۸۷٬۸۱۰
ویرایش
جبائیه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۵: | خط ۵: | ||
| نام = | | نام = | ||
| نام رایج = | | نام رایج = | ||
| تاریخ شکل گیری = | | تاریخ شکل گیری = 3 ق | ||
| قرن شکل گیری = | | قرن شکل گیری = | ||
| مبدأ شکل گیری = | | مبدأ شکل گیری = | ||
| موسس = ابوعلی محمد بن عبدالوهاب | | موسس = ابوعلی محمد بن عبدالوهاب جبائی | ||
| عقیده = | | عقیده = 1. ذات الهی قدیم، معرفتش واجب و ترک آن قبیح است. 2. صفات خداوند بر سه دسته تقسیم می‌شود.الف: صفات مربوط به ذات، چون صمد، قیوم و قائم . ب: صفات مربوط به نفس، مانند عزیز، سبوح و قدوس. ج: صفات مربوط به فعل، مثل جواد و شدید. | ||
}} | }} | ||
'''جبائیه''' از | '''جبائیه''' شاخه‌ای از فرقه «[[معتزله]]» و پیرو ابوعلی محمد بن عبدالوهاب بن سلام بن خالد بن عمران بن ابان جبائی بودند که منسوب به شهر جبا به ضم جیم از شهرهای خوزستان و بین [[بصره]] و [[اهواز]] واقع شده است. | ||
== پیشینه == | == پیشینه == | ||
جبایی از متکلمان مشهور «[[معتزله]]» بصره بود و در زمان خویش شیخ این مذهب به شمار می‌رفت. او مردی زاهد و [[فقیه]] بود و بعد از «[[ابوالهذیل | جبایی از متکلمان مشهور «[[معتزله]]» بصره بود و در زمان خویش شیخ این مذهب به شمار می‌رفت. او مردی زاهد و [[فقیه]] بود و بعد از «[[ابوالهذیل علاف|ابوالهذیل علّاف]]» از بزرگ‌ترین علمای کلام «معتزله» به شمار می‌رفت. ابن‌المرتضی وی را در طبقه هشتم «معتزله» ذکر کرده می‌گوید جبایی کسی است که [[علم کلام]] را بر طالبان آن آسان کرد. شیخ او «[[ابواسحاق شحام|ابواسحاق شحّام]]» بود. ابوعلی در سال 303 درگذشت. وی به پسرش ابوهاشم [[وصیت]] کرد که او را در عسکر مکرم به خاک سپارد، ولی «ابوهاشم» جسد وی را در ناحیه بستان در مقبره خانوادگی‌اش که مادر «ابوعلی» و مادر «ابوهاشم» در آنجا مدفون بودند به خاک سپرد<ref>محمد جواد مشکور، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، نشر آستان قدس رضوی، ص 136</ref>. | ||
== اعتقادات کلامی ابوعلی == | == اعتقادات کلامی ابوعلی == | ||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
=== صفات الهی === | === صفات الهی === | ||
جبایی صفات خداوند را بر سه دسته تقسیم می‌کند صفات مربوط به ذات چون صمد، قیوم و قائم و صفات مربوط به نفس مانند عزیز، سبوح و قدوس و صفات مربوط به فعل مثل جواد و شدید. جبایی در مباحث مربوط به علم الهی معتقد بود که این علم به هر چیزی قبل از آنکه به وجود بیاید تعلق نمی‌گیرد و حتی نام خود را مشخص شده می‌یابد خواه آن چیز جوهر باشد یا عرض. او بر خلاف عقیده دیگر معتزلیان می‌گفت که اگر علم خداوند بر این باشد که شیئی به وجود نیاید و خبر آنرا نیز بیان کرده باشد، آن شی هرگز به وجود نخواهد آمد، ولی اگر خبر آنرا بیان نکرده باشد، امکان دارد آن شی به وجود بیاید | جبایی صفات خداوند را بر سه دسته تقسیم می‌کند صفات مربوط به ذات چون صمد، قیوم و قائم و صفات مربوط به نفس مانند عزیز، سبوح و قدوس و صفات مربوط به فعل مثل جواد و شدید. جبایی در مباحث مربوط به علم الهی معتقد بود که این علم به هر چیزی قبل از آنکه به وجود بیاید تعلق نمی‌گیرد و حتی نام خود را مشخص شده می‌یابد خواه آن چیز جوهر باشد یا عرض. | ||
او بر خلاف عقیده دیگر معتزلیان می‌گفت که اگر علم خداوند بر این باشد که شیئی به وجود نیاید و خبر آنرا نیز بیان کرده باشد، آن شی هرگز به وجود نخواهد آمد، ولی اگر خبر آنرا بیان نکرده باشد، امکان دارد آن شی به وجود بیاید<ref>اشعری ابوالحسن، مقالات الاسلامیین، ج۲، ص۲۸۶.</ref>. ابوعلی معتقد بود که خداوند از ازل سمیع و بصیر (شنوا و بینا) بوده ولی محال است که سامع و مبصر (شنونده و بیننده) باشد<ref>اشعری، ابوالحسن، مقالات الاسلامیین، ج۲، ص۲۸۶</ref>. همچنین معتقد بود که مفهوم عالم بودن خداوند در واقع اثبات وجود اوست و «عالم» بودن خداوند نشان از معلومات اوست. ابوعلی جبایی باور داشت که اگر عالم بودن [[خدا]] از نظر عقل اثبات شود بر همین اساس [[واجب]] است که خدا با این نام خوانده شود هر چند او خود را متصف به این نام نکرده باشد. این نوع تفکر نشان می‌دهد که ابوعلی جبایی به توقیفی بودن و نیز محدود کردن اسامی خداوند اعتقادی نداشت.<ref>بغدادی عبدالقاهر بن طاهر، الفرق بین الفرق، بیروت، دارالافاق الجدیده، ۱۹۷۸م، ص۱۶۸.</ref>. | |||
== جستارهای وابسته == | |||
* [[ابوالهذیل علاف|ابوالهذیل علّاف]] | |||
* [[وصیت]] | |||
* [[خدا]] | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
{{فرق و مذاهب}} | |||
[[رده:فرق و مذاهب]] | [[رده:فرق و مذاهب]] | ||