confirmed، مدیران
۳۷٬۴۵۷
ویرایش
مالک اشتر: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Wikivahdat (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - ' های ' به 'های ') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
| تاریخ تولد = | | تاریخ تولد = | ||
| محل تولد = [[یمن]] | | محل تولد = [[یمن]] | ||
| سال درگذشت = | | سال درگذشت = ۳۹ق. | ||
| تاریخ درگذشت = | | تاریخ درگذشت = | ||
| محل درگذشت = [[جمهوری عربی مصر|مصر]] | | محل درگذشت = [[جمهوری عربی مصر|مصر]] | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
| وبگاه = | | وبگاه = | ||
}} | }} | ||
'''مالک بن حارث نَخعی''' معروف به مالک اشتر در تاریخِ اسلام و [[تشیع]] جایگاهی مهم و زندگی پر فراز و نشیبی دارد. مالک در دوره [[جاهلیت]] متولد گشت. او در سال‌های پایانی زندگی [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(صلی الله علیه)]] اسلام آورد و در عهد خلافت راشدین به [[شام]] مهاجرت نمود. مالک اشتر در فتوحات اسلامی عهد [[خلیفه]] اول و دوم، مخصوصا در از پای در آوردن هماوردان نقش مهمی‌داشت. او ظاهرا پس از [[نبرد قادسیه]] در [[کوفه]] اقامت گزید. مالک که از بزرگان یمانی کوفه محسوب می‌گردید، در دوره خلافت [[عثمان]] به مقابله با زیاده خواهی‌های حکام [[اموی]] برخاست و از حقوق جهادگران دفاع می‌نمود. او مردی بسیار قوی و از رهبران و بزرگان [[شیعه]] است و بسیار عالم و [[زاهد]] بود و با فقر زندگی می‌کرد، بر قوم خود ریاست داشت و با جماعت کوفی برای مطالبه حقوق خودشان به نزد خلیفه سوم (عثمان) رفت. مالک مردم را برای [[بیعت]] با [[علی بن ابی طالب|حضرت علی(علیه‌السلام)]] رهبری کرد. در [[جنگ جمل]] [[صفین]] و [[نهروان]] امام را همراهی کرد. رشادت‌ها و جان فشانی‌های او در این جنگ ها در تاریخ ثبت است. | '''مالک بن حارث نَخعی''' معروف به <big>مالک اشتر</big> در تاریخِ اسلام و [[تشیع]] جایگاهی مهم و زندگی پر فراز و نشیبی دارد. مالک در دوره [[جاهلیت]] متولد گشت. او در سال‌های پایانی زندگی [[حضرت محمد (ص)|پیامبر(صلی الله علیه و آله)]] اسلام آورد و در عهد [[خلفای راشدین|خلافت راشدین]] به [[شام]] مهاجرت نمود. مالک اشتر در فتوحات اسلامی عهد [[خلیفه]] اول و دوم، مخصوصا در از پای در آوردن هماوردان نقش مهمی‌داشت. او ظاهرا پس از [[نبرد قادسیه]] در [[کوفه]] اقامت گزید. مالک که از بزرگان یمانی کوفه محسوب می‌گردید، در دوره خلافت [[عثمان]] به مقابله با زیاده خواهی‌های حکام [[اموی]] برخاست و از حقوق جهادگران دفاع می‌نمود. او مردی بسیار قوی و از رهبران و بزرگان [[شیعه]] است و بسیار عالم و [[زاهد]] بود و با فقر زندگی می‌کرد، بر قوم خود ریاست داشت و با جماعت کوفی برای مطالبه حقوق خودشان به نزد خلیفه سوم (عثمان) رفت. مالک مردم را برای [[بیعت]] با [[علی بن ابی طالب|حضرت علی(علیه‌السلام)]] رهبری کرد. در [[جنگ جمل]] [[صفین]] و [[نهروان]] امام را همراهی کرد. رشادت‌ها و جان فشانی‌های او در این جنگ ها در تاریخ ثبت است. | ||
== مالک اشتر کیست == | == مالک اشتر کیست == | ||
