تعلیمیه: تفاوت میان نسخه‌ها

تعلیمیه، فرقه‌ای از [[باطنیه|باطنیان]] شاخه اسماعیله‌اند که در سده پنجم هجری قمری در میان اسماعیلیه‌ نزاری به وجود آمدند. شهرستانی نوشته است که این فرقه از باطنیه و اسماعیلیه را در خراسان به عنوان تعلیمیه نامیدند. <ref>شهرستانی محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، ج 1. ص 192 192/1</ref>گویا منشاء این نوع تفکر در اسماعیلیه و باطنیه از هنگام ظهور حسن‌صباح (428-518 ق) و پس از تأسیس دعوت جدید او شکل گرفته و بنیان فکری حسن صباح و پیروان وی در مورد مسائل دینی را تشکیل داده است. وی معتقد بود که خداشناسی منوط به فهم عقل و نظر نیست، بلکه وابسته به تعلیم امام است، زیرا که بیشتر مردم جهان عاقل‌اند و هر یک از آنها در دین و مسائل آن دارای نظر و عقیده خاصی هستند و اگر در خداشناسی نظر عقل و خرد کافی بود، هیچ مذهب و عقیده‌ای حق نداشت بر غیر خود اعتراض کند، بلکه همگان در‌این‌باره مساوی بودند، زیرا هر کسی مطابق با فهم خود متدین شمرده می‌شد. اما این که می‌بینیم راه اعتراض و انکار عقائد دیگران و ردّ و اثبات آنها باز است و بعضی محتاج تقلید از دیگری هستند، ثابت می‌کند که خداشناسی تنها به وسیله امام معصوم ممکن است. این همان اساس مذهب تعلیم است که امام باید در هر زمان مردم را به تعلیم خود متعلم و متدین گرداند. <ref>شهرستانی محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، ج1، ص 195 و 19</ref>6 <ref>جوینی عطا ملک، تاریخ جهان گشای، ج 3، ص 196</ref>

معتقدند که فهم عقلی نمی‌تواند حجت باشد و حقایق را می‌بایست از راه تعلیم از «امام معصوم» آموخت. در هر عصری باید امامی معصوم و غیر جایز‌الخطایی باشد که دچار لغزش نشود تا آن‌چه را که از علم به او می‏‌رسد، به دیگران تعلیم دهد.<ref>مشکور محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، سال 1372 شمسی، چاپ اول، ص 122 با ویرایش و اصلاح عبارات</ref> <ref>اقبال آشتیانی عباس، خاندان نوبختی، ص 252</ref>

دیگر عقاید تعلیمیه عبارت است از: وجوب تقلید در عقاید اصولی مانند وجود صانع، توحید، نبوت، عدل و غیر آن. <ref>مجلسی محمد باقر، بحارالانوار، ج 66 ص 133</ref> معنای جنابت نزد آنان عبارت از مبادرت کردن مستجیب به افشاء سرّ است. غسل عبارت است از تجدید عهد مستجیب. زنا از نظر آنان القای نطفه‌ علوم باطنی در نفوس افرادی است که مسبوق به عقد عهد و پیمان نیستند. روزه عبارت است از امساک از کشف اسرار. شریف <ref>یحیی امین، معجم الفرق الاسلامیه، 32، 69</ref>

برای دریافت اطلاعات بیشتر؛ به منبع اصلی رجوع شود. <ref>ر. ک. دائرةالمعارف تشیع، تهران، نشر موسسه حکمت، سال 1391 شمسی، چاپ اول، جلد 4</ref>