۸۷٬۷۷۵
ویرایش
حضرت عیسی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
غم مخور که پروردگارت پائین پایت نهر آبی قرار داده، تنه درخت را تکان بده تا پی در پی خرمای نورس از بالا بریزد، از آن خرما بخور و از آن آب بنوش و از فرزندی چون من خرسند باش، اگر از آدمیان کسی را دیدی، بگو من برای رحمان [[روزه]] گرفته‌ام و به همین جهت امروز با هیچ انسان سخن نمی‌گویم<ref>سوره مریم، آیه ۲۰-۲۷</ref>. | غم مخور که پروردگارت پائین پایت نهر آبی قرار داده، تنه درخت را تکان بده تا پی در پی خرمای نورس از بالا بریزد، از آن خرما بخور و از آن آب بنوش و از فرزندی چون من خرسند باش، اگر از آدمیان کسی را دیدی، بگو من برای رحمان [[روزه]] گرفته‌ام و به همین جهت امروز با هیچ انسان سخن نمی‌گویم<ref>سوره مریم، آیه ۲۰-۲۷</ref>. | ||
مریم سپس به میان مردم آمد در حالی که فرزندش را در آغوش داشت. آنها وقتی او را به این حال دیدند، شروع کردند از هر سو به وی طعنه زدند و او را سرزنش نمودند چون دیدند دختری شوهر نرفته بچه دار شده است، گفتند: ای مریم چه عمل شگفت آوری کردی!، ای خواهر [[هارون]] نه پدرت بد مردی بود و نه مادرت بدکار! مریم اشاره کرد به کودکش که با او سخن بگوئید، مردم گفتند: | مریم سپس به میان مردم آمد در حالی که فرزندش را در آغوش داشت. آنها وقتی او را به این حال دیدند، شروع کردند از هر سو به وی طعنه زدند و او را سرزنش نمودند چون دیدند دختری شوهر نرفته بچه دار شده است، گفتند: ای مریم چه عمل شگفت آوری کردی!، ای خواهر [[حضرت هارون|هارون]] نه پدرت بد مردی بود و نه مادرت بدکار! مریم اشاره کرد به کودکش که با او سخن بگوئید، مردم گفتند: | ||
ما چگونه با کسی سخن گوئیم که کودکی در گهواره است، در این جا عیسی به سخن درآمد و گفت: من بنده خدا هستم، خدای تعالی به من کتاب داد و مرا پیامبری از پیامبران کرد و هر جا که باشم با برکتم کرد و مرا به [[نماز]] و [[زکات]] سفارش کرد، مادام که زنده باشم بر احسان به مادرم سفارش فرمود و مرا نه جبار کرد و نه شقی، و سلام بر من روزی که به دنیا آمدم و روزی که می‌میرم و روزی که زنده برمی خیزم<ref> سوره مریم، آیه ۲۷-۳۴</ref>. | ما چگونه با کسی سخن گوئیم که کودکی در گهواره است، در این جا عیسی به سخن درآمد و گفت: من بنده خدا هستم، خدای تعالی به من کتاب داد و مرا پیامبری از پیامبران کرد و هر جا که باشم با برکتم کرد و مرا به [[نماز]] و [[زکات]] سفارش کرد، مادام که زنده باشم بر احسان به مادرم سفارش فرمود و مرا نه جبار کرد و نه شقی، و سلام بر من روزی که به دنیا آمدم و روزی که می‌میرم و روزی که زنده برمی خیزم<ref> سوره مریم، آیه ۲۷-۳۴</ref>. | ||
قرآن ولادت آن حضرت را با ولادت [[حضرت آدم|حضرت آدم(علیه‌السلام)]] مشابه دانسته است<ref>سوره آل عمران، آیه ۵۲</ref>. از این جهت که او نیز هم‌چون حضرت آدم (علیه‌السلام) بدون پدر متولد شد<ref>المیزان، ج۳، ص۲۱۲</ref>. | قرآن ولادت آن حضرت را با ولادت [[حضرت آدم|حضرت آدم (علیه‌السلام)]] مشابه دانسته است<ref>سوره آل عمران، آیه ۵۲</ref>. از این جهت که او نیز هم‌چون حضرت آدم (علیه‌السلام) بدون پدر متولد شد<ref>المیزان، ج۳، ص۲۱۲</ref>. | ||