مالک بن حارث اشتر نخعی زبده‌ترین یار حضرت علی (علیه‌السلام) بود. وی از طایفه «نَخَع» و اهل [[یمن]] بود. ولادتش را چند سال قبل از [[بعثت پیامبر]] خدا (صلی الله علیه) نوشته‌اند<ref>اعیان الشیعه، ج ۹، ص ۴۱٫.</ref>. دوران نوجوانی او همراه با سال‌های نخست طلوع اسلام در [[حجاز]] بود. لیکن توفیق دیدار پیامبر را نداشت. در عین حال جوانی مؤمن با صلابت و استوار شناخته می‌شد که به آیین [[اسلام]] گرویده بود. یک بار در حضور پیامبر (صلی الله علیه) از او نام برده شد، حضرت فرمود: «او مؤمنی راستین است<ref>اعیان الشیعه، ج ۹، ص ۴۱٫</ref>». این گواهی از زبان پیامبر خدا (صلی الله علیه)، شخصیت بارز او را نشان می‌دهد. | مالک بن حارث اشتر نخعی زبده‌ترین یار حضرت علی (علیه‌السلام) بود. وی از طایفه «نَخَع» و اهل [[یمن]] بود. ولادتش را چند سال قبل از [[بعثت پیامبر]] خدا (صلی الله علیه و آله) نوشته‌اند<ref>اعیان الشیعه، ج ۹، ص ۴۱٫.</ref>. دوران نوجوانی او همراه با سال‌های نخست طلوع اسلام در [[حجاز]] بود. لیکن توفیق دیدار پیامبر را نداشت. در عین حال جوانی مؤمن با صلابت و استوار شناخته می‌شد که به آیین [[اسلام]] گرویده بود. یک بار در حضور پیامبر (صلی الله علیه و آله) از او نام برده شد، حضرت فرمود: «او مؤمنی راستین است<ref>اعیان الشیعه، ج ۹، ص ۴۱٫</ref>». این گواهی از زبان پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله)، شخصیت بارز او را نشان می‌دهد. | ||
این که به او <big>اَشتر</big> می‌گویند، به دلیل ضربه ای بود که در جنگ یرموک به چشم او وارد شد<ref>اشتر، یعنی کسی که پلک چشمش آویزان و افتاده باشد. چشم مالک اشتر در نبرد یرموک آسیب دید و پلک پایین یک چشمش آویزان بود.</ref>. و به همین سبب به مالک اشتر شهرت یافت. | این که به او <big>اَشتر</big> می‌گویند، به دلیل ضربه ای بود که در جنگ یرموک به چشم او وارد شد<ref>اشتر، یعنی کسی که پلک چشمش آویزان و افتاده باشد. چشم مالک اشتر در نبرد یرموک آسیب دید و پلک پایین یک چشمش آویزان بود.</ref>. و به همین سبب به مالک اشتر شهرت یافت. | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
به اتفاق [[سیره‌نویسان]] مالک اشتر در [[عصر جاهلیت]] متولد شد؛ ولی زمان دقیق آن مشخص نیست. | به اتفاق [[سیره‌نویسان]] مالک اشتر در [[عصر جاهلیت]] متولد شد؛ ولی زمان دقیق آن مشخص نیست. | ||
برخی از تراجم‌نگاران در شرح‌حال مالک اشتر آورده‌اند: «ادرک الجاهلیه؛ مالک عصر جاهلیت را درک کرد.» <ref>تهذیب التهذیب، ج١، ص١١</ref> و برخی دیگر از منابع درباره او نوشته‌اند: «لم ادرک و کان رئیس قومه؛ او جاهلیت را درک نکرد بلکه آغاز زمان بعثت پیامبر(صلی الله علیه) را درک کرد و رئیس قوم خود بود<ref> الاصابه، ج6، ص٢١٢</ref>.» | برخی از تراجم‌نگاران در شرح‌حال مالک اشتر آورده‌اند: «ادرک الجاهلیه؛ مالک عصر جاهلیت را درک کرد.» <ref>تهذیب التهذیب، ج١، ص١١</ref> و برخی دیگر از منابع درباره او نوشته‌اند: «لم ادرک و کان رئیس قومه؛ او جاهلیت را درک نکرد بلکه آغاز زمان بعثت پیامبر(صلی الله علیه و آله) را درک کرد و رئیس قوم خود بود<ref> الاصابه، ج6، ص٢١٢</ref>.» | ||
