۸۷٬۷۷۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
| مادر = [[فاطمه بنت اسد]] | | مادر = [[فاطمه بنت اسد]] | ||
}} | }} | ||
'''علی بن ابیطالب (علیهالسلام)'''، امام اول [[مذهب شیعه|شیعیان]]، چهارمین [[خلیفه]] نزد [[اهلسنت]]، پسر عمو و داماد [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)]]، همسر [[فاطمه بنت محمد (زهرا)|حضرت زهرا (سلامالله علیها)]] و پدر [[حسن بن علی (مجتبی)|امام حسن]] و [[حسین بن علی (سید الشهدا)|امام حسین]] (علیهالسلام) است. آن حضرت اولین مردی است که به [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر اسلام]] [[ایمان]] آورد و همواره یار و یاور ایشان بود. بنا بر ادلهای كه [[مذهب شیعه|شیعیان]] از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل میکنند، ایشان آن حضرت را به دستور خدا به عنوان [[خلیفه|جانشین]] خود تعیین نمود و از مردم برای او [[بیعت]] گرفت، اما پس از رحلت پیامبر در سال ۱۱ هجری عدهای از [[مهاجرین]] و [[انصار]] در مکانی به نام [[سقیفه بنی ساعده]] از این دستور سرپیچی نموده و با ابوبکر به عنوان خلیفه مسلمانان [[بیعت]] نمودند! این واقعه موجب شد که علی بن أبی طالب عملا از سال ۳۵ [[ماه قمری|هجری قمری]] و پس از [[عثمان]] به خلافت برسد. دوران ریاست ایشان بر [[حکومت اسلامی]] عموما به درگیری با [[معاویه]]، اصحاب [[جنگ جمل|جمل]] و [[خوارج]] گذشت و سرانجام آن حضرت در سال ۴۰ هجری در ۶۳ سالگی به دست یکی از [[خوارج]] به نام [[ابن ملجم |ابن ملجم مرادی]] به شهادت رسید. موضوع خلافت آن حضرت مسئلهای است که به سبب آن مسلمانان به دو گروه [[شیعه]] و [[سنی]] تقسیم میگردند. شیعیان، امام علی (علیهالسلام) را خلیفه بلافصل پیامبر و اهل سنت ایشان را خلیفه چهارم پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) میدانند. | '''علی بن ابیطالب (علیهالسلام)'''، امام اول [[مذهب شیعه|شیعیان]]، چهارمین [[خلیفه]] نزد [[اهل سنت و جماعت|اهلسنت]]، پسر عمو و داماد [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)]]، همسر [[فاطمه بنت محمد (زهرا)|حضرت زهرا (سلامالله علیها)]] و پدر [[حسن بن علی (مجتبی)|امام حسن]] و [[حسین بن علی (سید الشهدا)|امام حسین]] (علیهالسلام) است. آن حضرت اولین مردی است که به [[محمد بن عبدالله (خاتم الانبیا)|پیامبر اسلام]] [[ایمان]] آورد و همواره یار و یاور ایشان بود. بنا بر ادلهای كه [[مذهب شیعه|شیعیان]] از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل میکنند، ایشان آن حضرت را به دستور خدا به عنوان [[خلیفه|جانشین]] خود تعیین نمود و از مردم برای او [[بیعت]] گرفت، اما پس از رحلت پیامبر در سال ۱۱ هجری عدهای از [[مهاجرین]] و [[انصار]] در مکانی به نام [[سقیفه بنی ساعده]] از این دستور سرپیچی نموده و با ابوبکر به عنوان خلیفه مسلمانان [[بیعت]] نمودند! این واقعه موجب شد که علی بن أبی طالب عملا از سال ۳۵ [[ماه قمری|هجری قمری]] و پس از [[عثمان]] به خلافت برسد. دوران ریاست ایشان بر [[حکومت اسلامی]] عموما به درگیری با [[معاویه]]، اصحاب [[جنگ جمل|جمل]] و [[خوارج]] گذشت و سرانجام آن حضرت در سال ۴۰ هجری در ۶۳ سالگی به دست یکی از [[خوارج]] به نام [[ابن ملجم |ابن ملجم مرادی]] به شهادت رسید. موضوع خلافت آن حضرت مسئلهای است که به سبب آن مسلمانان به دو گروه [[شیعه]] و [[سنی]] تقسیم میگردند. شیعیان، امام علی (علیهالسلام) را خلیفه بلافصل پیامبر و اهل سنت ایشان را خلیفه چهارم پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) میدانند. | ||
== تولد امام علی == | == تولد امام علی == | ||
