۸۷٬۷۷۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class="wikiInfo">[[پرونده:آلبویه.jpg |جایگزین=آلبویه|آلبویه]]</div> | <div class="wikiInfo">[[پرونده:آلبویه.jpg |جایگزین=آلبویه|آلبویه]]</div> | ||
'''آل بویه''' از خاندان اصیل ایرانی و شیعی مذهب ساکن منطقه دیلمان [[ایران]] بودند که جد آنها ابوشجاع بویه پسر فنا خسرو دیلمی است و نسب آنها به | '''آل بویه''' از خاندان اصیل ایرانی و شیعی مذهب ساکن منطقه دیلمان [[ایران]] بودند که جد آنها ابوشجاع بویه پسر فنا خسرو دیلمی است و نسب آنها به بهرام گور ساسانی میرسد. | ||
سلسله آل بویه را سه برادر به نامهای علی، احمد و حسن تشکیل داند، این سلسله در دوره | سلسله آل بویه را سه برادر به نامهای علی، احمد و حسن تشکیل داند، این سلسله در دوره عضدالدوله به اوج قدرت سیاسی خود دست یافت. | ||
سلسله آل بویه توسط علی، حسن و احمد، فرزندان ابوشجاع بویه تاسیس شد. ابوشجاع از طایفه شیر ذیل آوند بود | سلسله آل بویه توسط علی، حسن و احمد، فرزندان ابوشجاع بویه تاسیس شد. ابوشجاع از طایفه شیر ذیل آوند بود. ابواسحاق صابی نخستین کسی بود که برای فرزندان بویه نسب ساخت و نسبت آنها را به سلاطین ساسانی رساند. | ||
پسران ابوشجاع در دستگاه سپاه ماکان بن کاکی خدمت میکردند و بعد از مرگ او، به دستگاه | پسران ابوشجاع در دستگاه سپاه ماکان بن کاکی خدمت میکردند و بعد از مرگ او، به دستگاه مرداویج راه یافتند. از جانب مردوایج به هر یک از برادران بویه، حکومت بخشهایی از جبال داده شد. حکومت کرج ابودلف نصیب علی برادر بزرگتر شد، بنابراین کرج اولین نقطهای شد که در آنجا از جانب برادران بویه تاسیس شد. | ||
== آل بویه در یک نگاه == | == آل بویه در یک نگاه == | ||
آل بویه از گروهی از ساکنان منطقه دیلم(به معنای عام که شامل | آل بویه از گروهی از ساکنان منطقه دیلم (به معنای عام که شامل گیلان فعلی هم میشود)، بودند که پس از پذیرش [[اسلام]]، [[مذهب تشیع]] را انتخاب کرده بوده و در گروههای بزرگی وارد ارتش خلافت شدند. | ||
نام این سلسله از «بویه» پدر سه برادری که آن را بنیان گذاشتند گرفته شده است. بویه پسر «فناخسرو» در دیلم با گمنامی و تنگ دستی زندگی میکرد. از اینکه عموم تاریخ نویسان نوشتهاند که روزیِ او از صید ماهی بوده است، چنین فهمیده میشود که مسکن او در ناحیه گیلان فعلی و در یکی از سواحل دریا یا سواحل رودخانهای بوده است. <ref>. البته عدهای از مورخان این ادعا را رد نمودهاند و آن را به عنوان ادعایی ساختگی رد میکنند (ر. ک تاریخ ایران در قرون نخستین اسلام. برتو(اشپولر)</ref> | نام این سلسله از «بویه» پدر سه برادری که آن را بنیان گذاشتند گرفته شده است. بویه پسر «فناخسرو» در دیلم با گمنامی و تنگ دستی زندگی میکرد. از اینکه عموم تاریخ نویسان نوشتهاند که روزیِ او از صید ماهی بوده است، چنین فهمیده میشود که مسکن او در ناحیه گیلان فعلی و در یکی از سواحل دریا یا سواحل رودخانهای بوده است. <ref>. البته عدهای از مورخان این ادعا را رد نمودهاند و آن را به عنوان ادعایی ساختگی رد میکنند (ر. ک تاریخ ایران در قرون نخستین اسلام. برتو(اشپولر)</ref> | ||
خط ۱۳: | خط ۱۳: | ||
بویه سه پسر داشت که بعداً هر سه به سلطنت رسیدند. پسر بزرگ «علی» نام داشت، پسر دوم «حسن» و سومی «احمد» که بعدها از طرف [[خلیفه]] آن زمان القاب «معزالدوله»، «عمادالدوله» و «رکن الدوله» به ترتیب به آنها اعطا شد. این سه پسر پس از تحمل سختیهای زیاد و با کوشش فراوانی که به کار بردند، به پیشرفت فوقالعادهای نائل شدند و بنا به گفته [[ابن ابی الحدید]] چنان سلطنتی تشکیل دادند که در عظمت و شکوه ضرب المثل بود. | بویه سه پسر داشت که بعداً هر سه به سلطنت رسیدند. پسر بزرگ «علی» نام داشت، پسر دوم «حسن» و سومی «احمد» که بعدها از طرف [[خلیفه]] آن زمان القاب «معزالدوله»، «عمادالدوله» و «رکن الدوله» به ترتیب به آنها اعطا شد. این سه پسر پس از تحمل سختیهای زیاد و با کوشش فراوانی که به کار بردند، به پیشرفت فوقالعادهای نائل شدند و بنا به گفته [[ابن ابی الحدید]] چنان سلطنتی تشکیل دادند که در عظمت و شکوه ضرب المثل بود. | ||
