پرش به محتوا

حجر اسماعیل: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۶۰ بایت اضافه‌شده ،  ‏۱۸ اکتبر ۲۰۲۳
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۴: خط ۱۴:
این مکان با راهنمایی [[جبرئیل امین]] محل [[نزول]] [[حضرت ابراهیم|ابراهیم خلیل]] همسرش هاجر و کودک شیرخواره‌اش اسماعیل(علیه‌السلام) شد و همین جا به امر [[خداوند]]، خانه و مأوای اسماعیل و مادرش گردید.  
این مکان با راهنمایی [[جبرئیل امین]] محل [[نزول]] [[حضرت ابراهیم|ابراهیم خلیل]] همسرش هاجر و کودک شیرخواره‌اش اسماعیل(علیه‌السلام) شد و همین جا به امر [[خداوند]]، خانه و مأوای اسماعیل و مادرش گردید.  


براساس روایت [[شیخ کلینی]] (ره) از حضرت [[جعفر بن محمد (صادق‌)|امام جعفر صادق(علیه‌السلام)]] پس از ولادت اسماعیل، ابراهیم وی و مادرش را سوار بر الاغ کرده و در حالی که مقداری آب و غذا به همراه خود داشتند، با راهنمایی [[جبرئیل]] حرکت کردند، آنگاه که به جایگاه فعلی حجر رسیدند، محل کعبه بصورت تپه‌ای کوچک و تلّی از خاک سرخ و مملّو از کلوخ بود. ابراهیم روی بجانب جبرئیل کرده پرسید: آیا بدین جا مأموریت یافته‌ای؟!، پاسخ شنید: آری. بدین سان اینجا خانه اسماعیل شد، پیش از آن که نام حجر به خود گیرد، و از<ref>الکافی (الفروع) ج 4، ص 201، ح 1</ref> این روست که از آن به [[بیت اسماعیل]] نیز یاد شده است<ref> قصص الانبیاء، ص 113، ح 112</ref>.
براساس روایت [[شیخ کلینی]] (ره) از حضرت [[جعفر بن محمد (صادق‌)|امام جعفر صادق(علیه‌السلام)]] پس از ولادت اسماعیل، ابراهیم وی و مادرش را سوار بر الاغ کرده و در حالی که مقداری آب و غذا به همراه خود داشتند، با راهنمایی [[جبرئیل]] حرکت کردند، آنگاه که به جایگاه فعلی حجر رسیدند، محل کعبه بصورت تپه‌ای کوچک و تلّی از خاک سرخ و مملّو از کلوخ بود. ابراهیم روی بجانب جبرئیل کرده پرسید: آیا بدین جا مأموریت یافته‌ای؟!، پاسخ شنید: آری. بدین سان اینجا خانه اسماعیل شد، پیش از آن که نام حجر به خود گیرد، و از<ref>الکافی (الفروع) ج 4، ص 201، ح 1</ref> این روست که از آن به بیت اسماعیل نیز یاد شده است<ref> قصص الانبیاء، ص 113، ح 112</ref>.


== دفن شدگان در حجر اسماعیل ==
== دفن شدگان در حجر اسماعیل ==
خط ۲۵: خط ۲۵:
<big>فیه قبور الأنبیاء</big> در میان آن قبور پیامبران است<ref>سرائر، ج 3، ص 562، وقصص الأنبیاء راوندی، ص 115، ح 115 و وسائل الشیعه، ج 9، ص 430، ح 6 (به نقل از شیخ صدوق)</ref>.
<big>فیه قبور الأنبیاء</big> در میان آن قبور پیامبران است<ref>سرائر، ج 3، ص 562، وقصص الأنبیاء راوندی، ص 115، ح 115 و وسائل الشیعه، ج 9، ص 430، ح 6 (به نقل از شیخ صدوق)</ref>.


از پیامبرانی که احتمال دفنشان در حجر اسماعیل داده شده، [[حضرت هود (علیه‌السلام)]] است. البته [[علامه مجلسی]] پس از ذکر این مطلب، اقوال دیگر محل دفن آن حضرت را که عبارت از حضرموت ویا [[نجف اشرف]] در نزدیکی مرقد مطهر [[علی بن ابی طالب|امیرالمؤمنین(علیه‌السلام)]] را ذکر کرده و آنگاه بصورتی جمع می‌نماید<ref>بحارالانوار، ج 11، ص 360</ref>.
از پیامبرانی که احتمال دفنشان در حجر اسماعیل داده شده، [[حضرت هود|حضرت هود (علیه‌السلام)]] است. البته [[علامه مجلسی]] پس از ذکر این مطلب، اقوال دیگر محل دفن آن حضرت را که عبارت از حضرموت ویا [[نجف اشرف]] در نزدیکی مرقد مطهر [[علی بن ابی طالب|امیرالمؤمنین(علیه‌السلام)]] را ذکر کرده و آنگاه بصورتی جمع می‌نماید<ref>بحارالانوار، ج 11، ص 360</ref>.


