confirmed، مدیران
۳۷٬۲۲۴
ویرایش
قرارداد 1975 الجزایر: تفاوت میان نسخه‌ها
←قرارداد1975م و آغاز یک پایان
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
== قرارداد1975م و آغاز یک پایان == | == قرارداد1975م و آغاز یک پایان == | ||
مناقشات و درگیری‌های مرزی میان ایران و عراق پس از فروپاشی [[امپراتوری عثمانی]] و تشکیل کشور [[عراق]] پایان نیافت. اردیبهشت سال 1348ش روابط [[ایران]] و [[عراق]] به‌شدت تیره شد و دو طرف شروع به جنگ تبلیغاتی علیه یکدیگر کردند. در همین سال بود که دولت [[عراق]] اعلام کرد کشتی‌های ایران حق تردد و عبور و مرور از اروندرود یا شط‌العرب را ندارند و از | مناقشات و درگیری‌های مرزی میان ایران و عراق پس از فروپاشی [[عثمانی|امپراتوری عثمانی]] و تشکیل کشور [[عراق]] پایان نیافت. اردیبهشت سال 1348ش روابط [[جمهوری اسلامی ایران|ایران]] و [[عراق]] به‌شدت تیره شد و دو طرف شروع به جنگ تبلیغاتی علیه یکدیگر کردند. در همین سال بود که دولت [[عراق]] اعلام کرد کشتی‌های ایران حق تردد و عبور و مرور از اروندرود یا شط‌العرب را ندارند و از ایران به صورت رسمی درخواست کرد که کشتی‌هایش وارد آب این رودخانه نشوند. در نتیجه ایران به ارتش اعلام آماده‌باش داد. شرایط به گونه‌ای بحرانی شد که نیروهای نظامی در اطراف این رودخانه مستقر شدند. | ||
نیروی دریایی ایران برای آنکه حاکمیت خود را بر این رودخانه تثبیت نماید کشتی ابن سینا را که پرچم | نیروی دریایی ایران برای آنکه حاکمیت خود را بر این رودخانه تثبیت نماید کشتی ابن سینا را که پرچم ایران بر آن برافراشته شده بود محافظت و مورد حمایت و پشتیبانی خود قرار داد. در مقابل [[عراق]] واکنش نشان داد و به‌سرعت نزدیک به بیست‌هزار ایرانی ساکن [[عراق]] را اخراج کرد. در عین حال، درگیری‌های پراکنده‌ای میان دو طرف رخ داد؛ درگیری‌هایی که در آن ارتش و نیروی دریایی ایران موضع نسبتا برتری داشت. با این حال، همین درگیری‌ها بود که از هر دو طرف تلفاتی برجای گذاشت و شورای امنیت را بر آن داشت تا با میانجی‌گری این چالش منطقه‌ای را حل و فصل نماید. [[سازمان ملل متحد|سازمان ملل]] این کار را با واسطه [[الجزایر]] انجام داد و این کشور تلاش کرد دو طرف را به مذاکره، گفت‌وگو و حل و فصل مسائل فی مابین از طریق دیپلماتیک تشویق نماید<ref>اصغرجعفری ولدانی، اختلافات مرزی ایران و عراق، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، 1367، ص 35.</ref>. | ||
در سال 1353ش بود که در الجزایر گفت‌وگوهای رسمی میان مذاکره‌کنندگان دو طرف به سرانجام رسید و زمینه امضای عهدنامه فراهم گردید. هم‌زمان با مذاکرات دیپلماتیک و آب شدن یخ روابط دو کشور، صدام حسین، نایب رئیس‌جمهور [[عراق]]، در اردیبهشت سال 1354ش همراه با هیئتی بلندپایه به تهران سفر کرد. | در سال 1353ش بود که در الجزایر گفت‌وگوهای رسمی میان مذاکره‌کنندگان دو طرف به سرانجام رسید و زمینه امضای عهدنامه فراهم گردید. هم‌زمان با مذاکرات دیپلماتیک و آب شدن یخ روابط دو کشور، صدام حسین، نایب رئیس‌جمهور [[عراق]]، در اردیبهشت سال 1354ش همراه با هیئتی بلندپایه به تهران سفر کرد. | ||
دکتر مرتضى کاخى پس از توافق شاه ایران و معاون وقت رئیس‌جمهور [[عراق]] به دلیل آشنایى با حقوق بین‌الملل از طرف دولت وقت | دکتر مرتضى کاخى پس از توافق شاه ایران و معاون وقت رئیس‌جمهور [[عراق]] به دلیل آشنایى با حقوق بین‌الملل از طرف دولت وقت ایران نماینده تام الاختیار در تعیین مرزهاى آبى ایران و [[عراق]] مى شود. | ||