سلطنت آل بویه در زمان عضدالدوله(پسر رکن الدوله) به اوج قدرت و عظمت رسید و از آن | سلطنت آل بویه در زمان عضدالدوله(پسر رکن الدوله) به اوج قدرت و عظمت رسید و از آن پس روی به انحطاط نهاد. | ||
آغاز حکومت آنها [[ذیقعده]] سال 321 هجری قمری و پایان آن بنا بر قول صحیح سال 448 هجری بود. دوران حکومت ایشان 120 سال ادامه داشت و هفده تن از آن خاندان به حکومت رسیدند. <ref> آل بویه نخستین سلسله قدرتمند شیعه. علی اصغر فقیهی ص88-85 و آل بویه، کلودکاهن ترجمه علی بحرانی پور نشریه رشد آموزش تاریخ ص 31</ref> | آغاز حکومت آنها [[ذیقعده]] سال 321 هجری قمری و پایان آن بنا بر قول صحیح سال 448 هجری بود. دوران حکومت ایشان 120 سال ادامه داشت و هفده تن از آن خاندان به حکومت رسیدند. <ref> آل بویه نخستین سلسله قدرتمند شیعه. علی اصغر فقیهی ص88-85 و آل بویه، کلودکاهن ترجمه علی بحرانی پور نشریه رشد آموزش تاریخ ص 31</ref> | ||
خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
نامه مرداویج ابتدا به دست عمید رسید. <ref>عمید از دوستان علی بن بویه بودر. ک. آل بویه نخستین سلسله قدرتمند شیعی، ص 92</ref> او موضوع نامه را مخفیانه به اطلاع علی رساند. علی با شنیدن این خبر، قبل از اینکه وشمگیر آگاه شود، از ری خارج شده و به سوی ولایت کرج به راه افتاد. | نامه مرداویج ابتدا به دست عمید رسید. <ref>عمید از دوستان علی بن بویه بودر. ک. آل بویه نخستین سلسله قدرتمند شیعی، ص 92</ref> او موضوع نامه را مخفیانه به اطلاع علی رساند. علی با شنیدن این خبر، قبل از اینکه وشمگیر آگاه شود، از ری خارج شده و به سوی ولایت کرج به راه افتاد. | ||
پس از خروج علی، وشمگیر از موضوع نامه | پس از خروج علی، وشمگیر از موضوع نامه مرداویج با خبر شده، ولی دیگر دیر شده بود و علی بر سکوی قدرت گام نهاده بود. | ||
سرانجام علی بن بویه وارد کرج شد. علی با مردم و لشکریان بسیار خوب رفتار کرد. وی قلعههای آن شهر که به دست خرم اینان بود، را تصرف نمود. مرداویج عدهای از مأموران خود را برای انجام امور حکومتی به آنجا اعزام کرد، ولی این عده با مشاهده | سرانجام علی بن بویه وارد کرج شد. علی با مردم و لشکریان بسیار خوب رفتار کرد. وی قلعههای آن شهر که به دست خرم اینان بود، را تصرف نمود. مرداویج عدهای از مأموران خود را برای انجام امور حکومتی به آنجا اعزام کرد، ولی این عده با مشاهده شیوه رفتار و منش نیکوی علی به او ملحق شدند و از او اطاعت کردند. | ||
علی بن بویه که اینک موقعیت مناسبی پیدا کرده بود و از مقبولیت عمومی و حمایتهای گسترده مردمی بهرهمند شده بود، به فکر توسعه | علی بن بویه که اینک موقعیت مناسبی پیدا کرده بود و از مقبولیت عمومی و حمایتهای گسترده مردمی بهرهمند شده بود، به فکر توسعه محدودهی جغرافیایی و فرمانروایی خویش افتاد. بر این اساس به جمع آوری و آماده سازی لشکریان و ساز و برگ نظامی پرداخت و خود را برای برداشتن گامی به جلو آماده کرد و در مدت کوتاهی توانست ابتدا [[اصفهان]] و سپس زنجان را فتح نماید. | ||
علی بن بویه در اواخر سال 323 ق برادرش حسن را برای فتح بلاد جبل ([[شهرری]]، [[همدان]] کاشان، [[قم]]، قزوین، [[نهاوند]] و لرستان) آماده نبرد کرد، دیری نپایید که حسن به عنوان فرمانروای جبال معروف گشت. | علی بن بویه در اواخر سال 323 ق برادرش حسن را برای فتح بلاد جبل ([[شهرری]]، [[همدان]] کاشان، [[قم]]، قزوین، [[نهاوند]] و لرستان) آماده نبرد کرد، دیری نپایید که حسن به عنوان فرمانروای جبال معروف گشت. | ||
خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
