confirmed، مدیران
۳۷٬۲۱۴
ویرایش
امین عباد بن عباس طالقانی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۲: | خط ۲: | ||
| عنوان = امین عباد بن عباس طالقانی | | عنوان = امین عباد بن عباس طالقانی | ||
| تصویر = عالمان شیعه.jpg | | تصویر = عالمان شیعه.jpg | ||
| نام = ابوالقاسم | | نام = ابوالقاسم اسماعیل بن عبّاد | ||
| نام‌های دیگر = {{فهرست جعبه افقی |صاحب بن عباد |شیخ امین عباد بن عباس طالقانی }} | | نام‌های دیگر = {{فهرست جعبه افقی |صاحب بن عباد |شیخ امین عباد بن عباس طالقانی }} | ||
| سال تولد = 326 ق | | سال تولد = 326 ق | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
| وبگاه = | | وبگاه = | ||
}} | }} | ||
'''ابوالقاسم | '''ابوالقاسم اسماعیل بن عَبّاد''' (326 - 385ق)، ملقب به صاحب و مشهور به صاحب بن عَبّاد، ادیب، نویسنده، شاعر و وزیر [[مذهب شیعه|شیعه‌مذهب]] دربار [[آل بویه|آل‌بویه]] (مؤیدالدوله و فخرالدوله)، مشهورترین کتاب ادبی‌اش «المحیط فی اللغة» است. | ||
== ولادت == | == ولادت == | ||
او فرزند عباس ملقّب به صاحب و مشهور به صاحب بن عبّاد در 16 [[ذی القعده| | او فرزند عباس ملقّب به صاحب و مشهور به صاحب بن عبّاد در 16 [[ذی القعده|ذیقعده]] سال 326ق در [[اصفهان]] دیده به جهان گشود. همچنانکه صاحب بن عباد در برخی از اشعارش به آن اشاره می‌کند، گرچه برخی ادله بر طالقانی بودنش اشاره دارد و برای اثبات این قول به بیان حکایتی از ثعالبی اشاره می‌کنند که در اخبار عباد بن علی دختر زاده صاحب آورده‌اند، اما به نظر می‌رسد در جمع این دو قول که ظاهرا متناقض می‌نماید، این است که در اصفهان نیز محلی به نام طالقان وجود داشته، و این محل ظاهرا قریه‌ای است که اکنون نیز موجود و به نام طاخونچه معروف است. و در دفاتر قدیم طاقانچه بمعنی طالقان کوچک می نوشته‌اند. طالقانچه اکنون میان بلوک لنجان و سمیرم واقع شده است<ref>بهمنیار، احمد، صاحب بن عباد شرح احوال و آثار، ص35-36</ref>. | ||
== خاندان == | == خاندان == | ||
پدر و اجداد صاحب از بزرگان و سرشناسان اصفهان بوده و مرتبه وزارت داشتند. عبّاس پدر صاحب بدان مرتبه از بزرگى و احترام | پدر و اجداد صاحب از بزرگان و سرشناسان اصفهان بوده و مرتبه وزارت داشتند. عبّاس پدر صاحب بدان مرتبه از بزرگى و احترام رسیده بود که مردم او را «شیخ امین» مى‌گفتند. | ||
== تحصیلات == | == تحصیلات == | ||
وى پس از | وى پس از فراگیرى مقدمات به تحصیل [[فقه]]، [[حدیث]]، تفسیر، کلام و دیگر علوم رایج پرداخت. پس از چندى که او خود را از اساتید و بزرگان اصفهان بى‌نیاز دید به «[[ری|رى]]» که از مراکز علم و ادب آن زمان بود، مهاجرت کرد و در آن شهر به حلقه درس «ابن عمید» وزیر دانشمند و شهیر [[آل‌بویه|آل‌بویه]] پیوست. ابن عمید توانایى «صاحب» در انشاى متون ادبى را مشاهده کرد و او را از نویسندگان مقام وزارت قرار داد. کاردانى و توانایى صاحب در انجام این امور، راه پیشرفت را بر او هموار ساخت تا آنجا که چون رکن‌الدوله، فرزندش مؤیّدالدوله را به حکومت اصفهان منصوب کرد، صاحب نیز در مقام دبیرى او و نویسندگى وى به زادگاهش اصفهان بازگشت. | ||
== | == اساتید == | ||
از مشخصات تمامى | از مشخصات تمامى اساتید صاحب اطلاع دقیق در دسترس نیست. برخى از اساتید مهم وى عبارتند از: عبّاد (پدر او)، ابن عمید، ابن فارس، [[ابوسعید حسن بن عبدالله سیرافی|ابوسعید حسن بن عبدالله سیرافى]]، ابوبکر محمد بن یعقوب، قاضى ابوبکر احمد بن کامل، ابوزکریّا یحیى بن عدّى، ابوعمر صبّاغ. | ||
== شاگردان == | == شاگردان == | ||
اسامى برخى از شاگردان او | اسامى برخى از شاگردان او بدین شرح است: شیخ عبدالقاهر جرجانى، ابوبکر بن مقرى، قاضى ابوطیب طبرى، ابوالفضل محمد بن ابراهیم نسوّى شافعى، ابوبکر على ذکوانى. | ||
== مذهب == | == مذهب == | ||
