۶٬۷۰۰
ویرایش
ابن عساکر: تفاوت میان نسخه‌ها
←ابوالقاسم علی بن حسن بن هبة الله شافعی دمشقی
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
از عنوان ابن‌عساکر که به صورت شهرت خانوادگی او درآمد، در نسب نامه پدرانش نشانی نیست، بنابراین شاید این نام از خاندان مادرش ام قاسم دختر قاضی ابوالفضل یحیی بن علی قرشی گرفته شده باشد <ref>ابن جوزی، یوسف، همانجا</ref>. | از عنوان ابن‌عساکر که به صورت شهرت خانوادگی او درآمد، در نسب نامه پدرانش نشانی نیست، بنابراین شاید این نام از خاندان مادرش ام قاسم دختر قاضی ابوالفضل یحیی بن علی قرشی گرفته شده باشد <ref>ابن جوزی، یوسف، همانجا</ref>. | ||
دوران زندگی ابن‌عساکر با انقراض سلاجقه شام و روزگار حکمرانی نورالدین زنگی ( | دوران زندگی ابن‌عساکر با انقراض سلاجقه شام و روزگار حکمرانی نورالدین زنگی (569ق /1174م) و صلاح‌الدین ایوبی ( 589ق /1193م) بر مناطق شام تقارن داشت. سیاست مذهبی نورالدین زنگی و جانشینان وی و نیز ایوبیان بر مبارزه با تبلیغات فاطمیان شیعی مذهب و حمایت از مذاهب [[اهل سنت]] و پیروان حدیث استوار بود، از این رو کار گردآوری و روایت حدیث در روزگار ابن‌عساکر سخت بالا گرفت و خود وی در این زمینه به چهره‌ایدرخشان بدل گشت. | ||
تحصیلات ابتدایی ابن‌عساکر از 6 سالگی در دمشق آغاز شد. پدرش، برادر بزرگش صائن و نیای مادریش از جمله نخستین استادان او در حدیث و فقه بودند <ref>یاقوت، همان، 13/74</ref>. سپس از سُبیع بن قیراط، ابوالقاسم ابن نسیب، ابوطاهر حنائی، جمال الاسلام ابوالحسن علی سلمی، ابوالبرکات ابن عبدحارثی و دیگران قرآن حدیث، فقه و خلاف و اصول آموخت. | تحصیلات ابتدایی ابن‌عساکر از 6 سالگی در دمشق آغاز شد. پدرش، برادر بزرگش صائن و نیای مادریش از جمله نخستین استادان او در حدیث و فقه بودند <ref>یاقوت، همان، 13/74</ref>. سپس از سُبیع بن قیراط، ابوالقاسم ابن نسیب، ابوطاهر حنائی، جمال الاسلام ابوالحسن علی سلمی، ابوالبرکات ابن عبدحارثی و دیگران قرآن حدیث، فقه و خلاف و اصول آموخت. | ||
ابن‌عساکر در جامع اموی و مدارس امینیه، عمادیه، غزالیه دمشق به دانش اندوزی پرداخت <ref>ابن جوزی، یوسف، همانجا؛ ذهبی، المختصر، 302؛ ابن قاضی شهبه، 2/5 -6؛ نعیمی، 1/84 - 85، 180-183، 407- 408</ref>. وی پس از درگذشت پدر برای ادامه تحصیل بار سفر بست و نخست به بغداد، مرکز بزرگ علوم دینی آن روزگار روی آورد | ابن‌عساکر در جامع اموی و مدارس امینیه، عمادیه، غزالیه دمشق به دانش اندوزی پرداخت <ref>ابن جوزی، یوسف، همانجا؛ ذهبی، المختصر، 302؛ ابن قاضی شهبه، 2/5 -6؛ نعیمی، 1/84 - 85، 180-183، 407- 408</ref>. وی پس از درگذشت پدر برای ادامه تحصیل بار سفر بست و نخست به بغداد، مرکز بزرگ علوم دینی آن روزگار روی آورد و در مدرسه نظامیه و دیگر حوزه‌های علمیه آن شهر حدیث شنید و فقه و خلاف و نحو آموخت <ref>ذهبی، همان، 301-302، سیر، 20/554 - 555</ref>. در 521 ق، به مکه رفت و حج گزارد. وی در مکه و مدینه از کسان بسیاری حدیث شنید و خود نیز حدیث گفت <ref>ابن جوزی، یوسف، 8(1)/337؛ ذهبی، همانجا</ref>. | ||
در بازگشت از مکه تا | در بازگشت از مکه تا 525 ق، در بغداد ماند و از استادان نظامیه و دیگر بزرگان دارالخلافه از جمله ابوالقاسم هبة الله بن حصین، ابوالحسن علی بن عبدالواحد دینوری و هبة الله شروطی حدیث آموخت. در این هنگام بینش علمی و معلومات و محفوظات او اعجاب بغدادیان را برانگیخت <ref>ذهبی، المختصر، 301، تذکره، 4/1328؛ ابن خلکان 3/309؛ یاقوت، همان، 13/84</ref>. در خلال 5 سالی که در بغداد بود، از شهرهای کوفه، موصل رحبه، دیار بکر و نیز جزیره دیدار کرد و با محدثان و حافظان حدیث گفت و شنید داشت. آنگاه به دمشق بازگشت و ازدواج کرد و در 527ق پسرش قاسم به دنیا آمد که بعدها کاتب و راوی آثار پدر شد <ref>همان، 13/75-76؛ بستانی، 3/374</ref>. | ||