پس از درگیریها و نبردهای کوچک و بزرگ در سال 334 ه ق. علی نواحی، مرزهای جغرافیایی جنوب ایران را در نوردید و به شهر بزرگ [[بغداد]] رسید. با ورود علی به بغداد، المستکفی ـ خلیفه عباسی ـ پنهان گردید. پس از آرامش نسبی در بغداد، [[خلیفه]] اظهار داشت که بخاطر متفرق شدن ترکان پنهان شده تا علی بتواند به راحتی وارد بغداد شود. | پس از درگیریها و نبردهای کوچک و بزرگ در سال 334 ه ق. علی نواحی، مرزهای جغرافیایی جنوب ایران را در نوردید و به شهر بزرگ [[بغداد]] رسید. با ورود علی به بغداد، المستکفی ـ خلیفه عباسی ـ پنهان گردید. پس از آرامش نسبی در بغداد، [[خلیفه]] اظهار داشت که بخاطر متفرق شدن ترکان پنهان شده تا علی بتواند به راحتی وارد بغداد شود. | ||
چند روز پس از فتح بغداد علی بن بویه نزد خلیفه رفت. خلیفه به وی خلعت فرمانروایی داده از آمدن وی به بغداد اظهار خوشحالی کرد و به او لقب معزالدوله داد. همچنین به برادرش حسن لقب عمادالدوله و به برادرش احمد لقب رکن الدوله داد و دستور داد تا القاب و کنیه | چند روز پس از فتح بغداد علی بن بویه نزد خلیفه رفت. خلیفه به وی خلعت فرمانروایی داده از آمدن وی به بغداد اظهار خوشحالی کرد و به او لقب معزالدوله داد. همچنین به برادرش حسن لقب عمادالدوله و به برادرش احمد لقب رکن الدوله داد و دستور داد تا القاب و کنیه آنها بر سکه حک شود. <ref> آل بویه حامیان فرهنگ تشیع ص46-23</ref> و چنین بود که سه پسر دیلمی فرمانروایانی سه گانه شدند. | ||
== دلیل پیشرفت آل بویه == | == دلیل پیشرفت آل بویه == | ||
آل بویه چنان با سرعت پیش رفتند و به کیفیتی روی کار آمدند که برای هیچ کس قابل تصور نبود و این امر معلول چند علت بود که به بعضی از آنها اشاره میشود: | آل بویه چنان با سرعت پیش رفتند و به کیفیتی روی کار آمدند که برای هیچ کس قابل تصور نبود و این امر معلول چند علت بود که به بعضی از آنها اشاره میشود: | ||
# لیاقت، استعداد، هوشیاری و کاردانی و حسن سیاست و حسن تدبیر و دلاوری و نیک نفسی آنان از عوامل بسیار مهمی بود که در پادشاهان نخستین آن سلسله وجود داشت. | # لیاقت، استعداد، هوشیاری و کاردانی و حسن سیاست و حسن تدبیر و دلاوری و نیک نفسی آنان از عوامل بسیار مهمی بود که در پادشاهان نخستین آن سلسله وجود داشت. | ||
# اطاعت محض سپاهیان از آنان. | # اطاعت محض سپاهیان از آنان. | ||
# نارضایتی مردم از ظلم و ستمهای [[عباسیان]]؛ به گونهای که حتی در آغاز روی کار آمدن آل بویه «خزانه الرؤوس»(محلی که سرهای دریده در آن نگهداری میشد) از سرها انباشته شده بود که علاوه بر سر، دست و پاهای بریده و قطع شده هم نگهداری میشد. | # نارضایتی مردم از ظلم و ستمهای [[عباسیان]]؛ به گونهای که حتی در آغاز روی کار آمدن آل بویه «خزانه الرؤوس»(محلی که سرهای دریده در آن نگهداری میشد) از سرها انباشته شده بود که علاوه بر سر، دست و پاهای بریده و قطع شده هم نگهداری میشد. | ||
# امدادهای نجات بخش که دراینباره داستانهای زیادی نقل کردهاند؛ به عنوان نمونه نقل شده که وقتی علی بن بویه به شیراز آمد، یارانش بر او گرد آمدند و پول خواستند و چنان به وی فشار آوردند که نزدیک بود کارش مختل شود. علی دلمشغول و غمگین در حجره ای به پشت افتاده بود که دید ماری از یک گوشه سقف بیرون خزید و در گوشه دیگری فرو شد، از ترس آن که مبادا موقع خواب مار به او آسیبی رساند، به مأموران خود دستور داد تا مار را از سقف بیرون بیاورند، معلوم شد که سقف دو لایه است. پس از گشودن غرفه بالا چند صندوق پر از مال یافتند. علی آن اموال را میان لشکریان تقسیم کرد و از سقوط نجات یافت. | |||
# امدادهای نجات بخش که دراینباره داستانهای زیادی نقل کردهاند؛ به عنوان نمونه نقل شده که وقتی علی بن بویه به شیراز آمد، یارانش بر او گرد آمدند و پول خواستند و چنان به وی فشار آوردند که نزدیک بود کارش مختل شود. علی | |||
# عامل دیگر پیشرفت علی بن بویه سخاوت و بلند نظری او بود که همگان را تحت تأثیر خویش قرار میداد. <ref> خلاصه ای از مطالب کتب: بحثهای مشترک اسلام و ایران، نشریه درسهایی از مکتب اسلام. مقاله: به قدرت رسیدن آل بویه، ص 335 و آل بویه حامیان فرهنگ تشیع، ص 