانهرو رئیس مجلس شد. بهزاد نبوی و محمدرضا خاتمی، معاونان رئیس مجلس شدند. خاتمی در خرداد 1380 دوباره رأی آورد. شاید بزرگترین دستاورد خاتمی کمک به رواج اندیشه دموکراسی و تا حدی بازتر کردن دولت بوده است. زنان نقش فزاینده در جامعه کسب کردند. خاتمی بحث پیشین درباره اسلام آمریکایی، در برابر اسلام ناب را به بحث تمایز اسلام مسالمت جو و اسلام سرکوب گر طرفدار خشونت تغییر داد. اخیراً همه پرسیهای انجام شده نشان میدهد ایرانیان خواستار تغییر و اصلاح در حکومت هستند. خلاصه تحولات اجتماعی و سیاسی نشان میدهد که در درازمدت، نیروهای مردمی آن قدر نیرومند خواهند بود که باعث تغییرات قابل توجه شوند. | در دور دوم انتخابات در اردیبهشت 1379 پیروزی اصلاحطلبان تثبیت شد. رفسنجانی با دریافت این نکته که نمیتواند رئیس مجلس شود، کنارهگیری کرد. مهدی کروبی از اصلاحطلبان میانهرو رئیس مجلس شد. بهزاد نبوی و محمدرضا خاتمی، معاونان رئیس مجلس شدند. خاتمی در خرداد 1380 دوباره رأی آورد. شاید بزرگترین دستاورد خاتمی کمک به رواج اندیشه دموکراسی و تا حدی بازتر کردن دولت بوده است. زنان نقش فزاینده در جامعه کسب کردند. خاتمی بحث پیشین درباره اسلام آمریکایی، در برابر اسلام ناب را به بحث تمایز اسلام مسالمت جو و اسلام سرکوب گر طرفدار خشونت تغییر داد. اخیراً همه پرسیهای انجام شده نشان میدهد ایرانیان خواستار تغییر و اصلاح در حکومت هستند. خلاصه تحولات اجتماعی و سیاسی نشان میدهد که در درازمدت، نیروهای مردمی آن قدر نیرومند خواهند بود که باعث تغییرات قابل توجه شوند. | ||
== جامعه، جنسیت، فرهنگ و زندگی فکری == | === جامعه، جنسیت، فرهنگ و زندگی فکری === | ||
جامعه، آموزش، بهداشت: برخی تغییرات اجتماعی مهم بر اثر تلاشهای عمدتاً توفیقآمیز در جهت بهبود زندگی جمعیت روستای صورت گرفته است؛ از جمله مراقبتهای بهداشتی، گسترش تمام سطوح آموزش برای هر دو جنس به سراسر کشور، گسترش شهرنشینی، کاهش رشد جمعیت، جادهسازی، لولهکشی آب، تأمین برق، درمانگاه، مدرسه و کانالهای آبیاری و... . <br> | جامعه، آموزش، بهداشت: برخی تغییرات اجتماعی مهم بر اثر تلاشهای عمدتاً توفیقآمیز در جهت بهبود زندگی جمعیت روستای صورت گرفته است؛ از جمله مراقبتهای بهداشتی، گسترش تمام سطوح آموزش برای هر دو جنس به سراسر کشور، گسترش شهرنشینی، کاهش رشد جمعیت، جادهسازی، لولهکشی آب، تأمین برق، درمانگاه، مدرسه و کانالهای آبیاری و... . <br> | ||
آموزش و بهداشت عمومی در عرصه آموزشی مدارس از بودجه دولتی، یارانه دریافت میکردند. ساخت مدارس در روستاها و نواحی فقیرنشین، افزایش تعداد زنان تحصیل کرده، افزایش دختران پذیرفته شده در دانشگاهها، سوادآموزی بزرگسالان، ایجاد شبکه مراقبتهای بهداشتی اولیه برای توده مردم، کاهش نرخ مرگ و میر مادران و نوزادان، تنظیم خانواده رایگان از نو برقرار شد، و کمی پس از آن مجاز شدن عقیم سازی و بسیاری موارد دیگر از جمله کارها و اصلاحاتی بود که انجام شد. مشکلات ناشی از ایدز و مواد مخدر قابل توجه است که با برنامههای مختلف و مراکز ترک اعتیاد و اطلاع رسانی بیشتر به مردم ضد این دو مورد، مبارزه ادامه دارد. <br> | آموزش و بهداشت عمومی در عرصه آموزشی مدارس از بودجه دولتی، یارانه دریافت میکردند. ساخت مدارس در روستاها و نواحی فقیرنشین، افزایش تعداد زنان تحصیل کرده، افزایش دختران پذیرفته شده در دانشگاهها، سوادآموزی بزرگسالان، ایجاد شبکه مراقبتهای بهداشتی اولیه برای توده مردم، کاهش نرخ مرگ و میر مادران و نوزادان، تنظیم خانواده رایگان از نو برقرار شد، و کمی پس از آن مجاز شدن عقیم سازی و بسیاری موارد دیگر از جمله کارها و اصلاحاتی بود که انجام شد. مشکلات ناشی از ایدز و مواد مخدر قابل توجه است که با برنامههای مختلف و مراکز ترک اعتیاد و اطلاع رسانی بیشتر به مردم ضد این دو مورد، مبارزه ادامه دارد. <br> | ||
