۸۷٬۹۴۲
ویرایش
جنبش مهدیه سودان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'رده:جنبش‌ها' به 'رده:جریان‌ها و جنبش‌ها') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات جریان | |||
| عنوان = جنبش مهدیه سودان | |||
| تصویر = جنبش_مهدیه_11.jpg | |||
| نام = مهدیه | |||
| | | جمعیت = | ||
| | | رهبران = محمد احمد المهدی | ||
| | | اهداف = | ||
| | | اصول = | ||
| | | جهت‌گیری = | ||
| | | وضعیت اقتصادی = | ||
| | | نحوه تبلیغات = | ||
| | }} | ||
| | '''جنبش مهدیه در سودان جنبشی است که''' در نیمه دوم قرن نوزدهم برای مقابله با استعمار در سودان شکل گرفت. | ||
در نیمه دوم قرن نوزدهم | |||
== شکل‌گیری جنبش == | == شکل‌گیری جنبش == | ||
در نیمه دوم قرن نوزدهم به دلیل سخت‌تر شدن رقابت‌های استعماری و همچنین اهمیت جغرافیای سودان، هجوم و سلطه استعمار غربی در سودان و سراسر آفریقا بیشتر شد به گونه‌ای که حتی با کاهش قدرت رهبران محلی و حکام ترک تبار مصری در سودان و در مقابل آن افزایش حضور اروپاییان همراه بود. | در نیمه دوم قرن نوزدهم به دلیل سخت‌تر شدن رقابت‌های استعماری و همچنین اهمیت جغرافیای سودان، هجوم و سلطه استعمار غربی در سودان و سراسر آفریقا بیشتر شد به گونه‌ای که حتی با کاهش قدرت رهبران محلی و حکام ترک تبار مصری در سودان و در مقابل آن افزایش حضور اروپاییان همراه بود. | ||
در واقع یکی از علل این گسترش حضور به موقعیت جغرافیایی سودان برای استعمارگران بر می‌گشت که از طریق آن می‌توانستند به مرکز آفریقا دسترسی داشته باشند و قرار داشتن سررشته رود نیل نیز در آن باعث اهمیت سودان برای استعمارگران شده بود. | در واقع یکی از علل این گسترش حضور به موقعیت جغرافیایی سودان برای استعمارگران بر می‌گشت که از طریق آن می‌توانستند به مرکز آفریقا دسترسی داشته باشند و قرار داشتن سررشته رود نیل نیز در آن باعث اهمیت سودان برای استعمارگران شده بود. | ||
با این شرایط در این زمان گرچه [[سودان]] در اختیار و تحت کنترل [[مصر|مصریان]] بود، اما عملاً در اختیار استعمارگران غربی قرار گرفت به نحوی که در سال 1874 ژنرال '''گوردون انگلیسی''' اداره برخی نقاط [[سودان]] را در اختیار گرفت. | با این شرایط در این زمان گرچه [[سودان]] در اختیار و تحت کنترل [[مصر|مصریان]] بود، اما عملاً در اختیار استعمارگران غربی قرار گرفت به نحوی که در سال 1874 ژنرال '''گوردون انگلیسی''' اداره برخی نقاط [[سودان]] را در اختیار گرفت. | ||
در این شرایط این حکام غربی با هماهنگی مصریان با تحمیل مالیات‌های کلان بر مردم و کسب سوداهای زیاد، اهالی مناطق سودان را غارت و مورد استعمار و استثمار قرار می‌دادند. در چنین وضعیتی بود که موجی از قیام‌ها علیه اروپاییان و حکومت مصری – اروپایی سودان را فراگرفت.<ref>سیداحمد موثقی، (1374) جنبشهای اسلامی معاصر، تهران: سمت، 245 – 244</ref> | در این شرایط این حکام غربی با هماهنگی مصریان با تحمیل مالیات‌های کلان بر مردم و کسب سوداهای زیاد، اهالی مناطق سودان را غارت و مورد استعمار و استثمار قرار می‌دادند. در چنین وضعیتی بود که موجی از قیام‌ها علیه اروپاییان و حکومت مصری – اروپایی سودان را فراگرفت.<ref>سیداحمد موثقی، (1374) جنبشهای اسلامی معاصر، تهران: سمت، 245 – 244</ref> | ||