145</ref> | # عامل دیگر پیشرفت علی بن بویه سخاوت و بلند نظری او بود که همگان را تحت تأثیر خویش قرار میداد. <ref> خلاصه ای از مطالب کتب: بحثهای مشترک اسلام و ایران، نشریه درسهایی از مکتب اسلام. مقاله: به قدرت رسیدن آل بویه، ص 335 و آل بویه حامیان فرهنگ تشیع، ص 145</ref> | ||
# آنچه نگارنده از زندگی برادران بویه ای دانسته است، این است که دست استمداد الاهی در کنار آنها بود؛ چرا که آنها لیاقت و شایستگی خویش را به اثبات رسانده بودند و [[خداوند]] آنها را در راه رسیدن به اهدافشان یاری رساند، تا شیعیان درد کشیده از حکومت جور عباسی را یاری کنند. | |||
# آنچه نگارنده از زندگی برادران بویه ای دانسته است، این است که دست استمداد الاهی در کنار آنها بود؛ چرا که آنها لیاقت و شایستگی خویش را به اثبات رسانده بودند و [[خداوند]] آنها را در راه رسیدن به اهدافشان یاری رساند، تا | |||
== شعارهای آل بویه == | == شعارهای آل بویه == | ||
به قدرت رسیدن آل بویه در بغداد باعث تقویت تشیع گردید، با ورود معزالدوله به بغداد خلیفه عباسی ـ رئیس شیعیان بغداد به نام [[شافعی]] را بازداشت کرده بود ـ به خواری از مسند خلافت پائین آورده شد. | به قدرت رسیدن آل بویه در بغداد باعث تقویت تشیع گردید، با ورود معزالدوله به بغداد خلیفه عباسی ـ رئیس شیعیان بغداد به نام [[شافعی]] را بازداشت کرده بود ـ به خواری از مسند خلافت پائین آورده شد. | ||
خط ۶۸: | خط ۶۰: | ||
تلاشهای آل بویه در این زمینه نتایجی را به دنبال داشت که برخی از آنها عبارتند از: | تلاشهای آل بویه در این زمینه نتایجی را به دنبال داشت که برخی از آنها عبارتند از: | ||
# گفتن «اشهد ان علیاً ولی الله» و «حی علی خیر العمل» در [[اذان]]. <ref>تشیع در عهد آل بویه. نشریه درسهایی از مکتب اسلام، ص24</ref> | # گفتن «اشهد ان علیاً ولی الله» و «حی علی خیر العمل» در [[اذان]]. <ref>تشیع در عهد آل بویه. نشریه درسهایی از مکتب اسلام، ص24</ref> | ||
# گفتن شعر در مدح [[ائمه]] خصوصاً در واقعه [[کربلا]] و رسمیت آن از جانب آل بویه. <ref>تشیع در عهد آل بویه. نشریه درسهایی از مکتب اسلام، ص24</ref> | # گفتن شعر در مدح [[ائمه]] خصوصاً در واقعه [[کربلا]] و رسمیت آن از جانب آل بویه. <ref>تشیع در عهد آل بویه. نشریه درسهایی از مکتب اسلام، ص24</ref> | ||
# رفتن به [[زیارت]] [[ائمه|ائمه اطهار(علیهالسلام)]] و حتی توجه به زوار و ساختن استراحتگاه برای زائران. <ref>آل بویه حامیان فرهنگ تشیع 51</ref> | # رفتن به [[زیارت]] [[ائمه|ائمه اطهار(علیهالسلام)]] و حتی توجه به زوار و ساختن استراحتگاه برای زائران. <ref>آل بویه حامیان فرهنگ تشیع 51</ref> | ||
# عزاداری دسته جمعی برای [[امام حسین|امام حسین(علیهالسلام)]] که سالهای سال انجام نشده بود. <ref>آل بویه نخستین سلسله قدرتمند شیعی، 127</ref> | # عزاداری دسته جمعی برای [[امام حسین|امام حسین(علیهالسلام)]] که سالهای سال انجام نشده بود. <ref>آل بویه نخستین سلسله قدرتمند شیعی، 127</ref> | ||
== خدمات اجتماعی آل بویه == | == خدمات اجتماعی آل بویه == | ||
آل بویه افزون بر زنده کردن برخی شعائر شیعی، خدمات اجتماعی ارزنده ای نیز برای جامعه اسلامی آن زمان انجام دادند. برخی از آنها عبارتند از: | آل بویه افزون بر زنده کردن برخی شعائر شیعی، خدمات اجتماعی ارزنده ای نیز برای جامعه اسلامی آن زمان انجام دادند. برخی از آنها عبارتند از: | ||
=== خدمات امنیتی === | === خدمات امنیتی === | ||
عضدالدوله به عنوان امیر و سرداری توانمند به خوبی میدانست که اداره | عضدالدوله به عنوان امیر و سرداری توانمند به خوبی میدانست که اداره یک کشور اسلامی و ایجاد رفاه و آسایش کامل برای مردم، نیازمند برقراری امنیت است. بر این اساس هنگام ورود به بغداد متوجه شد که راهزنان امنیت راههای منتهی به آن شهر را از بین بردهاند. از این رو به لشکریان خود مأموریت داد تا دزدان آن مناطق را دستگیر کردها از بین بیرند. یکی دیگر از تدابیر امنیتی عضدالدوله گروگانگیری سران قبایل غارتگر بود. وی تنی چند از سران قبایل را روانه زندان میکرد و هر چند وقت یک بار، گروگانها را با عدهای دیگر از آنها جایگزین مینمود. | ||
