۲۱٬۵۹۸
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۱۵: | خط ۱۵: | ||
در ۱۱۱۵ نورالدین محمد افندی جرّاحی جرّاحیه را پایهگذاری کرد<ref>فندقلیلی عصمت افندی، تکملة الشقائق فی حق اهل الحقائق، ج۱، ص۳۰۷ـ۳۰۹، در شقائق نعمانیه و ذیللری، چاپ عبدالقادر اوزجان، استانبول: دارالدعوه، ۱۹۸۹.</ref>. | در ۱۱۱۵ نورالدین محمد افندی جرّاحی جرّاحیه را پایهگذاری کرد<ref>فندقلیلی عصمت افندی، تکملة الشقائق فی حق اهل الحقائق، ج۱، ص۳۰۷ـ۳۰۹، در شقائق نعمانیه و ذیللری، چاپ عبدالقادر اوزجان، استانبول: دارالدعوه، ۱۹۸۹.</ref>. | ||
= | =زندگینامه= | ||
وی در ۱۲ ربیع الاول ۱۰۸۳ در محله جرّاح پاشا در استانبول به دنیا آمد<ref>محمد زکی پاکالین، عثمانی tarih deyimleri ام terimleriها خ ZL د گرم § د، ذیل ""Cerrahiyye""، I stanbul ۱۹۷۱-۱۹۷۲.</ref> و گویا بیشتر به همین سبب جرّاحی خوانده شده است. او در ۱۱۰۱ قاضی مصر شد اما پس از انتساب به طریقت علاءالدین علی کوستندیلی (متوفی ۱۱۴۳؛ مفتی کوستندیل و شیخ خلوتیه در خانقاهی در همانجا) در استانبول، پیش از ۱۱۱۵ منصب قضا را رها کرد و پس از طی مراحل سلوک و اخذ خلافت از کوستندیلی، به امر وی، در مسجدی در محله قراگمرک استانبول به نشر طریقت و ارشاد طالبین پرداخت. در ۱۱۱۵، به امر سلطان احمد سوم (حک: ۱۱۱۵ـ۱۱۴۳)، از پیروان نورالدین جرّاحی، خانقاهی (آستانه) در همانجا برای وی بنا شد<ref>فندقلیلی عصمت افندی، تکملة الشقائق فی حق اهل الحقائق، ج۱، ص۳۰۷ـ۳۰۹، در شقائق نعمانیه و ذیللری، چاپ عبدالقادر اوزجان، استانبول: دارالدعوه، ۱۹۸۹.</ref><ref>محمد زکی پاکالین، عثمانی tarih deyimleri ام terimleriها خ ZL د گرم § د، ذیل ""Cerrahiyye""، I stanbul ۱۹۷۱-۱۹۷۲.</ref><ref>محمد نرمی خاص قان، ای د tarihi psultan، ج۱، ص۱۱۸ـ۱۲۰، (استانبول) ۱۹۹۶.</ref> نورالدین جرّاحی طریقت خود را تقریباً هم زمان با طریقت رئوفیه (منتسب به احمد رئوفی، متوفی ۱۱۷۰، یکی دیگر از خلفای کوستندیلی) بنیان نهاد<ref>ناتالی کلیر، Mystiques، ج۱، ص۲۵۴، إ تات و همکاران soci إ T إ له Halvetis dans L، aire balkanique د لا باله DU xve سی ه CLE ب NOS jours، لیدن ۱۹۹۴.</ref>. وی در ۹ ذیحجه ۱۱۳۳ و بنا بر بعضی منابع، در ۱۱۴۶<ref>محمدجواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، ج۱، ص۳۱۱، مشهد ۱۳۶۸ ش.</ref><ref>اسپنسر تریمینگام، تصوف در اسلام، ج۱، ص۷۶، لندن ۱۹۷۳.</ref> درگذشت و در توحیدخانه آستانه خود به خاک سپرده شد<ref>محمد زکی پاکالین، عثمانی tarih deyimleri ام terimleriها خ ZL د گرم § د، ذیل ""Cerrahiyye""، I stanbul ۱۹۷۱-۱۹۷۲.