== علت شکل‌گیری جنبش == | == علت شکل‌گیری جنبش == | ||
در کنار استعمارگران انگلیسی و مأموران ترک و مصری، حکام محلی [[سودان]] نیز با همکاری با این دو گروه با دریافت مالیات‌های زیادی فشار زیادی بر مردم تحمیل می‌کردند. | در کنار استعمارگران انگلیسی و مأموران ترک و مصری، حکام محلی [[سودان]] نیز با همکاری با این دو گروه با دریافت مالیات‌های زیادی فشار زیادی بر مردم تحمیل می‌کردند. | ||
با این شرایط می‌توان گفت تا اوایل دهه هشتاد قرن نوزدهم، [[سودان]] از جانب سه گروه '''استعمارگران غربی، مأموران مصری و ترک و همچنین حکام محلی تحت ظلم و ستم قرار داشت.''' این فشارهای اقتصادی و فرهنگی باعث شد که به تدریج مخالفت‌های اعتراض‌آمیز ولی پراکنده مردم [[سودان]] گسترش یابد و از ابتدای دهه هشتاد قرن نوزده به صورت یک قیام فراگیر درآید.<ref>سیدهادی خسروشاهی، (1390) حرکت اسلامی سودان: تاریخ و اهداف، از آغاز تاکنون، تهران: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی 14 –</ref>، | با این شرایط می‌توان گفت تا اوایل دهه هشتاد قرن نوزدهم، [[سودان]] از جانب سه گروه '''استعمارگران غربی، مأموران مصری و ترک و همچنین حکام محلی تحت ظلم و ستم قرار داشت.''' این فشارهای اقتصادی و فرهنگی باعث شد که به تدریج مخالفت‌های اعتراض‌آمیز ولی پراکنده مردم [[سودان]] گسترش یابد و از ابتدای دهه هشتاد قرن نوزده به صورت یک قیام فراگیر درآید.<ref>سیدهادی خسروشاهی، (1390) حرکت اسلامی سودان: تاریخ و اهداف، از آغاز تاکنون، تهران: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی 14 –</ref>، | ||
== رهبری جنبش == | == رهبری جنبش == | ||
با توجه به این شرایط سودان، جنبش [[محمد احمد المهدی]] سودانی و قیام عمومی مسلمانان مجال بروز یافت. در واقع زمینه و ریشه این جنبش را باید در این شرایط نامناسب سودان جستجو کرد. | با توجه به این شرایط سودان، جنبش [[محمد احمد المهدی]] سودانی و قیام عمومی مسلمانان مجال بروز یافت. در واقع زمینه و ریشه این جنبش را باید در این شرایط نامناسب سودان جستجو کرد. | ||
با این شرایط با گسترش نفوذ و افزایش پایگاه‌های استعماری در سودان، توده‌های مردم مسلمان و تحت ظلم این منطقه به این مسائل واکنش نشان داده و جنبش خود را با جنبه‌های ضد استعماری و اصلاحی (همانند دیگر جنبشهای اسلامی) آغاز کردند. اما در رابطه با چگونگی آغاز و گسترش این قیام باید خاطر نشان ساخت که این جنبش در ابتدا به مدت دو سال به حاشیه جنوبی مناطق عربی سودان و در منطقه کردوفان متمرکز بود و فتح این منطقه نیز نخستین توفیق عمده قیام مهدی محسوب می‌شود. اما گسترش آن به سایر قسمت‌های سودان به تدریج و با گسترش مبارزات صورت گرفت.