علی بن ابیطالب(علیهالسلام)، [[جمعه]] ۱۳ [[رجب]] سال ۳۰ [[عام الفیل]] (۲۳ سال قبل از هجرت) در [[مکه]] و داخل [[کعبه]] متولد شد<ref> مفید، الارشاد، ۱: ۵</ref>. ولادت وی در [[کعبه]] را عالمان شیعه از جمله [[محمد بن علی بن بابویه قمی|شیخ صدوق]]، [[سید رضی]]، [[شیخ مفید]]، [[قطب راوندی]]، ابنشهرآشوب و بسیاری از عالمان [[اهل سنت و جماعت|اهلسنت]] مانند [[حاکم نیشابوری]]، [[حافظ گنجی شافعی]]، [[ابن جوزی|ابن جوزی حنفی]]، [[ابن صباغ مالکی]]، [[حلبی]] و [[مسعودی]]، متواتر میدانند<ref> امینی، کتاب، ۶: ۲۳-۲۱</ref>. | علی بن ابیطالب(علیهالسلام)، [[جمعه]] ۱۳ [[رجب]] سال ۳۰ [[عام الفیل]] (۲۳ سال قبل از هجرت) در [[مکه]] و داخل [[کعبه]] متولد شد<ref> مفید، الارشاد، ۱: ۵</ref>. ولادت وی در [[کعبه]] را عالمان شیعه از جمله [[محمد بن علی بن بابویه قمی|شیخ صدوق]]، [[ابوالحسن محمد بن الحسین بن موسی|سید رضی]]، [[محمد بن محمد بن نعمان|شیخ مفید]]، [[قطب راوندی]]، ابنشهرآشوب و بسیاری از عالمان [[اهل سنت و جماعت|اهلسنت]] مانند [[حاکم نیشابوری]]، [[حافظ گنجی شافعی]]، [[ابن جوزی|ابن جوزی حنفی]]، [[ابن صباغ مالکی]]، [[حلبی]] و [[مسعودی]]، متواتر میدانند<ref> امینی، کتاب، ۶: ۲۳-۲۱</ref>. | ||
=== ولادت امام علی در کعبه به روایت اهل سنت === | === ولادت امام علی در کعبه به روایت اهل سنت === | ||
* حافظ ابو عبدالله محمد بن عبدالله، معروف به حاکم نیشابوری، که همه بزرگان اهل سنت او را مورد اعتماد و استناد دانستهاند و خود از بزرگان ایشان است. در کتاب بسیار معروفش، «مستدرک صحیحین» میگوید: روایات متواتر است که فاطمه بنت اسد، امیرمؤمنان علی بن ابی طالب ـ کرّم الله ـ وجهه، را در خانه کعبه به دنیا آورده است<ref>حافظ ابی عبدالله محمد بن عبدالله نیشابوری، مستدرک الصحیحین، حیدرآباد هندوستان، 1324، ج3، ص483. موسوی همدانی، سید محمد باقر، علی(ع) در کتب اهل سنت، تهران، واژة آرا، 1380ش، ص46.</ref>. | * حافظ ابو عبدالله محمد بن عبدالله، معروف به حاکم نیشابوری، که همه بزرگان اهل سنت او را مورد اعتماد و استناد دانستهاند و خود از بزرگان ایشان است. در کتاب بسیار معروفش، «مستدرک صحیحین» میگوید: روایات متواتر است که فاطمه بنت اسد، امیرمؤمنان علی بن ابی طالب ـ کرّم الله ـ وجهه، را در خانه کعبه به دنیا آورده است<ref>حافظ ابی عبدالله محمد بن عبدالله نیشابوری، مستدرک الصحیحین، حیدرآباد هندوستان، 1324، ج3، ص483. موسوی همدانی، سید محمد باقر، علی(ع) در کتب اهل سنت، تهران، واژة آرا، 1380ش، ص46.</ref>. | ||
خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
== نام و نسب امام علی == | == نام و نسب امام علی == | ||
پدر ایشان ابوطالب عموی گرامی رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و مادرش [[فاطمه بنت اسد]] نام داشتند که هر دو از تیره [[بنیهاشم]] از قبیله [[قریش]] در [[مکه]] بودند<ref>الأئمة الإثنا عشر، ابن طولون، ص:۴۷</ref>. علی بن ابیطالب ۱۰ سال پیش از [[بعثت]] رسول خدا در روز جمعه سیزدهم [[ماه رجب]]<ref>الإرشاد، المفید، ج۱،ص:۵؛إعلام الوری، الطبرسی، ج۱،ص:۳۰۶</ref> در خانه کعبه<ref>إثبات الهداة، الحر العاملی، ج۳،ص:۴۴۱؛ تذکرة الخواص، سبط بن الجوزی، ص:۲۰؛ کشف الغمة ج۱ ص۱۲۵؛ إزالة الخفاء (ط باکستان) ص۲۵۱؛ مرآة المؤمنین (ط الهند) ص۲۱؛ حلیة الأبرار ج۲ ص۲۱ </ref> متولد شد. | پدر ایشان ابوطالب عموی گرامی رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و مادرش [[فاطمه بنت اسد]] نام داشتند که هر دو از تیره [[بنی هاشم|بنیهاشم]] از قبیله [[قریش]] در [[مکه]] بودند<ref>الأئمة الإثنا عشر، ابن طولون، ص:۴۷</ref>. علی بن ابیطالب ۱۰ سال پیش از [[بعثت]] رسول خدا در روز جمعه سیزدهم [[رجب|ماه رجب]]<ref>الإرشاد، المفید، ج۱،ص:۵؛إعلام الوری، الطبرسی، ج۱،ص:۳۰۶</ref> در خانه کعبه<ref>إثبات الهداة، الحر العاملی، ج۳،ص:۴۴۱؛ تذکرة الخواص، سبط بن الجوزی، ص:۲۰؛ کشف الغمة ج۱ ص۱۲۵؛ إزالة الخفاء (ط باکستان) ص۲۵۱؛ مرآة المؤمنین (ط الهند) ص۲۱؛ حلیة الأبرار ج۲ ص۲۱ </ref> متولد شد. | ||
هنگامی که امام علی (علیهالسلام) متولّد شد، مادرش فاطمه بنت اسد او را <sub>حیدرة</sub> (به معنای شیر) نامید. سپس او و ابوطالب به الهام الهی توافق کردند که وی را <sub>علی</sub> بنامند. | هنگامی که امام علی (علیهالسلام) متولّد شد، مادرش فاطمه بنت اسد او را <sub>حیدرة</sub> (به معنای شیر) نامید. سپس او و ابوطالب به الهام الهی توافق کردند که وی را <sub>علی</sub> بنامند. | ||
خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