</ref>. از نورالدین جرّاحی رسالهای منثور به نام مرشد درویشان، دو وِرد (ذِکر) به نامهای «ورد کبیر» و «ورد صغیر» و اشعاری باقیماندهاست<ref>محمدطاهر بروسه لی، عثمانلی مؤلفلری، ج۱، ص۱۷۸، استانبول ۱۳۳۳ـ ۱۳۴۲.</ref><ref>محمد زکی پاکالین، عثمانی tarih deyimleri ام terimleriها خ ZL د گرم § د، ذیل ""Cerrahiyye""، I stanbul ۱۹۷۱-۱۹۷۲.</ref>. | وی در ۱۲ ربیع الاول ۱۰۸۳ در محله جرّاح پاشا در استانبول به دنیا آمد<ref>محمد زکی پاکالین، عثمانی tarih deyimleri ام terimleriها خ ZL د گرم § د، ذیل ""Cerrahiyye""، I stanbul ۱۹۷۱-۱۹۷۲.</ref> و گویا بیشتر به همین سبب جرّاحی خوانده شده است. او در ۱۱۰۱ قاضی مصر شد اما پس از انتساب به طریقت علاءالدین علی کوستندیلی (متوفی ۱۱۴۳؛ مفتی کوستندیل و شیخ خلوتیه در خانقاهی در همانجا) در استانبول، پیش از ۱۱۱۵ منصب قضا را رها کرد و پس از طی مراحل سلوک و اخذ خلافت از کوستندیلی، به امر وی، در مسجدی در محله قراگمرک استانبول به نشر طریقت و ارشاد طالبین پرداخت. در ۱۱۱۵، به امر سلطان احمد سوم (حک: ۱۱۱۵ـ۱۱۴۳)، از پیروان نورالدین جرّاحی، خانقاهی (آستانه) در همانجا برای وی بنا شد<ref>فندقلیلی عصمت افندی، تکملة الشقائق فی حق اهل الحقائق، ج۱، ص۳۰۷ـ۳۰۹، در شقائق نعمانیه و ذیللری، چاپ عبدالقادر اوزجان، استانبول: دارالدعوه، ۱۹۸۹.</ref><ref>محمد زکی پاکالین، عثمانی tarih deyimleri ام terimleriها خ ZL د گرم § د، ذیل ""Cerrahiyye""، I stanbul ۱۹۷۱-۱۹۷۲.</ref><ref>محمد نرمی خاص قان، ای د tarihi psultan، ج۱، ص۱۱۸ـ۱۲۰، (استانبول) ۱۹۹۶.</ref> نورالدین جرّاحی طریقت خود را تقریباً هم زمان با طریقت رئوفیه (منتسب به احمد رئوفی، متوفی ۱۱۷۰، یکی دیگر از خلفای کوستندیلی) بنیان نهاد<ref>ناتالی کلیر، Mystiques، ج۱، ص۲۵۴، إ تات و همکاران soci إ T إ له Halvetis dans L، aire balkanique د لا باله DU xve سی ه CLE ب NOS jours، لیدن ۱۹۹۴.</ref>. وی در ۹ ذیحجه ۱۱۳۳ و بنا بر بعضی منابع، در ۱۱۴۶<ref>محمدجواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، ج۱، ص۳۱۱، مشهد ۱۳۶۸ ش.</ref><ref>اسپنسر تریمینگام، تصوف در اسلام، ج۱، ص۷۶، لندن ۱۹۷۳.</ref> درگذشت و در توحیدخانه آستانه خود به خاک سپرده شد<ref>محمد زکی پاکالین، عثمانی tarih deyimleri ام terimleriها خ ZL د گرم § د، ذیل ""Cerrahiyye""، I stanbul ۱۹۷۱-۱۹۷۲.</ref>. از نورالدین جرّاحی رسالهای منثور به نام مرشد درویشان، دو وِرد (ذِکر) به نامهای «ورد کبیر» و «ورد صغیر» و اشعاری باقیماندهاست<ref>محمدطاهر بروسه لی، عثمانلی مؤلفلری، ج۱، ص۱۷۸، استانبول ۱۳۳۳ـ ۱۳۴۲.</ref><ref>محمد زکی پاکالین، عثمانی tarih deyimleri ام terimleriها خ ZL د گرم § د، ذیل ""Cerrahiyye""، I stanbul ۱۹۷۱-۱۹۷۲.</ref>. | ||
خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