== تاریخ تولد == | == تاریخ تولد == | ||
| خط ۱۱۵: | خط ۱۱۵: | ||
== حضرت عیسی در روایات == | == حضرت عیسی در روایات == | ||
# [[جعفر بن محمد ( | # امام [[جعفر بن محمد (صادق)]]: بدانید که اگر کسی عیسی بن مریم را انکار کند و به نبوت دیگر پیامبران اعتراف نماید، ایمان نیاورده است<ref> الأنوار الساطعة فی شرح الزیارة الجامعة، ج۴، ص۴۹۶</ref>. | ||
# [[علی بن | #[[علی بن ابی‌طالب|علی بن ابی طالب (علیه‌السلام)]] در وصف عیسی (علیه‌السلام): و اگر خواهی، از عیسی بن مریم (علیه‌السلام) برایت بگویم. او سنگ را بالش خود می‌کرد و جامه خشن می‌پوشید و نان خشک و گلوآزار می‌خورد. خورش او گرسنگی بود و چراغش در شب، ماه و سرپناهش در زمستان، آفتاب گیرهای صبح و عصر و میوه و سبزیجاتش، علف و گیاهانی که زمین برای چهار پایان می‌رویاند. نه زنی داشت که مایه گرفتاری او باشد و نه فرزندی که اندوهگینش سازد و نه مال و ثروتی که دل او را به خود مشغول گرداند و نه طمعی که به خواریش اندازد. مرکب او دو پایش بود و خدمتکارش دو دست او<ref> سیره نبوی «منطق عملی»، مصطفی دلشاد تهرانی، ج۱، ص۲۹۲</ref>! | ||
# پیامبر خدا (صلی الله علیه): ای ام ایمن، مگر نمی‌دانی که برادرم عیسی شامی را برای صبحانه نگه نمی‌داشت و صبحانه‌ای را برای شام؟ از برگ درختان تغذیه می‌کرد و از آب باران می‌آشامید، پلاس می‌پوشید و هر جا شب می‌رسید همان جا بیتوته می‌کرد و می‌گفت: هر روزی، روزی خود را می‌آورد<ref>حکم النبی الأعظم صلی الله علیه و آله و سلم (محمدی ری شهری)، ج۲، ص۲۸۱</ref>. | #پیامبر خدا (صلی الله علیه): ای ام ایمن، مگر نمی‌دانی که برادرم عیسی شامی را برای صبحانه نگه نمی‌داشت و صبحانه‌ای را برای شام؟ از برگ درختان تغذیه می‌کرد و از آب باران می‌آشامید، پلاس می‌پوشید و هر جا شب می‌رسید همان جا بیتوته می‌کرد و می‌گفت: هر روزی، روزی خود را می‌آورد<ref>حکم النبی الأعظم صلی الله علیه و آله و سلم (محمدی ری شهری)، ج۲، ص۲۸۱</ref>. | ||
# سخنان نجواآمیز خدای تعالی با (علیه‌السلام): ای عیسی، چونان شخص دلسوز و مهربان، تو را به مهربانی سفارش می‌کنم تا با طلب شادی و خشنودی من، سزاوار دوستی من شوی. تو در بزرگی و در خردی برکت داده شدی و هر جا بودی با برکت بودی. گواهی می‌دهم که تو بنده من و زاده کنیز من هستی، با نافله<nowiki/>ها به من نزدیک شو و به من توکل کن تا تو را کفایت کنم و غیر مرا به ولایت و دوستی برمگزین که تو را تنها می‌گذارم<ref> بحارالأنوار (علامه مجلسی)، ج۱۴، ص۲۸۹</ref>. | #سخنان نجواآمیز خدای تعالی با (علیه‌السلام): ای عیسی، چونان شخص دلسوز و مهربان، تو را به مهربانی سفارش می‌کنم تا با طلب شادی و خشنودی من، سزاوار دوستی من شوی. تو در بزرگی و در خردی برکت داده شدی و هر جا بودی با برکت بودی. گواهی می‌دهم که تو بنده من و زاده کنیز من هستی، با نافله<nowiki/>ها به من نزدیک شو و به من توکل کن تا تو را