فضایل علی بن ابی‌طالب و اهل البیت در اشعار شافعی: تفاوت میان نسخه‌ها

امام علی بن ابی‌طالب(علیهماالسلام) فضایل بسیاری دارد و هم در ایات مبارکه قرآن و هم در کلام نبی اکرم اسلام از فضایل و مناقب آن حضرت نقل شده است. ابن ابی الحدید عالِم سنی معتزلی در مقدمه شرح نهج البلاغه می‌گوید: امام علی بن ابی‌طالب(علیهماالسلام) فضایل بسیاری دارد و هم در ایات مبارکه قرآن و هم در کلام نبی اکرم اسلام از فضایل و مناقب آن حضرت نقل شده است. ابن ابی الحدید عالِم سنی معتزلی در مقدمه شرح نهج البلاغه می‌‌گوید: چه بگویم درباره مرد بزرگى که دشمنانش اعتراف به فضیلت او داشته اند و هرگز نتوانسته اند مناقب و فضایل او را کتمان کنند و از طرفى مى دانیم بنى امیّه بر تمام جهان اسلام تسلّط یافتند و با تمام قدرت و با هر حیله‌اى سعى در خاموش کردن نور او و تشویق بر جعل اخبار در معایب او داشتند و او را بر فراز تمام منابر سبّ و دشنام دادند و ستایش کنندگان او را تهدید به مرگ کرده بلکه زندانى کرده و کشتند و حتّى اجازه ندادند یک حدیث در فضیلت او نقل شود و نامى از او برده شود، یا کسى را به نام او بنامند؛ ولى با این حال جز بر بلندى مقام او افزوده نشد... و هرچه بیشتر کتمان مى کردند عطر فضایل او بیشتر منتشر مى شد و همچون آفتاب بود که هرگز نور آن با کف دست پوشانده نمى شود و همانند روشنایى روز که اگر یک چشم از آن محجوب بماند چشمهاى فراوانى آن را مى بینند<ref>شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج 1، ص 17.</ref>.<br>همین معنا به صورت فشرده تر و گویاتر در بعضى از کتب، از امام شافعى نقل شده است که مى گوید: در شگفتم از مردى که دشمنانش فضایل او را از روى حسد کتمان کردند و دوستانش از ترس، ولى با این حال شرق و غرب جهان را پر کرده است<ref>علىّ فى الکتاب و السنة، ج 1، ص 10.</ref>. و نیز شبیه همین مضمون از عامر بن عبدالله بن زبیر نقل شده است<ref>الغدیر، ج 10، ص 271</ref>.<br>با وجود نهی و زجر در مورد بیان مناقب و حتی الزام به هتک و سب ایشان حتی در منابر و خطبه‌ها، نقل های بسیاری از این مناقب و فضایل به دست ما رسیده است که تعدادی از فضایلی را که در اشعار ابن ادریس شافعی بیان شده را تقدیم  می‌کنیم.

== حضرت علی دارای فضائل اختصاصی ==

* و گواهی می‌‌دهم که عثمان فاضل است و علی در فضیلت ویژه و خاص است<ref>شعر امام شافعی، ص ۳۴. دیوان الإمام الشافعی، دکتور امیل بدیع یعقوب، ص۹۰. دیوان الإمام الشافعی، عبدالرحمن المصطاوی، ص۷۰. دیوان الإمام الشافعی، ایمان البقاعی، ص۶۹.</ref>.

این امر از موضوعاتی است که در بسیاری از جاهای دیگر از اشعارش بر آن تأکید دارد.  امام شافعی در حج برابر جمعی در منی محبت خود را نسبت به اهل بیت اعلام کرده و می‌گوید:  

{{شعر}}{{ب|یا راکِباً قِف بالمُحَصَّبِ مِن منیً| وَاهتِف بِقاعِدِ خَیفِها وَالنَّاهِضِ }}{{شعر}}{{ب|سَحَراً إذا فاضَ الحَجیجُ إلی مِنیً|فَیضاً کَمُلتَطِمِ الفُراتِ الفائِضِ }}{{پایان شعر}}{{شعر}}{{ب|إن کانَ رَفضاً حُبُّ آلِ مُحمَّدٍ |فَلیَشهَدِ الثَّقَلانِ أنّی رَافضِی}}{{پایان شعر}}

* تا کی آن را پنهان کنم؟ تا کی؟ تا کی؟<ref>شعر امام شافعی، ص۵۶. دیوان الإمام الشافعی، عبدالرحمن المصطاوی، ص۱۹و۲۰.</ref>.