خط ۶۴: | خط ۶۷: | ||
در سالهای اخیر عقاید جدید سیاسی و دینی شکوفا شد، و دیدگاههای بسیاری وجود داشت. مطبوعات در توسعه فکری و سیاسی به ویژه از سال 1368 به بعد یک نیروی عمده بود. سرکوب جدی مطبوعات در بهار سال 1379 پس از حمله حکومت به اصلاحطلبان و از پی کنفرانس برلین آغاز شد. برخی از روزنامه نگاران از جمله اکبر گنجی به انتقاد تند دست میزدند و به سبب این انتقادها و کتابهایش روانه زندان شد. اصلاحطلبانی که بر اسلام تأکید داشتند، به طور معمول راهی در پیش گرفتند که به مدرن گرایی اسلامی شهرت داشت، و بر این ادعا مبتنی بود که همه ارزشهای مثبتی که آنها در غرب مشاهده میکردند، مانند علم، حکومت انتخابی، وضعیت بهتر زنان و نظایر آنها، در اسلام اگر به درستی درک شود، دریافت میشود.<br> | در سالهای اخیر عقاید جدید سیاسی و دینی شکوفا شد، و دیدگاههای بسیاری وجود داشت. مطبوعات در توسعه فکری و سیاسی به ویژه از سال 1368 به بعد یک نیروی عمده بود. سرکوب جدی مطبوعات در بهار سال 1379 پس از حمله حکومت به اصلاحطلبان و از پی کنفرانس برلین آغاز شد. برخی از روزنامه نگاران از جمله اکبر گنجی به انتقاد تند دست میزدند و به سبب این انتقادها و کتابهایش روانه زندان شد. اصلاحطلبانی که بر اسلام تأکید داشتند، به طور معمول راهی در پیش گرفتند که به مدرن گرایی اسلامی شهرت داشت، و بر این ادعا مبتنی بود که همه ارزشهای مثبتی که آنها در غرب مشاهده میکردند، مانند علم، حکومت انتخابی، وضعیت بهتر زنان و نظایر آنها، در اسلام اگر به درستی درک شود، دریافت میشود.<br> | ||
مجتهد شبستری میگوید: تنها ارزش عام حکومت و جامعه باید با دین سازگار باشد؛ اما احکام خاص باید تغییر کند. او از بحث رو در رو با محافظهکاران اجتناب میورزید. کدیور، عقیده شبستری را قبول داشت و او ولایت فقیه را مغایر جمهوری خواهی میداند، و خواستار جدایی دین و دولت است. آیتاللّه طاهری امام جمعه اصفهان با بیانیهای تند که حکومت روحانیان را مورد حمله قرار میداد، استعفا کرد و از آیتاللّه منتظری که در بازداشت خانگی بود، پیروی میکرد. صانعی فتواهای روشنبینانه در مورد زن و تبعیض قومی و جنسی صادر کرد. همچنین یوسفی اشکوری به سبب شرکت در کنفرانس برلین و اظهارات او به ویژه در مخالفت با حجاب اجباری، بازداشت شد. <br> | مجتهد شبستری میگوید: تنها ارزش عام حکومت و جامعه باید با دین سازگار باشد؛ اما احکام خاص باید تغییر کند. او از بحث رو در رو با محافظهکاران اجتناب میورزید. کدیور، عقیده شبستری را قبول داشت و او ولایت فقیه را مغایر جمهوری خواهی میداند، و خواستار جدایی دین و دولت است. آیتاللّه طاهری امام جمعه اصفهان با بیانیهای تند که حکومت روحانیان را مورد حمله قرار میداد، استعفا کرد و از آیتاللّه منتظری که در بازداشت خانگی بود، پیروی میکرد. صانعی فتواهای روشنبینانه در مورد زن و تبعیض قومی و جنسی صادر کرد. همچنین یوسفی اشکوری به سبب شرکت در کنفرانس برلین و اظهارات او به ویژه در مخالفت با حجاب اجباری، بازداشت شد. <br> | ||
در ایران اقلیتهای مختلف وجود دارند که قانون اساسی نیز یهودیان، مسیحیان و زرتشتیان را به رسمیت میشناسد. یهودیان که گاه آنها را طرفدار [[اسرائیل]] میپنداشتند، در رنج بودند و اکثریت به اسرائیل یا آمریکا در سالهای پس از انقلاب گریختند. بهاییها که مرتد از اسلام به شمار میآمدند، و تعداد آنها خیلی کم بود، در سال 1364 تجربیات تلخی از اعدام و سرکوب را دیدند. افراد سنی که در زاهدان در غرب بین کردها، ترکمن و... زندگی میکردند و میکنند، گاه مورد تبعیض واقع میشدند؛ برای مثال در ساختن مجلس، داشتن نماینده و... قومیتهایی از قبیل کرد و ترک و لر و... تا قبل از انقلاب حتی استفاده از زبان محلی ممنوع بود؛ اما دولت خاتمی