<ref>پی. ام. هالت و ام. دبلیو. دالی، (1366) تاریخ سودان بعد از اسلام، ترجمه محمد تقی اکبری، تهران: بنیاد پژوهش‌های اسلامی، 95</ref | با این شرایط با گسترش نفوذ و افزایش پایگاه‌های استعماری در سودان، توده‌های مردم مسلمان و تحت ظلم این منطقه به این مسائل واکنش نشان داده و جنبش خود را با جنبه‌های ضد استعماری و اصلاحی (همانند دیگر جنبشهای اسلامی) آغاز کردند. اما در رابطه با چگونگی آغاز و گسترش این قیام باید خاطر نشان ساخت که این جنبش در ابتدا به مدت دو سال به حاشیه جنوبی مناطق عربی سودان و در منطقه کردوفان متمرکز بود و فتح این منطقه نیز نخستین توفیق عمده قیام مهدی محسوب می‌شود. اما گسترش آن به سایر قسمت‌های سودان به تدریج و با گسترش مبارزات صورت گرفت.<ref>پی. ام. هالت و ام. دبلیو. دالی، (1366) تاریخ سودان بعد از اسلام، ترجمه محمد تقی اکبری، تهران: بنیاد پژوهش‌های اسلامی، 95</ref> | ||
رهبری جنبش المهدی در سودان را که به طور جدی از سال 1881 آغاز شد[[محمد احمد المهدی]] برعهده داشت. | رهبری جنبش المهدی در سودان را که به طور جدی از سال 1881 آغاز شد[[محمد احمد المهدی]] برعهده داشت. | ||
بعد از بروز نارضایتی‌های مردمی در پی ظلم و فساد حاکمان محلی و استعماری در سودان محمد احمد رهبری معترضان را بر عهده گرفت و ادعا کرد که رهبر و پیشوای اسلام است. | بعد از بروز نارضایتی‌های مردمی در پی ظلم و فساد حاکمان محلی و استعماری در سودان محمد احمد رهبری معترضان را بر عهده گرفت و ادعا کرد که رهبر و پیشوای اسلام است. | ||
در این راه او برای مبارزه به پیروان خود وعده مساوات و برابری و همچنین بیرون راندن بیگانگان را می‌داد. | در این راه او برای مبارزه به پیروان خود وعده مساوات و برابری و همچنین بیرون راندن بیگانگان را می‌داد. | ||
== تعالیم و مواضع فکری جنبش مهدیه == | == تعالیم و مواضع فکری جنبش مهدیه == | ||
[[تعالیم و مواضع فکری جنبش مهدیه]] ریشه‌های فکری جنبش [[محمد احمد المهدی]] از یکسو به تعالیم تصوف و طریقتهای صوفیانه با گرایش‌های اصلاحی و اجتماعی و از سوی دیگر به تعالیم و نظریات [[سیدجمال‌الدین اسدآبادی]] برمی‌گردد. | [[تعالیم و مواضع فکری جنبش مهدیه]] ریشه‌های فکری جنبش [[محمد احمد المهدی]] از یکسو به تعالیم تصوف و طریقتهای صوفیانه با گرایش‌های اصلاحی و اجتماعی و از سوی دیگر به تعالیم و نظریات [[سیدجمال‌الدین اسدآبادی]] برمی‌گردد. | ||
== سقوط دولت مهدیه == | == سقوط دولت مهدیه == | ||
| خط ۴۰: | خط ۳۹: | ||
[[پیامدهای جنبش مهدیه سودان]] این جنبش موفق به برقراری یک حکومت اسلامی شد که به خصوص در اواخر [[محمد احمد المهدی]] و همچنین در اوایل خلافت عبدالله جانشین او دارای جهت‌گیری عدالت‌طلبانه بود. | [[پیامدهای جنبش مهدیه سودان]] این جنبش موفق به برقراری یک حکومت اسلامی شد که به خصوص در اواخر [[محمد احمد المهدی]] و همچنین در اوایل خلافت عبدالله جانشین او دارای جهت‌گیری عدالت‌طلبانه بود. | ||
== | == پانویس == | ||
[[رده:جریان‌ها و | {{پانویس}} | ||
[[رده:جریان‌ها و جنبش‌ها]] | |||
[[رده:سودان]] | [[رده:سودان]] | ||