=== مادر اسماعیل ===
=== مادر اسماعیل ===
خط ۴۳: خط ۴۳:
شیخ کلینی بسندش از [[مفضل بن عمر]]، از امام صادق (علیه‌السلام) روایت کرده است: الحجر بیت اسماعیل و فیه قبر هاجر و قبر اسماعیل<ref>الکافی، الفروع، ج 4، ص 210، ح 14</ref>; حجر خانه اسماعیل است و در آن قبر هاجر و قبر اسماعیل قرار دارد.
شیخ کلینی بسندش از [[مفضل بن عمر]]، از امام صادق (علیه‌السلام) روایت کرده است: الحجر بیت اسماعیل و فیه قبر هاجر و قبر اسماعیل<ref>الکافی، الفروع، ج 4، ص 210، ح 14</ref>; حجر خانه اسماعیل است و در آن قبر هاجر و قبر اسماعیل قرار دارد.


[[صاحب وسائل]] به نقل از [[علل الشرائع]] از امام صادق (علیه‌السلام) نقل کرده است:...وتوفی اسماعیل بعده و هو ابن ثلاثین و مأة سنة، فدفن فی الحجر مع امّه)<ref> وسائل الشیعه، ج 9، ص 431، ح 8; جامع احادیث الشیعه ج 10، ص 26، ح 48</ref>; اسماعیل بعد از او (ابراهیم) در سن یکصد و سی سالگی وفات یافت و در جوار مادرش در حجر دفن شد.  
[[صاحب وسائل]] به نقل از [[علل الشرائع (کتاب)|علل الشرائع]] از امام صادق (علیه‌السلام) نقل کرده است:...وتوفی اسماعیل بعده و هو ابن ثلاثین و مأة سنة، فدفن فی الحجر مع امّه)<ref> وسائل الشیعه، ج 9، ص 431، ح 8; جامع احادیث الشیعه ج 10، ص 26، ح 48</ref>; اسماعیل بعد از او (ابراهیم) در سن یکصد و سی سالگی وفات یافت و در جوار مادرش در حجر دفن شد.  


[[قطب الدین راوندی]] نیز روایت کرده است:... ودفن بالحجر مع امّه <ref>قصص الانبیاء، ص 113، ح 112</ref>;...و اسماعیل با مادرش در حجر دفن گردید.
[[قطب الدین راوندی]] نیز روایت کرده است:... ودفن بالحجر مع امّه <ref>قصص الانبیاء، ص 113، ح 112</ref>;...و اسماعیل با مادرش در حجر دفن گردید.
خط ۵۰: خط ۵۰:


ابن سعد به اسنادش از [[اسحاق بن عبداللّه بن ابی فروه]] نقل می‌کند که قبر هیچ یک از پیامبران به جز سه تن از آنان، دانسته نیست:
ابن سعد به اسنادش از [[اسحاق بن عبداللّه بن ابی فروه]] نقل می‌کند که قبر هیچ یک از پیامبران به جز سه تن از آنان، دانسته نیست:
#
# قبر اسماعیل که در زیر ناودان (حجر) ما بین رکن و بیت است
# قبر اسماعیل که در زیر ناودان (حجر) ما بین رکن و بیت است
# قبر [[هود]]
# قبر هود
# قبر [[رسول خدا|رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم)]]<ref>الطبقات الکبری، ج 1، ص 52</ref> گرچه حصر این نقل، خالی از اشکال نیست، ولی بر اساس آن معلوم می‌شود که اسماعیل از پیامبران انگشت‌شماری است که موقعیت قبر او مشخص و معلوم است.
# قبر [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم)]]<ref>الطبقات الکبری، ج 1، ص 52</ref> گرچه حصر این نقل، خالی از اشکال نیست، ولی بر اساس آن معلوم می‌شود که اسماعیل از پیامبران انگشت‌شماری است که موقعیت قبر او مشخص و معلوم است.