از همان ابتدا به حمایت از آنها پرداخت. زبان محلی آزاد شد. روزنامه، نوار، موسیقی، کتاب و برنامههای مختلف به زبانهای محلی میتوانست وجود داشته باشد، و تغییرات در سالهای اخیر تا حدی در جهت برآوردن خواستهای اقلیتها حرکت کرده است. | در ایران اقلیتهای مختلف وجود دارند که قانون اساسی نیز یهودیان، مسیحیان و زرتشتیان را به رسمیت میشناسد. یهودیان که گاه آنها را طرفدار [[اسرائیل]] میپنداشتند، در رنج بودند و اکثریت به اسرائیل یا آمریکا در سالهای پس از انقلاب گریختند. بهاییها که مرتد از اسلام به شمار میآمدند، و تعداد آنها خیلی کم بود، در سال 1364 تجربیات تلخی از اعدام و سرکوب را دیدند. افراد سنی که در زاهدان در غرب بین کردها، ترکمن و... زندگی میکردند و میکنند، گاه مورد تبعیض واقع میشدند؛ برای مثال در ساختن مجلس، داشتن نماینده و... قومیتهایی از قبیل کرد و ترک و لر و... تا قبل از انقلاب حتی استفاده از زبان محلی ممنوع بود؛ اما دولت خاتمی از همان ابتدا به حمایت از آنها پرداخت. زبان محلی آزاد شد. روزنامه، نوار، موسیقی، کتاب و برنامههای مختلف به زبانهای محلی میتوانست وجود داشته باشد، و تغییرات در سالهای اخیر تا حدی در جهت برآوردن خواستهای اقلیتها حرکت کرده است. | ||
= | |||
== سیاست و اقتصاد در دوره آیتاللّه خمینی(قدس سره) == | ==واقعهنگاری حوادث پس از انقلاب اسلامی بر اساس مطالب کتاب== | ||
=== سیاست و اقتصاد در دوره آیتاللّه خمینی(قدس سره) === | |||
انقلاب 1357 ایران مثل بسیاری از انقلابها با ائتلاف چندین گروه و حزب ناهمگون که مخالف رژیم پهلوی بودند، به پیروزی رسید که این ائتلاف پس از پیروزی چندان دوام نیاورد. این احزاب که پس از انقلاب به فعالیتهای کوتاه مدت و بلندمدت پرداختند، عبارت بودند از: <br> | انقلاب 1357 ایران مثل بسیاری از انقلابها با ائتلاف چندین گروه و حزب ناهمگون که مخالف رژیم پهلوی بودند، به پیروزی رسید که این ائتلاف پس از پیروزی چندان دوام نیاورد. این احزاب که پس از انقلاب به فعالیتهای کوتاه مدت و بلندمدت پرداختند، عبارت بودند از: <br> | ||
حزب نهضت آزادی: این حزب را مهدی بازرگان با اهداف دموکراسی، ملیگرایی و مخالفت با حکومت عالمان تشکیل داد. در دولت پس از انقلاب نقاط مهمی از جمله یک سوم وزارتخانهها را تحت تصدی داشتند. عدم اختیار کافی و ضعیف شدن و کنارهگیری و مرگ افراد مؤثر، اصرار به داشتن روابط با آمریکا و سرپیچی دانشجویان از تخلیه سفارت آمریکا که به کنارهگیری دولت موقت انجامید، باعث ضعیف شدن حزب شد.<br> | حزب نهضت آزادی: این حزب را مهدی بازرگان با اهداف دموکراسی، ملیگرایی و مخالفت با حکومت عالمان تشکیل داد. در دولت پس از انقلاب نقاط مهمی از جمله یک سوم وزارتخانهها را تحت تصدی داشتند. عدم اختیار کافی و ضعیف شدن و کنارهگیری و مرگ افراد مؤثر، اصرار به داشتن روابط با آمریکا و سرپیچی دانشجویان از تخلیه سفارت آمریکا که به کنارهگیری دولت موقت انجامید، باعث ضعیف شدن حزب شد.<br> | ||
خط ۱۴۰: | خط ۱۴۴: | ||
# [[کویت]]، [[عربستان]] و [[آمریکا]] همه به عراق ضد ایران کمک میکردند. | # [[کویت]]، [[عربستان]] و [[آمریکا]] همه به عراق ضد ایران کمک میکردند. | ||
== سیاست و اقتصاد در ایران پس از خمینی == | === سیاست و اقتصاد در ایران پس از خمینی === | ||
ایران بعد از سال 1368 روند رو به پیشرفتی را با دو رئیسجمهوری و رهبری آیتاللّه خامنهای احساس کرده است. <br> | ایران بعد از سال 1368 روند رو به پیشرفتی را با دو رئیسجمهوری و رهبری آیتاللّه خامنهای احساس کرده است. <br> | ||
وضعیت اقتصادی در زمان ریاستجمهوریهاشمی رفسنجانی را میتوان به این شرح برشمرد:<br> | وضعیت اقتصادی در زمان ریاستجمهوریهاشمی رفسنجانی را میتوان به این شرح برشمرد:<br> | ||
خط ۱۹۴: | خط ۱۹۸: | ||