عضدالدوله به منطور ایجاد امنیت خارجی و کنترل آمد و شد اتباع خارجی دستور داد تا نگهبانان مسافرانی که بدون گذرنامه رفت و آمد میکردند، را بازداشت کنند. در سایه چنین تدابیری امنیت نسبی در بغداد حکمفرا شد. | عضدالدوله به منطور ایجاد امنیت خارجی و کنترل آمد و شد اتباع خارجی دستور داد تا نگهبانان مسافرانی که بدون گذرنامه رفت و آمد میکردند، را بازداشت کنند. در سایه چنین تدابیری امنیت نسبی در بغداد حکمفرا شد. | ||
خط ۹۱: | خط ۷۹: | ||
# ساختن استراحت گاه و پاسگاه هایی میان راه ها به منظور آسایش مسافران و رهگذران. | # ساختن استراحت گاه و پاسگاه هایی میان راه ها به منظور آسایش مسافران و رهگذران. | ||
# مقرر کردن کمک ماهیانه برای افراد بی بضاعت و تنگ دست؛ عضدالدوله دراینباره بین مسلمان و غیر مسلمان فرق نمیگذاشت. | # مقرر کردن کمک ماهیانه برای افراد بی بضاعت و تنگ دست؛ عضدالدوله دراینباره بین مسلمان و غیر مسلمان فرق نمیگذاشت. | ||
# ساختن بازارها و مساجد متعدد. | # ساختن بازارها و مساجد متعدد. | ||
# ساختن بیمارستان عضدی در بغداد. عضدالدوله در احداث این بیمارستان تلاش فراوانی کرد و تمام امکانات پزشکی و داروهای مورد نیاز آن بیمارستان را از شهرهای دیگر به بیمارستان بغداد منتقل کرد. | # ساختن بیمارستان عضدی در بغداد. عضدالدوله در احداث این بیمارستان تلاش فراوانی کرد و تمام امکانات پزشکی و داروهای مورد نیاز آن بیمارستان را از شهرهای دیگر به بیمارستان بغداد منتقل کرد. | ||
# احداث بیمارستان [[اصفهان]]. | # احداث بیمارستان [[اصفهان]]. | ||
# احداث ساختمانی به نام دار الشفاء یا دار المجانین (تیمارستان) در بغداد<ref> آل بویه نخستین سلسله قدرتمند شیعی، 127</ref>. | # احداث ساختمانی به نام دار الشفاء یا دار المجانین (تیمارستان) در بغداد<ref> آل بویه نخستین سلسله قدرتمند شیعی، 127</ref>. | ||
خط ۱۰۶: | خط ۸۹: | ||
# اجلوگیری از داستان سرایی و قصه گویی در مساجد و معابر عمومی. | # اجلوگیری از داستان سرایی و قصه گویی در مساجد و معابر عمومی. | ||
# متوقف کردن موقت جشن عید غدیر که باعث حساسیت [[اهلسنت]] بود. | # متوقف کردن موقت جشن عید غدیر که باعث حساسیت [[اهلسنت]] بود. | ||
# بنیان گذاشتن سازمان اطلاعات و جاسوسی. | # بنیان گذاشتن سازمان اطلاعات و جاسوسی. | ||
# معین کردن پیکهای خبر رسانی که میبایست اخبار بین شیراز و بغداد را هفت روزه منتقل میکردند<ref>آل بویه حامیان فرهنگ تشیع، ص 60</ref>. | # معین کردن پیکهای خبر رسانی که میبایست اخبار بین شیراز و بغداد را هفت روزه منتقل میکردند<ref>آل بویه حامیان فرهنگ تشیع، ص 60</ref>. | ||
خط ۱۱۸: | خط ۹۸: | ||
مرحوم [[شیخ مفید]] در دولت آل بویه، با عظمت و کرامت بود و عضدالدوله بارها به [[زیارت]] وی رفت و [[شیخ صدوق]] که با دعوت رکن الدوله به [[ری]] آمد. سید رضی ـ یکی از بزرگترین دانشمندان شیعی آن زمان ـ به فرمان بهاءالدوله دیلمی به عنوان نقیب [[علویان]] عراق و قاضی القضاه حکومت آل بویه منصوب شد. همچنین میتوان از علمای برجستهای چون [[سید مرتضی]]، [[شیخ طوسی]] و [[ابن جنید اسکافی]] نام برد که با دولت آل بویه همکاری داشتند. <ref> آل بویه حامیان فرهنگ تشیع، ص 104</ref> | مرحوم [[شیخ مفید]] در دولت آل بویه، با عظمت و کرامت بود و عضدالدوله بارها به [[زیارت]] وی رفت و [[شیخ صدوق]] که با دعوت رکن الدوله به [[ری]] آمد. سید رضی ـ یکی از بزرگترین دانشمندان شیعی آن زمان ـ به فرمان بهاءالدوله دیلمی به عنوان نقیب [[علویان]] عراق و قاضی القضاه حکومت آل بویه منصوب شد. همچنین میتوان از علمای برجستهای چون [[سید مرتضی]]، [[شیخ طوسی]] و [[ابن جنید اسکافی]] نام برد که با دولت آل بویه همکاری داشتند. <ref> آل بویه حامیان فرهنگ تشیع، ص 104</ref> | ||