کفایت کنم و غیر مرا به ولایت و دوستی برمگزین که تو را تنها می‌گذارم<ref> بحارالأنوار (علامه مجلسی)، ج۱۴، ص۲۸۹</ref>. | ||
# امام صادق (علیه‌السلام): یکی از روش‌های عیسی بن مریم گشت و گذار در شهرها بود. روزی با یکی از یاران خود که مردی کوته اندام بود و غالباً با عیسی (علیه‌السلام) همراهی می‌کرد، برای سیاحت بیرون رفت. چون عیسی به دریا رسید با یقین درست گفت: به نام خدا و بر روی آب حرکت کرد. مرد کوتاه قد چون دید عیسی (علیه‌السلام) از آب گذشت با یقین درست گفت: به نام خدا و بر روی آب حرکت کرد تا به عیسی (علیه‌السلام) رسید. در این هنگام دچار خودبینی و غرور شد... لذا در آب فرو رفت. پس از عیسی کمک خواست و آن حضرت دستش را گرفت و او را از آب بیرون کشید<ref>بحارالأنوار (علامه مجلسی)، ج۱۴، ص۲۵۴</ref>. | #امام صادق (علیه‌السلام): یکی از روش‌های عیسی بن مریم گشت و گذار در شهرها بود. روزی با یکی از یاران خود که مردی کوته اندام بود و غالباً با عیسی (علیه‌السلام) همراهی می‌کرد، برای سیاحت بیرون رفت. چون عیسی به دریا رسید با یقین درست گفت: به نام خدا و بر روی آب حرکت کرد. مرد کوتاه قد چون دید عیسی (علیه‌السلام) از آب گذشت با یقین درست گفت: به نام خدا و بر روی آب حرکت کرد تا به عیسی (علیه‌السلام) رسید. در این هنگام دچار خودبینی و غرور شد... لذا در آب فرو رفت. پس از عیسی کمک خواست و آن حضرت دستش را گرفت و او را از آب بیرون کشید<ref>بحارالأنوار (علامه مجلسی)، ج۱۴، ص۲۵۴</ref>. | ||
# [[ | #[[محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)|پیامبر خدا (صلی‌الله علیه وآله وسلم)]]: عیسی بن مریم بر گوری گذشت که صاحب آن عذاب می‌کشید. سال بعد نیز بر همان گور گذشت و دید دیگر عذاب نمی‌شود. عرض کرد: پروردگارا، پارسال از این گور عبور کردم و صاحبش عذاب می‌شد و امسال که از آن می‌گذرم دیگر عذاب نمی‌کشد؟ خداوند جل جلاله به او وحی فرمود: ای روح‌الله، فرزند صالحی از او بزرگ شد و راهی را درست کرد و یتیمی را سرپرستی نمود و من به خاطر این کارهای فرزندش، او را آمرزیدم<ref> البرهان فی تفسیر القرآن (سید هاشم بحرانی)، ج۳، ص۷۱۱</ref>. | ||
# به عیسی بن مریم (علیه‌السلام) عرض شد: چه کسی تو را ادب آموخت؟ فرمود: هیچ کس ادبم نیاموخت، بلکه زشتی نادانی را دیدم و از آن دوری گزیدم<ref> بحارالأنوار (علامه مجلسی)، ج۱۴، ص۳۲۶</ref>. | #به عیسی بن مریم (علیه‌السلام) عرض شد: چه کسی تو را ادب آموخت؟ فرمود: هیچ کس ادبم نیاموخت، بلکه زشتی نادانی را دیدم و از آن دوری گزیدم<ref> بحارالأنوار (علامه مجلسی)، ج۱۴، ص۳۲۶</ref>. | ||
== عیسی از نظر کتاب مقدس == | ==عیسی از نظر کتاب مقدس == | ||
قدیمی‌ترین منبع موجود در مورد هویت حضرت عیسی(علیه‌السلام) [[انجیل|کتاب عهد جدید]] است. در رساله‌های پولس و انجیل مرقس که نخستین نوشته‌های مسیحی‌اند سخنی از اصل و نسب آن حضرت نیست، که این مطلب می‌تواند دلیلی بر ناآشنایی این دو نویسنده با گذشته تاریخی وی باشد. | قدیمی‌ترین منبع موجود در مورد هویت حضرت عیسی(علیه‌السلام) [[انجیل|کتاب عهد جدید]] است. در رساله‌های پولس و انجیل مرقس که نخستین نوشته‌های مسیحی‌اند سخنی از اصل و نسب آن حضرت نیست، که این مطلب می‌تواند دلیلی بر ناآشنایی این دو نویسنده با گذشته تاریخی وی باشد. | ||