در این دوره رهبر انقلاب اسلامی یعنی آیتاللّه خامنهای به دنبال تحکیم پایههای قدرت خود بود، و در این بین، گاهی از اصلاحات طرفداری کرده، و گاهی به مخالفت با آن پرداخته است، و هاشمی رفسنجانی بعد از ریاستجمهوری به ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شد. | در این دوره رهبر انقلاب اسلامی یعنی آیتاللّه خامنهای به دنبال تحکیم پایههای قدرت خود بود، و در این بین، گاهی از اصلاحات طرفداری کرده، و گاهی به مخالفت با آن پرداخته است، و هاشمی رفسنجانی بعد از ریاستجمهوری به ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شد. | ||
== جامعه، جنسیت، فرهنگ و زندگی فکری == | === جامعه، جنسیت، فرهنگ و زندگی فکری === | ||
در فصل سوم که جامعه، جنسیت، فرهنگ، و زندگی فکری را مورد بررسی قرار میدهد، نکات ذیل قابل تأمل است. | در فصل سوم که جامعه، جنسیت، فرهنگ، و زندگی فکری را مورد بررسی قرار میدهد، نکات ذیل قابل تأمل است. | ||
خط ۲۱۸: | خط ۲۲۲: | ||
# جوامع اقلیت چه قومی ـ نژادی و چه دینی در ایران بسیارند که نارضایی گروههای قومی ممکن است تمامیت ارضی ایران را با خطر مواجه کند؛ چرا که ممکن است از طرف دیگر کشورها هم حمایت شوند؛ البته وضعیت اقلیتهادر زمان آقای خاتمی بهبود یافته است. <br> | # جوامع اقلیت چه قومی ـ نژادی و چه دینی در ایران بسیارند که نارضایی گروههای قومی ممکن است تمامیت ارضی ایران را با خطر مواجه کند؛ چرا که ممکن است از طرف دیگر کشورها هم حمایت شوند؛ البته وضعیت اقلیتهادر زمان آقای خاتمی بهبود یافته است. <br> | ||
تقریباً در تمام موارد پیش گفته به نظر میرسد که ایران امروز در دوره گذار است که در آن گرایش به سوی شهرنشینی، آموزش، و تا حدی مدرن سازی اقتصاد و جامعه در کنش با عقاید و خواستهایی نقش داشته است که با منافع خاص حکومت و روحانیان ـ بازار ناسازگار است. | تقریباً در تمام موارد پیش گفته به نظر میرسد که ایران امروز در دوره گذار است که در آن گرایش به سوی شهرنشینی، آموزش، و تا حدی مدرن سازی اقتصاد و جامعه در کنش با عقاید و خواستهایی نقش داشته است که با منافع خاص حکومت و روحانیان ـ بازار ناسازگار است. | ||
=نقد کلیات= | == نقد کلیات == | ||
تاکنون کتابهای بسیاری در مورد انقلاب اسلامی نوشته و منتشر شدهاند که بخشی از این کتابها از محققان ایرانی و برخی دیگراز محققان غیرایرانی است. میان کسانی که از بیرون مرزها نگاهی پژوهشی به انقلاب اسلامی داشتهاند، دو گونه رویارویی با انقلاب اسلامی وجود دارد: اول شامل آن دسته از محققانی است که بر اساس مشاهدات مستقیم خود در کوران انقلاب اسلامی به تحقیق و وصف انقلاب پرداختهاند و دیگری، دربرگیرنده جمعی از محققان است که با استناد به آرا و گزارشهای نویسندگان ایرانی و خارجی، اثری در مورد انقلاب اسلامی به رشته تحریر درآوردهاند.<br> | تاکنون کتابهای بسیاری در مورد انقلاب اسلامی نوشته و منتشر شدهاند که بخشی از این کتابها از محققان ایرانی و برخی دیگراز محققان غیرایرانی است. میان کسانی که از بیرون مرزها نگاهی پژوهشی به انقلاب اسلامی داشتهاند، دو گونه رویارویی با انقلاب اسلامی وجود دارد: اول شامل آن دسته از محققانی است که بر اساس مشاهدات مستقیم خود در کوران انقلاب اسلامی به تحقیق و وصف انقلاب پرداختهاند و دیگری، دربرگیرنده جمعی از محققان است که با استناد به آرا و گزارشهای نویسندگان ایرانی و خارجی، اثری در مورد انقلاب اسلامی به رشته تحریر درآوردهاند.<br> | ||
