فقیه: تفاوت میان نسخه‌ها

=تعریف فقیه=

== معنای لغوی فقه ==

کلمه فقه در لغت به معناى فهم، آگاهى و دانایى است خواه مربوط به دین باشد و یا چیز دیگر.

<br>در کتاب لسان العرب معناى «فقه» فراتر از مطلق دانستن است و منظور از آن علم و دانستنى است که همراه با دقت نظر و استنباط باشد.<ref>[https://www.porseman.com/ برگرفته شده از مقاله مفهوم‌شناسی -تعریف فقه-تعریف فقیه-تعریف ولایت]</ref>

== معنای اصطلاحی فقه ==

به معناى علم و آگاهى دقیق نسبت به علوم دین و احکام الهى و توان استنباط آنها از طریق ادله تفصیلى (کتاب، سنت، عقل و اجماع) است.

<br>فقه یکى از شاخه‌هاى علوم دینى و عبارت است از: «علم به احکام شرعى از طریق استنباط و اجتهاد».<ref>[http://wiki.ahlolbait.com/ برگرفته شده از مقاله فقیه]</ref>

== فقیه از منظر قرآن ==

واژه فقه و فقیه در آیات و روایات در همان معنای لغوی به کار رفته و همه معارف و آموزه‌های دینی اعم از اصول و فروع را دربر می‌گیرد و اختصاص به حوزه خاصی ندارد.

لیکن به تدریج در اصطلاح فقها محدود به حوزه خاصی شده است و امروزه فقیه به کسی اطلاق می‌گردد که در رشته‌ای خاص از علوم اسلامی، یعنی احکام فرعی شرعی دارای ملکه استنباط است و می‌تواند حکم شرعی هر مسئله‌ای را با بحث و بررسی از ادله معتبر شرعی به دست آورد.

== فقیه در اصطلاح حدیثی ==

مراد از فقیه در روایات، بصیر در امر دین است. در [[حدیث]] حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) آمده: «من حفظ على امتى اربعین حدیثاً بعثه الله فقیهاً عالماً». (هر کس چهل حدیث بر امت من حفظ کند خداوند او را فقیه و عالم محشور کند).

<br>

«فقه» و بصیرت دینى، گاه به موهبت پروردگار حاصل شود، مانند این دعاى [[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)

== فقیه در اصطلاح امروزی ==

کلمه فقه در اصطلاح علماء به مرور زمان به «فقه الاحکام» اختصاص یافته است. توضیح این که علماء [[اسلام]]، تعالیم اسلامى را منقسم کردند به سه قسمت:

<br>

فقهاء اسلام، کلمه فقه را در مورد قسم اخیر اصطلاح کردند، شاید از آن نظر که از صدر اسلام آنچه بیشتر مورد توجه و پرسش مردم بود مسائل عملى بود. از این رو کسانى که تخصصشان در این رشته مسائل بود به عنوان «فقهاء» شناخته شدند.

== فقیه از نظر فریقین ==

<br>

این اجتهاد مخصوص گروهی از علما است که به شناخت احکام فرعی عملی از ادله تفصیلی رسیده‌اند به این علما، «مجتهد مطلق» و یا «مجتهد مستقل» گفته می‌شود که این فقط شامل امامان مذاهب اربعه و برخی دیگر از علما می‌شود.

<br>

=== رتبه اول ===

کسانی که مجتهدان در شرع نامیده می‌شوند.

<br>

<br>

<br>

سؤالی که در این جا مطرح می‌شود این است که آیا این نوع از اجتهاد جایز است مفتوح باشد یا خیر. علمای شافعی و اکثر علمای [[حنفی]] گفته‌اند که جایز است این نوع اجتهاد مفتوح باشد و تعداد زیادی از ایشان فعلاً این نوع اجتهاد را مسدود دانسته‌اند (توضیح این که:«جایز است» یعنی طبق دلیل شرعی و عقلی، اجتهاد مطلق در هیچ شخصی محصور نیست و ممکن است اشخاص دیگری بجز اشخاصی که نام برده شد به درجه اجتهاد مطلق برسند و این از حیث ادله عقلی و شرعی مانعی ندارد.

<br>

اما بعد از افرادی که نام بردیم تا کنون کسی به این مقام نرسیده و اجتهاد مطلق در غیر این اشخاص فعلیت پیدا نکرده است. معنی این عبارت این است که پس از [[امامان مذاهب اربعه]]، مجتهد مطلق نداریم و بنابراین باب اجتهاد در مذاهب اهل سنت فعلاً و عملاً مسدود است.

=== رتبه دوم ===

=== رتبه سوم ===

دسته سوم، مجتهدان در مذهب نامیده می‌شوند. اینان در اصول و فروعی که از امام رسیده تابع امام مذهب هستند و حیطه عمل ایشان، استنباط احکام مسائلی است که درباره آنها از امام فتوایی نرسیده است.

<br>

=== رتبه چهارم ===

مجتهدان و مرجحان که بین آرا و نظریاتی که به آنها رسیده، به کمک اصول ترجیحی که علمای دسته قبلی برای آنها ضبط کرده‌اند، ترجیح می‌دهند.

<br>

<br>

با اینهمه، نباید از نظر دور داشت که در عمل این فراگیری، تخلف ناپذیر نبوده است و در روند تاریخی نمونه‌هایی از اندیشه‌ای دیگر نیز یافت می‌شود.

== پانویس ==

{{پانویس}}

[[رده:مفاهیم و اصطلاحات اسلامی]]