| خط ۱۳۱: | خط ۱۳۱: | ||
درباره شجره‌نامه حضرت عیسی(علیه‌السلام) لازم است به نکاتی توجه شود: | درباره شجره‌نامه حضرت عیسی(علیه‌السلام) لازم است به نکاتی توجه شود: | ||
# شجره‌نامه متی منشأ تاریخی و دقت لازم را ندارد و از درون سسست است; مثلا اجداد حضرت عیسی را به سه دسته چهارده نفری تقسیم نموده است، در حالی که در دسته سوم سیزده نفر ذکر شده‌اند; بنابراین افتادگی یا اشتباهی صورت گرفته است. | #شجره‌نامه متی منشأ تاریخی و دقت لازم را ندارد و از درون سسست است; مثلا اجداد حضرت عیسی را به سه دسته چهارده نفری تقسیم نموده است، در حالی که در دسته سوم سیزده نفر ذکر شده‌اند; بنابراین افتادگی یا اشتباهی صورت گرفته است. | ||
# این شجره‌نامه با شجره‌نامه‌ای که لوقا ذکر می‌کند تفاوت‌هایی دارد و معلوم نمی‌شود کدام یک صحیح اند. البته شجره‌نامه‌ای که لوقا ذکر می‌کند نسبت حضرت عیسی را تا حضرت آدم ابوالبشر بیان می‌کند که بیشتر شبیه تخیّل است و محققان به خود اجازه تأیید آن را نمی دهند. | #این شجره‌نامه با شجره‌نامه‌ای که لوقا ذکر می‌کند تفاوت‌هایی دارد و معلوم نمی‌شود کدام یک صحیح اند. البته شجره‌نامه‌ای که لوقا ذکر می‌کند نسبت حضرت عیسی را تا حضرت آدم ابوالبشر بیان می‌کند که بیشتر شبیه تخیّل است و محققان به خود اجازه تأیید آن را نمی دهند. | ||
# شجره‌نامه مذبور اگر هم صحیح باشد، شجره‌نامه یوسف، شوهر مریم است، نه شجره‌نامه عیسی; زیرا مسیحیان معتقدند که عیسی از روح‌القدس است، نه از یوسف<ref>انجیل لوقا، 1: 26 ـ 37; انجیل متی، 1: 18 ـ 22</ref>. | #شجره‌نامه مذبور اگر هم صحیح باشد، شجره‌نامه یوسف، شوهر مریم است، نه شجره‌نامه عیسی; زیرا مسیحیان معتقدند که عیسی از روح‌القدس است، نه از یوسف<ref>انجیل لوقا، 1: 26 ـ 37; انجیل متی، 1: 18 ـ 22</ref>. | ||
مسیحیان اصرار دارند که در شجره‌نامه بر دو مطلب تأکید گردد: | مسیحیان اصرار دارند که در شجره‌نامه بر دو مطلب تأکید گردد: | ||
یکی رساندن نسب عیسی به داود، تا بتوانند پیش گویی عهد عتیق را در مورد [[منجی]] و مصلحی که از نسل داود خواهد آمد و پادشاهی او را زنده خواهد کرد<ref>اشعیاء، 11: 1، و 2: 4</ref>، بر حضرت عیسی تطبیق دهند; و دیگری، رساندن نسب وی به اسحاق; زیرا در کتاب مقدس آمده است: | یکی رساندن نسب عیسی به داود، تا بتوانند پیش گویی عهد عتیق را در مورد [[منجی]] و مصلحی که از نسل داود خواهد آمد و پادشاهی او را زنده خواهد کرد<ref>اشعیاء، 11: 1، و 2: 4</ref>، بر حضرت عیسی تطبیق دهند; و دیگری، رساندن نسب وی به اسحاق; زیرا در کتاب مقدس آمده است: | ||
| خط ۱۴۳: | خط ۱۴۳: | ||