محققان و نویسندگانی چون تدااسکاچ پل، رابرت لونی، مایکل فیشر، جان فوران، میشل فوکو و بسیاری دیگر، اسامی غیرایرانی آشنا برای علاقهمندان به مطالعات در مورد انقلاب اسلامی هستند؛ البته جای خالی ترجمه مطالعات نظری دقیق محققان غیرایرانی در بازار کتاب درباره انقلاب اسلامی ایران، خبر از یک ارتباط متقابل میان سطح نازل عرضه این گونه مطالعات و تقاضای نازلتر آن در بازار نشر دارد. کتاب نتایج انقلاب ایران یکی از جلوههای افول این مطالعات است که در ردیف آثار ترجمه شده محققان غیرایرانی قرار میگیرد. کتاب مذکور، سومین کتابی است که از این نویسنده به فارسی ترجمه میشود.<br> | محققان و نویسندگانی چون تدااسکاچ پل، رابرت لونی، مایکل فیشر، جان فوران، میشل فوکو و بسیاری دیگر، اسامی غیرایرانی آشنا برای علاقهمندان به مطالعات در مورد انقلاب اسلامی هستند؛ البته جای خالی ترجمه مطالعات نظری دقیق محققان غیرایرانی در بازار کتاب درباره انقلاب اسلامی ایران، خبر از یک ارتباط متقابل میان سطح نازل عرضه این گونه مطالعات و تقاضای نازلتر آن در بازار نشر دارد. کتاب نتایج انقلاب ایران یکی از جلوههای افول این مطالعات است که در ردیف آثار ترجمه شده محققان غیرایرانی قرار میگیرد. کتاب مذکور، سومین کتابی است که از این نویسنده به فارسی ترجمه میشود.<br> | ||
خط ۲۲۶: | خط ۲۳۰: | ||
کتاب ریشههای انقلاب، در واقع دومین کتابی بود که از او به فارسی ترجمه شد.<ref>ریشههاى انقلاب: تاریخ تفسیرى ایران معاصر، نیکى آر. کدى، ترجمه عبدالکریم گواهى، نشر قلم، 1369.</ref> ریشههای انقلاب، کتابی مشتمل بر نه فصل بود که جریان مدرن سازی ایران را از قرن نوزدهم بررسی میکرد ضمن این که به قاجاریه، رضاشاه و جنگهای ایران، فصول جداگانهای اختصاص داده بود. این کتاب با فصل نهم که در مورد انقلاب بود، به پایان میرسید. پس از گذشت 22 سال از انتشار آن، مدیران انتشارات دانشگاه ییل، تجدید چاپ و بازنگری کتاب را به نیکی آر. کدی پیشنهاد کردند که کدی ضمن بازنگری، سه فصل به کتاب پیشین اضافه کرد. کتاب نتایج انقلاب ایران، ترجمه فصول دهم، یازدهم و دوازدهم کتاب بازنگری شده کدی است که فاقد اصلاحیههای کدی بر فصول دیگر است. ضمن این که دارای یک نتیجهگیری تازه، پیشگفتار و کتابشناسی و پانوشتهای بازنگری شده است. فصول الحاقی، ریشههای انقلاب، گزارشی از وضعیت سیاسی و اقتصادی ایران از سال 1357 تا 1368 است که به مسائل اجتماعی و فرهنگی ایران در دوران کنونی پیوند میخورد. کدی با تشریح چگونگی تولد احزاب و گروهها در انقلاب اسلامی، گزارش خود را آغاز میکند و در ادامه به ارائه گزارشی از چگونگی شکل گیری نهادهای مهم پس از انقلاب اسلامی میپردازد. تأثیر احزاب بر جنگ تحمیلی و حتی پیش و پس از آن، کانون تحقیق کدی را معین میکند. با توجه به این که هر از گاه، گریزی به تحلیلهای اقتصادی دارد. کدی در تحلیل خود، بحث انگیزترین مسأله اجتماعی را زنان میداند و در فصل جامعه، جنسیت، فرهنگ و زندگی شهری، به مسائل اجتماعی زنان و آثار انقلاب اسلامی بر آن، تا دوران سیدمحمد خاتمی تأکید میکند. پیشرفت زنان در عرصه آموزش، ورزش و هنرها، مهمترین موارد قابل اتکای کدی برای بهبود وضعیت زنان، طی بررسی او از تاریخ ایران معاصر است. وی رشد جمعیت، مطبوعات و الگوهای ازدواج شهری را از عوامل مؤثر در تغییر و تحولات وضعیت زنان در ایران ارزیابی میکند.<br> | کتاب ریشههای انقلاب، در واقع دومین کتابی بود که از او به فارسی ترجمه شد.<ref>ریشههاى انقلاب: تاریخ تفسیرى ایران معاصر، نیکى آر. کدى، ترجمه عبدالکریم گواهى، نشر قلم، 1369.