در میان القاب علی (علیهالسلام)، دو لقب از بقیه مشهورتر است: | در میان القاب علی (علیهالسلام)، دو لقب از بقیه مشهورتر است: | ||
=== امیرالمؤمنین === | === امیرالمؤمنین === | ||
بر اساس برخی روایات لقب <sub>امیرالمؤمنین</sub>، اختصاص به علی (علیهالسلام) داشته و دیگران حتی سایر [[ | بر اساس برخی روایات لقب <sub>امیرالمؤمنین</sub>، اختصاص به علی (علیهالسلام) داشته و دیگران حتی سایر [[ائمه|امامان معصوم (علیهالسلام)]] را با این لقب نمیخوانند<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج۳۷، ص۳۳۴؛ وسائلالشیعة، حر عاملی، ج۱۴، ص۶۰۰</ref>. به عنوان نمونه پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: | ||
آن گاه که شبانه به آسمان برده شدم و میان من و پروردگارم فاصلهای جز به اندازه دو سرِ کمان یا کمتر از آن نبود، پروردگارم آنچه که باید به من [[وحی]] کند، وحی کرد و سپس فرمود: ای محمّد! به علی بن ابیطالب، امیر مؤمنان، سلام برسان، که پیش از او هیچ کس را به این نام ننامیدهام و پس از او نیز کسی را به این نام نمینامم<ref>الأمالی للصدوق: ص ۶۳۴ ح ۸۵۰ بحار الأنوار: ج ۳۸ ص ۱۰۶ ح ۳۴</ref>. در منابع اهلسنت نیز روایاتی وجود دارد که در آنها پیامبر او را به امیرالمومنین توصیف نموده است<ref>مناقب ابن مردویه، ص ۶۲؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۲۵ق، ج۴۲، ص۳۰۳ و ۳۸۶</ref>. | آن گاه که شبانه به آسمان برده شدم و میان من و پروردگارم فاصلهای جز به اندازه دو سرِ کمان یا کمتر از آن نبود، پروردگارم آنچه که باید به من [[وحی]] کند، وحی کرد و سپس فرمود: ای محمّد! به علی بن ابیطالب، امیر مؤمنان، سلام برسان، که پیش از او هیچ کس را به این نام ننامیدهام و پس از او نیز کسی را به این نام نمینامم<ref>الأمالی للصدوق: ص ۶۳۴ ح ۸۵۰ بحار الأنوار: ج ۳۸ ص ۱۰۶ ح ۳۴</ref>. در منابع اهلسنت نیز روایاتی وجود دارد که در آنها پیامبر او را به امیرالمومنین توصیف نموده است<ref>مناقب ابن مردویه، ص ۶۲؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۲۵ق، ج۴۲، ص۳۰۳ و ۳۸۶</ref>. | ||
خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
=== وصی === | === وصی === | ||
این عنوان، در زمان حیاتِ پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) برای علی (علیهالسلام) مشهور بود زیرا رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و آله در زمان حیات خود بارها و بارها ایشان را با این عنوان یاد کردند. به عنوان نمونه در روز دعوت خویشاوندان که به [[یوم الدار]] یا [[یوم الانذار]] معروف است فرمودند: إِنَّ هَذَا أَخِی وَ وَصِیی وَ خَلِیفَتِی فِیکُمْ فَاسْمَعُوا لَهُ وَأَطِیعُوا؛ این برادر، وصی و جانشین من در میان شماست. سخن او را بشنوید و از او اطاعت کنید<ref>بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج۳۸، ص: ۲۲۴</ref>». | این عنوان، در زمان حیاتِ پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) برای علی (علیهالسلام) مشهور بود زیرا رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و آله در زمان حیات خود بارها و بارها ایشان را با این عنوان یاد کردند. به عنوان نمونه در روز دعوت خویشاوندان که به [[حدیث یوم الدار|یوم الدار]] یا [[یوم الانذار]] معروف است فرمودند: إِنَّ هَذَا أَخِی وَ وَصِیی وَ خَلِیفَتِی فِیکُمْ فَاسْمَعُوا لَهُ وَأَطِیعُوا؛ این برادر، وصی و جانشین من در میان شماست. سخن او را بشنوید و از او اطاعت کنید<ref>بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج۳۸، ص: ۲۲۴</ref>». | ||