بسیارى از بزرگان به [[تشیع|تشیّع]] و برخى به دوازده امامى بودن او تصریح کرده‌اند. [[سید بن طاووس|سیّد بن طاووس]]، [[شیخ صدوق|شیخ صدوق]]، [[محمد باقر مجلسی|علاّمه مجلسى]]، [[شیخ حر عاملی|شیخ حرّ عاملى]]، [[شیخ بهایی|شیخ بهایى]]، و بسیارى دیگر از این جمله‌اند. جز تصریح بزرگان، دقت در اشعارى که از صاحب باقى مانده و شور و شوق او به ولایت و دوستى ائمه معصومین(ع) بهترین شاهد بر تشیع این شخصیت بزرگ است. | |||
== مناصب == | == مناصب == | ||
هنگامى که صاحب به مقام وزارت | هنگامى که صاحب به مقام وزارت رسید درصدد اصلاح امور برآمد و در اوّلین گام، بدعت‌هاى ناپسند و رسوم ظالمانه را برانداخت. او در اجراى عدالت و رفع ستم از مردم بسیار کوشا بود. او پس از رسیدن به مقام وزارت نیز کسب علم و معرفت را فراموش نکرد. او چه در ایّام اقامت در شهرهاى اصفهان، بغداد و رى و چه در مسافرت همیشه با برخى از دانشمندان و بزرگانِ علم همراه بود و حتّى در مأموریت‌هاى نظامى نیز مجلس بحث و گفتگو تشکیل مى‌داد. | ||
== توجهات == | == توجهات == | ||
وى به | وى به تألیفات اهل قلم عنایت و توجه ویژه داشت و هرگاه از تألیف کتابى جدید آگاهى مى‌یافت با سعى و کوشش فراوان نسخه‌اى از آن فراهم مى‌کرد و براى مطالعه در کتابخانه خویش قرار مى‌داد. او در نتیجه تلاش فراوان توانست کتابخانه‌اى عظیم و کم‌نظیر تشکیل دهد. کتابخانه صاحب، بیشتر آثار و تألیفات علمى آن دوران را دربر داشت و دانشوران و نویسندگان متعدد از آن گنجینه ارزشمند استفاده مى‌بردند. «مقدسى» جغرافى‌دان پرآوازه و مشهور قرن چهارم، یکى از کسانى است که به تصریح خودش استفاده فراوان و بهره بسیار از کتابخانه بزرگ صاحب برده است. | ||
حکایات و وقایع متعدد از روابط نیک صاحب بن عبّاد و بزرگان معاصرش در مدارک و مآخذ نقل شده که حاکى از بزرگوارى و ستایش معاصران او نسبت به صاحب بن عباد مى‌باشد. | |||
صاحب در تمامى ابواب و فنون شعر از | صاحب در تمامى ابواب و فنون شعر از قبیل مدح، وصف، رثاء، هجاء، هذل، مواعظ و غیره اشعارى سروده و در هر فن قدرت طبع خود را با آوردن معانى نو و مضامین تازه و دقیق آشکار ساخته است. او اشعار متعددى در وصف ائمه و [[علی بن ابی طالب|امام علی]] و در بیان مقام والاى آنان سروده است. | ||
در عظمت | در عظمت شخصیت صاحب بن عبّاد همین بس که [[عبدالحسین امینی|علامه امینى]] در شأن او مى‌گوید: «او از کسانى است که شرح حال نویس هر اندازه ادیب و سخندان باشد از بیان فضایل و مکارم او ناتوان بوده، زبانش در کام مى‌خشکد.» | ||
== وفات == | == وفات == | ||
وى در اواخر عمر | وى در اواخر عمر خویش، ناخوش و رنجور گشت و در بستر بیمارى افتاد. او در بستر هم از مسائل کشور غافل نبود و از امور کشور با اطلاع مى‌شد. سرانجام در شب جمعه 24 صفر سال 385ق جان به پروردگار خویش تسلیم کرد. | ||
== آثار == | == آثار == | ||
آثار متعددى در | آثار متعددى در زمینه علوم فوق از صاحب باقى مانده که بدین شرح است<ref>صاحب، المحیط فی اللغة، ۱۴۱۴ق، ج۱، مقدمه، ص۱۲۱۶</ref>: | ||
کتاب الابانه (در علم کلام) | کتاب الابانه (در علم کلام) | ||
الاقناع (در عروض) | الاقناع (در عروض) | ||
الامثال السائره (در علوم ادبى) | الامثال السائره (در علوم ادبى) | ||
التذکره (در کلام و اصول | التذکره (در کلام و اصول دین) | ||
دیوان اشعار | |||
رسائل صاحب (مباحث اخلاقى، اعتقادى و اجتماعى) | رسائل صاحب (مباحث اخلاقى، اعتقادى و اجتماعى) | ||
رساله‌اى در | رساله‌اى در فضایل حضرت [[عبدالعظیم حسنی|عبدالعظیم حسنى]](ع) | ||
رساله‌اى در علم طب، | رساله‌اى در علم طب، | ||
عنوان المعارف، | عنوان المعارف، | ||
الفرق | الفرق بین الضاد و الظاء | ||
المحیط (در علم لغت) | |||
الروزنامجة(دفتری که صاحب تمام کارهای روزانه دیوانی را در آن یادداشت می‌کرده است)<ref>ملایری، تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی، ۱۳۷۹ش، ج۶، ص۲۵۶</ref>. | الروزنامجة(دفتری که صاحب تمام کارهای روزانه دیوانی را در آن یادداشت می‌کرده است)<ref>ملایری، تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی، ۱۳۷۹ش، ج۶، ص۲۵۶</ref>. | ||