۲۱٬۸۹۸
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
[[پرونده:اربعین حسینی.jpg|جایگزین=اربعین|بندانگشتی|]] | [[پرونده:اربعین حسینی.jpg|جایگزین=اربعین|بندانگشتی|]] | ||
روز بیستم از [[صفر المظفر|ماه صفر المظفر]] | روز بیستم از [[صفر المظفر|ماه صفر المظفر]] اربعین چهلمین روز پس از به [[شهادت]] رساندن [[حسین بن علی (سید الشهدا)|حضرت حسینبنعلی (علیهالسلام)]] را گویند که که کاروان اسرای [[اهل بیت|اهلبیت]] از شام به مدینه بازگشتند و روزی است که [[جابر بن عبدالله انصاری]] [[صحابی]] پیامبر اسلام از [[مدینه]] به [[کربلا]] رسید تا به زیارت قبر حسین بن علی بشتابد. او نخستین کسی است که قبر حسین را زیارت کرد. در این روز زیارت حسین بن علی [[مستحب]] است و این زیارت همانا خواندن زیارت اربعین است. | ||
== معنای اربعین == | == معنای اربعین == | ||
اربعین (به عربی: الأربعین) در لغت به معنی چهلم است و در اصطلاح اسلامی به بیستم [[ماه صفر المظفر]] ۶۱ هجری قمری، چهل روز بعد از کشتهشدن [[حسین بن علی]] امام سوم [[شیعیان]] فرزند [[علی بن ابیطالب]] امام اول | اربعین (به عربی: الأربعین) در لغت به معنی چهلم است و در اصطلاح اسلامی به بیستم [[صفر المظفر|ماه صفر المظفر]] ۶۱ هجری قمری، چهل روز بعد از کشتهشدن [[حسین بن علی (سید الشهدا)|حسین بن علی]] امام سوم [[مذهب شیعه|شیعیان]] فرزند [[علی بن ابیطالب]] امام اول شیعیان و [[فاطمه بنت محمد (زهرا)|فاطمه]] دختر [[رسول الله]] در واقعه [[کربلا]] اطلاق میگردد. | ||
== نامگذاری == | == نامگذاری == | ||
روز بیستم صفر یعنی اربعین چهل روز پس از کشته شدن حسین بن علی که حرم حسین بن علی یعنی کاروان اسرا از [[شام]] به [[مدینه]] بازگشتند و روزی است که [[جابر بن عبدالله انصاری]] صحابی [[پیامبر]] | روز بیستم صفر یعنی اربعین چهل روز پس از کشته شدن حسین بن علی که حرم حسین بن علی یعنی کاروان اسرا از [[شام]] به [[مدینه]] بازگشتند و روزی است که [[جابر بن عبدالله انصاری]] صحابی [[محمد بن عبدالله (خاتم الأنبیاء)|پیامبر اسلام]] از [[مدینه]] به [[کربلا]] رسید تا به زیارت قبر امام حسین بشتابد و او نخستین کسی است که قبر امام حسین را زیارت کرد. در این روز زیارت حسین بن علی مستحب است و این زیارت همانا خواندن زیارت اربعین است. چهلمین روز پس از کشته شدن [[حسین بن علی (سید الشهدا)|حسین بن علی]] که نزد امامیه دارای ارزشی آیینی است و بر اساس اعتقادات کهن سر بریده شده حسین بن علی در چنین روزی به بدن وی در کربلا ملحق شده است. فاصله چهل روز از هنگام وفات مومن از اعتقدادت و باورهای [[مسلمانان]] به شمار میآید. | ||
== کامل بودن عدد چهل == | == کامل بودن عدد چهل == | ||
عدد چهل دارای پیشینه اندیشهای نزد مسلمانان داشته است. مسلمانان معتقدند از زمان تصلیب [[عیسی]] بن مریم تا صعود آن 40 روز فاصله بوده است. | عدد چهل دارای پیشینه اندیشهای نزد مسلمانان داشته است. مسلمانان معتقدند از زمان تصلیب [[عیسی]] بن مریم تا صعود آن 40 روز فاصله بوده است. فاطمه دختر پیامبر اسلام بر وفات پدرش 40 روز عزاداری میکند. در روایتی از [[جعفر صادق]] آسمان و زمین و خورشید 40 روز به سختی و تیرگی برای کشته شدن [[حسین بن علی (سید الشهدا)|حسین بن علی]] خون گریه میکنند<ref>دانشنامه ایران به همت مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی جلد: 1 ص 1971.</ref>. | ||
== روز اربعین == | == روز اربعین == | ||
'''اربعین'''، مطابق نظر [[شیخ مفید]] در مسارالشیعه و شاگردش [[شیخ طوسی]] در ''مصباح المتهجد''، زمان بازگشت اهل حرم از [[شام]] ([[دمشق]]) به [[مدینه]] است. همچنین بنا بر نقل ایشان، [[جابر بن عبدالله انصاری]] صحابی برجسته محمد به عنوان نخستین زائر | '''اربعین'''، مطابق نظر [[شیخ مفید]] در مسارالشیعه و شاگردش [[شیخ طوسی]] در ''مصباح المتهجد''، زمان بازگشت اهل حرم از [[شام]] ([[دمشق]]) به [[مدینه]] است. همچنین بنا بر نقل ایشان، [[جابر بن عبدالله انصاری]] صحابی برجسته محمد به عنوان نخستین زائر حسین بن علی، یا لااقل از نخستین زائران او، در این روز وارد کربلا شده و زیارت اربعین را بجا آورده است. ابراهیم آیتی نیز مینویسد: «[[جابر بن عبدالله انصاری]] … بیستم ماه صفر المظفر، درست چهل روز بعد از شهادت امام وارد کربلا شد و سنت زیارت اربعین امام به دست او تأسیس گردید». برخی گزارشهای تاریخی مبنی بر حضور بازماندگان اهلبیت حسین در [[کربلا]] در روز اربعین از عوامل توجه خاص ایشان به اربعین است.<br> | ||