امام علی (علیهالسلام)، کنیههای متعدّدی داشته که مشهورترین آنها «ابوالحسن» است<ref>الطبقات الکبری: ج ۳ ص ۱۹، المعجم الکبیر: ج ۱ ص ۹۲، تاریخ بغداد: ج ۱ ص ۱۳۳، المعارف لابن قتیبة: ص ۲۰۳، تاریخ دمشق: ج ۴۲ ص ۷ و ص ۱۰ ـ ۱۴، مروج الذهب: ج ۲ ص ۳۵۹، الاستیعاب: ج ۳ ص ۱۹۷ الرقم ۱۸۷۵، اُسد الغابة: ج ۴ ص ۸۸ الرقم ۳۷۸۹، الإصابة: ج ۴ ص ۴۶۴ الرقم ۵۷۰۴، تاریخ الإسلام للذهبی: ج ۳ ص ۶۲۱، صفة الصفوة: ج ۱ ص ۱۳۰، البدایة والنهایة: ج ۷ ص ۲۲۳؛ تهذیب الأحکام: ج ۶ ص ۱۹، الإرشاد: ج ۱ ص ۵، تاج الموالید: ص ۸۷، تاریخ موالید الأئمّة علیهمالسلام: ص ۱۶۹، المستجاد: ص ۲۹۴، روضة الواعظین: ص ۸۷، عمدة الطالب: ص ۵۹</ref>. کنیههای دیگر ایشان، ابوالحسین، ابوالسبطین<ref>الفصول المهمّة: ص ۱۲۹؛ تاج الموالید: ص ۸۸، إعلام الوری: ج ۱ ص ۳۰۷</ref>، ابوالریحانتین و ابوتراب است. از روایات، چنین بر میآید که کنیه «ابوتراب»، محبوبترین کنیه نزد امام علیهالسلام بوده است و هرگاه ایشان را با آن میخواندهاند، شادمان میشده است<ref> المعجم الکبیر ج۶ ص۱۶۷ و ۱۴۹ وتاریخ مدینة دمشق ج۴۲ ص۱۷ و ۱۸ وتاریخ الأمم والملوک ج۲ ص۴۰۹ وتذکرة الخواص ج۱ ص۱۲۷ وکشف الغمة ج۱ ص۱۳۶ وبحار الأنوار ج۳۵ ص۶۰ ومناقب علی بن أبیطالب "علیهالسلام" وما نزل من القرآن فی علی "علیهالسلام" لابن مردویه الأصفهانی ص۵۳ ومناقب آل أبیطالب لابن شهرآشوب ج۲ ص۳۰۵ وجواهر المطالب ج۱ ص۳۰ وشرح إحقاق الحق (الملحقات) ج۱۵ ص۵۹۷ وج۳۰ ص۱۳۸ ومقاتل الطالبیین ص۲۵ و ۲۶ وعن البخاری، ومسلم، والسنن الکبری للبیهقی ج۲ ص۶۲۵ وتاریخ الإسلام للذهبی ج۳ ص۲۶۲، وغیر ذلک</ref>. | امام علی (علیهالسلام)، کنیههای متعدّدی داشته که مشهورترین آنها «ابوالحسن» است<ref>الطبقات الکبری: ج ۳ ص ۱۹، المعجم الکبیر: ج ۱ ص ۹۲، تاریخ بغداد: ج ۱ ص ۱۳۳، المعارف لابن قتیبة: ص ۲۰۳، تاریخ دمشق: ج ۴۲ ص ۷ و ص ۱۰ ـ ۱۴، مروج الذهب: ج ۲ ص ۳۵۹، الاستیعاب: ج ۳ ص ۱۹۷ الرقم ۱۸۷۵، اُسد الغابة: ج ۴ ص ۸۸ الرقم ۳۷۸۹، الإصابة: ج ۴ ص ۴۶۴ الرقم ۵۷۰۴، تاریخ الإسلام للذهبی: ج ۳ ص ۶۲۱، صفة الصفوة: ج ۱ ص ۱۳۰، البدایة والنهایة: ج ۷ ص ۲۲۳؛ تهذیب الأحکام: ج ۶ ص ۱۹، الإرشاد: ج ۱ ص ۵، تاج الموالید: ص ۸۷، تاریخ موالید الأئمّة علیهمالسلام: ص ۱۶۹، المستجاد: ص ۲۹۴، روضة الواعظین: ص ۸۷، عمدة الطالب: ص ۵۹</ref>. کنیههای دیگر ایشان، ابوالحسین، ابوالسبطین<ref>الفصول المهمّة: ص ۱۲۹؛ تاج الموالید: ص ۸۸، إعلام الوری: ج ۱ ص ۳۰۷</ref>، ابوالریحانتین و ابوتراب است. از روایات، چنین بر میآید که کنیه «ابوتراب»، محبوبترین کنیه نزد امام علیهالسلام بوده است و هرگاه ایشان را با آن میخواندهاند، شادمان میشده است<ref> المعجم الکبیر ج۶ ص۱۶۷ و ۱۴۹ وتاریخ مدینة دمشق ج۴۲ ص۱۷ و ۱۸ وتاریخ الأمم والملوک ج۲ ص۴۰۹ وتذکرة الخواص ج۱ ص۱۲۷ وکشف الغمة ج۱ ص۱۳۶ وبحار الأنوار ج۳۵ ص۶۰ ومناقب علی بن أبیطالب "علیهالسلام" وما نزل من القرآن فی علی "علیهالسلام" لابن مردویه الأصفهانی ص۵۳ ومناقب آل أبیطالب لابن شهرآشوب ج۲ ص۳۰۵ وجواهر المطالب ج۱ ص۳۰ وشرح إحقاق الحق (الملحقات) ج۱۵ ص۵۹۷ وج۳۰ ص۱۳۸ ومقاتل الطالبیین ص۲۵ و ۲۶ وعن البخاری، ومسلم، والسنن الکبری للبیهقی ج۲ ص۶۲۵ وتاریخ الإسلام للذهبی ج۳ ص۲۶۲، وغیر ذلک</ref>. | ||
== همسران و فرزندان == | == همسران و فرزندان == | ||
نخستین همسر امام علی(علیهالسلام)، [[فاطمه بنت محمد (زهرا)|فاطمه زهرا (سلامالله علیها)]]، دختر پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) بود<ref>شیخ مفید، الارشاد، ص۵ (نسخه موجود در لوح فشرده کتابخانه اهل بیت، نسخه دوم)</ref>. پیش از علی (علیهالسلام) افرادی مانند [[ابوبکر]] و [[عمر بن خطاب]] و [[عبدالرحمن بن عوف]]، ازدواج با فاطمه را از پیامبر درخواست کرده بودند، اما پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)، خود را دراینباره تابع دستور خداوند دانست و به آنان پاسخ منفی داد<ref>مجلسی، ج۴۳، ص۱۲۵؛ طبری، دلائل الإمامة، ۱۴۱۳ ق؛ طبری، دلائل الإمامة، ۱۴۱۳ ق؛ ابن شاهین، فضائل فاطمه بنت رسول الله صلی الله علیه وسلم، ج۱، ص۴۷، ۱۴۱۵ ق/۱۹۹۴ م؛ نسائی، المجتبی من السنن، ج۶، ص۶۲، ۱۴۰۶/۱۹۸۶. حاکم نیشابوری، مستدرک علی الصحیحین ج۲، ص۱۸۱، ۱۴۱۱/۱۹۹۰؛ طبرانی، المعجم الکبیر ج۴، ص۳۴، مکتبه ابن تیمیه</ref>. برخی منابع، ازدواج علی(علیهالسلام) و فاطمه(سلامالله علیها) را اول [[ذی الحجه|ذیالحجه]] سال دوم هجری،<ref> مفید، مسار الشیعة، ص۱۷</ref> برخی آن را در [[شوال|ماه شوال]] و گروهی ۲۱ [[محرم الحرام|محرم]] دانستهاند<ref>سید بن طاوس، ص۵۸۴</ref>. امام علی و فاطمه، پنج فرزند داشتهاند؛ [[حسن بن علی (مجتبی)|حسن]]، [[حسین بن علی | نخستین همسر امام