امام شافعی به زیارت خانه خدا رفت، بر کوهی فرا نمی‌رفت و به وادی ای فرود نمی‌آمد، جز اینکه می‌گریست و می‌خواند:  

{{شعر}}{{ب|آلُ النَّبــــیِّ ذَریــــــعَتی | وَ هُــــم إلَیهِ وَسیــــلـَتی }}{{شعر}}{{ب|أرجُو بِهِــــم أُعطَی غَداً|بِیَدِ الیـــَمینِ صَحیـــفَتی}}{{پایان شعر}}

* امیدوارم به اینکه فردای قیامت، نامه ی اعمالم را به دست راستم بدهند<ref>شعر امام شافعی، ص۶۳. دیوان الإمام الشافعی، دکتور امیل بدیع یعقوب، ص۵۹. دیوان الإمام الشافعی، عبدالرحمن المصطاوی، ص۳۸. دیوان الإمام الشافعی، ایمان البقاعی، ص۳۷.</ref>.

امام شافعی در مورد محبت به علی (علیه‌السلام) می‌گوید:  

{{شعر}}{{ب|قالوا تَرَفَّضتَ قُلتُ كَلّا | مَا الرَّفضُ ديني ولَا اعتِقادي }}{{شعر}}{{ب|لكِن تَوَلَّيتُ غَيرَ شَكِّ|خَيرَ إمامٍ وخَيرَ هادي}}{{پایان شعر}}

* من رافضى ترينِ بندگانم<ref>شعر امام شافعی، ص۷۲. دیوان الإمام الشافعی، دکتور امیل بدیع یعقوب، ص۷۲. دیوان الإمام الشافعی، عبدالرحمن المصطاوی، ص۵۰. دیوان الإمام الشافعی، ایمان البقاعی، ص۵۱.</ref>.

{{شعر}}{{ب|إذا نَحنُ فَضّلنَا عَلِیّاً فَإنَّنَا | رَوَافِضُ بالتفضیلِ عِندَ ذوی الجَهلِ }}{{شعر}}{{ب|وَ فَضلُ أبی بَکرٍ إذا مَا ذَکَرتُهُ|رُمیتُ بِنَصبٍ عِندَ ذِکری للفَضلِ  }}{{پایان شعر}}{{شعر}}{{ب|فَلا زِلتُ ذَا رَفضٍ وَ نَصبٍ کِلاهُمَا|بِحُبَّیهِما حَتَّی أُوَسَّدَ فِی الرَّملَ}}{{پایان شعر}}

* هر گاه ما حضرت علی را برتری دهیم،<br>  

* زیرا تا وقتی که سر بر خاک می‌گذارم، آن دو را دوست دارم<ref>شعر امام شافعی، ص۱۰۸و۱۰۹. دیوان الإمام الشافعی، دکتور امیل بدیع یعقوب، ص۱۲۲. دیوان الإمام الشافعی، عبدالرحمن المصطاوی، ص۹۸. دیوان الإمام الشافعی، ایمان البقاعی، ص۹۷.</ref>.

ایشان همچنین درباره اوج محبت خود به اهل بیت (علیه‌السلام) می‌گوید:

{{شعر}}{{ب|لَئِن کانَ ذَنبِی حُبُّ آلِ محمَّدٍ | فذلِکَ ذَنبٌ لَستُ عَنهُ أتوبُ  }}{{شعر}}{{ب|هُمُ شُفَعائی یومَ حَشری و مَوقِفی|إذا کثرتنی یوم ذاک ذنوب }}{{پایان شعر}}

* در حالیکه پیراهن خون‌آلود حسین(علیه‌السلام) با اوست<ref>حموی جوینی، ابراهیم بن محمد، فرائد السمطین، جلد: ۲، صفحه: ۲۶۶، مؤسسة المحمودي، بیروت - لبنان، 1398 ه.ق.</ref>.

{{شعر}}{{ب|لَو فتشُوا قَلبی لألفوا بهِ | سطرینِ قد خُطّا بلا کاتبِ  }}{{شعر}}{{ب|العدل وَ التوحید فی جانبٍ |وَ حبّ أهلِ البیتِ فی جانبِ}}{{پایان شعر}}

* به یک سو عدل و توحید و از سوی دیگر دوستی خاندان پیامبر<ref>شعر امام شافعی، ص۱۵۳.</ref>.