به جز علمای | به جز علمای علوم دینی، استخری جغرافیدان، ابوالوفای بوزجانی ریاضیدان، النسوی که اعداد هندی را رایج کرد، یمانی فخرالدوله یک رصد خانه برای آنان در بغداد بنا نمود و بالاخره پزشکان برجستهای چون المجوسی مورد حمایت آل بویه بودند. | ||
کتابخانههای شیراز، ری و اصفهان نیز که به وسیله دولتمردان آل بویه بنا گردیدهاند، تحسین جهانیان را برانگیختند. مشهور است که [[ابن سینا]] نزد شمس الدوله جایگاه و مقامی عالی، در حد یک وزیر داشت. <ref>آل بویه، کلودکاهن، ص35</ref> | کتابخانههای شیراز، ری و اصفهان نیز که به وسیله دولتمردان آل بویه بنا گردیدهاند، تحسین جهانیان را برانگیختند. مشهور است که [[ابن سینا]] نزد شمس الدوله جایگاه و مقامی عالی، در حد یک وزیر داشت. <ref>آل بویه، کلودکاهن، ص35</ref> | ||
خط ۱۳۰: | خط ۱۱۰: | ||
از بین رفتن روح اطاعت از پیشگامان و پاره شدن زنجیرهای اتحاد میان سران و زمامداران و نابود شدن [[وحدت]] خانوادگی میان دولتمردان مهمترین عامل در زوال آل بویه بود. در سالهای پایانی دولت عضدالدوله جرقههایی از این گونه مسایل در میان زمامداران بویه ای زده شد؛ ولی عضدالدوله با کیاست و آینده نگری آنها را برطرف کرد. | از بین رفتن روح اطاعت از پیشگامان و پاره شدن زنجیرهای اتحاد میان سران و زمامداران و نابود شدن [[وحدت]] خانوادگی میان دولتمردان مهمترین عامل در زوال آل بویه بود. در سالهای پایانی دولت عضدالدوله جرقههایی از این گونه مسایل در میان زمامداران بویه ای زده شد؛ ولی عضدالدوله با کیاست و آینده نگری آنها را برطرف کرد. | ||
پس از فوت عضدالدوله برخی از حاکمان و فرمانروایان مناطق مختلف ایران و عراق که ارتباط خانوادگی و نسبت فامیلی، با یکدیگر داشتند، بر خلاف روحیه | پس از فوت عضدالدوله برخی از حاکمان و فرمانروایان مناطق مختلف ایران و عراق که ارتباط خانوادگی و نسبت فامیلی، با یکدیگر داشتند، بر خلاف روحیه پیشینیان، راه خودمختاری و دستاندازی به مناطق تحت نفوذ دیگران را پیش گرفتند، این گونه توسعهطلبی ها موجب شد تا درگیریهای کوچک و بزرگ و قتل و غارت هایی رخ دهد، به تدریخ جنگهای داخلی به اوج خود رسید. دشمنانی که در آن سوی مرزها انتظار چنین روزی را میکشیدند موقعیت را مناسب دیده و فعالیتهای بنیان کن خود را آغاز کردند. <ref>آل بویه حامیان فرهنگ تشیع، 152</ref> | ||
=== نابسامانی اقتصادی === | === نابسامانی اقتصادی === | ||
خط ۱۳۹: | خط ۱۱۹: | ||
=== نظامیان آل بویه === | === نظامیان آل بویه === | ||
ارتش آل بویه به جای مواجب نقدی، اقطاع دریافت میکردند، ولی اقطاع آنها راضی نمیکرد. ارتش آل بویه همانند ارتش سلسلههای قبل از آن، خود را | ارتش آل بویه به جای مواجب نقدی، اقطاع دریافت میکردند، ولی اقطاع آنها راضی نمیکرد. ارتش آل بویه همانند ارتش سلسلههای قبل از آن، خود را سنگبنای کل نظام میدانستند و از این موفقیت خود بهره میبردند. هسته اصلی دیلمی در ارتش آل بویه، برای دراز مدت کافی به نظر نمیرسید. بنابراین آل بویه حتی پیش از فتح بغداد، همانند مرداویج لشکرهای بردگان ترک را به ارتش خود افزودند. این لشکرها برای هر ارتش اسلامی در شرق ضروری به نظر میرسیدند. ترکان در برابر دیلمیان، هنگامی که از اصول تخطی میکردند به کار میرفتند و برعکس این امر نیز صادق بود. مهمتر این بود که ترکان عمدتاً سواره نظام بودند، اما دیلمیان که زادگاهشان در کوه و جنگل بود، پیاده نظام بودند. به تدریج کردها و غیره نیز در ارتش استخدام شدند. علاوه بر رقابت میان گروههای قومی گوناگون این واقعیت نیز وجود داشت که حداقل در آغاز حکومت آل بویه ترکانی که جایگزین دیلمیان شدند، [[سنی]] بودند. رفته رفته سربازگیری از میان نیروهای دیلمی کاهش یافت تا آنجا که ارتش آخرین اخاف آل بویه را فقط سربازان ترک تشکیل میدادند<ref> آل بویه، کلودکاهن، ص 36.</ref>. به این ترتیب آل بویه به پایان خود نزدیک شد. | ||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||