</ref> ریشههای انقلاب، کتابی مشتمل بر نه فصل بود که جریان مدرن سازی ایران را از قرن نوزدهم بررسی میکرد ضمن این که به قاجاریه، رضاشاه و جنگهای ایران، فصول جداگانهای اختصاص داده بود. این کتاب با فصل نهم که در مورد انقلاب بود، به پایان میرسید. پس از گذشت 22 سال از انتشار آن، مدیران انتشارات دانشگاه ییل، تجدید چاپ و بازنگری کتاب را به نیکی آر. کدی پیشنهاد کردند که کدی ضمن بازنگری، سه فصل به کتاب پیشین اضافه کرد. کتاب نتایج انقلاب ایران، ترجمه فصول دهم، یازدهم و دوازدهم کتاب بازنگری شده کدی است که فاقد اصلاحیههای کدی بر فصول دیگر است. ضمن این که دارای یک نتیجهگیری تازه، پیشگفتار و کتابشناسی و پانوشتهای بازنگری شده است. فصول الحاقی، ریشههای انقلاب، گزارشی از وضعیت سیاسی و اقتصادی ایران از سال 1357 تا 1368 است که به مسائل اجتماعی و فرهنگی ایران در دوران کنونی پیوند میخورد. کدی با تشریح چگونگی تولد احزاب و گروهها در انقلاب اسلامی، گزارش خود را آغاز میکند و در ادامه به ارائه گزارشی از چگونگی شکل گیری نهادهای مهم پس از انقلاب اسلامی میپردازد. تأثیر احزاب بر جنگ تحمیلی و حتی پیش و پس از آن، کانون تحقیق کدی را معین میکند. با توجه به این که هر از گاه، گریزی به تحلیلهای اقتصادی دارد. کدی در تحلیل خود، بحث انگیزترین مسأله اجتماعی را زنان میداند و در فصل جامعه، جنسیت، فرهنگ و زندگی شهری، به مسائل اجتماعی زنان و آثار انقلاب اسلامی بر آن، تا دوران سیدمحمد خاتمی تأکید میکند. پیشرفت زنان در عرصه آموزش، ورزش و هنرها، مهمترین موارد قابل اتکای کدی برای بهبود وضعیت زنان، طی بررسی او از تاریخ ایران معاصر است. وی رشد جمعیت، مطبوعات و الگوهای ازدواج شهری را از عوامل مؤثر در تغییر و تحولات وضعیت زنان در ایران ارزیابی میکند.<br> | ||
وضعیت ایران پس از 11 سپتامبر و سیاست خارجی آن، یکی دیگر از مباحث عمده کتاب است که به نتیجهگیری نهایی او از وضع ایران معاصر میانجامد. کدی معتقد است: خلاقیت و قابلیتهای مبارزه جویانه اثبات شده مردم ایران، باعث امیدواری است که آنها قادر خواهند بود بدون هرگونه مداخله خارجی، تغییرات مطلوب خود را در نظام موجود به عمل آورند. کدی وضعیت حاضر ایران را به لحاظ سیاستهای داخلی و خارجی، پیچیده ارزیابی و سیاست خارجی ایران را واقع بینانه و عمل گرا، وصف میکند ضمن این که بر ناکامی اقدامهای مداخله جویانه تأکید میکند!<br> | وضعیت ایران پس از 11 سپتامبر و سیاست خارجی آن، یکی دیگر از مباحث عمده کتاب است که به نتیجهگیری نهایی او از وضع ایران معاصر میانجامد. کدی معتقد است: خلاقیت و قابلیتهای مبارزه جویانه اثبات شده مردم ایران، باعث امیدواری است که آنها قادر خواهند بود بدون هرگونه مداخله خارجی، تغییرات مطلوب خود را در نظام موجود به عمل آورند. کدی وضعیت حاضر ایران را به لحاظ سیاستهای داخلی و خارجی، پیچیده ارزیابی و سیاست خارجی ایران را واقع بینانه و عمل گرا، وصف میکند ضمن این که بر ناکامی اقدامهای مداخله جویانه تأکید میکند!<br> | ||
نتایج انقلاب ایران، گزارشی از سیاست و اقتصاد تا سینما، روشنفکران و اقلیتهای قومی را دربر میگیرد، و از هر واقعه مهم، حتی در حد چند جمله صرف نظر نمیکند. کدی در مقدمه کتاب، مخالفت خود را با کتابهای ژورنالیستی مطالعات ایران معاصر ابراز میکند و مینویسد: چاپ کتابهای مهم در حوزه مطالعات ایران در دهههای اخیر، به طور عمده مرهون پژوهشگران ایرانی تباری است که آثارشان به هیچ وجه نازلتر یا جانبدارانهتر از آثار پژوهشگران غربی نیست. من خود را بسیار وامدار چنین پژوهشگرانی میدانم. | نتایج انقلاب ایران، گزارشی از سیاست و اقتصاد تا سینما، روشنفکران و اقلیتهای قومی را دربر میگیرد، و از هر واقعه مهم، حتی در حد چند جمله صرف نظر نمیکند. کدی در مقدمه کتاب، مخالفت خود را با کتابهای ژورنالیستی مطالعات ایران معاصر ابراز میکند و مینویسد: چاپ کتابهای مهم در حوزه مطالعات ایران در دهههای اخیر، به طور عمده مرهون پژوهشگران ایرانی تباری است که آثارشان به هیچ وجه نازلتر یا جانبدارانهتر از آثار پژوهشگران غربی نیست. من خود را بسیار وامدار چنین پژوهشگرانی میدانم. | ||
=نقد اجزا= | |||
== نقد اجزا == | |||
