ابوعلی جبایی: تفاوت میان نسخه‌ها

| تصویر = ابوعلی جبایی.jpg

| سال تولد = 235ق.

| سال درگذشت =  

| تاریخ درگذشت = [[شعبان]]، ۳۰۳ق.

| مذهب = [[اهل سنت و جماعت|اهل‌سنت]]

ابوعلی جبایی از متکلمان مشهور معتزله بصره<ref>عسقلانی، ابن حجر؛ لسان المیزان، بیروت، دارلکتب العلمیه، 1985.</ref>. در قرن سوم می‌­باشد. بوعلی که در «جبّائی» از شهرهای بستان آباد [[خوزستان]]<ref>مقدسی؛ احسن التقاسیم، تحقیق شاکر لعییی، امارات، دارالسویدی، 2003 م، 342.</ref>، بین بصره و [[اهواز]]<ref>ملطی، ابی الحسین محمد بن احمد؛ التنبیه والرد، تحقیق محمدزاهد بن الحسن الکوثری قاهره، مکتبة الاهریة، 1997م، 39.</ref>، در سال 235 ق. به دنیا آمده است در [[بصره]] نزد بزرگانی از معتزله مانند [[عبدالله شمام]] علم کلام را آموخت<ref> پیشین: 39.</ref>. وی همچنین از [[اصحاب]] [[ابوالهذیل علاف]] نیز به شمار می‌­رود<ref>احمدبن یحیی؛ طبقات المعتزله، بیروت، دارالمنتظر، 1998م. ، 80.</ref>.

وی دو فرزند داشت: پسری به نام ابوهاشم که پس از مرگ پدر ریاست معتزله بصره را برعهده گرفت و دختری که گفته شده است در آرای معتزلی تبحر داشت و آموزه‌های آن مکتب را در میان زنان ترویج می‌کرد<ref>رجوع کنید به قاضی عبدالجباربن احمد، ص ۳۳۰؛ ابن مرتضی، ص ۱۰۹.</ref>.

از مهمترین شاگردان او می‌­توان به پسرش ابوهاشم اشاره کرد که بعد از پدر به ریاست معتزله بصره رسید<ref>ملطی؛ پیشین، ص 149.</ref>.

# و سه خراسانی:

# ابوالفضل کَشّی،

# ابوالفضل خُجَندی،

یکی از آثار جبّائی شامل پاسخ‌های او به پرسش‌های دخترش است<ref>ژیماره، ۱۹۷۶؛همو، ۱۹۸۴، ش ۱۴.</ref>. احتمالاً همسر جبّائی خوزستانی بوده و با توجه به این که جبّائی ۴۲ ساله بوده که پسرش به دنیا آمده، می‌توان گفت که او پس از بازگشت از [[بغداد]] به [[خوزستان]]، ازدواج کرده است. اظهار صَفَدی<ref>ج ۴، ص ۷۴.</ref> را مبنی بر این که جبّائی همسر مادر ابوالحسن اشعری بوده، هیچ منبع دیگری تأیید نکرده است و اساساً این مطلب صحیح نیست <ref>گوئین، ۱۹۸۲، ص ۱۳.</ref>.

گفته‌اند که در فهرست ابن‌ندیم عنوان هفتاد کتاب از جبّائی ذکر شده بوده، ولی آن بخش باقی نمانده است<ref>رجوع کنید به ابن حَجَر عَسقَلانی، ج ۷، ص ۳۲۴؛فوک، ص ۳۱۷، ۳۱۹؛ژیماره، ۱۹۷۶، ص ۲۷۷.</ref>. در کتاب‌های طبقات معتزلیان نیز اطلاعی درباره مکتوبات جبّائی نیامده است. بیشترین اطلاعات درباره تألیفات او در ارجاعات فراوان اما پراکنده به آثار او، در کتاب‌های متأخر، به ویژه نوشته‌های معتزلیان، یافت می‌شود. از این ارجاعات پیداست که آثار جبّائی بر سه نوع اصلی بوده است<ref>شماره‌های داخل پرانتز، به فهرست آثاری که دانیل ژیماره در ۱۹۷۶ و ۱۹۸۴ تهیه کرده است، اشاره دارد.</ref>.

ابوعلی سرانجام در سال 303ق. در حالی که تا لحظات آخر عمر به دنبال مسائل کلامی بود<ref> ابن ابی الحدید؛ شرح نهج‌البلاغه؛ تحقیق محمد ابراهیم ابوالفضل، بیروت، دارالاحیاء التراث، 1959م؛ الطبعة الاولی، ج20، ص174.</ref> درگذشت و در زادگاهش، [[بصره]] مدفون شد<ref> ابن خلکان؛ وفیات الاعیان، قم، منشورات الشریف الرضی، 1364، 14/ 267.</ref>. به پیروان و اصحاب او که راه وی را در مباحث کلامی ادامه دادند «جُبّائیه» گفته می­‌شود.

* [http://pajoohe.ir/%D9%81%D8%B1%D9%82%D9%87-%D8%AC%D8%A8%D9%91%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%87__a-36691.aspx برگرفته از سایت فرقه جبّائیه دانشنامه پژوهه پژوهشکده باقرالعلومhttp://pajoohe.ir]

* [https://olama-orafa.ir/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87-%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B9%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%AC%D9%8F%D8%A8%D9%91%D8%A7%D8%A6%DB%8C%DB%B3%DB%B0%DB%B3-%DB%B2%DB%B3%DB%B5/ برگرفته از سایت زندگی‌نامه ابوعلی محمد جُبّائی(۳۰۳-۲۳۵ه ق) - علماوعرفاhttps://olama-orafa.ir]