== منابع == | == منابع == | ||
# [http://rbo.ir/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A2%D9%84-%D8%A8%D9%88%DB%8C%D9%87__a-2.aspx برگرفته از سایت] | # [http://rbo.ir/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A2%D9%84-%D8%A8%D9%88%DB%8C%D9%87__a-2.aspx برگرفته از سایت] | ||
# [https://www.google.com/search?channel=trow5&client=firefox-b-d&q=+++%D8%A2%D9%84+%D8%A8%D9%88%D9%8A%D9%87%D8%8C+%DA%A9%D9%84%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%87%D9%86. +%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87+%D8%B9%D9%84%D9%8A+%D8%A8%D8%AD%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A. +%D9%86%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D9%87+%D8%B1%D8%B4%D8%AF+%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4%D8%8C+%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%8C+%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87+15 برگرفته از سایت] | # [https://www.google.com/search?channel=trow5&client=firefox-b-d&q=+++%D8%A2%D9%84+%D8%A8%D9%88%D9%8A%D9%87%D8%8C+%DA%A9%D9%84%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%87%D9%86. +%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87+%D8%B9%D9%84%D9%8A+%D8%A8%D8%AD%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%8A. +%D9%86%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D9%87+%D8%B1%D8%B4%D8%AF+%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4%D8%8C+%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%8C+%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87+15 برگرفته از سایت] | ||
# [https://www.google.com/search?channel=trow5&client=firefox-b-d&q=+%D8%A8%D8%AD%D8%AB+%D9%87%D8%A7%D9%8A+%D9%85%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DA%A9+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85+%D9%88+%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%8C+%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86%3A+%D8%A8%D9%87+%D9%82%D8%AF%D8%B1%D8%AA+%D8%B1%D8%B3%D9%8A%D8%AF%D9%86+%D8%A2%D9%84+%D8%A8%D9%88%D9%8A%D9%87. +%D9%86%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D9%87%3A+%D8%AF%D8%B1%D8%B3+%D9%87%D8%A7%D9%8A%D9%8A+%D8%A7%D8%B2+%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85. +%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87+40 برگرفته از سایت] | # [https://www.google.com/search?channel=trow5&client=firefox-b-d&q=+%D8%A8%D8%AD%D8%AB+%D9%87%D8%A7%D9%8A+%D9%85%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DA%A9+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85+%D9%88+%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%8C+%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86%3A+%D8%A8%D9%87+%D9%82%D8%AF%D8%B1%D8%AA+%D8%B1%D8%B3%D9%8A%D8%AF%D9%86+%D8%A2%D9%84+%D8%A8%D9%88%D9%8A%D9%87. +%D9%86%D8%B4%D8%B1%D9%8A%D9%87%3A+%D8%AF%D8%B1%D8%B3+%D9%87%D8%A7%D9%8A%D9%8A+%D8%A7%D8%B2+%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85. +%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87+40 برگرفته از سایت] | ||