معلوم نیست که عبارت «برحسب گمان خلق» را خود لوقا ذکر کرده است، یا آن چنان که برخی محققین معتقدند، از اضافاتی است که بعدها وارد انجیل شده است<ref>کارل کائوتسکی، بنیادهای مسیحیت، ص 35; به نقل از: محمد رضا زیبایی نژاد، مسیحیت شناسی مقایسه ای، ص 43</ref>. در هر حال این تعارض وجود دارد که بالاخره آیا عیسی پسر یوسف است، یا چنان که در جای دیگر کتاب مقدس به آن تصریح شده<ref> انجیل لوقا، 1: 35; انجیل متی، 1: 21</ref>، عیسی متولد از [[روح القدس|روح‌القدس]] است؟ | معلوم نیست که عبارت «برحسب گمان خلق» را خود لوقا ذکر کرده است، یا آن چنان که برخی محققین معتقدند، از اضافاتی است که بعدها وارد انجیل شده است<ref>کارل کائوتسکی، بنیادهای مسیحیت، ص 35; به نقل از: محمد رضا زیبایی نژاد، مسیحیت شناسی مقایسه ای، ص 43</ref>. در هر حال این تعارض وجود دارد که بالاخره آیا عیسی پسر یوسف است، یا چنان که در جای دیگر کتاب مقدس به آن تصریح شده<ref> انجیل لوقا، 1: 35; انجیل متی، 1: 21</ref>، عیسی متولد از [[روح القدس|روح‌القدس]] است؟ | ||
== عروج | ==عروج== | ||
گرایش روزافزون مردم و [[یهودیان]] به دین حضرت عیسی (علیه‌السلام)، وحشت و نگرانی رؤسای یهود را برانگیخت و به قصد کشتن عیسی (علیه‌السلام) امپراطور روم را با خود همراه کردند، ولی با مشیّت و قدرت الهی نقشه قتل آنان به سرانجام نرسید، بلکه به اشتباه به جای حضرت عیسی (علیه‌السّلام) شخصی بنام <big>یهودا اسخر یوطی</big> را به قتل رساندند. <ref>پورمیر، میر جلال، داستان‌هائی از پیامبران (۶)، حضرت عیسی (علیه‌السّلام)، ص۳۸</ref> | گرایش روزافزون مردم و [[یهودیان]] به دین حضرت عیسی (علیه‌السلام)، وحشت و نگرانی رؤسای یهود را برانگیخت و به قصد کشتن عیسی (علیه‌السلام) امپراطور روم را با خود همراه کردند، ولی با مشیّت و قدرت الهی نقشه قتل آنان به سرانجام نرسید، بلکه به اشتباه به جای حضرت عیسی (علیه‌السّلام) شخصی بنام <big>یهودا اسخر یوطی</big> را به قتل رساندند. <ref>پورمیر، میر جلال، داستان‌هائی از پیامبران (۶)، حضرت عیسی (علیه‌السّلام)، ص۳۸</ref> | ||
== عروج حضرت عیسی به روایت قرآن == | ==عروج حضرت عیسی به روایت قرآن == | ||
قرآن کریم داستان کشتن حضرت عیسی (علیه‌السلام) را چنین نقل می‌کند: | قرآن کریم داستان کشتن حضرت عیسی (علیه‌السلام) را چنین نقل می‌کند: | ||
«و گفتارشان که: ما مسیح عیسی بن مریم پیامبر خدا را کشتیم، در حالیکه نه او را کشتند و نه بر دار آویختند؛ لکن امر بر آنها مشتبه شد. و کسانی که در مورد (قتل) او اختلاف کردند، از آن در شک هستند و علم به آن ندارند و تنها از گمان پیروی می‌کنند و قطعاً او را نکشتند، • بلکه خدا او را به سوی خود، بالا برد و خداوند توانا و حکیم است.» | «و گفتارشان که: ما مسیح عیسی بن مریم پیامبر خدا را کشتیم، در حالیکه نه او را کشتند و نه بر دار آویختند؛ لکن امر بر آنها مشتبه شد. و کسانی که در مورد (قتل) او اختلاف کردند، از آن در شک هستند و علم به آن ندارند و تنها از گمان پیروی می‌کنند و قطعاً او را نکشتند، • بلکه خدا او را به سوی خود، بالا برد و خداوند توانا و حکیم است.» | ||