اعضای جرّاحیه را گروههای متفاوت صنفی، مانند صنعتگران و کشاورزان، و حتی برخی دولتمردان مانند صدراعظمها و قاضیان تشکیل میدادند. برای نمونه، شیخ یحیی شرف الدین از «خواجگان» (دولتمردان) بود و ارتباط نزدیک وی با رجال حکومت عثمانی موجب افزایش اعتبار جرّاحیه و در نتیجه، دریافت کمکهای مادّی فراوان شد. در دوران مصطفای سوم نیز صدراعظم محسن زاده محمدپاشا، از درویشان جرّاحیه بود. | اعضای جرّاحیه را گروههای متفاوت صنفی، مانند صنعتگران و کشاورزان، و حتی برخی دولتمردان مانند صدراعظمها و قاضیان تشکیل میدادند. برای نمونه، شیخ یحیی شرف الدین از «خواجگان» (دولتمردان) بود و ارتباط نزدیک وی با رجال حکومت عثمانی موجب افزایش اعتبار جرّاحیه و در نتیجه، دریافت کمکهای مادّی فراوان شد. در دوران مصطفای سوم نیز صدراعظم محسن زاده محمدپاشا، از درویشان جرّاحیه بود. | ||
=حضور مشایخ | =حضور مشایخ در جنگها و فتوحات= | ||
مشایخ و منسوبان طریقت جرّاحیه، اغلب در جنگها یا فتوحات عثمانیان در قرن دوازدهم و سیزدهم شرکت میکردند<ref>ناتالی کلیر، Mystiques، ج۱، ص۱۹۱ـ۱۹۳، إ تات و همکاران soci إ T إ له Halvetis dans L، aire balkanique د لا باله DU xve سی ه CLE ب NOS jours، لیدن ۱۹۹۴.</ref>. احمد سوم در لشکرکشی به شبه جزیره موره (پلوپونز/ پلوپونسوس) در سرزمینهای بالکان، در نیمه نخست قرن دوازدهم/ هجدهم، از نورالدین جرّاحی خواست که ارتش عثمانی را همراهی کند. وی با این درخواست موافقت نکرد، ولی یکی از خلفای خود، یحیی شرف الدین، را به جای خود فرستاد<ref>ناتالی کلیر، Mystiques، ج۱، ص۱۹۲، إ تات و همکاران soci إ T إ له Halvetis dans L، aire balkanique د لا باله DU xve سی ه CLE ب NOS jours، لیدن ۱۹۹۴.</ref>. | مشایخ و منسوبان طریقت جرّاحیه، اغلب در جنگها یا فتوحات عثمانیان در قرن دوازدهم و سیزدهم شرکت میکردند<ref>ناتالی کلیر، Mystiques، ج۱، ص۱۹۱ـ۱۹۳، إ تات و همکاران soci إ T إ له Halvetis dans L، aire balkanique د لا باله DU xve سی ه CLE ب NOS jours، لیدن ۱۹۹۴.</ref>. احمد سوم در لشکرکشی به شبه جزیره موره (پلوپونز/ پلوپونسوس) در سرزمینهای بالکان، در نیمه نخست قرن دوازدهم/ هجدهم، از نورالدین جرّاحی خواست که ارتش عثمانی را همراهی کند. وی با این درخواست موافقت نکرد، ولی یکی از خلفای خود، یحیی شرف الدین، را به جای خود فرستاد<ref>ناتالی کلیر، Mystiques، ج۱، ص۱۹۲، إ تات و همکاران soci إ T إ له Halvetis dans L، aire balkanique د لا باله DU xve سی ه CLE ب NOS jours، لیدن ۱۹۹۴.</ref>. | ||
=نقش مشایخ | =نقش مشایخ در تسلط عثمانیان بر سرزمینهای بالکان= | ||