علی(علیهالسلام)، [[فاطمه بنت محمد (زهرا)|فاطمه زهرا (سلامالله علیها)]]، دختر پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) بود<ref>شیخ مفید، الارشاد، ص۵ (نسخه موجود در لوح فشرده کتابخانه اهل بیت، نسخه دوم)</ref>. پیش از علی (علیهالسلام) افرادی مانند [[ابوبکر بن ابی قحافه|ابوبکر]] و [[عمر بن خطاب]] و [[عبدالرحمن بن عوف]]، ازدواج با فاطمه را از پیامبر درخواست کرده بودند، اما پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)، خود را دراینباره تابع دستور خداوند دانست و به آنان پاسخ منفی داد<ref>مجلسی، ج۴۳، ص۱۲۵؛ طبری، دلائل الإمامة، ۱۴۱۳ ق؛ طبری، دلائل الإمامة، ۱۴۱۳ ق؛ ابن شاهین، فضائل فاطمه بنت رسول الله صلی الله علیه وسلم، ج۱، ص۴۷، ۱۴۱۵ ق/۱۹۹۴ م؛ نسائی، المجتبی من السنن، ج۶، ص۶۲، ۱۴۰۶/۱۹۸۶. حاکم نیشابوری، مستدرک علی الصحیحین ج۲، ص۱۸۱، ۱۴۱۱/۱۹۹۰؛ طبرانی، المعجم الکبیر ج۴، ص۳۴، مکتبه ابن تیمیه</ref>. برخی منابع، ازدواج علی(علیهالسلام) و فاطمه(سلامالله علیها) را اول [[ذی الحجه|ذیالحجه]] سال دوم هجری،<ref> مفید، مسار الشیعة، ص۱۷</ref> برخی آن را در [[شوال|ماه شوال]] و گروهی ۲۱ [[محرم الحرام|محرم]] دانستهاند<ref>سید بن طاوس، ص۵۸۴</ref>. امام علی و فاطمه، پنج فرزند داشتهاند؛ [[حسن بن علی (مجتبی)|حسن]]، [[حسین بن علی (سید الشهدا)|حسین]]، [[زینب بنت علی|زینب]] و [[ام کلثوم]]<ref>مسعودی، اثبات الوصیة، ص۱۵۳</ref> و محسن که پیش از تولد سقط شد<ref> مسعودی، مروج الذهب، ۳: ۶۳</ref>. | ||
'''سایر همسران''' | '''سایر همسران''' | ||
امام علی (علیهالسلام) در زمان حیات فاطمه (سلامالله علیها)، با زن دیگری ازدواج نکرد، ولی پس از شهادت فاطمه (سلامالله علیها)، همسرانی اختیار کرد؛ از جمله امامه دختر ابوالعاص بن ربیع که مادرش زینب، دختر پیامبر بوده است. [[ام البنین]]، دختر حزام بن دارم کلابیه، همسر دیگر امام علی (علیهالسلام) بوده که فرزندان او عبارتند از [[عباس بن علی|حضرت عباس]]، عثمان، جعفر و عبدالله. همه فرزندان ام البنین در [[کربلا]] به [[شهید|شهادت]] رسیدند. لیلی دختر مسعود بن خالد، اسماء بنت عمیس خثعمی مادر یحیی و عون، ام حبیب دختر ربیعه تغلبیه موسوم به صهباء، خوله دختر جعفر بن قیس حنفیه، مادر محمد بن حنفیه، و همچنین ام سعید دختر عروة بن مسعود ثقفی و محیاة دختر امرئ القیس بن عدی کلبی، از دیگر زنان امام علی(علیهالسلام) بودهاند<ref>محمدی ریشهری، ج۱، ص۱۰۸</ref>. | امام علی (علیهالسلام) در زمان حیات فاطمه (سلامالله علیها)، با زن دیگری ازدواج نکرد، ولی پس از شهادت فاطمه (سلامالله علیها)، همسرانی اختیار کرد؛ از جمله امامه دختر ابوالعاص بن ربیع که مادرش زینب، دختر پیامبر بوده است. [[فاطمه کلابیه|ام البنین]]، دختر حزام بن دارم کلابیه، همسر دیگر امام علی (علیهالسلام) بوده که فرزندان او عبارتند از [[عباس بن علی|حضرت عباس]]، عثمان، جعفر و عبدالله. همه فرزندان ام البنین در [[کربلا]] به [[شهید|شهادت]] رسیدند. لیلی دختر مسعود بن خالد، اسماء بنت عمیس خثعمی مادر یحیی و عون، ام حبیب دختر ربیعه تغلبیه موسوم به صهباء، خوله دختر جعفر بن قیس حنفیه، مادر محمد بن حنفیه، و همچنین ام سعید دختر عروة بن مسعود ثقفی و محیاة دختر امرئ القیس بن عدی کلبی، از دیگر زنان امام علی(علیهالسلام) بودهاند<ref>محمدی ریشهری، ج۱، ص۱۰۸</ref>. | ||
'''فرزندان امام''' | '''فرزندان امام''' | ||
خط ۹۰: | خط ۹۰: | ||
=== نجات جان پیامبر در شعب ابیطالب === | === نجات جان پیامبر در شعب ابیطالب === | ||
در مدت سه سالی که مسلمانان مکه تحت محاصره اقتصادی [[قریش]] بودند و در [[شعب ابیطالب]] اسکان داشتند، علی (علیهالسلام) که نوجوان بود به فرمان پدرش ابوطالب در بستر پیامبر میخوابید تا در صورت هجوم شبانه قریش پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) آسیبی نبیند<ref>تفسیر نمونه ج۵، ص۱۹۸</ref>. | در مدت سه سالی که مسلمانان مکه تحت محاصره اقتصادی [[قریش]] بودند و در [[شعب ابی طالب|شعب ابیطالب]] اسکان داشتند، علی (علیهالسلام) که نوجوان بود به فرمان پدرش ابوطالب در بستر پیامبر میخوابید تا در صورت هجوم شبانه قریش پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) آسیبی نبیند<ref>تفسیر نمونه ج۵، ص۱۹۸</ref>. | ||