<ref> نساء/سوره۴، آیه۱۵۷.</ref> <ref>نساء/سوره۴، آیه۱۵۸</ref> | <ref> نساء/سوره۴، آیه۱۵۷.</ref> <ref>نساء/سوره۴، آیه۱۵۸</ref> | ||
== عروج حضرت عیسی به روایت حدیث == | ==عروج حضرت عیسی به روایت حدیث == | ||
حدیث موثقی از [[علی بن موسی (رضا)|علی بن موسی (علیه‌السلام)]] منقول است که: «مشتبه نشد امر کشته شدن و مردن احدی از پیغمبران و حجت‌های خدا بر مردم به غیر از عیسی بن مریم که او را زنده از زمین بالا بردند و روحش را در میان آسمان و زمین قبض کردند و چون به آسمان رسید حق تعالی روحش را به بدنش باز گردانید...» <ref> مجلسی، محمدباقر، تاریخ پیامبران و بعضی از قصه‌های قرآن (حیوة القلوب ج۲)، ص۱۱۹۳</ref> | حدیث موثقی از [[علی بن موسی (رضا)|علی بن موسی (علیه‌السلام)]] منقول است که: «مشتبه نشد امر کشته شدن و مردن احدی از پیغمبران و حجت‌های خدا بر مردم به غیر از عیسی بن مریم که او را زنده از زمین بالا بردند و روحش را در میان آسمان و زمین قبض کردند و چون به آسمان رسید حق تعالی روحش را به بدنش باز گردانید...» <ref> مجلسی، محمدباقر، تاریخ پیامبران و بعضی از قصه‌های قرآن (حیوة القلوب ج۲)، ص۱۱۹۳</ref> | ||
== چگونگی وفات == | ==چگونگی وفات == | ||
نسبت به وفات حضرت عیسی (علیه‌السلام) اختلاف نظر وجود دارد و لذا مرحوم [[علامه مجلسی]]<ref>ر. ک:مقاله علامه مجلسی</ref> بعد از ذکر آیه ۵۵ سوره آل عمران <ref> آل عمران/سوره۳، آیه۵۵</ref> که درباره حضرت عیسی (علیه‌السلام) <big>توّفی</big> به کار برده شده می‌فرماید: | نسبت به وفات حضرت عیسی (علیه‌السلام) اختلاف نظر وجود دارد و لذا مرحوم [[علامه مجلسی]]<ref>ر. ک:مقاله علامه مجلسی</ref> بعد از ذکر آیه ۵۵ سوره آل عمران <ref> آل عمران/سوره۳، آیه۵۵</ref> که درباره حضرت عیسی (علیه‌السلام) <big>توّفی</big> به کار برده شده می‌فرماید: | ||
در تفسیر این آیه بعضی گفته‌اند <big>توّفی</big> به معنی مرگ است و خداوند اول او را می‌میراند و بعد از سه ساعت او را زنده کرده و به آسمان می‌برد و بعضی گفته‌اند که مردن آن حضرت بعد از آمدن به زمین در آخر‌الزمان خواهد بود. <ref>مجلسی، محمدباقر، تاریخ پیامبران و بعضی از قصه‌های قرآن (حیوة القلوب ج۲)، ص۱۱۸۷</ref> | در تفسیر این آیه بعضی گفته‌اند <big>توّفی</big> به معنی مرگ است و خداوند اول او را می‌میراند و بعد از سه ساعت او را زنده کرده و به آسمان می‌برد و بعضی گفته‌اند که مردن آن حضرت بعد از آمدن به زمین در آخر‌الزمان خواهد بود. <ref>مجلسی، محمدباقر، تاریخ پیامبران و بعضی از قصه‌های قرآن (حیوة القلوب ج۲)، ص۱۱۸۷</ref> | ||
== جستارهای وابسته == | ==جستارهای وابسته== | ||
* [[قرآن]] | *[[قرآن]] | ||
* [[انجیل]] | *[[انجیل]] | ||
* [[یهودیان]] | *[[یهودیان]] | ||
* [[مسیحیت]] | *[[مسیحیت]] | ||
* [[روح القدس|روح‌القدس]] | *[[روح القدس|روح‌القدس]] | ||
* [[علی بن ابی طالب|محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)]] | *[[علی بن ابی طالب|محمد بن عبد‌الله (خاتم الانبیا)]] | ||
== پانویس == | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||