کتاب پیشین اثری نه چندان قابل توجه در حوزه مطالعات خاورمیانه است. مطالعاتی که با روی کار آمدن نومحافظهکاران در آمریکا، اهمیت دوچندانی یافت. علت این امر، رویکرد فعال سیاست خارجی آمریکا به منطقه فوق راهبردی خاورمیانه است که با بررسی عملکردها، اقدامها و سیاستگذاریهای نومحافظهکاران در این ناحیه از جهان، به خوبی قابل لمس است. آمریکا اکثر قریب به اتفاق کشورهای خاورمیانه را حول دو محور حقوق بشریا دفاع از تروریسم، تحت فشار قرار داده است. برخی از کشورها را فقط بایک محور و برخی دیگر را با هر دو محور؛ به طور مثال ترکیه، متحد دیرین آمریکا در منطقه خاورمیانه با ابزار حقوق بشر به وسیله نومحافظهکاران تحت فشار است یا عربستان که روزگاری نه چندان دور، نزدیکترین دوست آمریکا در منطقه بود، به شدت پس از فاجعه 11 سپتامبر با ابزار حمایت از تروریسم، از سوی دولت بوش تحت فشار است. نظامهایی نیز چون حکومت جمهوری اسلامی ایران که سابقه ربع قرن مخالفت با تمام سیاستگذاریها و عقاید آمریکا را دارد، نه تنها با استفاده از هر دو ابزار حقوق بشر و حمایت از تروریسم، تحت فشار آمریکا قرار گرفته که ابزار نو آمریکا یعنی تسلیحات هستهای نیز به دو ابزار سنتی وی افزوده شده، و تمام اینها باعث شده تا به گمان آمریکا، ایران همراه دو کشور عراق سابق (زمان صدام) و کره شمالی، مثلث (محور) شرارت را در دنیا تشکیل دهد. این اتهام برای ایران که پس از حمله آمریکا به افغانستان، بسیار به آمریکا کمک کرده بود، گران تمام شد و همین امر باعث شد تا ایران در حمله آمریکا به عراق کمکی در تسکین و آرامش سیاسی عراق، چندان که مورد دلخواه نومحافظهکاران بود نکند؛ در صورتی که ایران در این خصوص قدرت و پتانسیل قابل توجهی دارد.<br> | کتاب پیشین اثری نه چندان قابل توجه در حوزه مطالعات خاورمیانه است. مطالعاتی که با روی کار آمدن نومحافظهکاران در آمریکا، اهمیت دوچندانی یافت. علت این امر، رویکرد فعال سیاست خارجی آمریکا به منطقه فوق راهبردی خاورمیانه است که با بررسی عملکردها، اقدامها و سیاستگذاریهای نومحافظهکاران در این ناحیه از جهان، به خوبی قابل لمس است. آمریکا اکثر قریب به اتفاق کشورهای خاورمیانه را حول دو محور حقوق بشریا دفاع از تروریسم، تحت فشار قرار داده است. برخی از کشورها را فقط بایک محور و برخی دیگر را با هر دو محور؛ به طور مثال ترکیه، متحد دیرین آمریکا در منطقه خاورمیانه با ابزار حقوق بشر به وسیله نومحافظهکاران تحت فشار است یا عربستان که روزگاری نه چندان دور، نزدیکترین دوست آمریکا در منطقه بود، به شدت پس از فاجعه 11 سپتامبر با ابزار حمایت از تروریسم، از سوی دولت بوش تحت فشار است. نظامهایی نیز چون حکومت جمهوری اسلامی ایران که سابقه ربع قرن مخالفت با تمام سیاستگذاریها و عقاید آمریکا را دارد، نه تنها با استفاده از هر دو ابزار حقوق بشر و حمایت از تروریسم، تحت فشار آمریکا قرار گرفته که ابزار نو آمریکا یعنی تسلیحات هستهای نیز به دو ابزار سنتی وی افزوده شده، و تمام اینها باعث شده تا به گمان آمریکا، ایران همراه دو کشور عراق سابق (زمان صدام) و کره شمالی، مثلث (محور) شرارت را در دنیا تشکیل دهد. این اتهام برای ایران که پس از حمله آمریکا به افغانستان، بسیار به آمریکا کمک کرده بود، گران تمام شد و همین امر باعث شد تا ایران در حمله آمریکا به عراق کمکی در تسکین و آرامش سیاسی عراق، چندان که مورد دلخواه نومحافظهکاران بود نکند؛ در صورتی که ایران در این خصوص قدرت و پتانسیل قابل توجهی دارد.<br> | ||