=== لیلة المبیت === | === لیلة المبیت === | ||
خط ۱۰۸: | خط ۱۰۸: | ||
بعد از اینکه اسلام گسترش یافت و تقریبا اکثر مناطق [[جزیرة العرب]] را گرفت و افراد زیادی با انگیزههای مختلف به سلک مسلمانان در آمدند، حتی عده کثیری از آنها در مدینه ساکن شدند، در حالی که به گواهی [[قرآن]] ایمان در قلوبشان جاگیر نشده بود; به ویژه عدهای از قریشیان که علاوه بر این مطلب پیوسته بر بنیهاشم حسد میورزیدند، به خصوص علی (علیهالسلام) به خاطر سابقه و جهادش بیشتر از همه مورد حسد آنان بود. از این رو پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) وآله مواظب رفتار اصحابش با علی (علیهالسلام) بود و در مناسبتهای مختلف، مقام و موقعیت آن جناب را به آنان گوشزد میکرد و بر جایگاه علی (علیهالسلام) تاکید مینمود; ابنشهر آشوب از عمر بن خطاب نقل کرده که من علی را اذیت میکردم، پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) مرا ملاقات کرد و فرمود:«تو مرا آزردی ای عمر! گفتم: پناه بر خدا ازاذیت رسول خدا.»، فرمود: «تو علی را آزردی وهر کس علی را بیازارد، مرا آزرده است» ;مصعب بن سعد از پدرش سعد بن ابیوقاص نقل کرده که او گفته است: «من و مرد دیگری در [[مسجد]] بودیم و به علی بد میگفتیم، پیامبر با حالت غضب به سوی ما آمد و فرمود: چرا مرا میآزارید هر کس علی را بیازارد، مرا آزرده است<ref> ابن شهر آشوب، مناقب آل ابیطالب، مؤسسه انتشارات علامه، قم، ج 3، ص 211</ref>». | بعد از اینکه اسلام گسترش یافت و تقریبا اکثر مناطق [[جزیرة العرب]] را گرفت و افراد زیادی با انگیزههای مختلف به سلک مسلمانان در آمدند، حتی عده کثیری از آنها در مدینه ساکن شدند، در حالی که به گواهی [[قرآن]] ایمان در قلوبشان جاگیر نشده بود; به ویژه عدهای از قریشیان که علاوه بر این مطلب پیوسته بر بنیهاشم حسد میورزیدند، به خصوص علی (علیهالسلام) به خاطر سابقه و جهادش بیشتر از همه مورد حسد آنان بود. از این رو پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) وآله مواظب رفتار اصحابش با علی (علیهالسلام) بود و در مناسبتهای مختلف، مقام و موقعیت آن جناب را به آنان گوشزد میکرد و بر جایگاه علی (علیهالسلام) تاکید مینمود; ابنشهر آشوب از عمر بن خطاب نقل کرده که من علی را اذیت میکردم، پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) مرا ملاقات کرد و فرمود:«تو مرا آزردی ای عمر! گفتم: پناه بر خدا ازاذیت رسول خدا.»، فرمود: «تو علی را آزردی وهر کس علی را بیازارد، مرا آزرده است» ;مصعب بن سعد از پدرش سعد بن ابیوقاص نقل کرده که او گفته است: «من و مرد دیگری در [[مسجد]] بودیم و به علی بد میگفتیم، پیامبر با حالت غضب به سوی ما آمد و فرمود: چرا مرا میآزارید هر کس علی را بیازارد، مرا آزرده است<ref> ابن شهر آشوب، مناقب آل ابیطالب، مؤسسه انتشارات علامه، قم، ج 3، ص 211</ref>». | ||
[[ابن شهرآشوب|ابن شهر آشوب]] از محدثان [[اهل سنت و جماعت|اهلسنت]] چون: [[ترمذی]]، [[ابونعیم]]، [[بخاری]] و [[موصلی]] نقل میکند: [[عمران بن حصین]] و [[عبدالله ابن عباس|ابنعباس]] و بریده گفتهاند، که: «علی (علیهالسلام) از میان غنائم جنگی، خواست کنیزی را بخرد، حاطب بن ابیبلتعه و بریده اسلمی با او رقابت کردند و قیمت کنیز را بالا بردند و علی (علیهالسلام) با آن قیمت | [[ابن شهرآشوب|ابن شهر آشوب]] از محدثان [[اهل سنت و جماعت|اهلسنت]] چون: [[ترمذی]]، [[ابونعیم]]، [[محمد بن اسماعیل بخاری|بخاری]] و [[موصلی]] نقل میکند: [[عمران بن حصین]] و [[عبدالله ابن عباس|ابنعباس]] و بریده گفتهاند، که: «علی (علیهالسلام) از میان غنائم جنگی، خواست کنیزی را بخرد، حاطب بن ابیبلتعه و بریده اسلمی با او رقابت کردند و قیمت کنیز را بالا بردند و علی (علیهالسلام) با آن قیمت کنیز را خرید، وقتی که برگشتند، بریده مقابل پیامبر ایستاد و از علی (علیهالسلام) شکایت کرد، پیامبر صورتش را از او برگرداند، از راست و چپ و پشت سر آمد و شکایت خود را تکرار کرد، آنگاه حضرت رو کرد به او و رنگش تغییر نمود و صورت مبارکش سرخ شد و فرمود:ای بریده! چه شده، تا امروز رسول خدا را اذیت نکرده بودی؟! مگر نشنیدی خدای تعالی میفرماید: {{متن قرآن |ان الذین یؤذون الله و رسوله لعنهم الله فی الدنیا و الاخرة و اعد لهم عذابامهینا |آیه = 57 |سوره = احزاب }} مگر نمیدانی که علی از من است و من از علی؟! هر کس او را بیازارد، مرا آزرده و هر کس مرا بیازارد، خدا را آزرده است و هرکس خدا را بیازارد، خدا حق دارد که او را با سختترین عذابش در آتش [[جهنم]] بیازارد! ای بریده! تو آگاهی یا خدا؟ تو آگاهی یا صاحبان لوح محفوظ آگاهند؟ تو آگاهی یا [[ملائکه|فرشته]] رحمها آگاه است؟ ای بریده! تو آگاهی یا فرشتگان مواظب علی بن ابیطالب؟ گفتم: بلکه فرشتگان حافظ او. حضرت فرمود:[[جبرئیل]] به من خبر داد از فرشتگان مواظب علی، که آنان از روز تولدش، حتی یک خطا برای او ننوشتهاند; فرشته رحمها و فرشتگان صاحب لوح محفوظ نیز همین طور. بعد سه بار فرمود: از علی چه میخواهید؟ او از من است و من از او، او ولی هر مؤمنی بعد از من است<ref> ابن شهر آشوب، مناقب آل ابیطالب، مؤسسه انتشارات علامه، قم، ج 3، ص 211 و 212</ref>.» | ||
=== علی میزان ایمان و نفاق === | === علی میزان ایمان و نفاق === | ||
خط ۱۲۰: | خط ۱۲۰: | ||
اگر چه از اوایل بعثت، جانشینی علی (علیهالسلام) مطرح شده بود و پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در میان خویشان نزدیکش آن جناب را وزیر وجانشین خود اعلام کرده بود، ولی این مطلب در میان عده خاصی بود. اما با گذشت سالهای آخر عمر پیامبر، مساله جانشینی علی (علیهالسلام) عمومیتر میشد، به حدی که لقب [[وصی]] ازالقاب شایع آن حضرت گشت که دوست و دشمن آن را قبول داشتند، به خصوص بعد از زمانی که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) به علی (علیهالسلام) فرمود:«انت منی بمنزلة [[هارون]] من [[حضرت موسی|موسی]] الا انه لا نبی بعدی» که این قضیه پیش از رفتن به [[جنگ تبوک]] بود. | اگر چه از اوایل بعثت، جانشینی علی (علیهالسلام) مطرح شده بود و پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در میان خویشان نزدیکش آن جناب را وزیر وجانشین خود اعلام کرده بود، ولی این مطلب در میان عده خاصی بود. اما با گذشت سالهای آخر عمر پیامبر، مساله جانشینی علی (علیهالسلام) عمومیتر میشد، به حدی که لقب [[وصی]] ازالقاب شایع آن حضرت گشت که دوست و دشمن آن را قبول داشتند، به خصوص بعد از زمانی که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) به علی (علیهالسلام) فرمود:«انت منی بمنزلة [[هارون]] من [[حضرت موسی|موسی]] الا انه لا نبی بعدی» که این قضیه پیش از رفتن به [[جنگ تبوک]] بود. | ||
بالاخص در جریان [[حجة الوداع]] در [[منی]] و[[عرفات]]، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در سخنرانیهای خود به مردم گوشزد میکرد که دوازده نفر جانشین او خواهند شد که همه از [[بنیهاشم]] هستند. بالاخره در بازگشت از مکه، در غدیرخم از سوی خدا مامور میشود که جانشینی علی علیهالسلام را به تمام مسلمانان ابلاغ کند. رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نیز به مسلمانان دستور دادکه توقف کنند و آنگاه بر منبری از | بالاخص در جریان [[حجة الوداع]] در [[منی]] و[[عرفات]]، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در سخنرانیهای خود به مردم گوشزد میکرد که دوازده نفر جانشین او خواهند شد که همه از [[بنی هاشم|بنیهاشم]] هستند. بالاخره در بازگشت از مکه، در غدیرخم از سوی خدا مامور میشود که جانشینی علی علیهالسلام را به تمام مسلمانان ابلاغ کند. رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نیز به مسلمانان دستور دادکه توقف کنند و آنگاه بر منبری از جهاز شتران رفت و فرمود: «... من کنت مولاه فهذا علی مولاه اللهم وال من والاه و عادمن عاداه وانصر من نصره واخذل من خذله» بعد به مردم فرمود، که با آن جناب بیعت کنند<ref>ابن شهر آشوب، مناقب آل ابیطالب، مؤسسه انتشارات علامه، قم، ج 3، ص 207</ref>. | ||