{{شعر}}{{ب|إذا في مَجلِسٍ نَذكُرُ عَلِيّا | وسِبطَيهِ وفاطِمَةَ الزَّكِيَّهْ  }}{{شعر}}{{ب|يُقالُ تَجاوَزوا يا قومُ هذا |فَهذا مِن حَديثِ الرّافِضِيَّهْ}}{{پایان شعر}}{{شعر}}{{ب|بَرِئتُ إلَى المُهَيمِنِ مِن اُناسٍ|يَرَونَ الرَّفضَ حُبَّ الفاطِمِيَّهْ}}{{پایان شعر}}

* هرگاه در مجلسی على را ياد مى كنيم<br>

* دوستى فرزندان فاطمه را رَفض مى دانند<ref>ديوان الشافعي : ص ۸۳ و راجع الصراط المستقيم : ج ۳ ص ۷۷ و الغدير : ج ۴ ص ۳۲۴ .</ref> .

{{شعر}}{{ب|إلامَ إلامَ وحَتّى مَتى | اُعاتَبُ في حُبِّ هذَا الفَتى؟ }}{{شعر}}{{ب|وهَل زُوِّجَت فاطِمٌ غَيرَهُ |وفي غَيرِهِ هَل أتى  «هَلْ أَتَى»}}{{پایان شعر}}

* تا كى ، تا كى و تا چه زمانى<br>  

* و آيا در حقّ غير او «هَلْ أَتَى» نازل شد<ref>إنسان:۱</ref>؟<ref>الصراط المستقيم: ج۱ ص۱۸۳.</ref>؟

وقتی در مجلسی از علی و دو فرزندش و همسر پاکش یاد شد، یکی چهره در هم می‌کشد و می‌گوید: سخن از آنان درست نیست، این را رها کنید، زیرا این سخن رافضیان است،  آنگاه شافعی می‌سراید:  

{{شعر}}{{ب|بَرِئتُ إلَی المُهیمِنِ مِن أُناسٍ | یَرَونَ الرَّفضَ حُبَّ الفاطِمیّه }}{{شعر}}{{ب|إذا ذکروا عَلیّا أو بَنیه |أفاضوا بالرّوایات الوقیّه}}{{پایان شعر}}{{شعر}}{{ب|لی آل الرّسُول صلاة رَبی|وَ لَعنتُه لتلکَ الجَاهلیّه}}{{پایان شعر}}

* رحمت پروردگار بر خاندان رسول و لعنت خدا بر آن جاهلان باد<ref>شعر امام شافعی، ص۲۱۹. دیوان الإمام الشافعی، دکتور امیل بدیع یعقوب، ص۱۵۲. دیوان الإمام الشافعی، ایمان البقاعی، ص۱۲۴و۱۲۵.</ref>.

{{شعر}}{{ب|حُبُّهم و هو الهُدی و الرشدُ | أُقرّ إعلاناً به أم أجحدُ }}{{شعر}}{{ب|هَیهاتَ ممزوجٌ بلحمی و دَمی|أفاضوا بالرّوایات الوقیّه}}{{پایان شعر}}{{شعر}}{{ب|یا أهل البیتِ المصطفی یا|عدتی وَ مَن علی حبّهُم أعتَمدُ }}{{پایان شعر}}{{شعر}}{{ب|أنتم إلی اللهِ غَداً وَسیلَتنی|و کیف أخشی؟ و بکم اعتضدُ  }}{{پایان شعر}}{{شعر}}{{ب|ولیّکم فی الخُلدِ حَیّ خَالدٌ|و الضدُ فی نارٍ لَظیً مُخلّدُ }}{{پایان شعر}}

* ای پرسندگان از من درباره ی محبت اهل بیت، آیا آشکارا به محبت ایشان اقرار کنم یا آن را انکار نمایم

* و ریسمان الهی را که همان دوستی و محبت آنان است گرفتم، همانگونه که خداوند ما را به تمسک به حبل الهی فرمان داده است<ref>شعر امام شافعی، ص۲۷۸.</ref>.

امام شافعی همچنین درباره واقعه عاشورا نیز اشعاری زیبا و جانسوز دارد؛ از جمله:  

{{شعر}}{{ب|و مما نفی نومی و شیب لحیتی | تعاریف ایام لهن خطوب }}{{شعر}}{{ب|تأوب همی و الفواد کتیب |وارق عینی و ارقاد غریب  }}{{پایان شعر}}{{شعر}}{{ب|تزلزلت الدنیا لآل محمد|و کادت لهم صم الجبال تذوب }}{{پایان شعر}}{{شعر}}{{ب|فمن بلغ عن الحسین رساله|و ان کرهتها انفس و قلوب  }}{{پایان شعر}}{{شعر}}{{ب|ولیّکم فی الخُلدِ حَیّ خَالدٌ|صبیغ بماء الارجوان خصیب }}{{پایان شعر}}