در برخی منابع تاریخی مانند کتاب ''نزهه الزاهد'' اسیران شام یعنی بازماندگان کشتهشدگان کربلا در چهلمین روز کشته شدن حسین بن علی به کربلا رسیدند<ref>ر. ک: نفس المهموم ترجمه شعرانی، ص۴۳۰</ref>. اگرچه نهتنها این مطلب در متون تاریخی پیشتر از قرن هفتم هجری نیامده است، با تصریح متقدمینی مانند شیخ مفید که بازگشت اسرا را به مدینه دانستهاند نیز در تضاد است. بر این اساس «از همان آغاز که تاریخش معلوم نیست، شیعیان به حرمت آن، [[زیارت اربعین]] میخواندهاند». [[زیارت اربعین]] تنها دربارهٔ حسین بن علی وارد شده و هیچ پیشینهای را نمیتوان برای اربعین و اعمال مربوط به این روز تا پیش از حادثه [[عاشورا]] تصدیق کرد و این ویژگی و امتیاز، تنها برای | در برخی منابع تاریخی مانند کتاب ''نزهه الزاهد'' اسیران شام یعنی بازماندگان کشتهشدگان کربلا در چهلمین روز کشته شدن حسین بن علی به کربلا رسیدند<ref>ر. ک: نفس المهموم ترجمه شعرانی، ص۴۳۰</ref>. اگرچه نهتنها این مطلب در متون تاریخی پیشتر از قرن هفتم هجری نیامده است، با تصریح متقدمینی مانند شیخ مفید که بازگشت اسرا را به مدینه دانستهاند نیز در تضاد است. بر این اساس «از همان آغاز که تاریخش معلوم نیست، شیعیان به حرمت آن، [[زیارت اربعین]] میخواندهاند». [[زیارت اربعین]] تنها دربارهٔ حسین بن علی وارد شده و هیچ پیشینهای را نمیتوان برای اربعین و اعمال مربوط به این روز تا پیش از حادثه [[عاشورا]] تصدیق کرد و این ویژگی و امتیاز، تنها برای حسین بن علی دانسته شدهاست<ref>ر. ک: اربعین در فرهنگ شیعه، سید محمد محسن حسینی طهرانی، ص۷۵.</ref>. در تقویم رسمی ایران این روز تعطیل میباشد.<br> | ||
=== زیارت اربعین === | === زیارت اربعین === | ||
روایات و گزارشهای متعددی در موضوع اربعین | روایات و گزارشهای متعددی در موضوع اربعین حسین بن علی آمده است. از آن جمله اینکه [[امام حسن عسکری]] امام یازدهم شیعیان در روایتی پنج علامت را برای مومن ذکر کرده است که یکی از آنها زیارت اربعین میباشد. در روایتی دیگر از [[جابر بن عبدالله انصاری]] آمده که در فرات غسل کرده و با پیراهنی پاکیزه و بوی خوش پابرهنه روانه میشود وقتی نزد سر حسین ایستاد سه مرتبه الله اکبر میگوید و بیهوش میافتاد و بعد آن زیارتی را میخواند که شبیه زیارت حسین بن علی در [[نیمه شعبان]] است و مجلسی آن را در بحار الانوار ذکر کرده است. همچنین در روایتی دیگر در تهذیب الاحکام صفوان از [[امام صادق]] امام ششم شیعیان نقل میکند که وی گفته: هنگامی که قسمت قابل توجهی از روز برآمد این زیارت را بخوان و این همان زیارت معروف اربعین میباشد<ref>رک: کتاب ادعیه.</ref>.<br> | ||
==== اربعین در ایران ==== | ==== اربعین در ایران ==== | ||
خط ۲۳: | خط ۲۳: | ||
== روضه و اشعار == | == روضه و اشعار == | ||
در گذشته در روز اربعین برخی نقاط ایران [[ | در گذشته در روز اربعین برخی نقاط ایران تعزیه و [[عزاداری]] برگزار میکردند روضهخوانها متن روضه را براساس کتاب روضة الشهدای ملاحسین کاشفی (د 910ق / 1504م) میخوانند؛ در سینهزنی و زنجیرزنی هم اشعاری که صاحبان ذوق و شیفتگان به اهلبیت سرودهاند، خوانده میشود، مانند ترکیببند محتشم کاشانی، یا ابیاتی که شاعران آن برای مردم شناختهشده نیستند، مانند این ابیات: «اربعین شهدای کربلاست / زین الم کون و مکان اندر عزاست / / شد شهید راه دین سلطان حسین / زادۀ زهرا امام راستین». | ||
یا این شعر: «ای پدر جان دخترت از شام ویران آمده، قلب سوزان آمده / زین سفر بابا سکینه با اسیران آمده، خیز مهمان آمده». | یا این شعر: «ای پدر جان دخترت از شام ویران آمده، قلب سوزان آمده / زین سفر بابا سکینه با اسیران آمده، خیز مهمان آمده». | ||