پس از فتح موره در ۱۱۲۹، شیخ یحیی شرف الدین، در رأس مشایخ شرکتکننده در فتح موره و به ویژه منسوبان جرّاحیه، در موره باقی ماند و آنان توانستند با احیای خانقاههای پیشین (بیشتر متعلق به دیگر شاخههای خلوتیه)، ایجاد خانقاههای جدید و اختصاص بسیاری از موقوفات با ارزشِ آن نواحی (از جمله اراضی غنی آنجا) به خانقاههای خود، قدرت سیاسی ـ اقتصادی فراوانی کسب کنند و در نتیجه، سهم بزرگی در تسلط عثمانیان بر سرزمینهای بالکان داشته باشند<ref>ناتالی کلیر، Mystiques، ج۱، ص۲۰۲ـ ۲۰۵، إ تات و همکاران soci إ T إ له Halvetis dans L، aire balkanique د لا باله DU xve سی ه CLE ب NOS jours، لیدن ۱۹۹۴.</ref><ref>ناتالی کلیر، Mystiques، ج۱، ص۲۱۶ـ۲۱۷، إ تات و همکاران soci إ T إ له Halvetis dans L، aire balkanique د لا باله DU xve سی ه CLE ب NOS jours، لیدن ۱۹۹۴.</ref><ref>ناتالی کلیر، Mystiques، ج۱، ص۲۵۷، إ تات و همکاران soci إ T إ له Halvetis dans L، aire balkanique د لا باله DU xve سی ه CLE ب NOS jours، لیدن ۱۹۹۴.</ref>. افزایش قدرت منسوبان جرّاحیه موره در دهههای بعد، موجب اِعمال نفوذ آنان در اغلب خانقاههای دیگر آن نواحی و حتی خانقاههای استانبول شد<ref>ناتالی کلیر، Mystiques، ج۱، ص۲۲۰، إ تات و همکاران soci إ T إ له Halvetis dans L، aire balkanique د لا باله DU xve سی ه CLE ب NOS jours، لیدن ۱۹۹۴.</ref>. | پس از فتح موره در ۱۱۲۹، شیخ یحیی شرف الدین، در رأس مشایخ شرکتکننده در فتح موره و به ویژه منسوبان جرّاحیه، در موره باقی ماند و آنان توانستند با احیای خانقاههای پیشین (بیشتر متعلق به دیگر شاخههای خلوتیه)، ایجاد خانقاههای جدید و اختصاص بسیاری از موقوفات با ارزشِ آن نواحی (از جمله اراضی غنی آنجا) به خانقاههای خود، قدرت سیاسی ـ اقتصادی فراوانی کسب کنند و در نتیجه، سهم بزرگی در تسلط عثمانیان بر سرزمینهای بالکان داشته باشند<ref>ناتالی کلیر، Mystiques، ج۱، ص۲۰۲ـ ۲۰۵، إ تات و همکاران soci إ T إ له Halvetis dans L، aire balkanique د لا باله DU xve سی ه CLE ب NOS jours، لیدن ۱۹۹۴.</ref><ref>ناتالی کلیر، Mystiques، ج۱، ص۲۱۶ـ۲۱۷، إ تات و همکاران soci إ T إ له Halvetis dans L، aire balkanique د لا باله DU xve سی ه CLE ب NOS jours، لیدن ۱۹۹۴.</ref><ref>ناتالی کلیر، Mystiques، ج۱، ص۲۵۷، إ تات و همکاران soci إ T إ له Halvetis dans L، aire balkanique د لا باله DU xve سی ه CLE ب NOS jours، لیدن ۱۹۹۴.</ref>. افزایش قدرت منسوبان جرّاحیه موره در دهههای بعد، موجب اِعمال نفوذ آنان در اغلب خانقاههای دیگر آن نواحی و حتی خانقاههای استانبول شد<ref>ناتالی کلیر، Mystiques، ج۱، ص۲۲۰، إ تات و همکاران soci إ T إ له Halvetis dans L، aire balkanique د لا باله DU xve سی ه CLE ب NOS jours، لیدن ۱۹۹۴.</ref>. | ||