تمام نکات دیپلماتیک پیشین، به همراه اقامت چندین میلیون ایرانی در آمریکا و از همه مهمتر این که ایران یگانه کشوری است که رابطه میان دو ناحیه راهبردی در خاورمیانه یعنی خلیج همیشه فارس، و دریای خزر است، باعث شده نقش ایران در تمام معادلههای خاورمیانه غیرقابل انکار باشد؛ از این رو مطالعات وضعیت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی این کشور (ایران) به وسیله پژوهشگران آمریکایی نیز جایگاه ویژهای دارد. کدی نیز در این کتاب، برای مروری کاملا اجمالی بر اوضاع ایران، و کمی پیش از انقلاب تا زمان حال کوشیده است. کتاب برای کسی که هیچ گونه آشنایی با اوضاع ایران ندارد میتواند منبع بسیار جالب، خلاصه و چکیدهای باشد؛ ولی برای پژوهشگران و متخصصان این امر، حرفی برای گفتن ندارد. گویی وی فقط تیترهای مهم روزنامههای چندین سال را مطالعه کرده و کمی نیز آنها را با توضیح در کتاب آورده است. در مجموع کتاب پیش گفته از چندین جهت قابل نقد و بررسی است. | تمام نکات دیپلماتیک پیشین، به همراه اقامت چندین میلیون ایرانی در آمریکا و از همه مهمتر این که ایران یگانه کشوری است که رابطه میان دو ناحیه راهبردی در خاورمیانه یعنی خلیج همیشه فارس، و دریای خزر است، باعث شده نقش ایران در تمام معادلههای خاورمیانه غیرقابل انکار باشد؛ از این رو مطالعات وضعیت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی این کشور (ایران) به وسیله پژوهشگران آمریکایی نیز جایگاه ویژهای دارد. کدی نیز در این کتاب، برای مروری کاملا اجمالی بر اوضاع ایران، و کمی پیش از انقلاب تا زمان حال کوشیده است. کتاب برای کسی که هیچ گونه آشنایی با اوضاع ایران ندارد میتواند منبع بسیار جالب، خلاصه و چکیدهای باشد؛ ولی برای پژوهشگران و متخصصان این امر، حرفی برای گفتن ندارد. گویی وی فقط تیترهای مهم روزنامههای چندین سال را مطالعه کرده و کمی نیز آنها را با توضیح در کتاب آورده است. در مجموع کتاب پیش گفته از چندین جهت قابل نقد و بررسی است. | ||
=اطلاعات شخصی نیکی آر. کدی از ایران و شرایط ایران= | |||
== اطلاعات شخصی نیکی آر. کدی از ایران و شرایط ایران == | |||
اشاره کدی در اول کتاب به همزمانی انتشار این کتاب با چهار مورد ذیل: | اشاره کدی در اول کتاب به همزمانی انتشار این کتاب با چهار مورد ذیل: | ||
خط ۲۳۸: | خط ۲۴۴: | ||
# مبارزه ادامه دارد. | # مبارزه ادامه دارد. | ||
اشارههای پیشین نشان از بررسی دقیق و جالب کدی از همزمانی نشر کتاب با موارد پیش گفته دارد و از این چهار موضوع، موضوعات سوم و چهارم، محورهای نگارش کتاب واقع شدهاند و از اصلیترین محور با توجه به وضعیت فعلی ایران یعنی «مبارزه ادامه دارد»، به صورت قابل ملاحظهای چشمپوشی شده است. با توجه به کاربرد لفظ مبارزه، به خوبی میتوان متوجه شد که افکار و نوشتههای وی بیشتر ناشی از تبلیغات و اخبار رسانههای غربی در خصوص ایران است تا منابع داخلی، و حتی میتوان گفت: وی به شدت در این خصوص تحت تأثیر مخالفان و معاندان نظام است که در خارج از ایران به سر میبرند و این تأثیرپذیری تا قبل از خوشبینی وی به آینده وضعیت ایران، در کتاب موج میزند. | اشارههای پیشین نشان از بررسی دقیق و جالب کدی از همزمانی نشر کتاب با موارد پیش گفته دارد و از این چهار موضوع، موضوعات سوم و چهارم، محورهای نگارش کتاب واقع شدهاند و از اصلیترین محور با توجه به وضعیت فعلی ایران یعنی «مبارزه ادامه دارد»، به صورت قابل ملاحظهای چشمپوشی شده است. با توجه به کاربرد لفظ مبارزه، به خوبی میتوان متوجه شد که افکار و نوشتههای وی بیشتر ناشی از تبلیغات و اخبار رسانههای غربی در خصوص ایران است تا منابع داخلی، و حتی میتوان گفت: وی به شدت در این خصوص تحت تأثیر مخالفان و معاندان نظام است که در خارج از ایران به سر میبرند و این تأثیرپذیری تا قبل از خوشبینی وی به آینده وضعیت ایران، در کتاب موج میزند. | ||
= | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
[[رده:مقالهها]] | [[رده:مقالهها]] | ||
[[رده:فصلنامه اندیشه تقریب]] | [[رده:فصلنامه اندیشه تقریب]] | ||
[[رده:منشورات مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی]] | [[رده:منشورات مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی]] |