به هرحال، مالک اشتر پس از تولد در زادگاه در اواخر عصر [[حضرت محمد (ص)|رسول الله(صلی الله علیه)]] و زمان ماموریت امام علی(علیه‌السلام) در یمن، یعنی در سال دهم هجری [[مسلمان]] شد<ref> الکامل فی التاریخ، ج٢، ص٣٠٠.</ref>. | به هرحال، مالک اشتر پس از تولد در زادگاه در اواخر عصر [[حضرت محمد (ص)|رسول الله(صلی الله علیه و آله)]] و زمان ماموریت امام علی(علیه‌السلام) در یمن، یعنی در سال دهم هجری [[مسلمان]] شد<ref> الکامل فی التاریخ، ج٢، ص٣٠٠.</ref>. | ||
براساس گزارشی، هنگام اقامت امام علی(علیه‌السلام) در یمن، برخی بزرگان نخع از جمله مالک اشتر، آن حضرت را در حوادث آن دوران همراهی کردند. <ref> فتوح الشام، ج١، ص6٢</ref> باوجود مسلمان شدن مالک اشتر در عصر رسول الله(صلی الله علیه)، از او در شمار [[صحابه]] یاد نکرده‌اند، چون دقیقاً مشخص نیست که موفق به دیدار پیامبر شد یا نه؛ با توجه به این که هرکس اگر حتی یک بار پیامبر را ملاقات نموده باشد جزء صحابه محسوب می‌گردد. بر همین اساس از مالک در اکثر منابع با نام [[تابعی]] یاد شده است<ref> الطبقات الکبری، ج٧، ص٢١٣.</ref>. | براساس گزارشی، هنگام اقامت امام علی(علیه‌السلام) در یمن، برخی بزرگان نخع از جمله مالک اشتر، آن حضرت را در حوادث آن دوران همراهی کردند. <ref> فتوح الشام، ج١، ص6٢</ref> باوجود مسلمان شدن مالک اشتر در عصر رسول الله(صلی الله علیه و آله)، از او در شمار [[صحابه]] یاد نکرده‌اند، چون دقیقاً مشخص نیست که موفق به دیدار پیامبر شد یا نه؛ با توجه به این که هرکس اگر حتی یک بار پیامبر را ملاقات نموده باشد جزء صحابه محسوب می‌گردد. بر همین اساس از مالک در اکثر منابع با نام [[تابعی]] یاد شده است<ref> الطبقات الکبری، ج٧، ص٢١٣.</ref>. | ||
== پیامبر اکرم و مالک اشتر == | == پیامبر اکرم و مالک اشتر == | ||
مالک اشتر در یمن اسلام آورد. او هیچ وقت به محضر پیامبر نرسید. اما گفته شده است روزی در حضور پیامبر از او سخن به میان آمد٬ پیامبر فرمود: او حقیقتا مومن است<ref> امین٬ اعیان الشیعه٬ ۱۴۰۳ق٬ ج۹ ٬ ص۴۱.</ref>. نیز ابن ابی الحدید حدیثی از پیامبر(صلی الله علیه) نقل می‌کند که در آن آمده است گروهی از [[مؤمنان]] بر جنازه [[ابوذر غفاری]] حاضر می‌شوند. از آنجا که مالک اشتر در میان گروهی بود که بر جنازه ابوذر در تبعیدگاه [[ربذه]] حاضر شدند و به غسل و کفن و دفن ابوذر پرداختند، ابن ابی الحدید این حدیث را شهادت قطعی از پیامبر(صلی الله علیه) بر مؤمن‌بودن مالک اشتر می‌داند و نتیجه می‌گیرد مالک اشتر، طبق آنچه پیامبر(صلی الله علیه) فرموده است مؤمن است. <ref> ابن أبی الحدید، شرح نهج البلاغة، ۱۹۵۹ق، ج ۱۵، ص ۹۹-۱۰۰</ref> در دفن ابوذر، گروهی که حاضر بودند در نماز بر ابوذر، مالک اشتر را امام قرار داده و به وی اقتدا کردند<ref>روضة الواعظین و بصیرة المتعظین (ط - القدیمة)، ج۲، ص۲۸۴.</ref>. | مالک اشتر در یمن اسلام آورد. او هیچ وقت به محضر پیامبر نرسید. اما گفته شده است روزی در حضور پیامبر از او سخن به میان آمد٬ پیامبر فرمود: او حقیقتا مومن است<ref> امین٬ اعیان الشیعه٬ ۱۴۰۳ق٬ ج۹ ٬ ص۴۱.</ref>. نیز ابن ابی الحدید حدیثی از پیامبر(صلی الله علیه و آله) نقل می‌کند که در آن آمده است گروهی از [[مؤمنان]] بر جنازه [[ابوذر غفاری]] حاضر می‌شوند. از آنجا که مالک اشتر در میان گروهی بود که بر جنازه ابوذر در تبعیدگاه [[ربذه]] حاضر شدند و به غسل و کفن و دفن ابوذر پرداختند، ابن ابی الحدید این حدیث را شهادت قطعی از پیامبر(صلی الله علیه و آله) بر مؤمن‌بودن مالک اشتر می‌داند و نتیجه می‌گیرد مالک اشتر، طبق آنچه پیامبر(صلی الله علیه و آله) فرموده است مؤمن است. <ref> ابن أبی الحدید، شرح نهج البلاغة، ۱۹۵۹ق، ج ۱۵، ص ۹۹-۱۰۰</ref> در دفن ابوذر، گروهی که حاضر بودند در نماز بر ابوذر، مالک اشتر را امام قرار داده و به وی اقتدا کردند<ref>روضة الواعظین و بصیرة المتعظین (ط - القدیمة)، ج۲، ص۲۸۴.</ref>. | ||