# [https://www.google.com/search?channel=trow5&client=firefox-b-d&q=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE+%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86+%D8%AF%D8%B1+%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86+%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%D9%8A%D9%86+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85. +%D8%A8%D8%B1+%D8%AA%D9%88%D9%84%D8%AF+%D8%A7%D8%B4%D9%8A%D9%88%D9%84%D8%B1. +%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87+%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF+%D9%81%D9%84%D8%A7%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%8A. +%D9%86%D8%B4%D8%B1%3A+%D8%A8%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87+%D9%88+%D9%86%D8%B4%D8%B1+%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8. +%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86.1349 برگرفته از سایت] | # [https://www.google.com/search?channel=trow5&client=firefox-b-d&q=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE+%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86+%D8%AF%D8%B1+%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86+%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%D9%8A%D9%86+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85. +%D8%A8%D8%B1+%D8%AA%D9%88%D9%84%D8%AF+%D8%A7%D8%B4%D9%8A%D9%88%D9%84%D8%B1. +%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87+%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF+%D9%81%D9%84%D8%A7%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%8A. +%D9%86%D8%B4%D8%B1%3A+%D8%A8%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87+%D9%88+%D9%86%D8%B4%D8%B1+%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8. +%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86.1349 برگرفته از سایت] | ||
# [https://www.google.com/search?channel=trow5&client=firefox-b-d&q=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE+%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86+%D8%AF%D8%B1+%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86+%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%D9%8A%D9%86+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85. +%D8%A8%D8%B1+%D8%AA%D9%88%D9%84%D8%AF+%D8%A7%D8%B4%D9%8A%D9%88%D9%84%D8%B1. +%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87+%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF+%D9%81%D9%84%D8%A7%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%8A. +%D9%86%D8%B4%D8%B1%3A+%D8%A8%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87+%D9%88+%D9%86%D8%B4%D8%B1+%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8. +%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86.1349 برگرفته از سایت] | # [https://www.google.com/search?channel=trow5&client=firefox-b-d&q=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE+%D8%A7%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86+%D8%AF%D8%B1+%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86+%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%D9%8A%D9%86+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85. +%D8%A8%D8%B1+%D8%AA%D9%88%D9%84%D8%AF+%D8%A7%D8%B4%D9%8A%D9%88%D9%84%D8%B1. +%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87+%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF+%D9%81%D9%84%D8%A7%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%8A. +%D9%86%D8%B4%D8%B1%3A+%D8%A8%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D9%87+%D9%88+%D9%86%D8%B4%D8%B1+%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8. +%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86.1349 برگرفته از سایت] | ||
[[رده: | [[رده:حکومتها]] | ||
[[رده:تاریخ | [[رده:تاریخ]] | ||
[[رده:ایران]] |