از [[طیبی]] در شرح [[مشکوة]]، در مورد جواز خواندن [[نماز]] در کنار قبور صلحا، بخاطر برخورداری از عنایت الهی چنین استدلالی نقل شده است: الا یری ان مرقد اسماعیل فی الحجر فی المسجد‌الحرام والصلاة فیه أفضل <ref>بحار الانوار، ج 82، ص 56</ref>; مگر ملاحظه نمی‌شود که قبر اسماعیل در حجر داخل [[مسجد‌الحرام]] است، و [[نماز]] در آن برتر از جای دیگر است.
از [[طیبی]] در شرح [[مشکوة]]، در مورد جواز خواندن [[نماز]] در کنار قبور صلحا، بخاطر برخورداری از عنایت الهی چنین استدلالی نقل شده است: الا یری ان مرقد اسماعیل فی الحجر فی المسجد‌الحرام والصلاة فیه أفضل <ref>بحار الانوار، ج 82، ص 56</ref>; مگر ملاحظه نمی‌شود که قبر اسماعیل در حجر داخل [[مسجد‌الحرام]] است، و [[نماز]] در آن برتر از جای دیگر است.
خط ۶۳: خط ۶۲:
در اخبار [[مکه]] بعد از نقل مطلبی پیرامون فضیلت حجر می‌نویسد:
در اخبار [[مکه]] بعد از نقل مطلبی پیرامون فضیلت حجر می‌نویسد:


وفی ذلک الموضع توفی. قال خالد فیرون ان ذلک الموضع ما بین المیزاب الی باب الحجر الغربی فیه قبره<ref>اخبار مکه، ج 1، ص 312</ref> او (اسماعیل) در آن مکان (حجر) وفات یافت. خالد می‌گوید: آن مکان، بین ناودان تا در غربی حجر است و [[قبر]] وی در آن قرار دارد، آنگاه به مسأله حفر حجر توسط [[ابن زبیر]] به هنگام بازسازی [[کعبه]] اشاره می‌کند و مینویسد: در حین حفاری حجر، به یک سنگ سبز برمیخورند، هیچ یک از [[قریش]] نمیدانند که آن چیست، [[عبدالله بن صفوان]] به ابن زبیر می‌گوید: این قبر اسماعیل است، مواظب باش که این سنگ را از جای خود حرکت ندهی، و ابن زبیر چنان کرد.  
وفی ذلک الموضع توفی. قال خالد فیرون ان ذلک الموضع ما بین المیزاب الی باب الحجر الغربی فیه قبره<ref>اخبار مکه، ج 1، ص 312</ref> او (اسماعیل) در آن مکان (حجر) وفات یافت. خالد می‌گوید: آن مکان، بین ناودان تا در غربی حجر است و قبر وی در آن قرار دارد، آنگاه به مسأله حفر حجر توسط [[ابن زبیر]] به هنگام بازسازی [[کعبه]] اشاره می‌کند و مینویسد: در حین حفاری حجر، به یک سنگ سبز برمیخورند، هیچ یک از [[قریش]] نمیدانند که آن چیست، [[عبدالله بن صفوان]] به ابن زبیر می‌گوید: این قبر اسماعیل است، مواظب باش که این سنگ را از جای خود حرکت ندهی، و ابن زبیر چنان کرد.  


همچنین در این کتاب، از ابن اسحاق مطلبی مبنی بر وجود قبر اسماعیل و مادرش در حجر نقل شده است<ref>اخبار مکه، ج 1،ص 313</ref>.
همچنین در این کتاب، از ابن اسحاق مطلبی مبنی بر وجود قبر اسماعیل و مادرش در حجر نقل شده است<ref>اخبار مکه، ج 1،ص 313</ref>.


با توجه به مطالب نقل شده، معلوم می‌شود آنچه را که [[مسعودی]] در [[مروج الذهب]] آورده، خالی از ضعف نیست. او مینویسد:
با توجه به مطالب نقل شده، معلوم می‌شود آنچه را که [[مسعودی]] در [[مروج الذهب (کتاب)|مروج الذهب]] آورده، خالی از ضعف نیست. او مینویسد:


وکان عُمْر اسماعیل الی ان قبضه اللّه الیه مأة سنة و سبعاً و ثلاثین سنة، و دفن بالمسجد‌الحرام فی الموضع الذی کان فیه الحَجَر الأسود<ref>مروج الذهب چاپ بیروت، ج 1، ص 75 و چاپ مصر ج 1، ص 62</ref>.
وکان عُمْر اسماعیل الی ان قبضه اللّه الیه مأة سنة و سبعاً و ثلاثین سنة، و دفن بالمسجد‌الحرام فی الموضع الذی کان فیه الحَجَر الأسود<ref>مروج الذهب چاپ بیروت، ج 1، ص 75 و چاپ مصر ج 1، ص 62</ref>.
خط ۷۵: خط ۷۴:
این ترجمه، بنا بر ناقصه بودن کان است. احتمال تصحیف و زیادتی کلمه اسود علاوه بر آن که مشکل را حل نمی‌کند، با ملاحظه نسخ متعدد کتاب مردود است، البته اگر دلیلی بیابیم که به هنگام بنای کعبه، حجرالأسود در محل حجر اسماعیل مدفون بود، و پس از استخراج آن توسط ابراهیم، در رکن اسود (شرقی) قرار داده شد اختلافی بین کلام مسعودی با دیگران به وجود نمی‌آمد; چه آن که در آن صورت معنای کلام وی این‌گونه می‌شد: اسماعیل در همان جایی که قبلا حجر الأسود بود ـ یعنی حِجْر ـ دفن گردید لیکن دلیلی بر این سخن یافت نشد، در این مورد آنچه که از روایات استفاده می‌شود، دو امر است:
این ترجمه، بنا بر ناقصه بودن کان است. احتمال تصحیف و زیادتی کلمه اسود علاوه بر آن که مشکل را حل نمی‌کند، با ملاحظه نسخ متعدد کتاب مردود است، البته اگر دلیلی بیابیم که به هنگام بنای کعبه، حجرالأسود در محل حجر اسماعیل مدفون بود، و پس از استخراج آن توسط ابراهیم، در رکن اسود (شرقی) قرار داده شد اختلافی بین کلام مسعودی با دیگران به وجود نمی‌آمد; چه آن که در آن صورت معنای کلام وی این‌گونه می‌شد: اسماعیل در همان جایی که قبلا حجر الأسود بود ـ یعنی حِجْر ـ دفن گردید لیکن دلیلی بر این سخن یافت نشد، در این مورد آنچه که از روایات استفاده می‌شود، دو امر است:


# بر طبق نقل از [[علل الشرائع]] از [[علی بن ابی طالب|امیرالمؤمنین(علیه‌السلام)]] ابراهیم بواسطه [[وحی |وحی الهی]] و با کمک فرزندش اسماعیل، [[حجرالاسود]] را از کوه [[ابو قبیس]] استخراج کرد<ref>بحارالانوار، ج 99، ص 217، ح 1</ref>.
# بر طبق نقل از علل الشرائع از [[علی بن ابی طالب|امیرالمؤمنین(علیه‌السلام)]] ابراهیم بواسطه [[وحی |وحی الهی]] و با کمک فرزندش اسماعیل، [[حجرالاسود]] را از کوه [[ابو قبیس]] استخراج کرد<ref>بحارالانوار، ج 99، ص 217، ح 1</ref>.
#
# بر حسب نقل تفسیر [[علی بن ابراهیم قمی]]، اسماعل حجرالأسود را از ذی طوی نقل داده و بعد از بالا رفتن به آسمان، ابراهیم آن را اخذ کرد<ref>تفسیر القمی، ج 1، ص 62، از او بحارالانوار ج 99، ص 38، ح 15</ref> بنابراین، آن توجیه کار ساز نیست.
# بر حسب نقل تفسیر [[علی بن ابراهیم قمی]]، اسماعل حجرالأسود را از ذی طوی نقل داده و بعد از بالا رفتن به آسمان، ابراهیم آن را اخذ کرد<ref>تفسیر القمی، ج 1، ص 62، از او بحارالانوار ج 99، ص 38، ح 15</ref> بنابراین، آن توجیه کار ساز نیست.
#
و اگر کان را تامه بگیریم; همانگونه که برخی از نسخه‌های مروج الذهب نیز این احتمال را تقویت می‌کند ـ معنای عبارت مسعودی چنین می‌شود: وی در آن جایی که حجر الأسود است دفن گردید. در جای دیگر کتاب این‌گونه آمده است:
و اگر کان را تامه بگیریم; همانگونه که برخی از نسخه‌های مروج الذهب نیز این احتمال را تقویت می‌کند ـ معنای عبارت مسعودی چنین می‌شود: وی در آن جایی که حجر الأسود است دفن گردید. در جای دیگر کتاب این‌گونه آمده است:


خط ۸۷: خط ۸۴:
== پانویس ==
== پانویس ==
{{پانویس}}
{{پانویس}}
 
[[رده:مفاهیم و اصطلاحات]]
[[رده:حج]]
[[رده:تاریخ اسلام]]
[[رده:مفاهیم و اصطلاحات اسلامی]]
[[رده:مفاهیم و اصطلاحات اسلامی]]
[[رده:مکان‌ها]]
[[رده:مکان‌های اسلامی]]
Writers، confirmed، مدیران
۸۷٬۹۳۹

ویرایش