== مالک اشتر از نگاه امام علی == | == مالک اشتر از نگاه امام علی == | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
# آن حضرت در نامه‌ای خطاب به مردم مصر نوشت: «… یکی از بندگان خدا را به سوی شما فرستادم که در ایام خوف و هراس، نمی‌خوابد و در لحظات دشوارِ مقابله با دشمن، از نبرد روی بر نمی‌گرداند. کسی که بر تبه کاران فاجر، از شعله‌های آتش، سخت تر و سوزان تر است؛ یعنی مالک اشتر را. پس گوش به فرمان او باشید و در راه حق از او اطاعت کنید، چرا که او یکی از شمشیرهای برّان الهی است که نه کند می‌شود و نه از اثر می‌افتد….» <ref>نهج‌البلاغه صبحی صالح، نامه ۳۸؛ شیخ مفید، الاختصاص، ص ۸۰٫</ref> | # آن حضرت در نامه‌ای خطاب به مردم مصر نوشت: «… یکی از بندگان خدا را به سوی شما فرستادم که در ایام خوف و هراس، نمی‌خوابد و در لحظات دشوارِ مقابله با دشمن، از نبرد روی بر نمی‌گرداند. کسی که بر تبه کاران فاجر، از شعله‌های آتش، سخت تر و سوزان تر است؛ یعنی مالک اشتر را. پس گوش به فرمان او باشید و در راه حق از او اطاعت کنید، چرا که او یکی از شمشیرهای برّان الهی است که نه کند می‌شود و نه از اثر می‌افتد….» <ref>نهج‌البلاغه صبحی صالح، نامه ۳۸؛ شیخ مفید، الاختصاص، ص ۸۰٫</ref> | ||
# | # | ||
# وقتی خبر شهادت مالک اشتر در مسیر عزیمت به مصر به امام علی (علیه‌السلام) رسید، با اندوه و تأسف چنین فرمود: «خداوند، مالک را پاداشی نیکو دهد! اگر کوه بود، کوهی عظیم و با صلابت بود، و اگر سنگ بود، سنگی سخت و استوار بود… خدا مالک را رحمت کند. به عهد و پیمانش وفا کرد و سرانجام به دیدار خدا رفت. با این که پس از رحلت [[حضرت محمد (ص)|رسول خدا(صلی الله علیه)]] تعهّد کرده بودیم که بر هر مصیبتی صبر کنیم، ولی مصیبت مالک، بسی عظیم است<ref>امالی مفید، ص ۸۳؛ نهج‌البلاغه صبحی صالح، حکمت ۴۴۳ (با اندکی تفاوت در تعبیر).</ref>.» | # وقتی خبر شهادت مالک اشتر در مسیر عزیمت به مصر به امام علی (علیه‌السلام) رسید، با اندوه و تأسف چنین فرمود: «خداوند، مالک را پاداشی نیکو دهد! اگر کوه بود، کوهی عظیم و با صلابت بود، و اگر سنگ بود، سنگی سخت و استوار بود… خدا مالک را رحمت کند. به عهد و پیمانش وفا کرد و سرانجام به دیدار خدا رفت. با این که پس از رحلت [[حضرت محمد (ص)|رسول خدا(صلی الله علیه و آله)]] تعهّد کرده بودیم که بر هر مصیبتی صبر کنیم، ولی مصیبت مالک، بسی عظیم است<ref>امالی مفید، ص ۸۳؛ نهج‌البلاغه صبحی صالح، حکمت ۴۴۳ (با اندکی تفاوت در تعبیر).</ref>.» | ||
# | # | ||
# در سخنی دیگر در پی شهادت مالک اشتر فرمود: «آیا زنان، فرزندی هم چون مالک به دنیا خواهد آورد؟ آیا کسی مانند مالک هست؟» | # در سخنی دیگر در پی شهادت مالک اشتر فرمود: «آیا زنان، فرزندی هم چون مالک به دنیا خواهد آورد؟ آیا کسی مانند مالک هست؟» | ||