وی پس از ماه‌ها فعالیت شبانه‌روزى با کمک آب‌نگاران نیروى دریایى | وی پس از ماه‌ها فعالیت شبانه‌روزى با کمک آب‌نگاران نیروى دریایى ایران موفق مى‌شود پس از قرن‌ها خط مرزى ایران و [[عراق]] را در اروندرود ترسیم کند و ضمن تامین منافع ملى ایرانیان، امضاى روساى هیات‌هاى تام الاختیار نمایندگى دولت‌هاى [[عراق]] و [[الجزایر|الجزایر]] را پاى این قرارداد بنشاند. | ||
او می‌گوید: در نهایت در خرداد سال 1354ش و این بار در بغداد بود که [[ایران]] و [[عراق]] با وساطت [[عبدالعزیز بوتفلیقه]]، وزیر خارجه [[الجزایر]] و عضو شورای انقلاب این کشور، قرارداد مرزی منعقد کردند؛ قراردادی که یک طرف آن عباسعلی خلعتبری، وزیر خارجه ایران، طرف دیگر آن سعدون حمادی، وزیر خارجه عراق، بود و به قرارداد الجزایر یا قرارداد 1975م مشهور گردید | او می‌گوید: در نهایت در خرداد سال 1354ش و این بار در بغداد بود که [[جمهوری اسلامی ایران|ایران]] و [[عراق]] با وساطت [[عبدالعزیز بوتفلیقه]]، وزیر خارجه [[الجزایر]] و عضو شورای انقلاب این کشور، قرارداد مرزی منعقد کردند؛ قراردادی که یک طرف آن عباسعلی خلعتبری، وزیر خارجه ایران، طرف دیگر آن سعدون حمادی، وزیر خارجه عراق، بود و به قرارداد الجزایر یا قرارداد 1975م مشهور گردید<ref>[https://www.magiran.com/article/1551135 در گفت وگو با مرتضی کاخی مطرح شد: ناگفته‌های قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر].</ref>. | ||
در واقع باید گفت که هرچند که قرارداد و تمام الحاقات آن در عراق به امضای دو نفر رسید، اما از آنجا که [[بو مدین هواری|هواری بودمین]]، رئیس‌جمهور [[الجزایر]] و سایر مقام‌های این کشور نقشی بی‌بدیل در به ثمر رساندن آن داشتند به قرارداد [[الجزایر]] شهره گشت؛ قراردادی که بیش از آنکه پایان یک آغاز باشد، آغاز یک پایان بود و در درگیری‌های بعدی دو کشور اثرگذار بود<ref>در گفت‌وگو با مرتضی کاخی مطرح شد: ناگفته‌های قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر، اعتماد، ش 1583 (16 اردیبهشت 1390).</ref>. | |||
== محتوای کلی قرارداد الجزایر == | == محتوای کلی قرارداد الجزایر == | ||
در قرارداد [[الجزایر]] مرزهای آبی دو کشور بر اساس خط تالوگ و مرزهای خاکی بر اساس پروتکل قسطنطنیه در زمان [[امپراتوری عثمانی]] تعیین شد. همچنین دو کشور توافق کردند تا از ورود و عملیات مسببین ناامنی در مرزهای دو کشور جلوگیری به عمل آورند. ایران اگرچه توانست خطوط مرزی میان دو کشور را تثبیت نماید، اما شاه متعهد شد دست از حمایت و پشتیبانی کردهای عراق بردارد و این دستاوردی برای حزب بعث بود که با کردهای عراق مشکل داشت. البته عراقی‌ها نیز متعهد شدند که از فعالیت مخالفان رژیم [[ایران]] و به‌خصوص کمونیست‌ها در [[عراق]] و به‌خصوص نواحی مرزی جلوگیری به عمل آورند. این عهدنامه دارای هشت ماده، سه پروتکل و برخی الحاقات بود و در اردیبهشت سال 1355م به تصویب مجلس شورای ملی و سنای ایران رسید.<ref>همان</ref> | در قرارداد [[الجزایر]] مرزهای آبی دو کشور بر اساس خط تالوگ و مرزهای خاکی بر اساس پروتکل قسطنطنیه در زمان [[امپراتوری عثمانی]] تعیین شد. همچنین دو کشور توافق کردند تا از ورود و عملیات مسببین ناامنی در مرزهای دو کشور جلوگیری به عمل آورند. ایران اگرچه توانست خطوط مرزی میان دو کشور را تثبیت نماید، اما شاه متعهد شد دست از حمایت و پشتیبانی کردهای عراق بردارد و این دستاوردی برای حزب بعث بود که با کردهای عراق مشکل داشت. البته عراقی‌ها نیز متعهد شدند که از فعالیت مخالفان رژیم [[ایران]] و به‌خصوص کمونیست‌ها در [[عراق]] و به‌خصوص نواحی مرزی جلوگیری به عمل آورند. این عهدنامه دارای هشت ماده، سه پروتکل و برخی الحاقات بود و در اردیبهشت سال 1355م به تصویب مجلس شورای ملی و سنای ایران رسید.<ref>همان</ref> | ||