دومین سفر ابن‌عساکر در | دومین سفر ابن‌عساکر در 529 ق، به قصد خراسان و از راه آذربایجان آغاز شد. وی در این سفر با ابوسعد عبدالحریم سمعانی صاحب کتاب الانساب در مرو دیدار کرد و همراه او به نیشابور و هرات رفت <ref>ذهبی، المختصر، همانجا؛ یاقوت، همانجا؛ ابن خلکان 3/309؛ دانشنامه </ref>. ابن‌عساکر در این سفر 4 ساله در نیشابور، مرو، فزار، سرخس ابیورد، طوس بسطام بیهق دامغان زنجان تبریز، ری اصفهان حلوان و همدان حدیث گفت و حدیث شنید <ref>ذهبی، سیر، 20/555 - 556؛ سیوطی، 476</ref> و کتاب الاربعین البلدانیة را مشتمل بر روایت 40 حدیث از 40 محدث در 40 شهر نوشت <ref>یاقوت، همان، 13/78؛ آلوارت، شم 1466</ref>. | ||
سفرهای علمی ابن‌عساکر از | سفرهای علمی ابن‌عساکر از 520 ق تا 533 ق، به درازا کشید و سرانجام با ره‌آوردی بی مانند از شنیده‌ها و نوشته‌هایی در باب روایات و احادیث چون مسند احمد بن حنبل و مسند ابویعلی موصلی به دمشق بازگشت <ref>ذهبی، المختصر، همانجا؛ اسنوی، 2/216</ref>. | ||
شمار مشایخ او را در حدیث بالغ بر 1300 مرد و بیش از 80 زن نوشته‌اند که بسیاری از آنان از همان دوره خردسالی به او اجازه روایت داده بودند <ref>یاقوت، همان، 13/76؛ ذهبی، سیر، 20/556 - 558</ref>. از این پس (533 ق) دوره 40 ساله تألیف و تصنیف و فعالیت‌های آموزشی ابن‌عساکر آغاز می‌شود و تا واپسین روزهای زندگی او ادامه می‌یابد. | شمار مشایخ او را در حدیث بالغ بر 1300 مرد و بیش از 80 زن نوشته‌اند که بسیاری از آنان از همان دوره خردسالی به او اجازه روایت داده بودند <ref>یاقوت، همان، 13/76؛ ذهبی، سیر، 20/556 - 558</ref>. از این پس (533 ق) دوره 40 ساله تألیف و تصنیف و فعالیت‌های آموزشی ابن‌عساکر آغاز می‌شود و تا واپسین روزهای زندگی او ادامه می‌یابد. | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
شاگردان و راویان ابن‌عساکر بسیار زیاد و غالب آنان از فقیهان رجال حدیث در روزگار خود بوده‌اند <ref>در‌این‌باره، نک: ذهبی، المختصر، همانجا، تذکره، 4/1328، 1329؛ ابن جوزی، یوسف، 8(1)/337؛ نعیمی، 1/101، 167، 182، 221، 283، 473، 2/154، 302، 441-442</ref>. | شاگردان و راویان ابن‌عساکر بسیار زیاد و غالب آنان از فقیهان رجال حدیث در روزگار خود بوده‌اند <ref>در‌این‌باره، نک: ذهبی، المختصر، همانجا، تذکره، 4/1328، 1329؛ ابن جوزی، یوسف، 8(1)/337؛ نعیمی، 1/101، 167، 182، 221، 283، 473، 2/154، 302، 441-442</ref>. | ||
با وجود بی‌اعتنایی ابن‌عساکر به حاکمان و صاحبان قدرت، نورالدین زنگی حکمران شام همواره او را بزرگ می‌داشت و علاوه بر تشویق و حمایتی که از او در تألیف تاریخ دمشق به عمل آورد، دارالحدیث نوریه را که از نخستین مرکز تخصصی در آموزش حدیث بوده است <ref>غنیمه، 147- 148</ref>، برای او تأسیس کرد و ریاست آن را به وی واگذاشت <ref>نعیمی، 1/100</ref>. پس از درگذشت نورالدین ( | با وجود بی‌اعتنایی ابن‌عساکر به حاکمان و صاحبان قدرت، نورالدین زنگی حکمران شام همواره او را بزرگ می‌داشت و علاوه بر تشویق و حمایتی که از او در تألیف تاریخ دمشق به عمل آورد، دارالحدیث نوریه را که از نخستین مرکز تخصصی در آموزش حدیث بوده است <ref>غنیمه، 147- 148</ref>، برای او تأسیس کرد و ریاست آن را به وی واگذاشت <ref>نعیمی، 1/100</ref>. پس از درگذشت نورالدین (569 ق)، صلاح‌الدین ایوبی و بزرگان دستگاه او بر مقام علمی و مرتبه اجتماعی ابن‌عساکر ارج نهادند و چون درگذشت، قطب‌الدین نیشابوری قاضی دمشق با حضور صلاح‌الدین بر جنازه‌اش نماز خواند <ref>ابن جوزی، یوسف، همانجا؛ ابن خلکان 3/311؛ ابن کثیر، همانجا</ref>. | ||
=== آثار === | === آثار === | ||