بدین ترتیب رسول خدا(صلیاللهعلیه) وآله به مسلمانان اعلام کرد که چه کسی جانشین اوست; از این رو عموم مردم بر این باور بودند که بعد از رحلت پیامبر (صلیاللهعلیه)، علی (علیهالسلام) خلیفه او خواهد شد; چنان که [[زبیر بن بکار]] - که از خاندان [[زبیر]] و از مخالفان علی علیهالسلام است. -مینویسد: «عموم مهاجران و همه انصار شک نداشتند که علی ع خلیفه و صاحب امر بعداز رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) است<ref>زبیر بن بکار: اخبار الموفقیات، منشورات الشریف الرضی، قم، 1416 ه. ق، ص 580</ref>». همچنین این مطالب از اشعاری که از جریان سقیفه بر جای مانده به خوبی مشهود است; زیرا تحریف کمتر به شعر راه یافته است. | بدین ترتیب رسول خدا(صلیاللهعلیه) وآله به مسلمانان اعلام کرد که چه کسی جانشین اوست; از این رو عموم مردم بر این باور بودند که بعد از رحلت پیامبر (صلیاللهعلیه)، علی (علیهالسلام) خلیفه او خواهد شد; چنان که [[زبیر بن بکار]] - که از خاندان [[زبیر]] و از مخالفان علی علیهالسلام است. -مینویسد: «عموم مهاجران و همه انصار شک نداشتند که علی ع خلیفه و صاحب امر بعداز رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) است<ref>زبیر بن بکار: اخبار الموفقیات، منشورات الشریف الرضی، قم، 1416 ه. ق، ص 580</ref>». همچنین این مطالب از اشعاری که از جریان سقیفه بر جای مانده به خوبی مشهود است; زیرا تحریف کمتر به شعر راه یافته است. | ||
خط ۱۳۸: | خط ۱۳۸: | ||
'''جنگ احد''' | '''جنگ احد''' | ||
در [[جنگ احد]] پس از غلبه مشرکان در جنگ، بسیاری از مسلمانان از میدان جنگ فرار کرده و پیامبر را تنها گذاشتند. امام علی(علیهالسلام) از معدود افرادی بود که فرار نکرد و به دفاع از پیامبر پرداخت<ref>واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۴۰</ref>. خود علی(علیهالسلام) این واقعه را چنین نقل کرده که مهاجر و انصار به سوی خانههای خود فرار کردند، ولی من با وجود هفتاد زخم که بر بدن داشتم، از رسولاللهدفاع کردم<ref>دیلمی، إرشاد القلوب إلی الصواب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۳۴۶</ref>. | در [[جنگ احد]] پس از غلبه مشرکان در جنگ، بسیاری از مسلمانان از میدان جنگ فرار کرده و پیامبر را تنها گذاشتند. امام علی (علیهالسلام) از معدود افرادی بود که فرار نکرد و به دفاع از پیامبر پرداخت<ref>واقدی، المغازی، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۲۴۰</ref>. خود علی (علیهالسلام) این واقعه را چنین نقل کرده که مهاجر و انصار به سوی خانههای خود فرار کردند، ولی من با وجود هفتاد زخم که بر بدن داشتم، از رسولاللهدفاع کردم<ref>دیلمی، إرشاد القلوب إلی الصواب، ۱۴۱۲ق، ج۲، ص۳۴۶</ref>. | ||
بنابر نقل منابع [[مذهب شیعه|شیعه]]<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۱۰</ref> و [[اهل سنت و جماعت|اهلسنت]]<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۱۵۴</ref> به پاس فداکاریهای امام علی (علیهالسلام)، جبرئیل [[نازل]] شد و [[ایثار]] علی (علیهالسلام) را نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) ستود و گفت: این نهایت فداکاری است که او از خود نشان میدهد. رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) جبرئیل را تصدیق کرد و گفت: من از علی هستم و او از من است. سپس صدایی در آسمان پیچید که: لاسیف الا ذوالفقار، و لا فتی الا علی؛ شمشیری چون ذوالفقار و جوانمردی همچون علی نیست. | بنابر نقل منابع [[مذهب شیعه|شیعه]]<ref> کلینی، الکافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۱۱۰</ref> و [[اهل سنت و جماعت|اهلسنت]]<ref>ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۲، ص۱۵۴</ref> به پاس فداکاریهای امام علی (علیهالسلام)، جبرئیل [[نازل]] شد و [[ایثار]] علی (علیهالسلام) را نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) ستود و گفت: این نهایت فداکاری است که او از خود نشان میدهد. رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) جبرئیل را تصدیق کرد و گفت: من از علی هستم و او از من است. سپس صدایی در آسمان پیچید که: لاسیف الا ذوالفقار، و لا فتی الا علی؛ شمشیری چون ذوالفقار و جوانمردی همچون علی نیست. |